Mikrofinansowanie działalności gospodarczej w Polsce doświadczenia i perspektywy Wykład 1 Kontekst problematyki mikrofinansowania M. Gajewski, 2016
Słowo na temat organizacji Spotkania (x7) według planu: 4.03, 11.03, 18.03, 1.04, 8.04, 15.04, 22.04, 29.04 (2016) Zaliczenie: g. 14.15 (do ustalenia godzina rozpoczęcia) Lista (min. 6 obecności) Test (zakres treść wykładu, na ostatnim potkaniu) 29.04 Źródła: Prezentacje / slajdy wspomagające Udostępniane na stronie internetowej http://www.wz.uw.edu.pl/ (pracownicy Maciej Gajewski materiały Mikrofinansowanie 2016 L (hasło: mikfin6102) Prezentacje / slajdy udostępniane na bieżąco Inne sprawy do ustalenia (?) 2
Przedmiot wykładu Doświadczenia Mikrofinansowanie działalności gospodarczej Perspektywy Sektor mikroprzedsiębiorczości w Polsce (segment MSP). Znaczenie społeczno-ekonomiczne sektora mikroprzedsiębiorczości. Potrzeby vs. bariery rozwojowe w szczególności związane z dostępem do kapitału / źródeł finansowania. Zjawisko luki finansowania przejawy i sposoby przeciwdziałania (interwencja publiczna) Źródła / instrumenty finansowania mikroprzedsiębiorczości rodzaje oraz specyfika organizacyjna i funkcjonalna poszczególnych źródeł / instrumentów Doświadczenia w zakresie finansowania mikroprzedsiębiorczości dotychczasowe źródła i instrumenty. Perspektywy rozwoju źródeł i instrumentów finansowania mikroprzedsiębiorczości. 3
Przedmiot wykładu dlaczego warto Spełnienie podstawowych wymogów formalnych Prace zaliczeniowe, finalizujące studia (licencjackie, magisterskie, także inne cząstkowe w zakresie zarządzania finansami ) Pozyskanie wiedzy na temat niestandardowych źródeł i instrumentów finansowania działalności gospodarczej zdolność poruszania się w świecie finansowania / pozyskiwania środków na założenie / rozwijanie działalności gospodarczej (dla własnych, jak i cudzych potrzeb), Wzrost ogólnej wiedzy, Inne (?) 4
Kapitał finansowy jako czynnik rozwoju Kapitał (def.): (1) wszystko, co ma wartość i służy wytwarzaniu dóbr i usług oraz co ma znaczenie dla wzrostu gospodarczego (2) powierzone przedsiębiorstwu przez jego właścicieli i wierzycieli zasoby niezbędne do Kapitał (teorie) hierarchii źródeł finansowania. Kryteria klasyfikacji kapitału finansowego: Własność (własny, obcy, mieszany) Kapitał Zapadalność (krotko-, długoterminowy) Cel (pierwotny, bieżący, rozwojowy) Źródło (zewnętrzny, wewnętrzny) Forma (rzeczowy, intelektualny, finansowy) 5
Kilka dodatkowych uwag Rynek finansowania nie jest doskonały występują różnego rodzaju bariery dostępowe, skutkujące dyskryminacją pewnych grup zainteresowanych finansowaniem. W rezultacie niedoskonałości część zainteresowanych nie ma dostępu do źródeł finansowania (ew. dostęp ograniczony). Ostatecznie, ogranicza to możliwości wzrostu gospodarki. Zapewnienie wzrostu gospodarczego / realizacji określonych celów społecznych uzasadnia wspieranie dostępu do źródeł finansowania, przy czym procesy wspierania mogą mieć różne cele: Po pierwsze zwiększanie dostępności kapitału (eliminacja pewnych luk jako zjawiska niedoskonałości rynków finansowych). Po drugie redukcja ceny kapitału (łącznego kosztu pozyskania) tworzenie zachęt do W praktyce bardzo często zmierza się do takiego oddziaływania, które spełnia oba ww. cele jednocześnie. 6
Schemat źródeł finansowania Źródła finansowania Zewnętrzne Wewnętrzne Własne Kapitał podstawowy i zapasowy Emisja papierów udziałowych Obce Majątkowe Bieżące wpływy Amortyzacja Sprzedaż majątku Rotacja majątku obrotowego Kapitałowe Zysk zatrzymany Fundusze celowe Rezerwy Mieszane mezzanine (bardzo zróżnicowane i specyficzne) Długoterminowe Kredyt inwestycyjny Pożyczka Leasing Emisja obligacji Inne Krótkoterminowe Kredyt obrotowy Pożyczka Factoring Kredyt kupiecki Emisja papierów dłużnych Inne 7
Schemat źródeł finansowania dopasowania zależnie od fazy cyklu rozwojowego 8
Działalność gospodarcza, przedsiębiorstwo i przedsiębiorca przedmiot / podmiot finansowania Istotne pojęcia w związku z problematyką finansowania działalności gospodarczej: Działalność gospodarcza (definicja) finansowanie potrzeb związanych z działalnością gospodarczą (jej uruchamianiem i rozwojem). Przedsiębiorca / przedsiębiorstwo (definicje) jako podmiot (cel) finansowania Kategoryzacja przedsiębiorców / przedsiębiorstw (różne kryteria najważniejsze to wielkość) Znaczenie kategoryzacji przedsiębiorstw (według wielkości) w kontekście problematyki finansowania i interwencji publicznej w zakresie ułatwiania dostępu do źródeł finansowania (definicje dla potrzeb kształtowania programów pomocowych pomoc publiczna). 9
Działalność gospodarcza Definicja ustawowa ustawa o swobodzie działalności gospodarczej (2004): Art. 2. [Definicja działalności gospodarczej] Działalnością gospodarczą jest zarobkowa działalność wytwórcza, budowlana, handlowa, usługowa oraz poszukiwanie, rozpoznawanie i wydobywanie kopalin ze złóż, a także działalność zawodowa, wykonywana w sposób zorganizowany i ciągły. Art. 3. [Wyłączenia] 1) działalność wytwórcza w rolnictwie w zakresie upraw rolnych oraz chowu i hodowli zwierząt, ogrodnictwa, warzywnictwa, leśnictwa i rybactwa śródlądowego; 2) wynajem przez rolników pokoi, sprzedaży posiłków domowych i świadczenia w gospodarstwach rolnych innych usług związanych z pobytem turystów; 3) wyrów wina przez producentów będących rolnikami wyrabiającymi mniej niż 100 hektolitrów wina w ciągu roku gospodarczego / / 10
Przedsiębiorca (definicje) ujęcie podmiotowe Ustawa o swobodzie działalności gospodarczej Mikro przedsiębiorcy Mali przedsiębiorcy Duzi przedsiębiorcy Średni przedsiębiorcy Kodeks cywilny 11
Przedsiębiorstwo w ujęciu przedmiotowym Kodeks cywilny Nazwa Maszyny / urządzenia Nieruchomości Towary i wyroby Koncesjei zezwolenia Patenty i prawa Good-will i knowhow Inne składniki 12
Wielkość przedsiębiorcy podejście normatywne dla celów pomocy publicznej Przedsiębiorca Średnioroczne zatrudnienie Kryteria finansowe Roczny obrót netto lub suma aktywów w co najmniej jednym z ostatnich dwóch lat obrotowych Mikro 0-9 2 mln 2 mln Mały 10-49 10 mln 10 mln Średni 50-249 50 mln 43 mln Powiązania prawnoorganizacyjne: przedsiębiorca niezależny, przedsiębiorca powiązany, przedsiębiorca partnerski. Ustawa o swobodzie działalności gospodarczej 13
Definicja MSP (unijna) - powiązania Dane łącznie = 100%A+0%B+0%C+0%D Dane łącznie = 100%A+25%B+33%C+49 %D Dane łącznie = 100%A+100%B+100% C+100%D 14
Sektor MSP w Polsce (wybrane charakterystyki) Liczba przedsiębiorstw aktywnych w Polsce, dane GUS Rozdrobnienie sektora W sektorze znajduje zatrudnienie większość pracujących w przedsiębiorstwach Przeżywalność przedsiębiorstw (ok. 85% przeżywa 1-rok, 54% 3-rok i 44% 5-rok). Źródło: PARP, Raport o stanie sektora MŚP w Polsce w latach 2013-2014. 15
Sektor MSP w Polsce (wybrane charakterystyki) Udział grup przedsiębiorstw w tworzeniu PKB, dane GUS 6-9 osób 0 osób 40,0% 35,0% 30,0% 25,0% 20,0% 15,0% 10,0% 5,0% 0,0% 1 osoba 5 osób 2-4 osoby Sektor MSP przedmiot działalności, dane GUS Udziałw tworzeniu wartości dodanej brutto, sektor MSP, 2012-2013 (UE) Źródło: PARP, Raport o stanie sektora MŚP w Polsce w 2013-2014. 16
Czynniki kształtujące dostępność finansowania przedsiębiorstwa Poziom mikro mikro niższa stabilność oraz poziom przychodów i zysków, majątku niższe stopy przeżywalności (śmiertelność), niższajakość informacji finansowych (jakość rachunkowości, zarządzania finansami), ograniczone możliwości oceny perspektyw rynkowych i racjonalności decyzji ekonomicznych ( scalenie ), zarządzanie oparte o intuicję właściciela, zbyt silne związki pomiędzy funkcjonowaniem przedsiębiorstwa i jego właścicielami, niska wiarygodność wyceny wartości czynników niematerialnych wiążących się z funkcjonowaniem przedsiębiorcy. stopień zmonopolizowania / konkurencji, zakres ingerencji władz publicznych w mechanizmy rynkowe, dostępność alternatywnych celów lokowania kapitału, klimat dla przedsiębiorczości oraz związane z tym przewidywania, dotyczące ogólnej sytuacji gospodarczej i jej wpływu na sytuację biorców, obecność oraz skuteczność metod szacowania ryzyka inwestycyjnego, ukształtowanie ram prawnych oraz warunków funkcjonowania przedsiębiorstw, dostępność informacji, w związku z procesami finansowania oraz funkcjonowaniem sektora przedsiębiorstw. Poziom mikro mikro przedsiębiorstwa 17
Problematyka dostępu do źródeł finansowania (na podstawie badań) Skala ograniczeń w dostępie do źródeł finansowania. Co najmniej około 1/3 populacji przedsiębiorstw napotyka trudności w dostępie do źródeł finansowania. 32% 35% 27% 22% Źródło: SMEs Access to Finance (Komisja Europejska i Europejski Bank Centralny). 18
Dziękuję za uwagę!