JEZIORO TRZEŚNIOWSKIE (CIECZ) KOMUNIKAT O JAKOŚCI WÓD w 2005 r.

WOJEWÓDZKI INSPEKTORAT OCHRONY ŚRODOWISKA W ZIELONEJ GÓRZE KOMUNIKAT O JAKOŚCI WÓD w 2005 r. Opracowali: mgr inż. Wojciech Konopczyński mgr Andrzej Wąsicki (hydrobiologia) WYDZIAŁ MONITORINGU ŚRODOWISKA Zielona Góra maj 2006

-2- SPIS TREŚCI I. CHARAKTERYSTYKA FIZJOGRAFICZNA JEZIORA TRZEŚNIOWSKIEGO (CIECZ) 1.- Wstęp 2.- Położenie geograficzne jeziora 3.- Morfometria 4.- Roślinność 5.- Hydrologia 6.- Charakterystyka zlewni 7.- Użytkowanie jeziora 8. - Źródła zanieczyszczeń wód 9.- Warunki meteorologiczne 10.- Ocena podatności wód jeziora na degradację II. CHARAKTERYSTYKA JAKOŚCI WÓD JEZIORA TRZEŚNIOWSKIEGO (CIECZ) 1.- Warunki termiczno-tlenowe jeziora 2.- Wyniki badań fiz.-chem. i bakteriologicznych dopływów i odpływu 3.- Wyniki badań fiz-chem. i bakteriologicznych wód jeziora 4.- Wyniki badań hydrobiologicznych 5.- Ocena stanu czystości wód jeziora III. WNIOSKI IV. WYKORZYSTANE MATERIAŁY

-3- I. CHARAKTERYSTYKA FIZJOGRAFICZNA JEZIORA TRZEŚNIOWSKIEGO 1. Wstęp Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w 2005 roku przeprowadził badania jakości wód Jeziora Trześniowskiego w systemie monitoringu diagnostycznego. System ten opiera się na okresowych (zwykle 5 letnich) badaniach wybranych jezior wiosną i latem. Poprzednio wody jeziora badane były w latach 1988, 1994 i 2000. Woda jeziora w 2005 r. kontrolowana była w trzech plosach. Dodatkowo badaniem stanu czystości objęto dopływy i odpływ jeziora. Zakres analiz i badań był zgodny z "Systemem Oceny Jakości Jezior" opracowanym przez Instytut Ochrony Środowiska w Warszawie. Poniżej przedstawiono ocenę jakości i wyniki badań wód jeziora w formie komunikatu. 2. Położenie geograficzne jeziora Jezioro Trześniowskie ( Ciecz ) położone jest na Pojezierzu Łagowskim zajmującym północno-wschodnią część Pojezierza Lubuskiego wchodzącego w skład Pojezierza Południowo Bałtyckiego. Pojezierze Lubuskie ( Brandenbursko - Lubuskie) cechuje występowanie wysokich cokołów, zbudowanych z zaburzonych glacjotektonicznie warstw trzeciorzędowych, przedzielonych równinami sandrowymi. Wzniesienia przekraczają miejscami 200 m n.p.m., natomiast głębokie rynny wypełniają jeziora. Dla zespołów roślinnych charakterystyczne jest występowanie buka. Specyficzną cechą Pojezierza Lubuskiego będącego podprowincją Pojezierza Południowo Bałtyckiego jest jego położenie w granicach zasięgu ostatniego zlodowacenia, z czego wynikają konsekwencje geomorfologiczne, hydrograficzne i glebowe. Na Pojezierzu Łagowskim występują zaburzone pod naciskiem lodowca osady czwartorzędowe i trzeciorzędowe (te ostatnie zawierają pokłady węgla brunatnego), tworzące wysokie cokoły. Najwyższym wzniesieniem jest szczyt Bukowca (227 m n.p.m.). Powierzchnia tego mezoregionu wynosi 1989 km2. W układzie dziesiętnego podziału fizyczno geograficznego Polski (Kondracki 1978), Pojezierze Łagowskie znajduje się pod numerem 315,42. Lokalizację jeziora przedstawiono na rysunku 1 i opisano w tabeli 1. Tabela 1 Lokalizacja Jeziora Trześniowskiego (Ciecz) Jezioro Województwo Powiat Gmina Typ gminy Makroregion Mezoregion Wysokość n.p.m. TRZEŚNIOWSKIE (Ciecz) LUBUSKIE świebodziński Łagów gmina wiejska Pojezierze Lubuskie Pojezierze Łagowskie 106,0 m

-4- Szerokość geog. Długość geog. Dorzecze 52 21' 15 18' Łagowa Pliszka Odra Bałtyk 3. Morfometria Jezioro Trześniowskie (Ciecz) leży w głębokiej rynnie polodowcowej. Krawędzie rynny są bardzo wyraźne i wznoszą się nad poziom lustra wody na krańcach południowych jeziora do 20 m, a na północy do 90 m. Jezioro jest najgłębszym jeziorem na Ziemi Lubuskiej. Jego maksymalna głębokość wynosi 58,8 m, a średnia 19,3 m. Jezioro w związku ze swym typowo rynnowym kształtem, charakteryzuje się wysokim wskaźnikiem wydłużenia (7,7) oraz wysokim wskaźnikiem rozwoju linii brzegowej (2,57). Misa jeziora usytuowana jest na kierunku północ - południe. Jej maksymalna długość wynosi 4 770 m, a maksymalna szerokość 620 m. Ponadto misa jeziora charakteryzuje się bardzo stromo opadającym dnem, którego średnie nachylenie wynosi 13. Morfologię dna jeziora charakteryzują baseny oddzielone od siebie wysokimi zanurzonymi progami, których jezioro Trześniowskie posiada cztery. Dno wyściela warstwa namułów, którego miąższość sięga miejscami 1,5 m. Podstawowe dane morfometryczne jeziora zawiera tabela 2. Tabela 2 Dane morfometryczne Jeziora Trześniowskiego (Ciecz) Rok pomiarów Dane morfometr. nr.jez. (IRŚ) Powierzchnia zwierciadła Powierzchnia wysp Głębokość maksymalna Głębokość średnia Objętość Długość maksymalna Szerokość maksymalna Długość efektywna Szerokość efektywna Linia brzegowa ogółem Linia brzegowa wysp 1958 Inst.Rybactwa Śródl. PR-1/1-69/58 185,7 ha 0,0 58,8 19,3 35919,8 4770 620 2600 650 12390 0 ha m m tys m3 m m m m m m Wykaz izobat jeziora wraz z wyliczoną powierzchnią i objętością poszczególnych warstw wody przedstawia tabela 3. Tabela 3 Wykaz izobat Jeziora Trześniowskiego (Ciecz) Rok pomiaru: 1958 +-----------------------------------------------------------------+ Lp. Izobata Powierzchnia określona Objętość warstwy między [m] izobatą [ha] izobatami [tys.m3] -----+---------+------------------------ 1 0,0 185,7 ------------------------ -----+---------+------------------------ 1613,3 2 1,0 177,0 ------------------------

-5- -----+---------+------------------------ 2607,5 3 2,5 170,7 ------------------------ -----+---------+------------------------ 4157,5 4 5,0 162,0 ------------------------ -----+---------+------------------------ 3908,3 5 7,5 150,8 ------------------------ -----+---------+------------------------ 3604,1 6 10,0 137,6 ------------------------ -----+---------+------------------------ 3245,8 7 12,5 122,2 ------------------------ -----+---------+------------------------ 2864,2 8 15,0 107,1 ------------------------ -----+---------+------------------------ 4673,3 9 20,0 80,5 ------------------------ -----+---------+------------------------ 3375,0 10 25,0 55,3 ------------------------ -----+---------+------------------------ 2256,6 11 30,0 35,7 ------------------------ -----+---------+------------------------ 1535,0 12 35,0 26,1 ------------------------ -----+---------+------------------------ 1098,3 13 40,0 18,1 ------------------------ -----+---------+------------------------ 681,6 14 45,0 9,6 ------------------------ -----+---------+------------------------ 270,0 15 50,0 2,1 ------------------------ +---------------------------------------- 29,3 +------------------------+ Plan batymetryczny jeziora z lokalizacją punktów pomiarowych przedstawia rysunek 2. Sporządzone przez IRŚ w Olsztynie (Radziej 1958) w 1958 roku karta batymetryczna i plan batymetryczny Jeziora Trześniowskiego (Ciecz) pokazują załączniki nr 1 i nr 2. 4. Roślinność Roślinność wodna w jeziorze Trześniowskim występuje do głębokości 7 m. Powierzchnia lustra wody jaka pokryta jest roślinnością wodną wynosi 26 ha (ok. 14 % ogółu powierzchni całkowitej jeziora). Roślinność wynurzona reprezentowana jest głównie przez trzcinę pospolitą, sitowie jeziorne, pałkę wąskolistną zajmując powierzchnię około 11 hektarów (6 % powierzchni jeziora). Roślinność zanurzona reprezentowana jest między innymi przez mech wodny, rdestnicę połyskujacą, rdestnicę przeszytą, rogatek szorstki, moczarkę kanadyjską, wywłócznik kłosowy, jaskier krążkolistny, charę i rdestnicę kędzierzawą. Roślinność zanurzona zajmuje powierzchnię około 15 ha ( 8 % powierzchni jeziora). Tabela 4 Informacje o roślinności Jeziora Trześniowskiego (Ciecz) Rok pomiaru 1958 Źródło danych Inst.Rybactwa Śródl. ROŚLINNOŚĆ WODNA WYNURZONA powierzchnia 8,2 ha % pow. zwierciadła 4,4 % wody % dług. linii 32,8 % brzegowej

-6- Rok pomiaru 1980 Źródło danych Inst.Ochr.Środo wiska ROŚLINNOŚĆ WODNA WYNURZONA powierzchnia 11,0 ha % pow. zwierciadła 6,0 % wody % dług. linii 40,0 % brzegowej ROŚLINNOŚĆ WODNA ZANURZONA powierzchnia 15,0 ha % pow. zwierciadła 8,0 % wody 5. - Hydrologia Jezioro Trześniowskie jest jeziorem przepływowym. Od północy zasilane jest wodami dwóch potoków bez nazwy niosącymi wody ze źródliskowych stawów śródleśnych. Odpływ odbywa się poprzez sztucznie przekopany kanał długości 80 m do jeziora Łagowskiego. Tabela 5 Cieki związane z Jeziora Trześniowskiego (Ciecz) +------------------------------------------------------------------------+ Lp. Rodzaj ciekusymbol Nazwa cieku Stanowisko Uwagi -----+------------+------+---------------------------+----------+------- 1 dopływ A bn z płn. 21 2 dopływ B bn z płn. wsch. 22 3 odpływ O kanał łączący jeziora 31 3* +------------------------------------------------------------------------+ 3* odpływ w kierunku Jeziora Łagowskiego Stan wody oscyluje +/- 20 cm wokół rzędnej 106 m npm. W trakcie badań w 2000 r. i 2005 r. zmierzone przepływy chwilowe w ciekach związanych z jeziorem wynosiły: Tabela 6 Wyniki pomiarów przepływu chwilowego dopływów i odpływu Jeziora Trześniowskiego (Ciecz) Data 31-03-2000 29-08-2000 19-04-2005 29-08-2005 Symbol cieku A-21 B-22 O-31 A-21 B-22 O-31 A-21 B-22 O-31 A-21 B-22 O-31 Przepły w (dcm3/s) 1,3 75,0 397,9 7,9 1 112,2 2,5 17 108 0,7 suchy 40

-7-6.- Charakterystyka zlewni Zlewnia bezpośrednia jeziora w ok. 90 % pokryta jest lasem. Pozostałe 10 % stanowi zabudowa mieszkaniowa miejscowości Łagów oraz zabudowa rekreacyjno wypoczynkowa. W tabeli 7 przedstawiono dane charakteryzujące zlewnię jeziora. Całkowity obszar zlewni Jeziora Trześniowskiego uzyskany z wersji elektronicznej Mapy Podziału Hydrologicznego Polski (IMGW-W-wa 2005) pokazano na rysunku 3. Tabela 7 Dane o zlewni Jeziora Trześniowskiego (Ciecz) Powierzchnia zlewni całkowitej Źródło danych Wymiana wody około Źródło danych Cieki związane z jeziorem 19,85 km2 IMGW W-wa 10 % OBiKŚ / WIOŚ są Powierzchnia zlewni całkowitej jeziora Trześniowskiego według mapy GIS (IMGW W-wa 2005) wynosi 19,85 km2. Struktura użytkowania terenu zlewni przedstawia się następująco: Tabela 8 Struktura użytkownia zlewni całkowitej Jeziora Trześniowskiego (Ciecz) Typ użytkowania zlewni użytki rolne lasy wody inne Procent powierzchni 21% 62% 8% 9% Jezioro Trześniowskie położone jest w szczytowej części dorzecza rz. Pliszki, będącej prawym dopływem rz. Odry. Jezioro leży na terenie gminy Łagów Lubuski. Na obszarze zlewni Jez. Trześniowskiego występują gleby słabe piaszczyste i piaszczysto żwirowe, częściowo na glinach lekkich. W profilu geologicznym w rejonie rynny trześniowskiej na poziomie rzędnych 100-75 m n.p.m. zalega warstwa osadów zastoiskowych reprezentowanych przez piaski pylaste, pyły piaszczyste, mułki i iły zastoiskowe. Osady te zalegają horyzontalnie na szarych glinach morenowych. Poniżej rzędnej 70 m n.p.m. zalega druga warstwa osadów wodno lodowcowych piaszczysto żwirowych o miąższości 70-80 m. Przesmyk między jeziorami zbudowany jest z pyłów szarych i namułów organicznych o miąższości do 10,6 m. Brzegi jeziora są strome o nachyleniu 12-35 pocięte przez sieć licznych parowów, wąwozów i dolinek.

-8- Zajmują je w większości lasy mieszane głównie buk, dąb i sosna. Jedynie południowy brzeg jeziora Trześniowskiego jest nie zalesiony i zajęty przez zabudowania miejscowości Łagów Lubuski. 7. Użytkowanie jeziora Aktualny oraz projektowany sposób użytkowania jeziora Trześniowskiego związany jest ściśle z lokalizacją jeziora na obszarze chronionym oraz z wypoczynkową funkcją miejscowości Łagów Lubuski. Jezioro wraz z okolicami znajduje się na terenie "Łagowskiego Parku Krajobrazowego". Dla pełnej ochrony wód jeziora konieczna jest szybka kontynuacja podjętych działań ochronnych. W szczególności podłączenie wszystkich źródeł zanieczyszczeń do kanalizacji zbiorczej doprowadzającej ścieki na oczyszczalnię. Tabela 9 Użytkownie wód Jeziora Trześniowskiego (Ciecz) Rok pomiaru typ rybacki gospodarka rybacka transport wodny ujęcie do picia ujęcia dla przemysłu ilość miast ilość wsi il. ośrodków wczasowych il. pól namiotowych zabudowa rekreacyjna formy użytkowania ziemi źródła zanieczyszczeń formy ochrony Ważność danych 2005 sielawowe jest prowadzona nie ma nie ma nie ma 1 0 8 0 nieliczna przewaga lasów nie ma Łagowski Park Krajobrazowy Od 1988 do 2005 r. Obok rekreacyjnego wykorzystania jeziora prowadzona jest na nim ekstensywna gospodarka rybacka. Jezioro ma status łowiska specjalnego. W jeziorze od lat utrzymuje się dość duża naturalna populacja sielawy. 8.- Źródła zanieczyszczeń wód Nad południowymi i południowo wschodnimi brzegami jeziora usytuowanych jest szereg ośrodków wypoczynkowych i campingów. Do linii wodnej jeziora przylega szereg posesji miejscowości Łagów Lubuski. W następstwie utworzenia Łagowskiego Parku Krajobrazowego ( uchwałą WRN w Zielonej Górze z dnia 26.04.1985 r., nr VI/42/85) wydano decyzję zakazującą odprowadzania ścieków do wód jeziora. Wszystkie dawne wyloty ścieków są zablokowane. Osadniki gnilne eksploatowane są jako zbiorniki bezodpływowe. Miejscowość Łagów została skanalizowana i ścieki poprzez przepompownię odprowadzane są na oczyszczalnię mechaniczno biologiczną w Gronowie i po oczyszczeniu poza zlewnią

-9- jeziora do rzeki Łagowej (dopływu Pliszki). Z budynków i posesji nie podłączonych do kanalizacji, ścieki wywożone są na oczyszczalnię taborem asenizacyjnym. Do jeziora odprowadzane są w sposób zorganizowany tylko wody opadowe z terenu miasta. 9. -Warunki meteorologiczne Jezioro Trześniowskie (Ciecz) leży w VII Krainie Klimatycznej obejmującej Wzgórza SulęcińskoŁagowskie. Kraina ta obejmuje najwyżej wzniesiony centralny obszar Pojezierza Lubuskiego, charakteryzujący się występowaniem licznych wzgórz moreny czołowej o urozmaiconym krajobrazie, położonych na wysokości 120-227 m n.p.m. kr. Kraina VII wyróżnia się w stosunku do terenów przyległych nieco niższymi temperaturami, wyższymi opadami, wcześniej rozpoczynającą się zimą i większą ilością dni z pokrywą śnieżną. W okresie letnim przeważają opady typu burzowego. Urozmaicone ukształtowanie terenu, przeważnie mało przepuszczalne gleby naglinowe, powodują przewagę odpływu powierzchniowego nad podziemnym W okresie jesiennym nad jeziorem powstają częste mgły na skutek napływu chłodnego powietrza nad stosunkowo ciepłą wodę jeziora znajdującym się w rynnowym zagłębieniu. W trakcie badań wiosennych w dniu 19.04.2005 roku (w godzinach 12-16 ) było słonecznie, temperatura powietrza wynosiła od 17-18 C wiał słaby wiatr z sektora zachodniego. Latem w dniu 30.08.2005 (w godz 12-16 ) pogoda była słoneczna, wiał wiatr z sektora połnocnego o sile 2 m/s, temperatura powietrza wahała sie w granicach 26-27 C. 10.- Ocena podatności wód jeziora na degradację Jezioro Trześniowskie ma bardzo korzystne warunki morfometryczne wyrażające się dużą głębokością średnią, dużym hypolimnionem i dużą objętością epilimnionu w stosunku do powierzchni dna czynnego. W jeziorze tym wymiana materii między warstwą epilimnionu i dnem jest niewielka, natomiast duża objętość epilimnionu dodatkowo sprzyja "rozcieńczeniu" zanieczyszczeń. Mały procent wymiany wody w ciągu roku wpływa korzystnie na jakość wód jeziora. Jezioro charakteryzuje się niskim współczynnikiem Schindlera. W zlewni bezpośredniej jeziora występują przede wszystkim lasy. Brak jest w sąsiedztwie brzegów gruntów ornych. Jedynie długa linia brzegowa jeziora wskazuje na potencjalna możliwość przedostawania się do wód jeziora zwiększonych zanieczyszczeń obszarowych. Tabela 10 Ocena podatności na degradację Jeziora Trześniowskiego (Ciecz) Ocena podatności na degradację (2005) +-------------------------------------------------------------------------------------------------------+ Wskaźnik Wartość wskaźnika Punktacja ----------------------------------------------------------+-------------------------------+------------

- 10 - Głębokość średnia (m) 19,3 1 ----------------------------------------------------------+-------------------------------+------------ V jeziora / L jeziora (tys.m3)/(m) 2,90 2 ----------------------------------------------------------+-------------------------------+------------ Stratyfikacja wód % 46,7 1 ----------------------------------------------------------+-------------------------------+------------ P dna czynnego / V epilimnionu (m2)/(m3) 0,03 1 ----------------------------------------------------------+-------------------------------+------------ Wymiana wody w roku % 10 1 ----------------------------------------------------------+-------------------------------+------------ Współczynnik Schindlera P zlewni(z P jeziora)/ V jeziora (m2)/(m3) 0,6 1 ----------------------------------------------------------+-------------------------------+------------ Sposób zagospodarowania zlewni bezpośredniej przewaga lasów 1 ----------------------------------------------------------+-------------------------------------------- Wynik punktacji i sumaryczna kategoria podatności jeziora 1,14 = I kategoria +-------------------------------------------------------------------------------------------------------+ Ogólnie jezioro posiada I kategorią podatności na degradację co znaczy, że charakteryzuje się dobrymi warunkami naturalnymi i jest odporne na degradujące wpływy zewnętrzne. II CHARAKTERYSTYKA JAKOŚCI WÓD JEZIORA TRZEŚNIOWSKIEGO 1. - Warunki termiczno - tlenowe jeziora Tabela 11 Warunki termiczno tlenowe w okresie wiosennym Jezioro Trześniowskie (Ciecz) Data badania: 19-04-2005 Okres poboru prób: wiosna Hypolimnion: nie występuje Stanowisko: 01 Metalimnion: nie występuje +----------------------------------------+ Lp. głębokość temperatura tlen [m] [ C] [mg/l] -----+-----------+-------------+-------- 1 1,0 9,3 14,8 2 2,0 9,3 14,8 3 3,0 9,2 14,8 4 7,7 15,6 5 5,0 6,9 15,4 6 6,0 6,6 15,3 7 7,0 5,8 1 8 8,0 5,3 13,0 9 9,0 5,1 12,4 10 10,0 4,6 11,1 11 11,0 4,4 10,8 12 12,0 4,3 10,6 13 13,0 4,3 10,6 14 1 4,2 10,5 15 15,0 4,1 10,4 16 16,0 4,1 10,4 17 17,0 4,1 10,4 18 18,0 4,1 10,5 19 19,0 10,5 20 20,0 10,5 21 21,0 10,5 22 22,0 10,6 23 23,0 10,6 24 2 10,6 25 25,0 10,6

- 11-26 26,0 10,4 27 27,0 10,2 28 28,0 9,9 29 29,0 9,8 30 30,0 9,7 31 31,0 9,6 32 32,0 9,1 33 33,0 8,8 34 3 8,6 35 35,0 8,5 36 36,0 8,4 37 37,0 8,3 38 38,0 8,1 39 39,0 7,9 40 40,0 7,7 41 41,0 7,6 42 42,0 7,0 43 43,0 5,2 44 4 5,1 45 45,0 4,8 46 46,0 4,7 47 47,0 4,6 48 48,0 4,3 49 49,0 4,2 50 50,0 51 51,0 52 52,0 3,5 53 53,0 3,5 54 5 3,5 55 55,0 3,5 56 56,0 3,4 57 57,0 3,5 +----------------------------------------+ Data badania: 19-04-2005 Okres poboru prób: wiosna Hypolimnion: nie występuje Stanowisko: 03 Metalimnion: nie występuje +----------------------------------------+ Lp. głębokość temperatura tlen [m] [ C] [mg/l] -----+-----------+-------------+-------- 1 1,0 9,3 14,8 2 2,0 9,3 14,8 3 3,0 9,2 14,8 4 7,7 15,6 5 5,0 6,9 15,4 6 6,0 6,7 15,1 7 7,0 6,2 1 8 8,0 5,6 13,6 9 9,0 5,1 12,0 10 10,0 4,6 11,1 11 11,0 10,9 12 12,0 4,4 10,7 13 13,0 4,3 10,6 14 1 4,2 10,5 15 15,0 4,1 10,4 16 16,0 4,1 10,6 17 17,0 4,1 10,5 18 18,0 10,7 19 19,0 10,9 20 20,0 11,4 21 21,0 11,2 22 22,0 11,0 23 23,0 10,7

- 12-24 2 10,5 25 25,0 10,3 26 26,0 10,1 27 27,0 9,9 28 28,0 9,9 29 29,0 9,9 30 30,0 9,9 31 31,0 9,9 32 32,0 9,8 33 33,0 9,8 34 3 9,7 35 35,0 9,7 36 36,0 9,6 37 37,0 9,6 38 38,0 9,6 39 39,0 9,5 40 40,0 9,5 41 41,0 9,4 42 42,0 9,2 43 43,0 9,1 +----------------------------------------+ Data badania: 19-04-2005 Okres poboru prób: wiosna Hypolimnion: nie występuje Stanowisko: 05 Metalimnion: nie występuje +----------------------------------------+ Lp. głębokość temperatura tlen [m] [ C] [mg/l] -----+-----------+-------------+-------- 1 1,0 12,2 12,8 2 2,0 12,0 13,0 3 3,0 12,0 12,9 4 11,8 13,0 5 5,0 11,3 13,3 6 6,0 10,0 13,8 7 7,0 6,8 14,4 8 8,0 6,0 13,6 9 9,0 5,3 11,8 10 10,0 4,8 10,3 11 11,0 4,8 8,4 +----------------------------------------+ Jezioro w okresie badań wiosennych znajdowało się w stanie tuż po pełnym wymieszaniu wód i było w trakcie wykształcania się strefy epilimnionu. Temperatura wody oscylowała od 4 C przy dnie do ok. 5 C na 9 metrze głębokości i do 15 mgo2/dm3 w warstwach powierzchniowych. Stężenie tlenu rozpuszczonego w wodzie było wysokie, choć w strefach przydennych, szczególnie poniżej 50 m głębokości, było obniżone w stosunku do występującego w warstwach wyższych. Tabela 12 Warunki termiczno tlenowe w okresie letnim Jezioro Trześniowskie Data badania: 30-08-2005 Okres poboru prób: lato Hypolimnion: występuje

- 13 - Stanowisko: 01 Metalimnion: od 5,0 m do 13,0 m +----------------------------------------+ Lp. głębokość temperatura tlen [m] [ C] [mg/l] -----+-----------+-------------+-------- 1 1,0 20,9 11,4 2 2,0 20,8 11,6 3 3,0 20,7 11,7 4 20,3 12,0 5 5,0 20,1 11,9 6 6,0 19,1 10,8 7 7,0 17,5 10,1 8 8,0 14,7 10,1 9 9,0 11,6 9,8 10 10,0 9,5 9,6 11 11,0 9,0 9,1 12 12,0 7,0 8,5 13 13,0 6,0 8,5 14 1 5,6 7,9 15 15,0 5,3 7,2 16 16,0 5,1 6,6 17 17,0 5,0 6,6 18 18,0 4,9 6,6 19 19,0 4,8 6,5 20 20,0 4,7 6,2 21 21,0 4,7 6,3 22 22,0 4,6 6,3 23 23,0 6,3 24 2 6,3 25 25,0 6,3 26 26,0 6,2 27 27,0 6,1 28 28,0 6,0 29 29,0 5,9 30 30,0 5,8 31 31,0 5,6 32 32,0 5,4 33 33,0 5,2 34 3 4,8 35 35,0 4,2 36 36,0 3,5 37 37,0 2,7 38 38,0 2,0 39 39,0 1,7 40 40,0 1,6 41 41,0 1,6 42 42,0 1,6 43 43,0 1,6 44 4 1,5 45 45,0 1,5 46 46,0 1,4 47 47,0 1,3 48 48,0 1,2 49 49,0 1,1 50 50,0 1,0 51 51,0 4,2 0,5 52 52,0 4,2 0,5 53 53,0 4,1 0,4 54 5 4,1 0,3 55 55,0 4,1 0,2 56 56,0 4,1 0,1 57 57,0 4,1 0,0 +----------------------------------------+

- 14 - Data badania: 30-08-2005 Okres poboru prób: lato Hypolimnion: występuje Stanowisko: 03 Metalimnion: od 6,0 m do 11,0 m +----------------------------------------+ Lp. głębokość temperatura tlen [m] [ C] [mg/l] -----+-----------+-------------+-------- 1 1,0 21,0 11,6 2 2,0 20,7 11,8 3 3,0 20,5 11,9 4 20,4 12,0 5 5,0 20,3 11,9 6 6,0 19,5 11,0 7 7,0 17,1 11,2 8 8,0 1 11,5 9 9,0 10,5 10,5 10 10,0 8,2 8,8 11 11,0 7,0 7,9 12 12,0 6,2 7,7 13 13,0 5,7 7,5 14 1 5,3 7,2 15 15,0 5,1 7,2 16 16,0 5,0 7,1 17 17,0 4,9 6,9 18 18,0 4,7 6,7 19 19,0 4,6 6,6 20 20,0 6,5 21 21,0 6,4 22 22,0 6,2 23 23,0 4,4 6,1 24 2 4,4 6,0 25 25,0 4,4 5,9 26 26,0 4,4 5,9 27 27,0 4,4 5,8 28 28,0 4,4 5,7 29 29,0 4,4 5,6 30 30,0 4,4 5,5 31 31,0 4,4 5,4 32 32,0 4,4 5,3 33 33,0 4,4 5,2 34 3 4,4 5,1 35 35,0 5,1 36 36,0 5,0 37 37,0 4,9 38 38,0 4,7 39 39,0 40 40,0 4,3 41 41,0 42 42,0 3,7 43 43,0 3,4 44 4 3,1 45 45,0 3,1 +----------------------------------------+ Data badania: 30-08-2005 Okres poboru prób: lato Hypolimnion: nie występuje Stanowisko: 05 Metalimnion: od 6,0 m do 11,0 m +----------------------------------------+ Lp. głębokość temperatura tlen [m] [ C] [mg/l]

- 15 - -----+-----------+-------------+-------- 1 1,0 20,8 10,8 2 2,0 20,7 10,9 3 3,0 20,6 11,0 4 20,4 11,0 5 5,0 20,4 11,0 6 6,0 20,1 10,6 7 7,0 18,5 9,3 8 8,0 14,2 9,7 9 9,0 10,9 7,5 10 10,0 8,6 4,9 11 11,0 7,8 4,8 +---------------------------------------------+ W okresie letnim w wodach jeziora strefa metalimnionu ukształtowała się na głębokości od 6 do 11 metra z wyjątkiem plosa najgłębszego (P-01) gdzie metalimnion rozciągał się w strefie od 5 do 13 metra głębokości. Natlenienie strefy hypolimnionu było różne w różnych plosach. W najgłębszym plosie P-1 kształtowało się od 0 mg O2/dm3 przy dnie, 1 mg O2/dm3 na głębokości 50 m do 7,9 mg O2/dm3 na głębokości 14 m. W plosie P-3-3,1 mg O2/dm3 przy dnie do 7,7 mg O2/dm3 na 12 m. W plosie P-5, ze względu na zbyt małą głębokość, hypolimnion nie występuje. Ogólnie można stwierdzić, że latem 2005 r. wody jeziora były dobrze natlenione od powierzchni do dna. Profile termiczno tlenowe jeziora z okresu badań 2005 roku przedstawiono na rysunku 4. 2. - Wyniki badań fiz. - chem. i bakteriologicznych dopływów i odpływu Jezioro Trześniowskie zasilane jest spływem wód, z kierunku północnego, poprzez dwa dopływy o niewielkim przepływie. Przepływy chwilowe zmierzone w czasie badań w 2005 r. wyniosły: dla cieku o symbolu A-21 2,5 dcm3/s wiosną i 0,7 dcm3/s latem, dla cieku o symbolu B-22-17 dcm3/s wiosną. Latem dopływ B-22 nie prowadził wody. Odpływ z jeziora to sztucznie przekopany kanał do jeziora Łagowskiego. Zmierzone przepływy chwilowe odpływu wynosiły: wiosną 108 dcm3/s, latem 40 dcm3/s. Tabela 13 Podstawowe wskaźniki zanieczyszczeń - cieki Stanowisko: 21 Ciek: dopływ Przepływ chwilowy: 2,5 [l/sek] Nazwa cieku: bn z płn. Data badania: 19-04-2005 Obserwacje: brak Lp. Podstawowe - odpływ/dopływ wartość j. miary -----+--------------------------------+------------+----------- 1 Tlen 10,1 mg O2/l 2 Miano coli typu kałowego 2,0 Stanowisko: 21 Ciek: dopływ Przepływ chwilowy: 0,7 [l/sek] Nazwa cieku: bn z płn. Data badania: 30-08-2005 Obserwacje: brak

- 16 - Lp. Podstawowe - odpływ/dopływ wartość j. miary -----+--------------------------------+------------+----------- 1 Tlen 9,9 mg O2/l 2 ChZT metodą dwuchromianową 18,4 mg O2/l 3 BZT5 1,7 mg O2/l 4 Utlenialność 1,9 mg O2/l 5 Fosforany 0,031 mg P/l 6 Fosfor całkowity 0,049 mg P/l 7 Azot amonowy 0,12 mg N/l 8 Azot azotanowy 0,27 mg N/l 9 Azot organiczny 0,95 mg N/l 10 Azot całkowity 1,34 mg N/l 11 Przewodność elektrolit. wł. 583 µs/cm 12 Miano coli typu kałowego 2,0 Stanowisko: 22 Ciek: dopływ Przepływ chwilowy: 17 [l/sek] Nazwa cieku: bn z płn. wsch. Data badania: 19-04-2005 Obserwacje: brak Lp. Podstawowe - odpływ/dopływ wartość j. miary -----+--------------------------------+------------+----------- 1 Tlen 10,1 mg O2/l 2 ChZT metodą dwuchromianową 18,8 mg O2/l 3 BZT5 3,3 mg O2/l 4 Utlenialność 3,6 mg O2/l 5 Fosforany 0,022 mg P/l 6 Fosfor całkowity 0,042 mg P/l 7 Azot amonowy 0,13 mg N/l 8 Azot azotanowy 0,06 mg N/l 9 Azot organiczny 0,62 mg N/l 10 Azot całkowity 0,81 mg N/l 11 Przewodność elektrolit. wł. 441 µs/cm 12 Miano coli typu kałowego 2,0 Stanowisko: 31 Ciek: odpływ Przepływ chwilowy: 108 [l/sek] Nazwa cieku: kanał łączący jeziora Data badania: 18-04-2005 Obserwacje: brak Lp. Podstawowe - odpływ/dopływ wartość j. miary -----+--------------------------------+------------+----------- 1 Tlen 9,6 mg O2/l 2 ChZT metodą dwuchromianową 22,6 mg O2/l 3 BZT5 3,6 mg O2/l 4 Utlenialność 4,6 mg O2/l 5 Fosforany 0,017 mg P/l 6 Fosfor całkowity 0,044 mg P/l 7 Azot amonowy 0,18 mg N/l 8 Azot azotanowy 0,00 mg N/l 9 Azot organiczny 0,26 mg N/l 10 Azot całkowity 0,44 mg N/l 11 Przewodność elektrolit. wł. 358 µs/cm 12 Miano coli typu kałowego 2,0 Stanowisko: 31 Ciek: odpływ Przepływ chwilowy: 40 [l/sek] Nazwa cieku: kanał łączący jeziora Data badania: 29-08-2005 Obserwacje: brak Lp. Podstawowe - odpływ/dopływ wartość j. miary -----+--------------------------------+------------+----------- 1 Tlen 9,3 mg O2/l 2 ChZT metodą dwuchromianową 17,4 mg O2/l 3 BZT5 2,4 mg O2/l 4 Utlenialność 1,9 mg O2/l 5 Fosforany 0,026 mg P/l 6 Fosfor całkowity 0,035 mg P/l 7 Azot amonowy 0,42 mg N/l 8 Azot azotanowy 0,00 mg N/l 9 Azot organiczny 0,16 mg N/l

- 17-10 Azot całkowity 0,58 mg N/l 11 Przewodność elektrolit. wł. 356 µs/cm 12 Miano coli typu kałowego Analiza fizyko chemiczna wód cieku Rowu b/n (A-21) z okresu letniego pokazała występujące w nim wysokie stężenie fosforanów, nieco zwiększone stężenie azotu organicznego oraz podwyższone wartości wskaźników ChZT-Cr i PEW w stosunku do stężeń dopuszczalnych w wodach czystych. Wartości pozostałych badanych wskaźników mieściły się w granicach dopuszczalnych dla wód I klasy czystości. Ogólna jakość wód cieku w 2005 r odpowiadała IV klasie czystości wód powierzchniowych płynących. Jakość wód Rowu b/n (B-22) odpowiadała w okresie wiosennym III klasie czystości Przeprowadzona analiza fizyko chemiczna wód cieku pokazała występujące w nim wysokie stężenie fosforanów i zwiększoną zawartość substancji organicznych wyrażone wskaźnikami: BZT5, ChZT-Cr i utlenialności. Pozostałe badane wskaźniki mieściły się w I klasie czystości. Jakość wód odpływu z jeziora (O-31) oceniona wskaźnikami zanieczyszczeń obowiązującymi dla wód powierzchniowych płynących odpowiadała wiosną III klasie czystości ze względu na zbyt wysokie, w stosunku do wód czystych, stężenie substancji organicznych i fosforanów a IV klasie latem ze względu na występujące w wodzie wysokie stężenie fosforanów. Pozostałe badane wskaźniki mieściły się w granicach dopuszczalnych dla wód powierzchniowych o I klasie czystości. 3. - Wyniki badań fiz.-chem. i bakteriologicznych wód jeziora Tabela 14 Podstawowe i dodatkowe wskaźniki zanieczyszczeń wiosna - jezioro Jezioro TRZEŚNIOWSKIE (Ciecz) Stanowisko: 01 Okres: wiosna Głębokość: 58 [m] Data badania: 19-04-2005 Obserwacje: brak Lp. Podstawowe - wiosna miejsce poboru próby wartość j. miary -----+--------------------------------+----------------------+------------+----------- 1 Fosforany 1 m pod powierzchnią 0,021 mg P/l 2 Fosfor całkowity 1 m pod powierzchnią 0,042 mg P/l 3 Azot mineralny 1 m pod powierzchnią 0,01 mg N/l 4 Azot całkowity 1 m pod powierzchnią 0,40 mg N/l 5 Przewodność elektrolit. wł. 1 m pod powierzchnią 356 µs/cm 6 Chlorofil 1 m pod powierzchnią 4,3 mg/m3 7 Sucha masa sestonu 1 m pod powierzchnią 2,0 mg/l 8 Widzialność krążka Secchiego 5,2 m 9 Miano coli typu kałowego 1 m pod powierzchnią 20,0 10 Miano coli typu kałowego 1 m nad dnem 20,0 Lp. Charakteryst. dla źródeł zan. wartość j. miary -----+--------------------------------+------------+----------- 1 Pestycydy chloroorganiczne 0,002 µg/l 2 Fenole lotne 0,005 mg/l 3 Ołów 0,0001 mg Pb/l

- 18-4 Miedź 0,0012 mg Cu/l 5 Cynk 0,0008 mg Zn/l 6 Kadm 0,0001 mg Cd/l 7 Chrom ogólny 0,0001 mg Cr/l Lp. Dodatkowe - wiosna miejsce poboru próby wartość j. miary -----+--------------------------------+----------------------+------------+----------- 1 ph 1 m pod powierzchnią 7,7 2 Barwa 1 m pod powierzchnią 5 mg Pt/l 3 Zasadowość 1 m pod powierzchnią 2,7 mval/l 4 Wapń 1 m pod powierzchnią 62,4 mg Ca/l 5 Magnez 1 m pod powierzchnią 7,8 mg Mg/l 6 Sód 1 m pod powierzchnią 8,8 mg Na/l 7 Potas 1 m pod powierzchnią 1,5 mg K/l 8 Chlorki 1 m pod powierzchnią 13,5 mg Cl/l 9 Siarczany 1 m pod powierzchnią 41,5 mg SO4/l Stanowisko: 03 Okres: wiosna Głębokość: 44 [m] Data badania: 19-04-2005 Obserwacje: brak Lp. Podstawowe - wiosna miejsce poboru próby wartość j. miary -----+--------------------------------+----------------------+------------+----------- 1 Fosforany 1 m pod powierzchnią 0,019 mg P/l 2 Fosfor całkowity 1 m pod powierzchnią 0,036 mg P/l 3 Azot mineralny 1 m pod powierzchnią 0,03 mg N/l 4 Azot całkowity 1 m pod powierzchnią 0,6 mg N/l 5 Przewodność elektrolit. wł. 1 m pod powierzchnią 351 µs/cm 6 Chlorofil 1 m pod powierzchnią 3,0 mg/m3 7 Sucha masa sestonu 1 m pod powierzchnią 2,0 mg/l 8 Widzialność krążka Secchiego 5,2 m 9 Miano coli typu kałowego 1 m pod powierzchnią 20,0 10 Miano coli typu kałowego 1 m nad dnem 20,0 Lp. Charakteryst. dla źródeł zan. wartość j. miary -----+--------------------------------+------------+----------- 1 Pestycydy chloroorganiczne 0,002 µg/l 2 Fenole lotne 0,005 mg/l 3 Ołów 0,0001 mg Pb/l 4 Miedź 0,0006 mg Cu/l 5 Cynk 0,0007 mg Zn/l 6 Kadm 0,0001 mg Cd/l 7 Chrom ogólny 0,0001 mg Cr/l Lp. Dodatkowe - wiosna miejsce poboru próby wartość j. miary -----+--------------------------------+----------------------+------------+----------- 1 ph 1 m pod powierzchnią 7,7 2 Barwa 1 m pod powierzchnią 5 mg Pt/l 3 Zasadowość 1 m pod powierzchnią 2,7 mval/l 4 Wapń 1 m pod powierzchnią 61,2 mg Ca/l 5 Magnez 1 m pod powierzchnią 7,7 mg Mg/l 6 Sód 1 m pod powierzchnią 8,6 mg Na/l 7 Potas 1 m pod powierzchnią 1,5 mg K/l 8 Chlorki 1 m pod powierzchnią 14,2 mg Cl/l 9 Siarczany 1 m pod powierzchnią 43,2 mg SO4/l Stanowisko: 05 Okres: wiosna Głębokość: 12 [m] Data badania: 19-04-2005 Obserwacje: brak Lp. Podstawowe - wiosna miejsce poboru próby wartość j. miary -----+--------------------------------+----------------------+------------+----------- 1 Fosforany 1 m pod powierzchnią 0,019 mg P/l 2 Fosfor całkowity 1 m pod powierzchnią 0,036 mg P/l 3 Azot mineralny 1 m pod powierzchnią 0,01 mg N/l 4 Azot całkowity 1 m pod powierzchnią 0,16 mg N/l 5 Przewodność elektrolit. wł. 1 m pod powierzchnią 352 µs/cm 6 Chlorofil 1 m pod powierzchnią 3,1 mg/m3 7 Sucha masa sestonu 1 m pod powierzchnią 1,4 mg/l 8 Widzialność krążka Secchiego 5,1 m 9 Miano coli typu kałowego 1 m pod powierzchnią 20,0 10 Miano coli typu kałowego 1 m nad dnem 20,0

- 19 - Lp. Charakteryst. dla źródeł zan. wartość j. miary -----+--------------------------------+------------+----------- 1 Pestycydy chloroorganiczne 0,005 µg/l 2 Fenole lotne 0,004 mg/l 3 Ołów 0,0002 mg Pb/l 4 Miedź 0,0033 mg Cu/l 5 Cynk 0,0016 mg Zn/l 6 Kadm 0,0001 mg Cd/l 7 Chrom ogólny 0,0001 mg Cr/l Lp. Dodatkowe - wiosna miejsce poboru próby wartość j. miary -----+--------------------------------+----------------------+------------+----------- 1 ph 1 m pod powierzchnią 7,6 2 Barwa 1 m pod powierzchnią 15 mg Pt/l 3 Zasadowość 1 m pod powierzchnią 2,8 mval/l 4 Wapń 1 m pod powierzchnią 60,7 mg Ca/l 5 Magnez 1 m pod powierzchnią 8,6 mg Mg/l 6 Sód 1 m pod powierzchnią 8,7 mg Na/l 7 Potas 1 m pod powierzchnią 1,5 mg K/l 8 Chlorki 1 m pod powierzchnią 14,3 mg Cl/l 9 Siarczany 1 m pod powierzchnią 43,4 mg SO4/l Wiosną wody jeziora Trześniowskiego (Ciecz) charakteryzował słabo zasadowy odczyn, ilość wapnia w stosunku do ilości magnezu w części północnej i środkowe jeziora (piony P-1 i 3) wynosiła jak 8 : 1, a w części południowej (pion P-5) jak 7 : 1. W obu przypadkach była dość wysoka w porównaniu do przeciętnej obserwowanej w wodach powierzchniowych płynących (4 : 1). Zawartość sodu (w granicach 8,6-8,8 mg Na/dm3), potasu (1,5 mg K/dm3), chlorków (14 mg Cl/dm3) i siarczanów (42-43 mg SO4/dm3) była niska - odpowiadała wartościom występującym w wodach czystych. Wody jeziora w okresie wiosny charakteryzowały się bardzo wysokim stężeniem substancji mineralnych przewodnictwem elektrolitycznym właściwym - PEW) (wysokim w stosunku do wartości dopuszczalnych w wodach jezior o najwyższej czystości. W wodzie jeziora w okresie wiosny stwierdzono obecność w niewielkich ilościach pestycydów chloroorganicznych w stężeniach od 0,002 0,005 µg/dm3. Ilość pestycydów była niska w stosunku do obserwowanych w wodach rzecznych w Polsce, gdzie obserwowano stężenia rzędu 0,3 0,8 µg/dm3. Zawartość metali tzw. ciężkich ołowiu, kadmu i chromu og. była na granicy wykrywalności. Stężenia miedzi wahały się w granicach 0,0006-0,0033 mgcu/dm 3 a cynku 0,0007-0,0016 mgzn/dm3. Tabela 15 Podstawowe i dodatkowe wskaźniki zanieczyszczeń lato - jezioro Stanowisko: 01 Okres: lato Głębokość: 58 [m] Data badania: 30-08-2005 Obserwacje: brak Lp. Podstawowe - lato miejsce poboru próby wartość j. miary -----+--------------------------------+----------------------+------------+----------- 1 ChZT metodą dwuchromianową 1 m pod powierzchnią 15,8 mg O2/l 2 BZT5 1 m pod powierzchnią 2,7 mg O2/l 3 Fosfor całkowity 1 m pod powierzchnią 0,024 mg P/l 4 Azot całkowity 1 m pod powierzchnią 1,46 mg N/l 5 Chlorofil 1 m pod powierzchnią 2,6 mg/m3 6 Sucha masa sestonu 1 m pod powierzchnią 2,2 mg/l 7 Widzialność krążka Secchiego 5,0 m 8 Miano coli typu kałowego 1 m pod powierzchnią 9 Miano coli typu kałowego 1 m nad dnem 17 10 BZT5 1 m nad dnem 2,3 mg O2/l

- 20-11 Fosforany 1 m nad dnem 0,221 mg P/l 12 Fosfor całkowity 1 m nad dnem 0,285 mg P/l 13 Azot amonowy 1 m nad dnem 0,61 mg N/l Lp. Charakteryst. dla źródeł zan. wartość j. miary -----+--------------------------------+------------+----------- 1 Pestycydy chloroorganiczne 0,001 µg/l 2 Fenole lotne 0,005 mg/l 3 Ołów 0,0049 mg Pb/l 4 Miedź 0,035 mg Cu/l 5 Cynk 0,087 mg Zn/l 6 Kadm 0,0001 mg Cd/l 7 Chrom ogólny 0,0001 mg Cr/l Lp. Dodatkowe - lato miejsce poboru próby wartość j. miary -----+--------------------------------+----------------------+------------+----------- 1 ph 1 m pod powierzchnią 7,4 2 ph 1 m nad dnem 6,6 3 Barwa 1 m pod powierzchnią 5 mg Pt/l 4 Barwa 1 m nad dnem 10 mg Pt/l 5 Zasadowość 1 m pod powierzchnią 2,4 mval/l 6 Zasadowość 1 m nad dnem 2,9 mval/l 7 Wapń 1 m pod powierzchnią 56,7 mg Ca/l 8 Wapń 1 m nad dnem 64,7 mg Ca/l 9 Magnez 1 m pod powierzchnią 8,0 mg Mg/l 10 Magnez 1 m nad dnem 10,8 mg Mg/l 11 Sód 1 m pod powierzchnią 8,5 mg Na/l 12 Sód 1 m nad dnem 8,8 mg Na/l 13 Potas 1 m pod powierzchnią 1,6 mg K/l 14 Potas 1 m nad dnem 1,8 mg K/l 15 Chlorki 1 m pod powierzchnią 15,3 mg Cl/l 16 Chlorki 1 m nad dnem 14,9 mg Cl/l 17 Siarczany 1 m pod powierzchnią 47,2 mg SO4/l 18 Siarczany 1 m nad dnem 43,4 mg SO4/l Stanowisko: 03 Okres: lato Głębokość: 46 [m] Data badania: 30-08-2005 Obserwacje: brak Lp. Podstawowe - lato miejsce poboru próby wartość j. miary -----+--------------------------------+----------------------+------------+----------- 1 ChZT metodą dwuchromianową 1 m pod powierzchnią 15,9 mg O2/l 2 BZT5 1 m pod powierzchnią 2,5 mg O2/l 3 Fosfor całkowity 1 m pod powierzchnią 0,028 mg P/l 4 Azot całkowity 1 m pod powierzchnią 0,19 mg N/l 5 Chlorofil 1 m pod powierzchnią 2,5 mg/m3 6 Sucha masa sestonu 1 m pod powierzchnią 1,6 mg/l 7 Widzialność krążka Secchiego 5,1 m 8 Miano coli typu kałowego 1 m pod powierzchnią 20,0 9 Miano coli typu kałowego 1 m nad dnem 17,0 10 BZT5 1 m nad dnem 2,8 mg O2/l 11 Fosforany 1 m nad dnem 0,110 mg P/l 12 Fosfor całkowity 1 m nad dnem 0,135 mg P/l 13 Azot amonowy 1 m nad dnem 0,04 mg N/l Lp. Charakteryst. dla źródeł zan. wartość j. miary -----+--------------------------------+------------+----------- 1 Pestycydy chloroorganiczne 0,001 µg/l 2 Fenole lotne 0,003 mg/l 3 Ołów 0,0012 mg Pb/l 4 Miedź 0,0039 mg Cu/l 5 Cynk 0,0095 mg Zn/l 6 Kadm 0,0001 mg Cd/l 7 Chrom ogólny 0,0005 mg Cr/l Lp. Dodatkowe - lato miejsce poboru próby wartość j. miary -----+--------------------------------+----------------------+------------+----------- 1 ph 1 m pod powierzchnią 7,4 2 ph 1 m nad dnem 6,3 3 Barwa 1 m pod powierzchnią 5 mg Pt/l 4 Barwa 1 m nad dnem 10 mg Pt/l 5 Zasadowość 1 m pod powierzchnią 2,3 mval/l 6 Zasadowość 1 m nad dnem 2,7 mval/l

- 21-7 Wapń 1 m pod powierzchnią 57,9 mg Ca/l 8 Wapń 1 m nad dnem 65,2 mg Ca/l 9 Magnez 1 m pod powierzchnią 6,6 mg Mg/l 10 Magnez 1 m nad dnem 7,8 mg Mg/l 11 Sód 1 m pod powierzchnią 8,8 mg Na/l 12 Sód 1 m nad dnem 9,0 mg Na/l 13 Potas 1 m pod powierzchnią 1,6 mg K/l 14 Potas 1 m nad dnem 1,7 mg K/l 15 Chlorki 1 m pod powierzchnią 15,9 mg Cl/l 16 Chlorki 1 m nad dnem 16,5 mg Cl/l 17 Siarczany 1 m pod powierzchnią 48,7 mg SO4/l 18 Siarczany 1 m nad dnem 48,2 mg SO4/l Stanowisko: 05 Okres: lato Głębokość: 12 [m] Data badania: 30-08-2005 Obserwacje: brak Lp. Podstawowe - lato miejsce poboru próby wartość j. miary -----+--------------------------------+----------------------+------------+----------- 1 ChZT metodą dwuchromianową 1 m pod powierzchnią 17,8 mg O2/l 2 BZT5 1 m pod powierzchnią 1,7 mg O2/l 3 Fosfor całkowity 1 m pod powierzchnią 0,023 mg P/l 4 Azot całkowity 1 m pod powierzchnią 0,72 mg N/l 5 Chlorofil 1 m pod powierzchnią 2,2 mg/m3 6 Sucha masa sestonu 1 m pod powierzchnią 1,6 mg/l 7 Widzialność krążka Secchiego 6,7 m 8 Miano coli typu kałowego 1 m pod powierzchnią 9 Miano coli typu kałowego 1 m nad dnem 20,0 10 BZT5 1 m nad dnem 0,8 mg O2/l 11 Fosforany 1 m nad dnem 0,012 mg P/l 12 Fosfor całkowity 1 m nad dnem 0,030 mg P/l 13 Azot amonowy 1 m nad dnem 0,04 mg N/l Lp. Charakteryst. dla źródeł zan. wartość j. miary -----+--------------------------------+------------+----------- 1 Pestycydy chloroorganiczne 0,001 µg/l 2 Fenole lotne 0,004 mg/l 3 Ołów 0,0007 mg Pb/l 4 Miedź 0,0092 mg Cu/l 5 Cynk 0,0077 mg Zn/l 6 Kadm 0,0001 mg Cd/l 7 Chrom ogólny 0,0001 mg Cr/l Lp. Dodatkowe - lato miejsce poboru próby wartość j. miary -----+--------------------------------+----------------------+------------+----------- 1 ph 1 m pod powierzchnią 7,4 2 ph 1 m nad dnem 6,8 3 Barwa 1 m pod powierzchnią 10 mg Pt/l 4 Barwa 1 m nad dnem 10 mg Pt/l 5 Zasadowość 1 m pod powierzchnią 2,4 mval/l 6 Zasadowość 1 m nad dnem 2,7 mval/l 7 Wapń 1 m pod powierzchnią 55,9 mg Ca/l 8 Wapń 1 m nad dnem 67,9 mg Ca/l 9 Magnez 1 m pod powierzchnią 11,4 mg Mg/l 10 Magnez 1 m nad dnem 7,0 mg Mg/l 11 Sód 1 m pod powierzchnią 8,7 mg Na/l 12 Sód 1 m nad dnem 9,0 mg Na/l 13 Potas 1 m pod powierzchnią 1,6 mg K/l 14 Potas 1 m nad dnem 1,7 mg K/l 15 Chlorki 1 m pod powierzchnią 15,9 mg Cl/l 16 Chlorki 1 m nad dnem 16,7 mg Cl/l 17 Siarczany 1 m pod powierzchnią 48,2 mg SO4/l 18 Siarczany 1 m nad dnem 51,4 mg SO4/l W okresie letnim wody jeziora Trześniowskiego w strefie epilimnionu charakteryzowały się odczynem obojętnym, stosunek Ca : Mg odpowiednio 7 : 1 w części północnej 9 : 1 w części środkowej i 5 : 1 w części południowej. Ilości: sodu (8,5-8,8 mg Na/dm3), potasu (1,6 mg K/dm3), chlorków (15-16 mg

- 22 - Cl/dm3) i siarczanów (47-48 mg SO4/dm3) były niskie i odpowiadały wartościom I klasy czystości wód powierzchniowych. Wody jeziora Trześniowskiego (Ciecz) w okresie letnim w strefie epilimnionu charakteryzowały się zwiększoną zawartością substancji organicznych wyrażonych wskaźnikiem BZT5 i w plosie północnym zwiększoną zawartością azotu całkowitego w stosunku do wód najczystszych. Stężenia pestycydów były bardzo niskie - na granicy oznaczalności, podobnie stężenia: fenoli, ołowiu, kadmu i chromu ogólnego. Zawartość miedzi kształtowała się w granicach 0,0039-0,035 mg Cu/dm3, cynku od 0,0077 do 0,0095, mg Zn/dm3. Wszystkie obserwowane wartości mieszczą się w granicach dopuszczalnych dla wód powierzchniowych o I klasie czystości z wyjątkiem miedzi, której ilość mieści się w granicach dopuszczalnych dla wód powierzchniowych o II klasie czystości. W okresie letnim wody jeziora w strefie dennej charakteryzowały się w części północnej słabo kwaśnym odczynem, a w pozostałej części słabo zasadowym, zawartość wapnia wynosiła od 65-68 mg Ca/dm3, magnezu od 7-11 mg Mg/dm3. Stosunek Ca : Mg w części północnej jeziora wynosił 6 : 1, a w części południowej wynosił 10 : 1. Zawartość: sodu (8,8 9,0 mg Na/dcm3), potasu (1,7 1,8 mg K/dm3), chlorków (15-17 mg Cl/dm3), siarczanów (43-51 mg SO4/dm3) była niska i odpowiadała wartościom charakterystycznym dla wód czystych. W okresie letnim w wodach naddennych północnej części jeziora obserwowano za wysoką w stosunku do norm zawartość fosforanów (w ilości 0,221 mg P/dm 3), wysoką zawartość fosforu całkowitego (w ilości 0,285 mg P/dm3) oraz zwiększoną zawartość azotu amonowego w ilości 0,61 mg N/dm3 a w części środkowej jeziora zbyt wysoką zawartość fosforanów ( ploso P-03 0,110 mg P/dm3) w stosunku do wód jeziorowych o I klasie czystości. Pod względem sanitarnym wody jeziora Trześniowskiego (Ciecz) zarówno wiosną jak i latem 2005 roku były bardzo czyste i odpowiadały I klasie czystości wód powierzchniowych. 4. Wyniki badań hydrobiologicznych Wiosną liczebność organizmów planktonowych była niewielka i wynosiła 3 tys. os./l, w tym na fitoplankton przypadało 86 %. Najliczniejszą grupą były okrzemki 62,5 % (Asterionella formosa 77 %, Fragillaria crotonensis 8 %), a następnie: złotowiciowce 18 % (Dinobryon divergens 100 %), sinice 12 % (Oscillatoria sp. 99 %), bruzdnice 5 % (Ceratium hirundinella 98 %). Udział procentowy zooplanktonu był stosunkowo duży i wynosił 14 % (421 os./l). Jako współdominujące były pierwotniaki 46,5 % (Zoothamnium sp. 91 %) i wrotki 35,6 % (Keratella cochlearis 40 %, Conochilus unicornis 24 %, Synchaeta pectinata 13 %). Widłonogi stanowiły 17,7 % ogólnej liczby

- 23 - organizmów zooplanktonowych (88 % to formy młodociane, Thermocyclops oithonoides 7 %), a wioślarki 0,2 % (po jednym osobniku: Bosmina coregoni i Daphnia hyalina). Latem liczebność organizmów planktonowych wzrosła prawie dwunastokrotnie i wynosiła 35 tys. os./l, z czego na fitoplankton przypadało 96,1 %. Latem również najliczniejsze były okrzemki 60 % (Melosira granulata 77 %, Fragillaria crotonensis 18 %, Asterionella formosa 3 %), a dalej kolejność była następująca: zielenice 17 % (Pandorina morum 51 %), złotowiciowce 11 % (Mallomonas spp. 72 %, Dinobryon spp. 28 %), bruzdnice 9 % (Ceratium hirundinella 97 %), sinice 3 % (Anabaena spp. 90 %). Latem liczebność zooplanktonu zwiększyła się ponad trzykrotnie i wynosiła 1379 os./l, co stanowiło już tylko 3,9 % ogólnej liczby organizmów planktonowych. W tym okresie zdecydowanie dominowały pierwotniaki 78 % (Actinophrys sp. 58 %, Zoothamnium sp. 17 %, Tintinnopsis lacustris 15 %), wrotków było niecałe 17 % (Keratella cochlearis 30 %, Polyarthra dolichoptera 16 %, Trichocerca rousseleti 14 %), a widłonogów i wioślarek odpowiednio 3,7 % (92 % to były formy młodociane, natomiast 4 gatunki były reprezentowane po jednym osobniku) i 1,8 % (Diaphanosoma brachyurum 32 %, Daphnia cucullata 28 %, Daphnia hyalina 12 %). Udział formy tecta w populacji Keratella cochlearis latem był niewielki i wynosił 2,5 %, natomiast wiosną forma ta nie występowała. Zooplanktonowy wskaźnik stanu trofii wynosił 45 punktów i jest to na granicy między mezotrofią a mezo-eutrofią. Tabela 16 Główne wskaźniki planktonowe charakteryzujące stan jeziora Jezioro Trześniowskie (Ciecz) 2005 r. wiosna Ogólna liczba organizmów planktonowych os/l 3003 tax 78 Fitoplankton os/l 2582 tax 52 Struktura dominacji organizmów fitoplanktonu % sinice 12 złotowiciowce 18,3 okrzemki 62,5 bruzdnice 5 zielenice 1,5 eugleniny 0,1 kryptofity 0,5 Zooplankton os/l 421 liczba taksonów 26 udział procentowy 14 Struktura dominacji organizmów zooplanktonu % lato 35345 112 33966 71 3,4 11,5 59,6 8,7 16,7 0,01 0,007 1379 41 3,9

- 24 - wrotki wioślarki widłonogi pierwotniaki 35,6 0,2 17,7 46,5 16,6 1,8 3,7 77,8 liczba os/l biomasa µg/l biomasa µg/os udział formy tecta w populacji K. cochlearis % Wioślarki 150 109,1 0,73 0 226 11 0,51 2,5 liczba biomasa biomasa 1 17,8 17,8 26 1332,7 51,3 Wrotki os/l µg/l µg/os Widłonogi liczba biomasa biomasa Zooplanktonowy Wskaźnik Stanu Trofii Stan jeziora µg/l µg/os 75 818,4 10,9 51 463,9 9,1 45 mezotrofia wysoka Na podstawie wskaźników biologicznych można określić jezioro jako mezotroficzne. Składają się na to, przede wszystkim, stosunkowo niewielka liczebność organizmów fitoplanktonu, dosyć duża różnorodność gatunkowa fito- i zooplanktonu (na uwagę zasługuje występowanie endemicznego gatunku Eurytemora lacustris, który jest organizmem charakterystycznym dla głębokich, czystych i dobrze natlenionych jezior), niewielki udział formy tecta w populacji K. cochlearis, a także dosyć spory udział organizmów zooplanktonowych. 5. - Ocena stanu czystości wód jeziora Wody Jeziora Trześniowskiego w 1994 roku charakteryzowały się niskim stężeniem zanieczyszczeń organicznych, niską zawartością azotu amonowego w warstwie przydennej w okresie letnim. Wysoką przezroczystością wód, niską zawartością chlorofilu i niską suchą masą sestonu. Wykazywały nieco zwiększoną zawartość azotu mineralnego w warstwie powierzchniowej w okresie wiosennym, zwiększoną zawartością fosforanów i fosforu ogólnego oraz azotu całkowitego. W wodach jeziora występowała wysoka zawartość fosforanów latem w warstwie naddennej oraz wysoka przewodność elektrolityczna właściwa wiosną w porównaniu z wodami stojącymi o I klasie czystości. W 2000 roku wody Jeziora Trześniowskiego wykazywały bardzo wysokie stężenie substancji mineralnych wyrażone wskaźnikiem przewodnictwa elektrolitycznego właściwego, bardzo wysoką ilość suchej masy sestonu. Wiosną wysokie stężenie azotu mineralnego, latem zmniejszone nasycenie hypolimnionu tlenem. Zwiększone stężenie w okresie wiosennym fosforanów. Latem zwiększone stężenie

- 25 - fosforu ogólnego i azotu amonowego w warstwie naddennej oraz ogólnie w jeziorze zwiększone stężenie azotu całkowitego w stosunku do stężeń dopuszczalnych w wodach jezior o I klasie czystości. Tabela 17 Ocena stanu czystości wód Jeziora Trześniowskiego (Ciecz) w 2005 roku Ocena stanu czystości wód na podstawie badań wiosennych z 19-04-2005 i letnich z 30-08-2005 +-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------+ Wskaźnik Okres i miejsce poboru próbek wody Wartości wskaźników na stan. Wartość Punk ----------------------------- średn. tacja 01 03 05 ------------------------------------------------+----------------------------------------+---------+---------+---------+---------+--------- Średnie nasycenie hypolimnionu tlenem % lato 28,5 42,6 35,6 2 ------------------------------------------------+----------------------------------------+---------+---------+---------+---------+--------- ChZT metodą dwuchromianową mgo2/dm3 lato - warstwa powierzchniowa 15,8 15,9 17,8 16,5 1 ------------------------------------------------+----------------------------------------+---------+---------+---------+---------+--------- BZT5 mgo2/dm3 lato - warstwa powierzchniowa 2,7 2,5 1,7 2,3 2 ------------------------------------------------+----------------------------------------+---------+---------+---------+---------+--------- BZT5 mgo2/dm3 lato - warstwa naddenna 2,3 2,8 0,8 2,0 1 ------------------------------------------------+----------------------------------------+---------+---------+---------+---------+--------- Fosforany mgp/dm3 wiosna - warstwa powierzchniowa 0,021 0,019 0,019 0,020 1 ------------------------------------------------+----------------------------------------+---------+---------+---------+---------+--------- Fosforany mgp/dm3 lato - warstwa naddenna 0,221 0,110 0,012 0,114 4 ------------------------------------------------+----------------------------------------+---------+---------+---------+---------+--------- Fosfor całkowity mgp/dm3 lato - warstwa naddenna 0,285 0,135 0,030 0,150 2 ------------------------------------------------+----------------------------------------+---------+---------+---------+---------+--------- Fosfor całkowity mgp/dm3wiosna i lato (wart.śred.)-warstwa pow. 0,033 0,032 0,030 0,032 1 ------------------------------------------------+----------------------------------------+---------+---------+---------+---------+--------- Azot mineralny mgn/dm3 wiosna - warstwa powierzchniowa 0,01 0,03 0,01 0,02 1 ------------------------------------------------+----------------------------------------+---------+---------+---------+---------+--------- Azot amonowy mgn/dm3 lato - warstwa naddenna 0,61 0,04 0,04 0,23 2 ------------------------------------------------+----------------------------------------+---------+---------+---------+---------+--------- Azot całkowity mgn/dm3wiosna i lato (wart.śred.)-warstwa pow. 0,93 0,40 0,44 0,59 1 ------------------------------------------------+----------------------------------------+---------+---------+---------+---------+--------- Przewodność elektrolityczna właściwa µs/cm wiosna - warstwa powierzchniowa 356 351 352 353 4 ------------------------------------------------+----------------------------------------+---------+---------+---------+---------+--------- Chlorofil mg/m3wiosna i lato (wart.śred.)-warstwa pow. 3,5 2,8 2,7 3,0 1 ------------------------------------------------+----------------------------------------+---------+---------+---------+---------+--------- Sucha masa sestonu mg/dm3wiosna i lato (wart.śred.)-warstwa pow. 2,1 1,8 1,5 1,8 1 ------------------------------------------------+----------------------------------------+---------+---------+---------+---------+--------- Widzialność krążka Secchiego m wiosna i lato (wartość średnia) 5,1 5,2 5,9 5,4 1 -----------------------------------------------------------------------------------------+------------------------------------------------- Wynik punktacji i sumaryczna klasa czystości wód 1,67 = II klasa -----------------------------------------------------------------------------------------+------------------------------------------------- Weryfikacja klasy czystości ze względu na miano coli typu kałowego 17,0 1 +-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------+ Wyniki badań fizyko chemicznych Jeziora Trześniowskiego wykonane w 2005 roku wykazały dalszą poprawę jakości jego wód. Wody charakteryzowały się niską zawartością zanieczyszczeń organicznych wyrażonych wskaźnikami: BZT5, ChZT-Cr, niskimi wartościami wskaźników produkcji pierwotnej (chlorofilu a, suchej masy sestonu i przezroczystości wód) oraz niskimi stężeniami substancji biogennych (fosforanów w warstwie epilimnionu, fosforu całkowitego, azotu mineralnego, azotu amonowego i azotu całkowitego). O zakwalifikowaniu wód jeziora do II klasy czystości zdecydowały występujące w okresie letnim wysokie stężenie fosforanów w warstwie naddennej oraz zwiększone wiosną stężenia soli mineralnych, wyrażone wskaźnikiem przewodnictwa elektrolitycznego właściwego (PEW). Pod względem bakteriologicznym wody jeziora należą do wód o I klasie czystości.