Rynek energii elektrycznej w Polsce w 2012 roku i latach późniejszych

Rynek energii elektrycznej w Polsce w 2012 roku i latach późniejszych Autor: Marek Kulesa, TOE, luty 2012 ( Energetyka Cieplna i Zawodowa - nr 3/2012) Wprowadzenie Początek roku 2012 zapowiada liczne dyskusje nad szeregiem zmian rynku energii, rozumianego jako rynek energii elektrycznej, ciepła i gazu w Polsce. Wiele kontrowersji już dziś wzbudzają i będą wzbudzać z pewnością proponowane niezbędne zmiany prawne obejmujące zapisy projektów trzech nowych ustaw (Prawo energetyczne [7], ustawa o odnawialnych źródłach energii [8] i Prawo gazowe [5]), ze szczególnym uwzględnieniem propozycji zmian w zakresie promowania energii ze źródeł odnawialnych (OZE), zmian na rynku detalicznym czy stopnia uwolnienia rynku gazu. Na aspekty prawne, zdaniem autora artykułu, nałożą się dyskusje na temat przewidywanych zmian cen energii elektrycznej oraz wpływu kosztów pozwoleń do emisji CO 2 na te ceny. Stopień otwarcia rynku energii elektrycznej będzie oceniany, między innymi, przez liczbę odbiorców korzystających z rynku energii elektrycznej i ilość (wolumen) energii elektrycznej (w przyszłości też gazu) sprzedanej w ramach zasady TPA. Ważne dla przyszłości rynku energii mogą okazać się także: rola i znaczenie działań prosumentów w sektorze energetycznym [1], wdrożenie idei inteligentnych sieci i inteligentnego opomiarowania [12] oraz wyniki prac nad nowym modelem rynku energii elektrycznej w Polsce [11]. Proponowane zmiany uregulowań prawnych polskiego rynku energii tzw. trójpak energetyczny W dniu 22 grudnia 2011 r. podczas konferencji pod dwuznacznym tytułem Nowa energia w prawie, Minister Gospodarki przedstawił projekty trzech ustaw, mających kształtować podstawę przyszłych uregulowań prawnych polskiego rynku energii: ustawy Prawo energetyczne [7], ustawy o odnawialnych źródłach energii [8] i Prawa gazowego [5]. Głównie rozwiązania, które mają wprowadzić, zdaniem projektodawców, nowe akty prawne to efektywny system wsparcia produkcji zielonej energii oraz ochrona wrażliwych odbiorców energii elektrycznej i gazu ziemnego. Termin opiniowania projektów upłynął 6 lutego 2012 r., zainteresowani udziałem w pracach przekazali do Ministerstwa Gospodarki setki uwag do każdej z ustaw, co z pewnością wydłuży proces dyskusji i konsultacji dokumentów. Oprócz wspomnianej wyżej regulacji dotyczących odbiorców wrażliwych w obszarze nowego Prawa energetycznego zaproponowano między innymi następujące rozwiązania: 12_02_27_kulesa_rynek_ee_2012_bmp.docx str. 1

sprzedaż energii elektrycznej (i świadczenie usługi dystrybucyjnej) dla odbiorców końcowych w grupie gospodarstw domowych jedynie na podstawie tzw. umowy kompleksowej; konieczność dokonywania rozliczeń na postawie rzeczywistego zużycia wraz ze zobowiązaniem operatorów systemów dystrybucyjnych (OSD) do montażu inteligentnych liczników u odbiorców końcowych; powierzenie tzw. sprzedaży awaryjnej energii elektrycznej OSD w celu zapewnienia ciągłości dostaw do odbiorcy, któremu dotychczasowy sprzedawca zaprzestał sprzedaży energii elektrycznej z przyczyn niezależnych od tego odbiorcy; wprowadzenie Rzecznika Praw Odbiorców, który ma czuwać nad egzekwowaniem praw i obowiązków konsumentów, w skrajnych przypadkach będzie można zwrócić się o pomoc do stałych sądów polubownych przy Prezesie Urzędu Regulacji Energetyki (URE); określenie podstaw obliczania zwrotu z kapitału zaangażowanego w działalność związaną z wytwarzaniem, przesyłaniem, dystrybucją energii elektrycznej i ciepła; przedłużenie wsparcie dla wytwarzania energii elektrycznej w wysokosprawnej kogeneracji i skorelowanie go z systemem handlu uprawnieniami do emisji CO 2. Zdaniem sektora obrotu szczególnie ważne jest przyjęcie spójnych, przejrzystych i jednoznacznych zapisów ustawy, eliminujących późniejsze dyskusje i spory. Należy podkreślić, że liczne zapisy projektu ustawy wychodzą naprzeciw dyskusjom i ustaleniom z prowadzonych wcześniej, także z udziałem reprezentującego spółki obrotu - Towarzystwa Obrotu Energią (TOE), prac. Cześć zapisów wzbudza jednak wątpliwości TOE [2], dotyczące zarówno brzmienia określonych zapisów, jak i przyjętych w projekcie ustawy modeli rozwiązań - projekt ustawy w obecnym kształcie zawiera liczne, niejednoznaczne zapisy, które można interpretować na wiele sposobów mimo zachowania zasad należytej wykładni. W konsekwencji istnieje istotne ryzyko niejednolitego stosowania przepisów, które powinno być wyeliminowane w czasie dalszych konsultacji projektu. Zgodnie z zapewnieniami Ministerstwa Gospodarki głównym celem opracowania nowej ustawy o odnawialnych źródłach energii jest wdrożenie jednolitego i czytelnego systemu wsparcia dla wytwórców OZE. Ministerstwo w projekcie ustawy proponuje przemodelowanie systemu wsparcia, głównie poprzez zmianą formuły ustalenia opłaty zastępczej (uwzględnienie w niej ceny energii elektrycznej) oraz wprowadzenie współczynników korekcyjnych o innych dla różnych rodzajów źródeł OZE wartościach, które przedstawiono na rysunku 1. Zdaniem Ministerstwa propozycja ta, która od początku wzbudza dyskusje i opór środowisk OZE w Polsce, umożliwi wprowadzenie bardziej efektywnego niż dzisiejszy modelu wsparcia OZE oraz pozwoli zaoszczędzić około 1 mld zł rocznie. 12_02_27_kulesa_rynek_ee_2012_bmp.docx str. 2

Źródło: Pakiet regulacji energetycznych. Ministerstwo Gospodarki, Warszawa, 22 grudnia 2011 r. Rys. 1. Współczynniki korekcyjne proponowane w projekcie nowej ustawy o odnawialnych źródłach energii [5] Projekt regulacji OZE wprowadza ponadto system wsparcia dla mikroinstalacji OZE. Ma on stymulować systematyczny rozwój tego typu mikroźródeł, które w oparciu o lokalnie dostępne zasoby wytwarzają energię elektryczną z OZE. Możliwe będą ę ą również dodatkowe zachęty w przypadku wytwarzania zielonej energii na własne potrzeby oraz wsparcie dla wytwórców ciepła z OZE. Ministerstwo zaproponowało również ż zniesienie koncesji na wytwarzanie energii elektrycznej w mikroźródłach ródłach oraz wprowadzenie preferencji w ich przyłączaniu do sieci. Sektor obrotu pozytywnie ocenia przedstawiony do konsultacji projekt [8], popierając przedstawione w nim kierunki kształtowania polityki energetycznej państwa w obszarze wspierania energetyki opartej o źródła odnawialne. Wychodząc c naprzeciw przedstawionym do konsultacji regulacjom prawnym i mając wyłącznie na celu łatwiejszą i bardziej efektywną ich realizację, TOE w swoich uwagach [2] proponuje korekty w trzech głównych kwestiach: 1) Ograniczenie ryzyka rynkowego wytwórców OZE i ich partnerów handlowych - przedsiębiorstw obrotu - poprzez zapewnienia stabilności (nie koniecznie tych samych wartości przez cały okres obowiązywania, ale po opublikowaniu już niezmienianych) współczynników korekcyjnych w okresie 15 20 lat. 2) Radykalne uproszczenie rozliczeń z wytwórcami energii w mikroinstalacjach i usunięcie potencjalnych i zbędnych trudności we współpracy przedsiębiorstw sprzedających energię odbiorcom końcowym z obsługiwanymi przez nie handlowo prosumentami. 3) Uproszczenie zasad wywiązywania się z obowiązku zakupu świadectw pochodzenia odbiorcom o rocznym zużyciu nie mniej niż 400 GWh i udziale kosztów energii w kosztach produkcji nie mniej niż 15 %. 12_02_27_kulesa_rynek_ee_2012_bmp.docx str. 3

W projekcie ustawy Prawo gazowe Ministerstwo Gospodarki wprowadza w przypadku odbiorców wrażliwych, podobnie jak w przypadku energii elektrycznej, zryczałtowaną bonifikatę dla konsumentów tej grupy oraz rekompensaty dla sprzedawców. Ceny gazu dla odbiorców domowych wciąż będą objęte obowiązkiem taryfowym. Stopniowo ma być natomiast liberalizowany rynek gazu ziemnego dla odbiorców przemysłowych. Obowiązek przedkładania taryf do zatwierdzenia Prezesowi URE zostanie zastąpiony wymogiem przedłożenia metodologii kalkulacji cen gazu. Zdaniem sektora obrotu [2] można spodziewać się, że przedstawiony do zaopiniowania projekt Prawa gazowego po wejściu w życie Programu Uwalniania Gazu (PUG) oraz Mapy drogowej liberalizacji rynku gazu ziemnego w Polsce, w niedalekiej przyszłości będzie musiał być przedmiotem obszernej nowelizacji, mającej na celu urynkowienie całego sektora gazu ziemnego w Polsce. Przygotowanie projektu ustawy z jednoczesną świadomością jej rychłego znowelizowania z pewnością nie przyczyni się do deklarowanego ułatwienia przedsiębiorstwom sektora prowadzenia działalności gospodarczej. Zasada TPA na rynku energii elektrycznej w Polsce Jednym z kluczowych elementów umożliwiających odbiorcom dostęp do rynku energii jest tzw. zasada dostępu stron trzecich do sieci (TPA). Zasada ta, oznaczająca możliwość korzystania z sieci energetycznego przedsiębiorstwa sieciowego (OSD) bez obowiązku kupowania od niego energii elektrycznej, służy rozwijaniu konkurencji na rynku energii elektrycznej. W realiach polskiego rynku energii elektrycznej do 2010 roku tylko nieliczni odbiorcy korzystali z zasady TPA. Wiele barier skutecznie uniemożliwiało praktyczną implementację tej zasady, sprowadzającej się do dokonywania zakupów energii elektrycznej u dowolnego sprzedawcy - wytwórcy lub innego podmiotu zajmującego się handlem energią - spółki obrotu [13]. Przedsiębiorstwa obrotu, będąc jednymi z głównych partnerów dla odbiorców w walce o rynek energii i implementację TPA, stanowią istotny element każdego konkurencyjnego rynku energii. Zgodnie z danymi Prezesa URE w 2011 roku [3] liczba wszystkich aktywnych (suma korzystających z zasady dostępu stron trzecich do sieci TPA) odbiorców końcowych energii elektrycznej wzrosła z niecałych 9 do ponad 36 tysięcy. W samym tylko 2011 roku aż 14 tysięcy odbiorców komercyjnych i 13 tysięcy odbiorców w gospodarstwach domowych zmieniło sprzedawcę. Liczba odbiorców w gospodarstwach domowych, którzy zdecydowali się na zmianę sprzedawcy, zbliża się do liczby przedsiębiorców kupujących energię elektryczną w ramach TPA. Według stanu na 31 grudnia 2010 r., co przedstawiono na rysunku 2, odbiorców, którzy skorzystali z TPA wśród odbiorców komercyjnych było 7 611, natomiast odbiorców w gospodarstwach domowych było 1 340, z kolei na dzień 31 grudnia 2011 r. liczby te wzrosły odpowiednio do 21 716 oraz 14 341 odbiorców. Przyczyną tak dużego wzrostu liczby odbiorców zmieniających sprzedawcę w grupie G, zdaniem URE, jest przede wszystkim wzmożona aktywność akwizycyjna niektórych sprzedawców. Należy dodać, że już od ponad roku informacje nt. TPA, procesu zmiany 12_02_27_kulesa_rynek_ee_2012_bmp.docx str. 4

sprzedawcy oraz dostępnych ofert można znaleźć na dedykowanej stronie internetowej URE dotyczącej zmiany sprzedawcy - www.maszwybor.ure.gov.pl. Źródło: opracowanie własne na podstawie danych URE Rys. 2. Korzystanie z prawa wyboru sprzedawcy, czerwiec 2004 grudzień 2011 Mimo znacznego wzrostu korzystania przed odbiorców z TPA, TOE [9], [13] widzi konieczność wprowadzanie kolejnych rozwiązań w zakresie praktycznej implementacji zasady dostępu stron trzecich do sieci, w tym wprowadzenia następujących elementów - zmian funkcjonowania rynku: wdrożenie standardowej procedury zmiany sprzedawcy energii elektrycznej (kontynuacja działań z 2011 roku podjętych przez Prezesa URE oraz TOE w ramach prac nad tzw. rozporządzeniem systemowym); opracowanie i ujednolicenie standardów, form i harmonogramów przekazywania danych pomiarowo - rozliczeniowych pomiędzy OSD, odbiorcami końcowymi oraz sprzedawcami; rozszerzenie działalności informacyjnej związanej zanej z zasadami funkcjonowania konkurencyjnych rynków, szczególnie w obszarze liberalizacji rynku gazu i rozwoju zasady TPA na tym rynku w Polsce. Ceny energii elektrycznej w Polsce prognozy zmian Zgodnie z zawartą w aktualizacji Prognozy zapotrzebowania na paliwa i energię do roku 2030 [10] oraz przedstawioną na rysunku 3 prognozą cen hurtowych energii elektrycznej, w okresie do 2030 roku przewiduje się znaczny wzrostu tych cen w Polsce z poziomu około 194 zł/mwh w 2009 roku do prawie 380 zł w 2030 roku. Daje to prawie dwukrotny wzrost hurtowych cen energii elektrycznej, który zgodnie z rysunkiem 4, przełoży się z pewnością także na znaczny wzrost cen energii elektrycznej dla odbiorców detalicznych. W okresie do 2012 roku zgodnie z prognoząą ARE [10], na łączną cenę największy wpływ mieć będą ceny 12_02_27_kulesa_rynek_ee_2012_bmp.docx str. 5

paliw (ze względu na bezpłatne przydziały emisji, wpływ kosztu zakupu pozwoleń do emisji CO 2 jest niewielki). Słusznie zakłada się, czego potwierdzeniem są ą notowane na 2012 rok poziom cen, że w miarę stabilne ceny paliw nie spowodują w tym czasie istotnych zmian w cenach hurtowych. Jednak od 2013 roku na cenę energii elektrycznej coraz większy wpływ wywierać będzie rosnący co roku koszt pozwoleń do emisji CO 2. Zgodnie z prognozą będzie on rósł od około 2 zł/mwh do przeszło 100 zł/mwh w 2020 roku, po czym ma się stopniowo obniżać (głównie za sprawą rozwoju energetyki jądrowej oraz technologii CCS). Równie istotny wpływ na przyszłe ceny energii będzie miała konieczność odtworzenia majątku wytwórczego jego modernizacja i unowocześnienie. Źródło: Aktualizacja Prognozy zapotrzebowania na paliwa i energię do roku 2030. ARE SA na zamówienie Ministerstwa Gospodarki, Warszawa, wrzesień 2011 Rys. 3. Koszt wytwarzania energii elektrycznej w elektrowniach cieplnych oraz ceny hurtowe energii elektrycznej [10] Źródło: opracowanie własne Rys. 4. Przykładowe struktura cen energii elektrycznej dla odbiorcy końcowego w 2011 roku [9] 12_02_27_kulesa_rynek_ee_2012_bmp.docx str. 6

W przypadku cen energii elektrycznej dla odbiorców końcowych, wpływ na przewidywaną zmianę cen będzie miał także przewidywany wzrost tzw. kolorowych obowiązków, w tym przede wszystkim, przedstawiony na rysunku 5, wzrost obowiązków wynikających z promowania OZE - obowiązku uzyskania i przedstawienia Prezesowi URE do umorzenia świadectw pochodzenia albo uiszczenia opłaty zastępczej uzależnionej od wielkości sprzedaży energii elektrycznej przez dane przedsiębiorstwo. Zgodnie z opublikowanym na początku lutego 2012 roku przez Ministerstwo Gospodarki projektem nowego rozporządzenia [4] od 2013 do 2021 roku obowiązek ten ma rosnąć corocznie o 1% od 12% w 2012 roku do 20% w 2021 roku. Propozycja ta, zdaniem projektodawców, ma nie dopuścić do nadpodaży na rynku świadectw. Z drugiej jednak strony, mając na uwadze, rosnącą ą ą w obecnym systemie wartość opłat zastępczych widać, że e ww. propozycja (bez modyfikacji modelu wsparcia patrz wyżej), wpłynęłaby łaby na wzrost cen energii elektrycznej do odbiorców końcowych. Jednak przewidywana zmiana modelu (zakładane w nowym modelu obniżenie kosztów promowania OZE) może przeciwstawić się temu wzrostowi. Źródło: opracowanie własne na podstawie rozporządzeń oraz projektów ich zmian Rys. 5. Obowiązek uzyskania i przedstawienia Prezesowi URE do umorzenia świadectw pochodzenia albo uiszczenia opłaty zastępczej Pozytywna wizja nowych, wybranych uwarunkowań rynku energii elektrycznej Ważne dla przyszłości rynku energii, oprócz wymienionych wcześniej aspektów prawnych, stopnia rozwoju TPA w Polsce oraz możliwości kształtowania się cen energii elektrycznej w Polsce mogą okazać ć się, zdaniem autora, także inne, nowe uwarunkowania rozwoju tego 12_02_27_kulesa_rynek_ee_2012_bmp.docx str. 7

rynku, do których można zaliczyć: (i) rosnącą rolę prosumentów w sektorze energetycznym [1], (ii) prace nad nowym modelem rynku energii elektrycznej w Polsce [11] oraz (iii) wdrożenie idei inteligentnych sieci i inteligentnego opomiarowania [12]. Jednym z głównych kierunków zmian rozwoju rynku energii elektrycznej na świecie, w Europie i w Polsce, może okazać się odejście od tzw. energetyki systemowej na rzecz lokalnej energetyki (nie tylko elektroenergetyki) rozproszonej, w której głównym wyznacznikiem działań, ale i zmian są zachowania aktywnych odbiorców energii, tzw. prosumentów, ze szczególnym uwzględnieniem inwestycji w małe mikroźródła OZE. Element ten może stać się głównym motorem nadchodzących zmian. Niektórzy [1] idą nawet dalej, wskazując odnawialne źródła energii/urządzenia rozproszonej energetyki jako główną przyczynę nieuchronności przebudowy energetyki oraz konieczność pogodzenia się z tym, że bezpowrotnie minęły czasy energetyki WEK (wielkoskalowej energetyki korporacyjnej) opartej na paliwach kopalnych. Z pewnością kolejne lata wskażą, jak daleko rozwinie się ten nowy segment rynku energii elektrycznej w Polsce. Należy jednak zwrócić uwagę, że już dziś liczne spółki obrotu sprzedawcy energii elektrycznej wychodzą naprzeciw tym trendom, proponując odbiorcom końcowym wspólne inwestycje w małe, domowe źródła OZE, pomimo tego, że dzisiejszy system nie różnicuje wielkości i (prosumenckiego) charakteru źródeł. W tym miejscu należy także dodać, że proponowane w projekcie ustawy o odnawialnych źródłach energii [8] nowe rozwiązania i mechanizmy zakładają uproszczenie i dodatkowe elementy wsparcia dla małych mikroinstalacji OZE. Model prosumenta w energetyce jest powiązany z rozwojem idei inteligentnych sieci i inteligentnego opomiarowania. Rozwiązania tego typu mają umożliwić prosumentom, dokonywanie prawidłowych rozliczeń wytwarzanej, zużywanej, kupowanej, ale i (czego nie można wykluczyć) sprzedawanej energii elektrycznej. Potrzeba wdrożenia inteligentnego opomiarowania w Polsce wynika jednak przede wszystkim z konieczności znalezienia rozwiązań sprzyjających zbilansowaniu KSE w najbliższych latach, głównie poprzez aktywizację odbiorców końcowych w zakresie bardziej efektywnego zarządzania energią, umożliwiającą redukcję obciążenia w szczytach zapotrzebowania na energię elektryczną [12]. Oczywiście wdrożenie inteligentnego opomiarowania wynika także z kierunków zmian określonych w dyrektywach unijnych. Z punktu widzenia spółek obrotu jedną z ważnych przesłanek wdrożenia inteligentnego opomiarowania jest odejście od rozliczeń zużycia w oparciu o prognozy na rzecz rozliczeń na podstawie zdalnych, rzeczywistych odczytów, a w ślad za tym stworzenie możliwości przedstawiania odbiorcom nowych ofert wykorzystujących te odczyty. Należy w tym miejscu podkreślić, że wdrożenie inteligentnego opomiarowania oraz powołanie Operatora Informacji Pomiarowych (podmiotu prowadzącego centralny zbiór informacji pomiarowych, odpowiedzialnego za ich przetwarzanie i przechowywanie, a także wysyłanie i odbieranie tych informacji[7]), znalazły swoje odzwierciedlenie w zapisach projektu nowego Prawa energetycznego [7]. Autor jednocześnie w pełni podziela wyrażoną w [12] opinię, że dla właściwego wdrożenia proponowanych rozwiązań jest niezbędne ścisłe współdziałanie w tym zakresie wszystkich interesariuszy, zarówno ze strony administracji państwowej, jak również podmiotów funkcjonujących na rynku energii oraz reprezentujących interesy odbiorców. 12_02_27_kulesa_rynek_ee_2012_bmp.docx str. 8

Równolegle z pracami dotyczącymi rozwoju inteligentnego opomiarowania w 2012 roku kontynuowane są prace Zespołu Doradczego ds. Zmian w Funkcjonowaniu Rynku Energii Elektrycznej, zwanego Zespołem ZDREE, nad nowym modelem rynku energii elektrycznej w Polsce. Proponowany nowy model (architektura) rynku energii elektrycznej ma wyeliminować nieprawidłowości funkcjonującego dziś modelu miedzianej płyty przy zachowaniu wymaganego bezpieczeństwa energetycznego pracy KSE oraz pozostawieniu konkurencyjnego charakteru i możliwości sprzedaży energii elektrycznej do odbiorców końcowych. W ramach zakończonych etapów prac została opracowana kierunkowa propozycja nowej architektury rynku energii elektrycznej w Polsce. Zostały również przygotowane rozwiązania koncepcyjne w zakresie krótkoterminowego oraz długoterminowego bilansowania techniczno-handlowego zasobów systemu, obejmujące pełną strukturę rynków bilansowania, na którą składają się następujące segmenty: Rynek Bilansujący Dnia Następnego (RBN), Rynek Bilansujący Dnia Bieżącego (RBD), Rynek Bilansujący Czasu Rzeczywistego (RBR), Rynek Finansowych Praw Przesyłowych (Rynek FTR) oraz Rynek Zdolności Wytwórczych (RZW). Zgodnie z planem prac Zespołu ZDREE, opracowana w etapie pierwszym propozycja rozwiązań koncepcyjnych zostanie poddana szerszej analizie, ze szczególnym uwzględnieniem uwarunkowań unijnych i komplementarności propozycji z kierunkami działań i zmian na rynkach energii Unii Europejskiej. W wyniku tych prac zostaną wypracowane finalne rozwiązania koncepcyjne, poprzez potwierdzenie poprawności rozwiązań lub ich modyfikację. Zdaniem autora nowy model stworzy nowe możliwości działania na rynku, ale będzie też wyzwaniem dla licznych jego uczestników, ponieważ będzie wymagać od nich szeregu zmian dostosowawczych organizacyjnych i mentalnościowych, w tym w szczególności wymagać będzie od wytwórców i spółek obrotu energii elektrycznej dostosowanie się do nowych realiów działania. Kluczowe jednak dla jego wdrożenia może okazać się podejście i ocena proponowanych przez Zespół ZDREE rozwiązań w kontekście propozycji unijnych. Zakończenie W artykule skupiono się na następujących, wybranych czterech obszarach głównych zagadnień warunkujących rynek energii elektrycznej w Polsce w 2012 roku i latach późniejszych: (i) proponowane zmiany uregulowań prawnych polskiego rynku energii - projekty trzech ustaw (tzw. trójpak energetyczny), (ii) zasada TPA na rynku energii elektrycznej jako jeden z podstawowych wyznaczników liberalizacji rynków energii, (iii) prognozy zmian cen energii elektrycznej, (iv) nowe uwarunkowania rynku energii elektrycznej (rola prosumenta, nowy model rynku, inteligentne sieci/opomiarowanie). Powyższe zagadnienia będę wpływać na kształtowanie się rynku energii elektrycznej w Polsce, jednak nie stanowią one zbioru zamkniętego wszystkich możliwych kierunków zmian, a jedynie potencjalne, kluczowe, obszary dyskusji, konsultacji i dalszych prac analitycznych na tym rynku w krótko i średnioterminowej perspektywie działań. 12_02_27_kulesa_rynek_ee_2012_bmp.docx str. 9

Literatura, materiały źródłowe [1] Popczyk J.: Energetyka 2011. Część II. Energetyka cieplna i zawodowa 2/2012, luty 2012 [2] Praca zbiorowa: Uwagi TOE do projektów ustaw: Prawo energetyczne, Prawo gazowe i o odnawialnych źródłach energii. TOE, Warszawa, 6 lutego 2012 r. (www.toe.pl) [3] Informacje URE - 14 tysięcy odbiorców komercyjnych i 13 tysięcy odbiorców w gospodarstwach domowych zmieniło sprzedawcę w 2011 roku. URE, Warszawa, 1 lutego 2012 r. (www.ure.gov.pl) [4] Rozporządzenia Ministra Gospodarki w sprawie szczegółowego zakresu obowiązków uzyskania i przedstawienia do umorzenia świadectw pochodzenia, uiszczenia opłaty zastępczej, zakupu energii elektrycznej i ciepła wytworzonych w odnawialnych źródłach energii oraz obowiązku potwierdzania danych dotyczących ilości energii elektrycznej wytworzonej w odnawialnym źródle energii. Projekt z dnia 4 stycznia 2012 r. wersja nr 2.9 (www.mg.gov.pl) [5] Pakiet regulacji energetycznych - prezentacja podczas konferencji Nowa energia w prawie. Ministerstwo Gospodarki, Warszawa, 22 grudnia 2011 r. [6] Ustawa Prawo gazowe. Projekt z dnia 21 grudnia 2011 r. (www.mg.gov.pl) [7] Ustawa Prawo energetyczne. Projekt z dnia 20 grudnia 2011 r. wersja 1.7 (www.mg.gov.pl) [8] Ustawa o odnawialnych źródłach energii. Projekt z dnia 20 grudnia 2011 r. (www.mg.gov.pl) [9] Kulesa M.: Handel energią elektryczną. Giełda energii. Studia Podyplomowe Funkcjonowanie Rynku Energii. Szkoła Główna Handlowa, Warszawa, 4 i 18 grudnia 2011 r. [10] Praca zbiorowa: Aktualizacja Prognozy zapotrzebowania na paliwa i energię do roku 2030. ARE SA na zamówienie Ministerstwa Gospodarki, Warszawa, wrzesień 2011 [11] Sikorski T.: Prace nad nowym modelem rynku energii elektrycznej w Polsce. PSE Operator SA, VIII Targi Energii, Jachranka, 19 września 2011 roku (www.targienergii.pl) [12] Praca zbiorowa: Wnioski i rekomendacje dotyczące zasadności wdrożenia inteligentnego opomiarowania w sektorze elektroenergetycznym. Zespół Doradczy ds. związanych z wprowadzeniem inteligentnych sieci w Polsce, Warszawa, 27 lipca 2011 r. [13] Praca zbiorowa: Rynek energii elektrycznej w Polsce - stan na 31 marca 2011 r. Raport TOE, Warszawa, 30 kwietnia 2011 r. (www.toe.pl) Warszawa, luty 2012 12_02_27_kulesa_rynek_ee_2012_bmp.docx str. 10