Uniwersytet Przyrodniczy we Wrocławiu Wydział Medycyny Weterynaryjnej Lek. wet. Arkadiusz Szkamelski Ocena przebiegu i zwalczania inwazji Dermanyssus gallinae w przemysłowej fermie kur niosek Wrocław 2014
2 Rozprawa doktorska wykonana w Katedrze Parazytologii i Chorób Inwazyjnych Wydziału Medycyny Weterynaryjnej Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego w Olsztynie Promotor: dr hab. Rajmund Sokół, prof. UWM Promotor pomocniczy: dr Michał Gesek
5 Streszczenie rozprawy doktorskiej pt.,, Ocena przebiegu i zwalczania inwazji Dermanyssus gallinae w przemysłowej fermie kur niosek. Dermanyssus gallinae jest najczęściej występującym pasożytem we współczesnych systemach chowu kur. Powoduje on nie tylko wymierne straty wynikające ze zmniejszonej nieśności kur i gorszego wykorzystania paszy, ale jest przyczyna powstawania wielu chorób zakaźnych. Wpływa też na zachowanie się ptaków. Pasożytując na skórze nakłuwa ją i pobiera krew powodując zaburzenia przemiany materii w organizmie ptaków. Ze względu na niewielkie rozmiary jest dość późno stwierdzany w kurnikach. Po namnożeniu jest trudny do likwidacji, ponieważ skutecznie wykorzystuje środowisko kurnika do intensywnego rozwoju i wykazuje dużą oporność na środki chemiczne stosowane do jego zwalczania. Celem badań była ocena rozwoju populacji D. gallinae w przemysłowej fermie kur po zastosowaniu kilku metod chemicznego zwalczania. Badania prowadzono w latach 2008-2010 w 6 kurnikach przemysłowej fermy kur niosek zasiedlonych przez kury rasy Hy-Line Brown, w której stwierdzono obecność D. gallinae. Kury w wieku 18-tyg. w liczbie od 50 do 80 tys. ptaków wprowadzano z własnej wychowalni do kurników w systemie bateryjnoklatkowym. Przebieg rozwoju populacji D. gallinae badano za pomocą specjalnie skonstruowanych pułapek w postaci papierowych rurek mocowanych do konstrukcji kurnika. Pozyskane pasożyty i ich formy rozwojowe pozwoliły na określenie momentu pojawienia się i ocenę wielkości populacji w poszczególnych tygodniach badań oraz skuteczność wybranych preparatów. Do zwalczania inwazji pasożyta użyto 2 rodzajów preparatów jednego w płynie - Milbenex (s.a. cypermetryna i bifentrin), drugiego w postaci proszku - Bobieck PA 910 (s.a. ditlenek krzemu).
6 Wykazano, że okresowa dezynfekcja kurnika i 2-krotne zwalczanie ptaszyńca w cyklu produkcyjnym, nie prowadzi do jego całkowitej eliminacji w klatkowym systemie chowu kur. Skuteczniejszy od oprysku, w ograniczaniu populacji D. gallinae w fermie kur niosek okazał się preparat w postaci proszku. Wykazano także, że inwazja D. gallinae, przy zachowaniu odpowiednich warunków utrzymania i żywienia kur nie wpływa w istotny sposób na nieśność, a wydaje się tylko zwiększać liczbę upadków ptaków, co prawdopodobnie związane jest ze stresem, jaki powstaje m.in. także podczas zwalczania pasożyta. Dla utrzymania niskiej inwazji D. gallinae w kurniku, prowadzić należy najlepiej w odstępach 2-tyg. monitorowanie obecności roztocza i w razie wzrostu jego populacji stosować skuteczny akarycyd. Summary Control methods for Dermanyssus gallinae infestation on a commercial laying hen farm Dermanyssus gallinae, also known as the red mite, is the most common parasite of poultry. On modern poultry farms, red mites cause substantial economic losses by decreasing egg production and feed efficiency. They also contribute to the spread of infectious diseases, and affect bird behavior and welfare. Red mites burrow into the host's skin for the purpose of sucking blood, thus causing metabolic disorders in birds. Due to their small size, they are difficult to detect initially in poultry houses. Red mites are also hard to eradicate because they proliferate rapidly and display relatively high resistance to chemical control agents.
7 The aim of this study was to evaluate the growth of D. gallinae populations on a commercial poultry farm, and to determine the ectoparasite s response to different chemical control methods. The study was conducted in 2008-2010 in six poultry houses on a commercial laying hen farm infested with D. gallinae. A total of 50 000 to 80 000 Hy-Line Brown layers aged 18 weeks were moved from a brooder house to battery cages in a layer house. The growth and development of the D. gallinae population were evaluated with the use of wall-mounted paper tube traps. An analysis of the collected adult parasites and their developmental forms enabled to determine the onset of D. gallinae infestation, estimate the ectoparasite s population size in successive weeks of the experiment, and to evaluate the effectiveness of two control strategies that involved the use of two products, Milbenex in liquid form (a. i. cypermethrin, bifenthrin) and Bobieck PA 910 in powder form (a. i. silicon dioxide). Periodic disinfections of poultry houses and two red mite treatments during the production cycle did not lead to complete eradication of the ectoparasite in the battery cage system. D. gallinae infestation was more effectively controlled with the powder than with the spray. The results of this study indicate that under adequate housing and feeding conditions, D. gallinae has no significant effect on egg production. However, red mites seem to contribute to higher mortality rates, most likely because laying hens are exposed to stress related to the undertaken preventive and control measures. In order to maintain low levels of D. gallinae infestation in poultry houses, red mite populations should be monitored on a biweekly basis and treated with an effective acaricide if the need arises.