Wykład 1. Mikrofinansowanie działalności gospodarczej w Polsce źródła pozabankowe. mikrofinansowania

Transkrypt

1 Mikrofinansowanie działalności gospodarczej w Polsce źródła pozabankowe Wykład 1 Kontekst problematyki mikrofinansowania / / Źródeł finansowania jest zatem teoretycznie wiele. W rzeczywistości często okazuje się jednak, że rozpoczynając, a nawet już prowadząc działalność gospodarczą, dostępność kapitału okazuje się. M. Gajewski, 2017

2 Słowo na temat organizacji Spotkania (x7) według planu: Zaliczenie: 2.03, 16.03, 30.03, 27.04, 11.05, 25.05, 8.06 (2017) Lista (min. 6 obecności) g (do ustalenia ) Test (zakres treść wykładu, na ostatnim potkaniu) Źródła: Prezentacje / slajdy wspomagające Udostępniane na stronie internetowej (pracownicy Maciej Gajewski materiały Mikrofinansowanie 2017 L (hasło: mikfin7102) Prezentacje / slajdy udostępniane na bieżąco Inne sprawy do ustalenia (?) 2

3 Zamiast wprowadzenia Źródła finansowania: Źródła dłużne: pozabankowe vs. bankowe: pożyczki i mikropożyczki vs. kredyt vs. leasing), Źródła pośrednie, aktywizujące inne źródła finansowania: programy poręczeniowe i gwarancyjne (pozabankowe vs. bankowe), programy re-poręczeniowe, re-gwarancyjne: pozabankowe vs. bankowe), Źródła zewnętrzne o charakterze własnym: Inwestycje kapitałowe (kapitał zalążkowy), Inwestycje kapitałowe (kapitał rozwojowy ekspansyjny), Źródła o różnym charakterze (udziałowe, dłużne, dotacyjne): Prywatne / społeczne (finansowanie społecznościowe) i publiczne, Mechanizmy wspierania źródeł finansowania. Punkty koncentracji: Charakterystyka źródła / mechanizmu finansowania. Postać instytucjonalna (struktury), modele, regulacje / standardy działalności). Perspektywy rozwoju źródeł / mechanizmów finansowania w świetle programów wsparcia publicznego (wspieranie ze środków europejskich). 3

4 Przedmiot wykładu Doświadczenia Mikrofinansowanie działalności gospodarczej Perspektywy Sektor mikroprzedsiębiorczości w Polsce (segment MSP). Znaczenie społeczno-ekonomiczne sektora mikroprzedsiębiorczości. Potrzeby vs. bariery rozwojowe w szczególności związane z dostępem do kapitału / źródeł finansowania. Zjawisko luki finansowania przejawy i sposoby przeciwdziałania (interwencja publiczna) Źródła / instrumenty finansowania mikroprzedsiębiorczości rodzaje oraz specyfika organizacyjna i funkcjonalna poszczególnych źródeł / instrumentów Doświadczenia w zakresie finansowania mikroprzedsiębiorczości dotychczasowe źródła i instrumenty. Perspektywy rozwoju źródeł i instrumentów finansowania mikroprzedsiębiorczości. 4

5 Przedmiot wykładu dlaczego warto Spełnienie podstawowych wymogów formalnych Prace zaliczeniowe, finalizujące studia (licencjackie, magisterskie, także inne cząstkowe w zakresie zarządzania finansami ) Pozyskanie wiedzy na temat niestandardowych źródeł i instrumentów finansowania działalności gospodarczej zdolność poruszania się w świecie finansowania / pozyskiwania środków na założenie / rozwijanie działalności gospodarczej (dla własnych, jak i cudzych potrzeb), Wzrost ogólnej wiedzy, Inne (?) 5

6 Kapitał finansowy jako czynnik rozwoju Kapitał (def.): (1) wszystko, co ma wartość i służy wytwarzaniu dóbr i usług oraz co ma znaczenie dla wzrostu gospodarczego (2) powierzone przedsiębiorstwu przez jego właścicieli i wierzycieli zasoby niezbędne do Kapitał (teorie) hierarchii źródeł finansowania. Kryteria klasyfikacji kapitału finansowego: Własność (własny, obcy, mieszany) Kapitał Zapadalność (krotko-, długoterminowy) Cel (pierwotny, bieżący, rozwojowy) Źródło (zewnętrzny, wewnętrzny) Forma (rzeczowy, intelektualny, finansowy) 6

7 Teorie dotyczące kapitału finansowego Teoria porządku dziobania [S. Myers, N. Majluf] teoria hierarchii źródeł finansowania ❶ ❷ Wewnętrzne źródła finansowania Zewnętrzne źródła finansowania (obce / dłużne) + źródła nie będące czystymi źródłami kapitału (zwiększanie zobowiązań) ❸ Zewnętrzne o charakterze własnym nowy udziałowiec / współwłaściciel Na dobór (możliwości doboru) źródeł finansowania wpływają fazy cyklu życia przedsiębiorcy. W fazach tych ujawnia się znaczenie kilku czynników. Ryzyko operacyjne od jego skali zależą możliwości korzystania ze źródeł finansowania. Wysokie ryzyko operacyjne ogranicza wykorzystanie kapitału obcego, gdyż zarząd / właściciele nie są zainteresowani zwiększaniem ryzyka (operacyjne + finansowe). Równocześnie dla potencjalnych wierzycieli wysokie ryzyko operacyjne (w początkowych fazach życia firmy) oznacza wysokie ryzyko niewypłacalności przedsiębiorstwa, co ogranicza jego zdolność kredytową. W miarę stabilizacji sytuacji firmy ryzyko operacyjne maleje, co rozszerza możliwości większego udziału kapitału obcego w finansowaniu jego działalności. 7

8 Kilka dodatkowych uwag Rynek finansowania nie jest doskonały występują różnego rodzaju bariery dostępowe, skutkujące dyskryminacją pewnych grup zainteresowanych finansowaniem. W rezultacie niedoskonałości część zainteresowanych nie ma dostępu do źródeł finansowania (ew. dostęp ograniczony). Ostatecznie, ogranicza to możliwości wzrostu gospodarki. Zapewnienie wzrostu gospodarczego / realizacji określonych celów społecznych uzasadnia wspieranie dostępu do źródeł finansowania, przy czym procesy wspierania mogą mieć różne cele: Po pierwsze zwiększanie dostępności kapitału (eliminacja pewnych luk jako zjawiska niedoskonałości rynków finansowych). Po drugie redukcja ceny kapitału (łącznego kosztu pozyskania) tworzenie zachęt do W praktyce bardzo często zmierza się do takiego oddziaływania, które spełnia oba ww. cele jednocześnie. 8

9 Schemat źródeł finansowania Źródła finansowania Zewnętrzne Wewnętrzne Własne Kapitał podstawowy i zapasowy Emisja papierów udziałowych Obce Majątkowe Bieżące wpływy Amortyzacja Sprzedaż majątku Rotacja majątku obrotowego Kapitałowe Zysk zatrzymany Fundusze celowe Rezerwy Mieszane mezzanine (bardzo zróżnicowane i specyficzne) Długoterminowe Kredyt inwestycyjny Pożyczka Leasing Emisja obligacji Inne Krótkoterminowe Kredyt obrotowy Pożyczka Factoring Kredyt kupiecki Emisja papierów dłużnych Inne Poręczenia / gwarancje aktywizacja istniejących źródeł 9

10 Schemat źródeł finansowania dopasowania zależnie od fazy cyklu rozwojowego 10

11 Działalność gospodarcza, przedsiębiorstwo i przedsiębiorca przedmiot / podmiot finansowania Istotne pojęcia w związku z problematyką finansowania działalności gospodarczej: Działalność gospodarcza (definicja) finansowanie potrzeb związanych z działalnością gospodarczą (jej uruchamianiem i rozwojem). Przedsiębiorca / przedsiębiorstwo (definicje) jako podmiot (cel) finansowania Kategoryzacja przedsiębiorców / przedsiębiorstw (różne kryteria najważniejsze to wielkość) Znaczenie kategoryzacji przedsiębiorstw (według wielkości) w kontekście problematyki finansowania i interwencji publicznej w zakresie ułatwiania dostępu do źródeł finansowania (definicje dla potrzeb kształtowania programów pomocowych pomoc publiczna). 11

12 Działalność gospodarcza Definicja ustawowa ustawa o swobodzie działalności gospodarczej (2004): Art. 2. [Definicja działalności gospodarczej] Działalnością gospodarczą jest zarobkowa działalność wytwórcza, budowlana, handlowa, usługowa oraz poszukiwanie, rozpoznawanie i wydobywanie kopalin ze złóż, a także działalność zawodowa, wykonywana w sposób zorganizowany i ciągły. Art. 3. [Wyłączenia] 1) działalność wytwórcza w rolnictwie w zakresie upraw rolnych oraz chowu i hodowli zwierząt, ogrodnictwa, warzywnictwa, leśnictwa i rybactwa śródlądowego; 2) wynajem przez rolników pokoi, sprzedaży posiłków domowych i świadczenia w gospodarstwach rolnych innych usług związanych z pobytem turystów; 3) wyrów wina przez producentów będących rolnikami wyrabiającymi mniej niż 100 hektolitrów wina w ciągu roku gospodarczego 4) Działalności rolników w zakresie sprzedaży produktów roślinnych i zwierzęcych przetworzonych w sposób inny niż przemysłowy / / 12

13 Przedsiębiorca (definicje) ujęcie podmiotowe Ustawa o swobodzie działalności gospodarczej Mikro przedsiębiorcy Mali przedsiębiorcy Duzi przedsiębiorcy Średni przedsiębiorcy Kodeks cywilny 13

14 Przedsiębiorstwo w ujęciu przedmiotowym Kodeks cywilny Nazwa Maszyny / urządzenia Nieruchomości Towary i wyroby Koncesjei zezwolenia Patenty i prawa Good-will i knowhow Inne składniki 14

15 Wielkość przedsiębiorcy podejście normatywne dla celów pomocy publicznej Przedsiębiorca Średnioroczne zatrudnienie Kryteria finansowe Roczny obrót netto lub suma aktywów w co najmniej jednym z ostatnich dwóch lat obrotowych Mikro mln 2 mln Mały mln 10 mln Średni mln 43 mln Powiązania prawnoorganizacyjne: przedsiębiorca niezależny, przedsiębiorca powiązany, przedsiębiorca partnerski. Ustawa o swobodzie działalności gospodarczej 15

16 Definicja MSP (unijna) - powiązania Dane łącznie = 100%A+0%B+0%C+0%D Dane łącznie = 100%A+25%B+33%C+49 %D Dane łącznie = 100%A+100%B+100% C+100%D 16

17 Sektor MSP w Polsce (wybrane charakterystyki) Liczba przedsiębiorstw aktywnych w Polsce, dane GUS Rozdrobnienie sektora W sektorze znajduje zatrudnienie większość pracujących w przedsiębiorstwach Przeżywalność przedsiębiorstw (ok. 85% przeżywa 1-rok, 54% 3-rok i 44% 5-rok). Źródło: PARP, Raport o stanie sektora MŚP w Polsce w latach

18 Sektor MSP w Polsce (wybrane charakterystyki) Udział grup przedsiębiorstw w tworzeniu PKB, dane GUS 6-9 osób 0 osób 40,0% 35,0% 30,0% 25,0% 20,0% 15,0% 10,0% 5,0% 0,0% 1 osoba 5 osób 2-4 osoby Sektor MSP przedmiot działalności, dane GUS Udziałw tworzeniu wartości dodanej brutto, sektor MSP, (UE) Źródło: PARP, Raport o stanie sektora MŚP w Polsce w

19 Czynniki kształtujące dostępność finansowania przedsiębiorstwa Poziom mikro mikro niższa stabilność oraz poziom przychodów i zysków, majątku niższe stopy przeżywalności (śmiertelność), niższajakość informacji finansowych (jakość rachunkowości, zarządzania finansami), ograniczone możliwości oceny perspektywrynkowych i racjonalności decyzji ekonomicznych ( scalenie ), zarządzanie oparte o intuicję właściciela, zbyt silne związki pomiędzy funkcjonowaniem przedsiębiorstwa i jego właścicielami, niska wiarygodność wyceny wartości czynników niematerialnych wiążących się z funkcjonowaniem przedsiębiorcy. stopień zmonopolizowania / konkurencji, zakres ingerencji władz publicznych w mechanizmy rynkowe, dostępność alternatywnych celów lokowania kapitału, klimat dla przedsiębiorczości oraz związane z tym przewidywania, dotyczące ogólnej sytuacji gospodarczej i jej wpływu na sytuację biorców, obecność oraz skuteczność metod szacowania ryzyka inwestycyjnego, ukształtowanie ram prawnych oraz warunków funkcjonowania przedsiębiorstw, dostępność informacji, w związku z procesami finansowania oraz funkcjonowaniem sektora przedsiębiorstw. Poziom mikro mikro przedsiębiorstwa 19

20 Problematyka dostępu do źródeł finansowania (na podstawie badań) Skala ograniczeń w dostępie do źródeł finansowania. Co najmniej około 1/3 populacji przedsiębiorstw napotyka trudności w dostępie do źródeł finansowania. 32% 35% 27% 22% Źródło: SMEs Access to Finance (Komisja Europejska i Europejski Bank Centralny). 20

21 Dziękuję za uwagę!