Cel projektu, założenia metodyczne oraz wyniki inwentaryzacji wybranych elementów na obszarze pilotażowym Wojciech Gil, Zbigniew Borowski, Tomasz Jaworski, Radosław Plewa, Grzegorz Tarwacki IBL, Bożydar Neroj, Roman Stelmach BULiGL Sękocin Stary, 23.06.2016 r.
Wstęp Zleceniodawca: Dyrekcja Generalna Lasów Państwowych Nr tematu/umowy: 500 407/ umowa nr EO-2717-18/13 Tytuł projektu: Inwentaryzacja przyrodnicza gruntów w zarządzie Lasów Państwowych przebiegających pod liniami elektroenergetycznymi na obszarze pilotażowym i opracowanie koncepcji ich zagospodarowania dla celów gospodarki leśnej i ochrony przyrody Główny autor: dr inż. Wojciech Gil Współautorzy: dr hab. Zbigniew Borowski, prof. IBL, dr inż. Tomasz Jaworski dr inż. Radosław Plewa, dr inż. Grzegorz Tarwacki IBL; mgr inż. Bożydar Neroj, mgr inż. Roman Stelmach - Biuro Urządzania Lasu i Geodezji Leśnej Osoby współpracujące przy realizacji prac (BULiGL): Grzegorz Smoter, Tadeusz Miśta, Adrian Sadowy, Karol Danik, Rafał Karczmarewicz, Tomasz Adamski, Dominik Brzęczek Warszawa, 15.09.2015 r.
Cele badań - szczegółowa inwentaryzacja przyrodnicza gruntów w zarządzie LP pod liniami elektroenergetycznymi wysokich napięć w obiekcie pilotażowym (RDLP Lublin), pod kątem cennych siedlisk przyrodniczych, stanowisk gatunków roślin, grzybów i zwierząt objętych ochroną prawną; - porównanie bogactwa przyrodniczego wybranych siedlisk przyrodniczych położonych pod liniami energetycznymi oraz poza nimi; - opracowane kierunków zagospodarowania terenów pod liniami energetycznymi pod kątem ochrony przyrody, jak i innych celów gospodarki leśnej.
Metodyka utworzenie zbiorczej bazy danych zawierającej dane urządzeniowe dla obszaru RDLP Lublin (warstwy oddziałów, wydzielenia, osobliwości przyrodnicze itp.) z uwzględnieniem dostępnych wyników monitoringów, inwentaryzacji przyrodniczych, obszarów Natura 2000 itp.; wybór wszystkich poligonów będących liniami energetycznymi; było to oddzielnych 795 poligonów na obszarze 25 nadleśnictw (wszystkie nadleśnictwa w RDLP Lublin), które obrazowały przebieg linii o długości ok 251 km;
Metodyka
Metodyka Inwentaryzacja ogólna (pojedyncze odcinki o długości powyżej 480 m - 204 km w 144 odcinkach) Zakres zbieranych w terenie danych obejmował rejestrowanie wystąpienia: ptaków, siedlisk przyrodniczych, roślin, grzybów, porostów, ssaków, płazów, gadów, owadów, innych bezkręgowców, potencjalnych siedlisk płazów, potencjalnych siedlisk motyli naturowych + ogólny opis linii
Metodyka
Metodyka Inwentaryzacja szczegółowa nadleśnictwa: Janów Lubelski, Sobibór i Puławy 30 powierzchni badawczych (po 3 w terenie otwartym i wewnątrz kompleksów leśnych): 1. 4030 suche wrzosowiska, 2. 7140 torfowiska przejściowe i trzęsawiska, 3. 2330 wydmy śród. z murawami napiaskowymi, 4. bór świeży 5. bór mieszany świeży
Metodyka Ptaki Owady
Metodyka Nietoperze: Linia nr 102 Nadleśnictwo Sobibór (Transekt 1) (linia czarna przedstawia wybrane do nasłuchów odcinki linii elektroenergetycznych, dł. ok. 1 km), a niebieska - transekt równoległy w drzewostanie, ok. 200 m od linii) detektor ultradźwiękowy LunaBat DFD-1
Metodyka Nietoperze: Linia nr 59 Nadleśnictwo Sobibór (Transekt 2) (linia czarna przedstawia wybrane do nasłuchów odcinki linii elektroenergetycznych, dł. ok. 1 km), a niebieska - transekt równoległy w drzewostanie, ok. 200 m od linii)
Metodyka gdzie: I x = L x * 60 / T Gatunek Granica przedziału I x indeks aktywności dla gatunku lub grupy gatunków x ; L x liczba jednostek aktywności (sekwencji echolokacyjnych) nietoperzy z gatunku x, stwierdzonych w czasie pojedynczego ciągłego nagrania na tym odcinku transektu lub w punkcie nasłuchowym; T czas danego nagrania (lub wszystkich branych pod uwagę nagrań) podany w minutach, oznaczający czas przejścia poszczególnych odcinków. A B C borowiec Nyctalus spp. 2,5 4,3 8,6 mroczek Eptesicus spp. 2,5 4,0 8,0 karlik Pipistrellus spp. 2,5 4,1 8,0 wszystkie gatunki 3,0 6,0 12,0 indeks 0 A aktywność niska indeks aktywności w przedziale wartości między A i B aktywność umiarkowana indeks aktywności w przedziale wartości między B i C oraz C aktywność wysoka i bardzo wysoka.
Metodyka Terminy oraz krótki opis warunków atmosferycznych podczas przeprowadzonej kontroli Linia 102 (Transekt 1) Linia 102 transekt porównawczy Linia 59 (Transekt 2) Linia 59 (Transekt 2) transekt porównawczy Data /godz. rozpoczęcia nagrania Temp/ wiatr/opad 28.05/21 00 9 0 C/brak/brak 26.08/23 45 12 0 C/brak/brak 28.05/22 30 9 0 C/brak/brak 28.08/0 55 12 0 C/brak/brak 28.05/23 50 11 0 C/brak/brak 26.08/20 05 12 0 C/brak/brak 29.05/0 10 10 0 C/brak/brak 26.08/21 45 12 0 C/brak/mgła
Metodyka Rośliny i porosty: dwukrotnie VI 2014 i 2015 roku w Nadleśnictwie Puławy zdjęcia fitosocjologiczne reprezentowały siedliska boru świeżego wydmy śródlądowe z murawami napiaskowymi (2330) i suche wrzosowiska (4030), w Nadl. Sobibór boru mieszanego świeżego, a w Nadl. Janów torfowiska przejściowe i trzęsawiska (7140) Rozmieszczenie zdjęć jak w przypadku owadów: na powierzchni kwadratowej 400 m 2 w drzewostanie i 100 m 2 pod linią dla zbiorowisk Bśw i BMśw (2 powierzchnie) na powierzchni kwadratowej 400 m 2 w przylegającym drzewostanie i na powierzchni kwadratowej 100 m 2 pod linią dla zbiorowisk pozostałych (3 powierzchnie)
Wybrane wyniki i podsumowanie Zestawienie ilości i długości linii energetycznych nadleśnictwach RDLP Lublin wybranych do inwentaryzacji Nadleśnictwo Liczba linii Długość linii w m BIAŁA PODLASKA 1 752 SARNAKI 1 1 177 MIĘDZYRZEC 1 1 680 STRZELCE 1 2 042 ŚWIDNIK 2 2 067 KRAŚNIK 2 2 139 MIRCZE 2 2 194 RADZYŃ 3 3 151 PODLASKI BIŁGORAJ 3 3 646 KRASNYSTAW 4 3 861 LUBARTÓW 4 4 146 GOŚCIERADÓW 3 4 634 TOMASZÓW 5 4 687 CHOTYŁÓW 7 4 988 CHEŁM 7 7 108 JÓZEFÓW 5 7 258 PARCZEW 4 7 394 ZWIERZYNIEC 9 8 367 WŁODAWA 7 10 711 RUDNIK 7 15 276 ROZWADÓW 13 17 519 NOWA DĘBA 12 19 357 SOBIBÓR 14 21 734 PU ŁAWY 13 22 551 JANÓW LUBELSKI 14 25 868 144 204 307
Wybrane wyniki i podsumowanie Na obszarze pod liniami energetycznymi stwierdzono 5 nieleśnych siedlisk przyrodniczych. Najliczniejsze są suche wrzosowiska, określone na 96 płatach o łącznej powierzchni ok. 25 ha. Nieleśne siedliska przyrodnicze stwierdzone na obszarach pod liniami energetycznymi. Nazwa siedliska przyrodniczego Powierzchnia w m 2 Liczba płatów 4030 suche wrzosowiska 253839 96 7140 torfowiska przejściowe i trzęsawiska 190300 24 2330 wydmy śród. z murawami napiaskowymi 23195 21 7120 torfowiska wysokie zdegradowane, zdolne do naturalnej i stymulowanej 6500 4 regeneracji 6120 ciepłolubne śródl. murawy napiaskowe 1180 5
Wybrane wyniki i podsumowanie W trakcie inwentaryzacji ogólnej odnotowano występowanie 59 gatunków roślin chronionych (zgodnie z obowiązującym w trakcie wykonywania inwentaryzacji Rozporządzeniem Ministra Środowiska z dnia 5 stycznia 2012 r. w sprawie ochrony gatunkowej roślin) 1378 wystąpień. Najczęściej spotykane gatunki to: kruszyna pospolita 256 obserwacji (od 2014 roku nie podlega ochronie), rokietnik pospolity 255, widłoząb kędzierzawy 112, płonnik pospolity 100 i konwalia majowa (od 2014 roku nie podlega ochronie) 4 gatunki porostów chronionych występujące na obszarze pod liniami energetycznymi. Najliczniejszym jest chrobotek reniferowy 71 obserwacji, następnie chrobotek leśny 58
Wybrane wyniki i podsumowanie Występowanie 10 najliczniejszych gatunków roślin chronionych na terenach pod liniami energetycznymi na tle siedliskowych typów lasu. LP TSL bielistka siwa konwalia majowa kruszyna pospolita płonnik pospolity rokietnik pospolity torfowiec kończysty widłak goździsty widłak jałowcowaty widłoząb kędzierzawy widłoząb miotłowy 1 Bs 3 1 2 Bśw 31 28 81 15 114 7 25 10 58 39 3 Bw 2 6 6 5 8 4 3 1 4 Bb 1 5 7 1 6 2 5 BMśw 5 29 77 23 76 10 16 10 33 23 6 BMw 4 26 16 24 9 3 3 16 1 7 BMb 1 8 LMśw 1 18 33 13 19 6 2 2 3 9 LMw 2 2 13 10 5 2 1 10 1 10 LMb 1 1 11 Lśw 9 7 4 5 1 1 1 12 Lw 2 1 13 Ol 2 1 1 1 16 LMwyż św 1 1 1 17 Lwyż św 1 2
Wybrane wyniki i podsumowanie Płazy 5 gatunków, 70 potencjalnych siedlisk występowania Gady 5 gatunków, 64 osobniki Ssaki 9 przypadków ssaków chronionych (bóbr europejski, ryjówka aksamitna, orzesznica)
Wybrane wyniki i podsumowanie Zagospodarowanie terenu linii energetycznych dla celów łowieckich, turystycznych i innych Nadleśnictwo ambona zwyżka lizawka nęcisko paśnik poletko produk. poletko zapor. poletko zgryz. strzelnica myśl. przyst. ścieżki dydakt. parking wiata plant. choink. Biłgoraj 1 Janów Lubelski 1 2 1 1 9 Józefów 1 1 Lubartów 1 1 1 Mircze 1 Nowa Dęba 1 2 3 Parczew 1 1 Puławy 13 4 2 1 1 1 Rozwadów 1 Rudnik 2 1 3 17 Sobibór 1 Świdnik 1 Tomaszów 1 Włodawa 1 Zwierzyniec 2 1 Razem 21 7 4 1 3 6 1 2 1 1 1 1 33 Wykorzystanie jako drogi 37% odcinków
Nadl. Janów Lubelski Nadl. Biłgoraj Nadl. Puławy
Wybrane wyniki i podsumowanie Indeks aktywności nietoperzy (oś Y) na terenach pod/w pobliżu poszczególnych linii elektroenergetycznych Indeksy aktywności (os Y) nietoperzy na terenach pod/w pobliżu poszczególnych linii elektroenergetycznych, w kolejnych kontrolach
Wybrane wyniki i podsumowanie Indeks aktywności gatunków na terenie pod linią 59 Indeks aktywności gatunków na terenie pod linią 59, odcinek porównawczy
Wybrane wyniki i podsumowanie Najwięcej gatunków stwierdzono na siedlisku boru mieszanego świeżego (Sobibór), najmniej na siedlisku wydm śródlądowych z murawami napiaskowymi (Puławy 3) i w przylegającym drzewostanie noszącym cechy boru suchego. Sporadycznie wykrywano gatunki chronione: porost Cladonia rangiferina, Pleurozium schreberi, Dicranum scoparium, Sphagnum palustre, Ledum palustre, Polytrichum piliferum, Polytrichum commune, Polytrichum strictum i Climacium dendroides. Najwięcej gatunków chronionych (6) stwierdzono na siedlisku torfowiska przejściowe i trzęsawiska (Janów).
Wybrane wyniki i podsumowanie Wyniki przeprowadzonych badań wykazały, że chociaż linie elektroenergetyczne są sztuczną ingerencją w krajobraz leśny, to różnorodność fauny i flory na terenach odsłoniętych pod liniami, jest większa od różnorodności na terenach leśnych. Wstępna inwentaryzacja ogólna wykazała, że tereny pod liniami są siedliskiem występowania wielu cennych i chronionych gatunków zwierząt, roślin oraz siedlisk przyrodniczych. W trakcie prac w obrębie istniejących linii elektroenergetycznych i na przyległych odcinkach porównawczych stwierdzono występowanie co najmniej czterech gatunków nietoperzy. Zwierzęta te wykazują wyższą aktywność w obrębie istniejących linii elektroenergetycznych, które tworzą dogodne żerowiska oraz pełnią funkcję lokalnych korytarzy migracyjnych.