STANOWISKO RZĄDU. Data przyjęcia stanowiska przez Komitet do Spraw Europejskich 13 grudnia 2011 r r. Sygnatury

Transkrypt

1 STANOWISKO RZĄDU I. METRYKA DOKUMENTU Tytuł Wniosek dotyczący DYREKTYWY PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO I RADY zmieniającej dyrektywę 2003/98/WE w sprawie ponownego wykorzystywania informacji sektora publicznego Data otrzymania dokumentu przez Parlament RP Data przyjęcia stanowiska przez Komitet do Spraw Europejskich 13 grudnia 2011 r r. Komisja Europejska COM(2011) 877 Sygnatury Rada UE Instytucja wiodąca Ministerstwo Administracji i Cyfryzacji Instytucje współpracujące Generalny Inspektor Ochrony Danych Osobowych Minister Kultury i Dziedzictwa Narodowego II. CEL DOKUMENTU Celem dokumentu jest przedstawienie przez Komisję Europejskiej propozycji zmian dyrektywy 2003/98/WE Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie ponownego wykorzystywania informacji sektora publicznego. Wniosek Komisji Europejskiej jest efektem drugiego przeglądu stosowania dyrektywy 2003/98/WE. Główne zmiany w zaproponowanej przez Komisję nowelizacji dyrektywy 2003/98/WE w sprawie ponownego wykorzystywania informacji sektora publicznego to: - wprowadzenie ogólnej zasady, zgodnie z którą wszystkie dokumenty udostępniane przez organy sektora publicznego mogą być ponownie wykorzystane do dowolnych celów: komercyjnych lub niekomercyjnych, chyba że są one zabezpieczone prawami autorskimi osób trzecich;

2 - wprowadzenie zasady, że organy publiczne nie będą mogły pobierać opłat wyższych od kosztów wynikających z realizacji poszczególnych wniosków o przekazanie informacji (są to nieznaczne koszty); co w praktyce będzie oznaczało, że większość danych będzie oferowana bezpłatnie lub praktycznie nieodpłatnie, za wyjątkiem należycie uzasadnionych przypadków; - wprowadzenie obowiązku udostępniania danych w powszechnie stosowanych, nadających się do odczytu maszynowego formatach, w celu zapewnienia możliwości skutecznego ponownego wykorzystywania danych; - wprowadzenie nadzoru regulacyjnego w celu egzekwowania tych zasad; - znaczne rozszerzenie zakresu dyrektywy, aby po raz pierwszy obejmował on również biblioteki, muzea i archiwa; istniejące od 2003 roku; zasady będą również mieć zastosowanie do danych z takich instytucji. III. DOKUMENTY POWIĄZANE KOM(2009)212 Komunikat Komisji w sprawie ponownego wykorzystywania informacji sektora publicznego przegląd dyrektywy 2003/98/WE, KOM(2011)882, Komunikat Komisji w sprawie otwartych danych siła napędowa innowacji, wzrostu gospodarczego oraz przejrzystego zarządzania, KOM(2010) 2020 Komunikat Komisji - Europa Strategia na rzecz inteligentnego i zrównoważonego rozwoju sprzyjającego włączeniu społecznemu. KOM (2010) 245 Europejska agenda cyfrowa IV. STANOWISKO RZĄDU Rząd RP przyjmuje z zadowoleniem Komunikat Komisji oraz popiera wszelkie działania mające na celu wyeliminowanie utrzymujących się i pojawiających się różnic pomiędzy państwami członkowskimi w zakresie wykorzystywania informacji sektora publicznego. Rząd RP docenia działania Komisji Europejskiej zmierzające do dokonania oceny funkcjonowania w praktyce przepisów dyrektywy 2003/98/WE. Rząd RP pozostaje otwarty na dalszą współpracę i dyskusję nad ewentualną potrzebą i zakresem zmian aktualnie funkcjonujących rozwiązań prawnych. Rząd RP wyraża zadowolenie, iż rozwiązania prezentowane przez Komisję Europejską są w znacznej części zgodne z duchem nowelizacji ustawy z dnia 6 września 2001 r. o dostępie do informacji publicznej (Dz.U. Nr 112, poz. 1198, z późn.zm.), która weszła w życie 29 grudnia 2011 r. i która to nowelizacja realizuje politykę ponownego wykorzystywania informacji publicznych. W odniesieniu do istotnych zmian dyrektywy 2003/98/WE proponowanych przez Komisję Europejską Rząd RP chciałby zwrócić uwagę na przyjęte krajowe rozwiązania.

3 Nowelizacja ustawy z dnia 6 września 2001 r. o dostępie do informacji publicznej ustanowiła jako zasadę bezpłatne i bezwarunkowe udostępnianie informacji publicznych w celu ich ponownego wykorzystywania. Jednocześnie określiła jedyne możliwe warunki tj.: obowiązek informowania o źródle, czasie wytworzenia i pozyskania informacji publicznej; obowiązek dalszego udostępniania innym użytkownikom informacji w pierwotnie pozyskanej formie; obowiązek informowania o przetworzeniu informacji; zakres odpowiedzialności podmiotu zobowiązanego za przekazywane informacje; określenie sposobu korzystania z informacji publicznej spełniających warunki utworu lub stanowiących bazę danych). Opłaty mogą być nakładane wyłącznie w sytuacji, gdy przygotowanie informacji w sposób wskazany we wniosku wymaga poniesienia dodatkowych kosztów. Ustawa wprowadziła obowiązek udostępniania przez podmioty zobowiązane informacji publicznych do ponownego wykorzystywania niezależnie od celu ich wykorzystywania np. komercyjnego lub niekomercyjnego, w formatach danych umożliwiających odczyt maszynowy. Ustawa przyznała wnioskodawcy (osobie zainteresowanej) prawo do skarżenia nie tylko odmowy przekazania informacji publicznej do ponownego wykorzystywania, ale także zaoferowanych warunków wykorzystywania, które jej zdaniem naruszają ustawę. Nowelizacja wprowadziła nowy tryb udostępniania i ponownego wykorzystywania informacji publicznej skatalogowane repozytorium służące do udostępniania zasobów informacyjnych. W ramach tego trybu udostępnione zostaną informacje publiczne w sposób skoordynowany, zapewniający ich aktualność, przeszukiwalność, możliwość jak najszerszego wykorzystywania i maszynowego odczytu. Pod pojęciem zasobów informacyjnych rozumie się zbiory danych oraz inne informacje posiadane przez instytucje publiczne, które mają szczególne znaczenie dla rozwoju innowacyjności. W ich wypadku przydatność, użyteczność i efektywność wykorzystania informacji zależy od trybu ich przygotowania i udostępnienia, który będzie określony przez odpowiednie przepisy wykonawcze. Wreszcie w przypadku informacji publicznych spełniających cechy utworu bądź bazy danych i będących przedmiotem praw autorskich, nowelizacja nakłada na podmiot zobowiązany wymóg określenia sposobu korzystania z informacji tak, by zapewnić dowolne wykorzystanie utworu bądź bazy danych. W szczególności należy zapewnić swobodę korzystania do celów komercyjnych i niekomercyjnych, tworzenia i rozpowszechniania kopii utworu lub bazy danych, w całości lub we fragmentach, oraz wprowadzania zmian i rozpowszechniania utworów zależnych. Zgodnie z zapisami dokumentu Komisja Europejska przygotuje wytyczne wdrażania zapisów dyrektywy, m.in. w zakresie warunków licencji oraz wykorzystywanych formatów.

4 Rząd RP za zasadne uznaje więc rozważenie możliwości wprowadzenia praktyki wykorzystania przez państwa członkowskie, oprócz otwartych licencji na prezentowane treści, także prezentowania danych w formatach umożliwiających ich szerokie wykorzystywanie (ogólnodostępne formaty plików oraz przekazywanie danych, a nie odwzorowań cyfrowych dokumentów z danymi). W artykule 13 proponowane jest dodanie informacji o przekazywaniu przez państwa członkowskie Komisji Europejskiej rocznych sprawozdań dotyczących skali ponownego wykorzystania informacji sektora publicznego. Rząd RP zwraca uwagę, iż uzyskanie tego typu informacji w skali kraju, biorąc pod uwagę liczbę podmiotów obowiązanych do rozpatrywania wniosków o ponowne wykorzystanie, może być bardzo trudna, a koszty przygotowania zestawienia mogą być niewspółmierne do potencjalnych zysków z ich posiadania. Jednocześnie Rząd RP popiera zaproponowane rozwiązania w zakresie propagowania wykorzystania przez państwa członkowskie otwartych licencji, dostępnych w Internecie. Ministerstwo Gospodarki od 2010 roku oraz Ministerstwo Administracji i Cyfryzacji od 2011 roku na swoich stronach udostępniają treści na zasadzie licencji Creative Commons Attribution-Share Alike 3.0, co zwiększa możliwość ich wykorzystywania przez obywateli. Doprecyzowania wymaga zapis artykułu 8, dotyczący standardowych licencji tak by zapewnić jeden system licencjonowania informacji publicznej. Wymienione w artykule 8 otwarte licencje rządowe, ze względu na brak ich kompatybilności, nie tworzą takiego systemu. W zamian należy zapewnić stosowanie na terenie całej Unii Europejskiej pojedynczej, standardowej i otwartej licencji. Proponujemy również dodanie wymogu znakowania dokumentów nie będących przedmiotem praw autorskich. Dodatkowo, biorąc pod uwagę doświadczenia Rządu RP, pragnę zwrócić uwagę na korzyści płynące z wykorzystania przez jednostki administracji publicznej oprogramowania open source, zwłaszcza w portalach internetowych. Tego typu praktyka ułatwia odbiorcom nie tylko korzystanie z treści, ale również integrowanie swojego oprogramowania z portalami sektora publicznego, co przyczynia się do zwiększenie liczy produktów i usług opartych o publiczne dane. Ponadto, Rząd RP widzi potrzebę dodatkowych wyjaśnień lub doprecyzowania proponowanych zmian w artykułach 4, 6 oraz 13 w zakresie dotyczącym wprowadzenia nowego podmiotu - niezależnego organu oraz nałożenia obowiązku rocznej sprawozdawczości, a także dotyczących artykułu 9 w odniesieniu do rozwiązań praktycznych ułatwiających wielojęzyczne poszukiwanie dokumentów. W związku z tym, Rząd RP będzie zgłaszał szczegółowe uwagi w pracach Rady na forum Unii Europejskiej. V. UZASADNIENIE STANOWISKA RZĄDU

5 Proponowane przez Komisję Europejską zmiany dyrektywy 2003/98/WE oddają istotę przyjętej przez Rząd RP polityki ponownego wykorzystywania informacji publicznej. W budowie społeczeństwa informacyjnego kluczowe znaczenie ma przetwarzanie informacji publicznej, w szczególności ujawnianie informacji przez podmioty publicznoprawne oraz ich pozyskanie i wykorzystywanie przez inne osoby i podmioty. Podmioty wykonujące zadania publiczne, ze względu na ilość zgromadzonych informacji publicznych, są najważniejszymi źródłami wiedzy w państwie, która powinna zostać wykorzystywana przez inne jego podmioty, w zależności od ich indywidualnych potrzeb komercyjnych lub niekomercyjnych. Spośród szeroko pojętych informacji publicznych można wyróżnić - obok tych służących przede wszystkim przejrzystości spraw publicznych - informacje mogące mieć kluczowy wpływ na szanse rozwojowe współczesnych społeczeństw. Należy je traktować jako źródłowy zasób, w oparciu o który może powstać konkurencyjny i innowacyjny rynek nowych produktów i usług, komercyjnych i niekomercyjnych. Jego powstanie i sukces zależy od jak najszerszej dostępności wysokiej jakości informacji publicznych udostępnianych przez podmioty wykonujące zadania publiczne. Dzięki technologiom informacyjno-telekomunikacyjnym (ICT) informacja w porównaniu do tradycyjnych metod dostarczana jest szybciej, do liczniejszej grupy odbiorców, w większej ilości i tańszym kosztem. Te same technologie sprzyjają także ponownemu wykorzystaniu informacji, która w postaci cyfrowej może być łatwiej i taniej przetwarzana. Z informacji publicznej korzysta w szczególności wiele nowoczesnych serwisów internetowych i mobilnych. W chwili obecnej wartość informacji publicznej nie może być w pełni wykorzystana ze względu na istniejące bariery. Wiążą się one zarówno z brakiem dostatecznych rozwiązań prawnych, ale też rozwiązań organizacyjnych i technicznych służących zapewnieniu odpowiedniej jakości i użyteczności informacji publicznej. Komunikat nie powoduje bezpośrednich skutków prawnych. Należy jednak zaznaczyć, iż proponowane w nim zmiany będą wymagały dodatkowej analizy, od wyników której będzie zależał kierunek zmian w obowiązujących w Rzeczypospolitej Polskiej przepisach dotyczących zasad ponownego wykorzystywania informacji publicznej. VI. STANOWISKO PARTNERÓW SPOŁECZNYCH VII. WNIOSKI

6 Informacja publiczna wpisuje się w strategię Europa 2020 ze względu na tkwiący w niej potencjał, który można wykorzystać do tworzenia produktów i usług związanych z zasobami cyfrowymi. Wykorzystanie w pełni tego potencjału niewątpliwie przyczyni się do wzrostu gospodarczego i tworzenia nowych miejsc pracy. Rząd RP będzie aktywnie wspierać idee oraz uczestniczyć w pracach nad projektowanymi zmianami wykorzystując już istniejące rozwiązania krajowe. W odniesieniu do działań podejmowanych na szczeblu rządowym należałoby zintensyfikować prace zmierzających do zmiany kulturowej w sektorze publicznym poprzez stworzenie warunków sprzyjających działaniom tworzącym wartość dodaną w związku z ponownym wykorzystywaniem zasobów, jakimi są informacje publiczne.