PROGNOZA CEN RYNKOWYCH PODSTAWOWYCH PRODUKTÓW ROLNO-ŻYWNOŚCIOWYCH

2303 BIURO ANALIZ I PROGRAMOWANIA PROGNOZA CEN RYNKOWYCH PODSTAWOWYCH PRODUKTÓW ROLNO-ŻYWNOŚCIOWYCH W dniu 28 września 2015 r. powołany przez Prezesa Agencji Rynku Rolnego Zespół Ekspertów ds. Prognozowania Cen Podstawowych Produktów Rolniczych dokonał aktualizacji prognozy cen rynkowych podstawowych produktów rolnożywnościowych do marca 2016 r. W opracowaniu zaprezentowano prognozy cen: skupu: zbóż, trzody chlewnej, bydła i kurcząt, mleka, zbytu: odtłuszczonego mleka w proszku i masła, na tle przewidywanych czynników podażowo-popytowych wpływających na ich poziom. 2015.10.14

XII 2013 III 2014 VI 2014 IX 2014 XII 2014 III 2015 VI 2015 IX 2015 XII 2015 III 2016 Rynek zbóż 1. RYNEK ZBÓŻ Aktualna sytuacja cenowa W wyniku dużych zapasów i bardzo dobrych zbiorów zbóż na świecie w sezonie 2015/2016 ceny zbóż utrzymują się na relatywnie niskim poziomie. Sytuacja na światowym rynku zbóż będzie wpływała ograniczająco na wzrost cen zbóż w UE, w tym w Polsce. Według danych GUS w sierpniu 2015 r. w skupie za pszenicę przeciętnie uzyskiwano 646 zł/t, o 1% więcej niż rok wcześniej. Średnia cena jęczmienia wynosiła 632 zł/t, w tym jęczmienia paszowego 551 zł/t. Ceny te były wyższe niż przed rokiem odpowiednio o 2,5% i 1%. Za żyto przeciętnie w kraju uzyskiwano 504 zł/t, o 4% mniej niż rok wcześniej. Cena kukurydzy w sierpniu 2015 r. była o 14% niższa niż przed rokiem i wynosiła 638 zł/t. CENY SKUPU PSZENICY [zł/t] 850 850 800 MRiRW prognoza 800 750 750 700 700 GUS 650 650 600 600 Pszenica ogółem wg GUS Pszenica konsumpcyjna wg MRiRW Źródło: opracowanie ARR na podstawie danych GUS, MRiRW i prognozy Zespołu Ekspertów. Po okresie sezonowo zwiększonej podaży w czasie żniw ceny zbóż podstawowych (z wyjątkiem jęczmienia) wzrosły. We wrześniu 2015 r., z uwagi na rozpoczynające się zbiory, niewielki spadek nadal wykazywały ceny kukurydzy. Według danych Zintegrowanego Systemu Rolniczej Informacji Rynkowej MRiRW, we wrześniu 2015 r. przeciętne krajowe ceny zakupu pszenicy konsumpcyjnej i żyta konsumpcyjnego były o 1 2% wyższe od notowanych miesiąc wcześniej, kształtując się na poziomie odpowiednio 671 zł/t i 512 zł/t. Średnia cena jęczmienia paszowego, tak jak miesiąc wcześniej, wyniosła 579 zł/t. Ceny tych zbóż były o 1 3% wyższe niż 2

XII 2013 III 2014 VI 2014 IX 2014 XII 2014 III 2015 VI 2015 IX 2015 XII 2015 III 2016 Rynek zbóż rok wcześniej. Kukurydza we wrześniu potaniała do 646 zł/t, o 3% w odniesieniu do sierpnia br. Była ona o 12% tańsza niż przed rokiem. W Unii Europejskiej w dniach 20 27 września 2015 r. za pszenicę konsumpcyjną przeciętnie płacono 168 EUR/t (712 zł/t), za jęczmień paszowy 147 EUR/t (622 zł/t), a za kukurydzę 157 EUR/t (667 zł/t). W porównaniu z analogicznym okresem 2014 r. ceny pszenicy były wyższe o 4%, ceny jęczmienia o 7% wyższe, a kukurydzy o 13% wyższe. W Polsce w tym czasie średnia cena pszenicy konsumpcyjnej była o 9% niższa niż w Niemczech, ale o 6% wyższa niż na Słowacji i o 3% wyższa niż na Węgrzech. Również pozostałe zboża były znacząco tańsze niż w Niemczech, ale droższe niż u południowych sąsiadów 1. 650 CENY SKUPU ŻYTA [zł/t] 650 600 GUS prognoza 600 550 550 500 500 450 450 Źródło: opracowanie ARR na podstawie danych GUS i prognozy Zespołu Ekspertów. Czynniki wpływające na poziom cen: światowe zapasy i produkcja 2 W bieżącym sezonie światowa produkcja zbóż (bez ryżu) jest prognozowana na poziomie ponad 2 mld ton (z tego pszenicy niecałe 732 mln ton, a zbóż paszowych 1 274 mln ton), tylko o 1% niższym niż w rekordowym sezonie 2014/2015. Globalne zasoby zbóż (zbiory + zapasy) w sezonie 2015/2016 mogą być jednak o niecały 1% 1 Według obliczeń ARR na podstawie danych MRiRW. 2 Zapasy oraz produkcja na świecie, w WNP i w UE według United States Department of Agriculture (USDA), wrzesień 2015 r. 3

Rynek zbóż większe niż przed rokiem, z uwagi na większe niż w poprzednim sezonie zapasy początkowe. W związku z tym, pomimo przewidywanego wzrostu globalnego zużycia (o 1%, do blisko 2 mld ton), zapasy zbóż na koniec bieżącego sezonu mogą być jeszcze większe niż rok wcześniej (o 2%) i wynieść 451 mln ton. zapasy i produkcja w krajach WNP W krajach WNP w 2015 r. zbiory zbóż oszacowane zostały na 207 mln ton. Były one o 1% większe niż w poprzednim roku. W krajach tych spodziewany jest wzrost zużycia zbóż (o 2% w porównaniu z sezonem 2014/2015, do 136 mln ton) oraz eksportu netto (o 4%, do 68 mln ton). Pomimo tego przewiduje się, że zapasy zbóż na koniec sezonu mogą być o 9% większe niż w sezonie 2014/2015 i wyniosą 29 mln ton. W bieżącym sezonie kraje WNP pozostaną liczącym się eksporterem na rynku światowym, stanowiąc poważną konkurencję dla UE. zapasy i produkcja w UE Unijne zbiory zbóż w 2015 r. są szacowane na poziomie 303 mln ton, o 7% niższym niż przed rokiem, ale znacząco wyższym niż w latach 2009 2013. Produkcja pszenicy oceniana jest na 154 mln ton (o 1,5% mniej niż w 2014 r.), a zbóż paszowych na 149 mln ton (o 12,5% mniej). Zbiory jęczmienia oszacowano na poziomie 59 mln ton, o 3% niższym niż rok wcześniej. Mniejsze (o 5%) niż przed rokiem były zbiory żyta (8 mln ton). Z uwagi na suszę przewiduje się także zmniejszenie produkcji kukurydzy w UE do 58 mln ton (o 23%). W efekcie mniejszych zbiorów, pomimo większych zapasów początkowych, zasoby zbóż w UE będą mniejsze niż przed rokiem. Zużycie zbóż na rynku unijnym, tak jak przed rokiem, oszacowano na 287 mln ton. Będzie to więc poziom niższy od bieżącej produkcji. Duży potencjał eksportowy konkurentów będzie czynnikiem hamującym eksport z UE. Większe będzie natomiast zapotrzebowanie na ziarno z importu. Unijne zapasy na koniec sezonu 2015/2016 mogą obniżyć się około 12%, do 27 mln ton. produkcja krajowa W Polsce tegoroczne zbiory zbóż ogółem według wstępnego szacunku GUS (opublikowanego 24.09.2015 r.) zostały ocenione na 27,8 mln ton 3, tj. na poziomie 3 Łącznie z kukurydzą, gryką i prosem. 4

Rynek zbóż o 13% niższym niż w 2014 r. i o 3% niższym od średniej z lat 2010 2014. Zebrane ziarno jest suche i dobrej jakości. Szacuje się, że zbóż podstawowych z mieszankami zbożowymi zebrano 24,5 mln ton (w tym 10,9 mln ton pszenicy, 3,0 mln ton jęczmienia, 5,3 mln ton pszenżyta i 2,0 mln ton żyta), o 10% mniej niż w ubiegłym roku. Spadek produkcji dotyczył wszystkich rodzajów zbóż z wyjątkiem pszenżyta ozimego. Największy spadek zbiorów wystąpił w przypadku żyta (o 29%), mieszanek zbożowych (o 25%) i owsa (o 17%). Zbiory kukurydzy uprawianej na ziarno GUS szacuje na niecałe 3,2 mln ton, około 30% poniżej ubiegłorocznych. zużycie krajowe 4 Ocenia się, że do wzrostu popytu wewnętrznego na zboża w sezonie 2015/2016 przyczyni się przede wszystkim większa niż rok wcześniej produkcja żywca drobiowego i mleka. W związku z tym paszowe zużycie zbóż może wzrosnąć do 17,5 mln ton, o blisko 4% w porównaniu z sezonem 2014/2015. Przewiduje się zmniejszenie zużycia zbóż na cele konsumpcyjne oraz na cele przemysłowe. Wykorzystanie ziarna do siewu może utrzymać się na poziomie zbliżonym do poprzedniego sezonu. Łączne krajowe zapotrzebowanie na zboże w sezonie 2015/2016 prawdopodobnie wzrośnie do 27,5 mln ton, o 1% w porównaniu z poprzednim rokiem gospodarczym. zapasy krajowe Ze względu na wzmożony eksport zbóż z Polski w sezonie 2014/2015, któremu sprzyjała dobra jakość krajowego ziarna oraz konkurencyjne ceny, zapasy zbóż na początku bieżącego sezonu (2015/2016) ukształtowały się na poziomie znacznie niższym niż przed rokiem. Tym samym zasoby zbóż w bieżącym sezonie będą mniejsze niż w poprzednim. Biorąc pod uwagę mniejsze niż w 2014 r. zbiory i spodziewany wzrost zużycia ocenia się, że zapasy zbóż w Polsce na koniec sezonu 2015/2016, pomimo przewidywanego zmniejszenia eksportu, mogą być mniejsze od zapasów na początku sezonu. 4 Według szacunków analityków ARR na podstawie danych GUS oraz IERiGŻ PIB. 5

Rynek zbóż handel zagraniczny 5 W okresie pierwszych dwóch miesięcy sezonu 2015/2016 (lipiec sierpień) z kraju wywieziono 0,9 mln ton ziarna zbóż, o 15% więcej niż w analogicznym okresie sezonu 2014/2015. Wzrósł wywóz wszystkich zbóż podstawowych, z wyjątkiem pszenicy. Blisko 3-krotnie zwiększył się eksport kukurydzy (do 122 tys. ton). Eksport produktów pierwotnego przetwórstwa był o 7% większy niż przed rokiem, a produktów wysokoprzetworzonych o 8% większy. W okresie lipiec sierpień 2015 r. łącznie z kraju wywieziono 1 mln ton ziarna zbóż i przetworów zbożowych (w ekwiwalencie ziarna), o 14% więcej niż rok wcześniej. Jednak w dalszych miesiącach sezonu 2015/2016 eksport zbóż prawdopodobnie ulegnie istotnemu ograniczeniu. W okresie pierwszych dwóch miesięcy sezonu 2015/2016 import zbóż uległ dalszemu ograniczeniu z uwagi na dostępność ziarna krajowego. W okresie lipiec sierpień 2015 r. import ziarna do Polski wyniósł 161 tys. ton (w tym głównie pszenicy 103 tys. ton) wobec 247 tys. ton przed rokiem. Zwiększył się przywóz kukurydzy i pszenżyta, a znacząco zmniejszył pozostałych rodzajów zbóż. Import towarów pierwotnego przetwórstwa, w porównaniu z analogicznym okresem sezonu 2014/2015, był o 26% większy, a produktów wysokoprzetworzonych o 7,5% większy. W ciągu dwóch pierwszych miesięcy sezonu 2015/2016 do kraju (w ekwiwalencie ziarna) przywieziono ponad 0,3 mln ton ziarna zbóż i przetworów zbożowych, o 13% mniej niż w tym samym okresie sezonu 2014/2015. Z uwagi na mniejsze niż przed rokiem zasoby, import zbóż może rosnąć i osiągnąć poziom wyższy niż w poprzednim sezonie. Na obroty polskiego handlu zagranicznego duży wpływ będą miały relacje cen krajowych do notowanych w pozostałych państwach UE, zwłaszcza położonych najbliżej Polski oraz kurs złotego. regulacje handlu zagranicznego w UE 6 W 2015 r. dużym zainteresowaniem unijnych importerów cieszy się kontyngent na przywóz kukurydzy z krajów trzecich oraz dodatkowy kontyngent na przywóz tego zboża z Ukrainy. Wysokość cła w ramach tych kontyngentów została ustalona na poziomie zerowym. W 2015 r. kontyngenty te (wynoszące odpowiednio 278 tys. ton oraz 5 Wyniki polskiego handlu zagranicznego zbożami zostały obliczone przez analityków ARR na podstawie wstępnych danych Ministerstwa Finansów. 6 www.circabc.europa.eu (data dostępu 12.10.2015 r.) 6

Rynek zbóż 400 tys. ton) zostały w całości rozdysponowane. W Polsce przedsiębiorcy w ramach obu tych kontyngentów uzyskali pozwolenia na przywóz z Ukrainy 12 tys. ton kukurydzy oraz 37 ton mąki kukurydzianej. Roczne kontyngenty z krajów trzecich na przywóz pszenicy zwyczajnej o jakości innej niż wysoka (kod CN 1001 99 00) i jęczmienia (kod CN 1003) są nadal otwarte. Zainteresowanie tymi kontyngentami zwiększyło się w końcu trzeciego kwartału 2015 r., ale ich wykorzystanie jest nadal małe. Ponadto do końca grudnia 2015 r. może być realizowany bezcłowy unijny kontyngent taryfowy na przywóz 250 tys. ton jęczmienia z Ukrainy 7. Do 2 października 2015 r. unijni handlowcy uzyskali pozwolenia na przywóz 194 tys. ton ukraińskiego jęczmienia, co stanowiło 78% limitu. Kontyngent na przywóz 950 tys. ton pszenicy z Ukrainy został w całości wykorzystany, ale polscy przedsiębiorcy nie byli nim zainteresowani. Od 8 listopada 2014 r. Komisja Europejska utrzymuje zerowe stawki celne w przywozie poza kontyngentami: pszenicy durum i żyta oraz określonych asortymentów pszenicy zwyczajnej, kukurydzy i sorga 8. Komisja Europejska monitoruje obrót zbożem i jego przetworami z krajami trzecimi. Do tego celu wykorzystuje system wydawania pozwoleń na ich przywóz i wywóz. Zgodnie z pozwoleniami wydanymi do 6 października 2015 r., w sezonie 2015/2016 unijni przedsiębiorcy zadeklarowali import 3,5 mln ton zbóż i przetworów zbożowych, o 18% mniejszy niż tym samym okresie sezonu 2014/2015. Według wydanych pozwoleń eksportowych wolumen zboża wywiezionego z UE był o 4% większy niż w tym okresie przed rokiem i wyniósł 10,6 mln ton. W Polsce pozwolenia na przywóz i wywóz zbóż wydaje Agencja Rynku Rolnego. Na podstawie wniosków złożonych w ARR w okresie lipiec wrzesień 2015 r., handlowcy uzyskali pozwolenia na import do kraju 33 tys. ton ziarna zbóż (z tego: 3,1 tys. ton pszenicy, 29,3 tys. ton kukurydzy, 0,5 tys. ton sorga oraz 0,1 tys. ton jęczmienia), o 23% więcej niż rok wcześniej. W ciągu dwóch miesięcy bieżącego sezonu ARR wydała pozwolenia na wywóz z Polski poza obszar celny UE 169 tys. ton zbóż wobec 296 tys. ton w tym samym okresie 7 Rozporządzenie wykonawcze Komisji (UE) nr 416/2014 z dnia 23 kwietnia 2014 r. otwierające unijne kontyngenty taryfowe na przywóz niektórych zbóż pochodzących z Ukrainy i ustalające zarządzanie tymi kontyngentami, z późn. zm. 8 Rozporządzenie wykonawcze Komisji (UE) nr 1206/2014 z dnia 7 listopada 2014 r. 7

Rynek zbóż sezonu 2014/2015. Pozwolenia dotyczyły głównie pszenicy zwyczajnej (142 tys. ton) i żyta (25 tys. ton). W tym czasie wydane zostały również pozwolenia na wywóz 0,7 tys. ton mąki z pszenicy zwyczajnej i orkiszu, o 4% więcej niż rok wcześniej. Prognoza cen skupu zbóż do marca 2016 r. W Polsce znacznie mniejsze niż przed rokiem zapasy i zbiory zbóż będą wywierały presję na wzrost cen. Jednak dynamika wzrostu będzie hamowana dużymi światowymi zasobami zbóż. Uwzględniając aktualną i przewidywaną sytuację podażowo-popytową przewiduje się, że w Polsce poziom cen pszenicy do marca 2016 r. może być zbliżony do notowanego rok wcześniej. Ceny żyta w końcu 2015 r. mogą być zbliżone do cen notowanych przed rokiem, a w marcu 2016 r. mogą być wyższe. Zespół Ekspertów ocenił, że przeciętne ceny skupu zbóż w Polsce do marca 2016 r. mogą kształtować się następująco: Wyszczególnienie j.m. grudzień 2015 r. marzec 2016 r. Pszenica ogółem 1) zł/t 660 690 670 720 Pszenica konsumpcyjna 2) zł/t 690 720 700 750 Żyto 1) zł/t 510 540 520 560 1) Dotyczy średniej ważonej ceny danego rodzaju zboża zarówno konsumpcyjnego, jak i paszowego. 2) Dotyczy średniej miesięcznej ceny pszenicy przeznaczonej na cele konsumpcyjne, notowanej w ramach Zintegrowanego Systemu Rolniczej Informacji Rynkowej MRiRW. 8

XII 2013 III 2014 VI 2014 IX 2014 XII 2014 III 2015 VI 2015 IX 2015 XII 2015 III 2016 Rynek wieprzowiny 2. RYNEK WIEPRZOWINY Aktualna sytuacja cenowa Wzrost produkcji żywca wieprzowego w UE, w tym w Polsce spowodował, że w okresie pierwszych trzech kwartałów 2015 r. unijne ceny skupu świń rzeźnych były niższe niż rok wcześniej. Ograniczająco na sezonowy wzrost cen trzody chlewnej w okresie letnim wpłynęła (mimo relatywnie niewielkiej ilości) podaż wieprzowiny wycofywanej z mechanizmu dopłat do prywatnego przechowywania 9. W sierpniu 2015 r. średnia krajowa cena skupu żywca wieprzowego (według GUS) wyniosła 4,38 zł/kg i była o 1% niższa niż w lipcu 2015 r. oraz o 16% niższa niż w sierpniu 2014 r. 5,50 CENY SKUPU ŻYWCA WIEPRZOWEGO [zł/kg] 5,50 5,25 5,00 GUS 5,25 5,00 4,75 prognoza 4,75 4,50 4,50 4,25 4,25 4,00 4,00 Źródło: opracowanie ARR na podstawie danych GUS i prognozy Zespołu Ekspertów. We wrześniu 2015 r. ceny trzody chlewnej wzrosły, ale nadal były niższe niż przed rokiem. W Polsce za trzodę chlewną zakłady mięsne objęte monitoringiem Zintegrowanego Systemu Rolniczej Informacji Rynkowej MRiRW płaciły przeciętnie 4,61 zł/kg, o 5,5% więcej niż w poprzednim miesiącu, ale o 6,3% mniej niż rok wcześniej. W UE świnie rzeźne klasy E kupowano średnio po 146,57 EUR/100 kg masy poubojowej schłodzonej, o 3% drożej niż w sierpniu 2015 r., ale o 7% taniej niż we wrześniu 2014 r. Krajowa cena żywca wieprzowego klasy E w przeliczeniu na walutę 9 Według informacji Komisji Europejskiej (z 1 października 2015 r.) w okresie czerwiec sierpień 2015 r. wycofano 51,6 tys. ton mięsa wieprzowego, tj. 82% ilości wprowadzonej do chłodni w ramach mechanizmu dopłat do prywatnego przechowywania wieprzowiny. We wrześniu 2015 r. wycofano 9,1 tys. ton mięsa wieprzowego. 9

Rynek wieprzowiny unijną wyniosła 145,41 EUR/100 kg i była wyższa od średnich cen w: Holandii, Belgii, Danii, Estonii i Irlandii 10. Czynniki wpływające na poziom cen skupu: pogłowie trzody chlewnej oraz produkcja żywca wieprzowego w Polsce i UE Niskie ceny żywca wieprzowego przyczyniły się do zmniejszenia krajowego pogłowia trzody chlewnej. Na początku czerwca 2015 r. w Polsce było 11,6 mln szt. świń, o 1% mniej niż przed rokiem. Najbardziej spadła liczba loch (o 6%), zwłaszcza loch prośnych (o 7%). Pogłowie prosiąt zmalało o 3%, a warchlaków o 1,5%. Tuczników było natomiast o 3% więcej niż rok wcześniej 11. W pierwszej połowie 2015 r. krajowa produkcja żywca wieprzowego wyniosła 1 183 tys. ton (946 tys. ton mpc. 12 ) i była o 8,5% większa niż w tym samym okresie 2014 r. 13 Biorąc pod uwagę stan i strukturę pogłowia trzody chlewnej z czerwca br. przewiduje się, że w drugiej połowie 2015 r. produkcja żywca wieprzowego może ukształtować się na poziomie około 1 190 tys. ton (930 tys. ton mpc.), zbliżonym do notowanego w drugim półroczu 2014 r. Ocenia się, że w 2016 r. w Polsce może zostać wyprodukowane mniej wieprzowiny niż w 2015 r. Unijna produkcja mięsa wieprzowego w 2015 r. w porównaniu z 2014 r. może wzrosnąć o 3% (około 0,6 mln ton), do 23,4 mln ton. Na 2016 r. KE przewiduje niewielki (około 0,1 mln ton) wzrost produkcji wieprzowiny w UE 14. handel UE z krajami trzecimi W 2015 r. znaczący światowy popyt na wieprzowinę przyczynił się do zwiększenia wywozu tego mięsa z UE. W okresie pierwszych siedmiu miesięcy 2015 r. unijny eksport asortymentu wieprzowego (w masie produktu) osiągnął poziom 1,7 mln ton, o 5% wyższy niż w tym samym okresie 2014 r. W całym 2015 r. unijny eksport produktów wieprzowych (w ekwiwalencie tusz 15 ) według KE może być o 7% (ponad 0,1 mln ton) większy niż w 2014 r. Import wieprzowiny do UE w roku 2015, tak jak w latach wcześniejszych, będzie znikomy (około 15 tys. ton). 10 Dane KE opublikowane 1 października 2015 r. 11 Opracowanie sygnalne GUS dotyczące pogłowia świń, z 15 września 2015 r. 12 Mpc. masa poubojowa ciepła. 13 Dane nieostateczne GUS. 14 Prognoza KE dotycząca unijnej produkcji i handlu zagranicznego, z września 2015 r. 15 Termin ekwiwalent tusz jest odpowiednikiem wcześniej stosowanego pojęcia ekwiwalent mięsa. 10

Rynek wieprzowiny polski handel zagraniczny Z Polski w okresie styczeń sierpień 2015 r. wyeksportowano (w ekwiwalencie tusz) 421 tys. ton żywca, mięsa, tłuszczów i przetworów wieprzowych 16, o 5% więcej niż w analogicznym okresie 2014 r. Import produktów wieprzowych był nieco (o 0,3%) większy od notowanego rok wcześniej i wyniósł 543 tys. ton. Deficyt polskiego handlu zagranicznego asortymentem wieprzowym ukształtował się na poziomie 122 tys. ton i był o 20 tys. ton mniejszy niż przed rokiem. Ocenia się, że w całym 2015 r. polski eksport może wynieść około 640 tys. ton wobec 625 tys. ton w 2014 r. Import może być zbliżony do notowanego w 2014 r. i wynieść około 820 tys. ton. krajowe spożycie W okresie styczeń sierpień 2015 r. ceny detaliczne wieprzowiny w Polsce były o 6,6% niższe niż w tym samym okresie 2014 r., podczas gdy ceny detaliczne mięsa drobiowego obniżyły się o 5,1%, wołowiny o 1,2%, ryb o 0,7%, serów i twarogów o 4,3%, a jaj o 2,1%. Uwzględniając spadek cen detalicznych wieprzowiny przewiduje się, że krajowe spożycie tego mięsa w 2015 r. może wzrosnąć do około 40 kg na mieszkańca, z 39,1 kg na mieszkańca w 2014 r. oraz 35,5 kg na mieszkańca w 2013 r. 17 Prognoza cen skupu żywca wieprzowego do marca 2016 r. W czwartym kwartale 2015 r. przewidywany jest sezonowy spadek cen żywca wieprzowego, ale mniej dynamiczny niż w 2014 r. W efekcie w grudniu 2015 r. przeciętna krajowa cena skupu trzody chlewnej może być już wyższa od niskiej ceny z końca 2014 r. W pierwszym kwartale 2016 r. ceny wieprzowiny mogą wykazywać tendencję do wzrostu. Zespół Ekspertów przewiduje że średnie krajowe ceny skupu żywca wieprzowego w okresie objętym prognozą mogą kształtować się następująco: Wyszczególnienie j.m. grudzień 2015 r. marzec 2016 r. Żywiec wieprzowy zł/kg 4,20 4,40 4,30 4,60 16 Wyniki polskiego handlu zagranicznego asortymentem wieprzowym dotyczą zwierząt domowych oraz produktów z tych zwierząt i zostały obliczone przez analityków ARR na podstawie wstępnych danych Ministerstwa Finansów. Obejmują żywiec, mięso, tłuszcze oraz przetwory wieprzowe wybranego asortymentu o 8-cyfrowych kodach odpowiednio z pozycji towarowych CN: 0103, 0203, 0209 oraz 1601, 1602 i 0210. Wyniki polskiego handlu zagranicznego w ujęciu wagowym, tak jak i jego prognozy, wyrażono w ekwiwalencie tusz. 17 Wskaźnik cen detalicznych produktów oraz bilansowe spożycie wieprzowiny, wołowiny i drobiu w latach 2013 i 2014 dane GUS. 11

XII 2013 III 2014 VI 2014 IX 2014 XII 2014 III 2015 VI 2015 IX 2015 XII 2015 III 2016 Rynek wołowiny i cielęciny 3. RYNEK WOŁOWINY I CIELĘCINY Aktualna sytuacja cenowa Utrzymujący się popyt eksportowy i wyższe niż przed rokiem ceny wołowiny w UE spowodowały, że pomimo wzrostu krajowej produkcji tego mięsa, ceny skupu bydła płacone producentom w pierwszym półroczu 2015 r. utrzymały się na poziomie nieco wyższym niż rok wcześniej. Nasilenie podaży bydła do skupu w okresie czerwiec lipiec przyczyniło się do znacznego spadku cen żywca wołowego w lipcu br. W sierpniu (według GUS) cena bydła ogółem (bez cieląt) wynosiła 5,86 zł/kg i była o 0,8% wyższa niż w poprzednim miesiącu, ale o 2,2% niższa niż przed rokiem. Młode bydło skupowano po 6,18 zł/kg, o 2% drożej niż w lipcu br., ale o 1,6% taniej niż w sierpniu 2014 r. 6,75 CENY SKUPU ŻYWCA WOŁOWEGO [zł/kg] 6,75 6,50 GUS prognoza 6,50 6,25 6,25 6,00 6,00 5,75 5,75 5,50 5,50 Bydło ogółem (bez cieląt) Młode bydło rzeźne Źródło: opracowanie ARR na podstawie danych GUS i prognozy Zespołu Ekspertów. Zmniejszenie światowej produkcji wołowiny i wzrost eksportu tego mięsa z UE powodują, że od marca 2015 r. średnie miesięczne ceny bydła w Unii Europejskiej są wyższe niż przed rokiem. We wrześniu 2015 r. w UE przeciętna cena zakupu bydła rzeźnego klasy R3 wynosiła 383,35 EUR/100 kg masy poubojowej schłodzonej i była o blisko 3% wyższa niż w tym samym miesiącu 2014 r. Średnia cena polskiej wołowiny tej klasy wyrażona w euro była o 19% niższa od średniej unijnej i ukształtowała się na poziomie 308,77 EUR/100 kg masy poubojowej schłodzonej. Niższe niż w Polsce ceny zakupu bydła rzeźnego odnotowano jedynie na Węgrzech, Łotwie, Litwie, w Estonii i Rumunii 18. 18 Obliczenia analityków ARR na podstawie tygodniowych cen KE. 12

Rynek wołowiny i cielęciny Czynniki wpływające na poziom cen skupu: pogłowie bydła oraz produkcja żywca wołowego W pierwszym półroczu 2015 r. w Polsce produkcja żywca wołowego wyniosła 418 tys. ton (217 tys. ton mpc.) wobec 393 tys. ton (205 tys. ton mpc.) w tym samym okresie 2014 r. 19 Zmniejszenie ubojów cieląt w pierwszej połowie 2015 r. przyczyniło się do zwiększenia liczebności pogłowia tych zwierząt. W czerwcu 2015 r. cieląt poniżej 1 roku było 1 669 tys. szt., o 3,7% więcej niż rok wcześniej. Większe (o 6,7%) było również pogłowie młodego bydła w wieku 1 2 lat. Zmniejszeniu o 4% uległo natomiast stado bydła w wieku powyżej 2 lat. Łącznie pogłowie bydła ogółem wyniosło 5 960 tys. sztuk, o 0,7% więcej niż przed rokiem 20. Niskie ceny skupu mleka oraz utrzymująca się w okresie letnim susza i związane z nią problemy z paszami gospodarskimi prawdopodobnie przyczynią się do redukcji stada krów oraz zwiększenia ubojów opasów. W efekcie w drugim półroczu 2015 r. produkcja żywca wołowego może nadal rosnąć, a w całym 2015 r. może być o 4 6% większa niż w 2014 r. i wynieść około 840 tys. ton (około 440 tys. ton mpc.). W pierwszym półroczu 2016 r. poziom produkcji może być nieco niższy od notowanego w analogicznym okresie 2015 r. Według Komisji Europejskiej unijna produkcja wołowiny w 2015 r. zwiększy się o niecałe 2%, a w 2016 r. o dalsze 0,6% 21. handel zagraniczny Wzrost krajowej produkcji wołowiny i jej konkurencyjność cenowa na rynku unijnym przyczyniły się do dalszego wzrostu eksportu tego asortymentu z Polski. W okresie styczeń sierpień 2015 r. z kraju wywieziono (w ekwiwalencie tusz 22 ) 283 tys. ton żywca, mięsa oraz przetworów wołowych i cielęcych, o 13% więcej niż w tym samym okresie 2014 r. Większy niż przed rokiem był eksport mięsa (o 17%), 19 Dane GUS, za 2015 r. dane nieostateczne. 20 Opracowanie sygnalne GUS dotyczące pogłowia bydła i owiec z 15 września 2015 r. 21 Prognoza KE z jesieni 2015 r. 22 Wyniki polskiego handlu zagranicznego asortymentem wołowym i cielęcym dotyczą zwierząt domowych oraz produktów z tych zwierząt i zostały obliczone przez analityków ARR na podstawie wstępnych danych Ministerstwa Finansów. Obejmują żywiec, mięso i przetwory wołowe wybranego asortymentu o 8-cyfrowych kodach odpowiednio z pozycji towarowych CN: 0102, 0201, 0202, 0210 i 1602, nie obejmują podrobów. Wyniki polskiego handlu zagranicznego w ujęciu wagowym, tak jak i jego prognozy, wyrażono w ekwiwalencie tusz. Termin ekwiwalent tusz jest odpowiednikiem wcześniej stosowanego pojęcia ekwiwalent mięsa. 13

Rynek wołowiny i cielęciny a mniejszy żywca (o 20%) i przetworów (o 16%). Tak więc udział mięsa świeżego, chłodzonego i mrożonego w eksporcie asortymentu wołowego i cielęcego wyniósł 92% wobec 89% rok wcześniej. Odbiorcami mięsa z Polski spoza UE, do których eksport wzrósł najbardziej dynamicznie w porównaniu z tym samym okresem 2014 r., były m.in.: Bośnia i Hercegowina, Turkmenistan, Hongkong, Norwegia i Albania. W związku z przewidywanym dalszym wzrostem produkcji oraz zwiększeniem popytu m.in. ze strony krajów azjatyckich, w tym Turcji, w całym 2015 r. eksport wołowiny i cielęciny z Polski może być około 10% większy niż w 2014 r. i wynieść około 420 tys. ton. Import wołowiny i cielęciny do Polski, pomimo wzrostu, utrzymuje się na niskim poziomie. W okresie styczeń sierpień 2015 r. do kraju (w ekwiwalencie tusz) przywieziono 27 tys. ton żywca, mięsa oraz przetworów wołowych i cielęcych wobec 22 tys. ton przed rokiem. Na wzrost importu wpłynął o 45% większy niż przed rokiem przywóz mięsa wołowego i cielęcego oraz o 8% większy import przetworów wołowych i cielęcych. Import bydła zwiększył się z 70 tys. szt. do 80 tys. szt. (w ekwiwalencie tusz o 7%). W strukturze importu żywca udział cieląt zwiększył się z 36% do 40%. Przewiduje się, że w całym 2015 r. przywóz produktów wołowych i cielęcych prawdopodobnie będzie większy niż w 2014 r. (około 19%) i wyniesie ponad 40 tys. ton. spożycie W Polsce od wielu lat spożycie wołowiny kształtuje się na niskim poziomie. Spadkowa tendencja w konsumpcji tego mięsa utrzymywała się zwłaszcza w latach 2007 2013 r., m.in. na skutek wysokich cen mięsa i przetworów wołowych. Jednak w 2014 r. trend ten został zahamowany. Według danych GUS w 2014 r. poziom spożycia wołowiny wzrósł o 0,1 kg na mieszkańca w porównaniu z 2013 r. i wyniósł 1,6 kg. W okresie styczeń sierpień 2015 r. utrzymywał się spadek cen detalicznych wołowiny (o 1,2%) przy znacznie większym spadku cen pozostałych gatunków mięsa i nabiału 23. W efekcie IERiGŻ PIB przewiduje, że w 2015 r. spożycie wołowiny na jednego mieszkańca prawdopodobnie utrzyma się na poziomie 1,6 kg 24. 23 Wskaźniki cen detalicznych wieprzowiny, drobiu i nabiału podano w rozdziale Rynek wieprzowiny, str. 11. 24 Rynek Drobiu i Jaj Stan i Perspektywy, nr 48 (październik 2015 r.). IERiGŻ PIB, ARR, MRiRW. 14

Rynek wołowiny i cielęciny Prognoza cen skupu bydła do marca 2016 r. Przewidywany wzrost unijnego eksportu wołowiny, zwłaszcza do krajów arabskich (m.in. do Turcji i Libanu), do Norwegii i krajów bałkańskich (Kosowo, Bośnia-Hercegowina) będzie stymulował wzrost cen tego mięsa w UE. Sytuacja ta, przy utrzymującym się popycie eksportowym na wołowinę z Polski, będzie sprzyjała wzrostowi także krajowych cen skupu bydła. W pierwszym kwartale 2016 r. do wzrostu krajowych cen dodatkowo może przyczyniać się również malejąca presja podaży bydła do skupu. Uwzględniając wahania sezonowe Zespół Ekspertów prognozuje, że do marca 2016 r. ceny skupu żywca wołowego (bez cielęcego) mogą kształtować się następująco: Wyszczególnienie j.m. grudzień 2015 r. marzec 2016 r. Bydło ogółem zł/kg 5,80 6,10 6,00 6,40 Młode bydło rzeźne zł/kg 6,10 6,40 6,20 6,60 15

XII 2013 III 2014 VI 2014 IX 2014 XII 2014 III 2015 VI 2015 IX 2015 XII 2015 III 2016 Rynek drobiu RYNEK DROBIU Aktualna sytuacja cenowa W okresie pierwszych trzech kwartałów 2015 r., ceny skupu kurcząt brojlerów wykazywały przewagę tendencji wzrostowych, ale kształtowały się na poziomie o 3 7% niższym niż w analogicznym okresie ub.r. Niższe niż przed rokiem ceny skupu są wynikiem dalszego wzrostu produkcji krajowej, spadku cen mięsa czerwonego oraz niższych niż w roku poprzednim cen kurcząt na rynku unijnym. Według danych z zakładów drobiarskich objętych monitoringiem Zintegrowanego Systemu Rolniczej Informacji Rynkowej MRiRW we wrześniu 2015 r. kurczęta brojlery skupowano po 3,62 zł/kg, o 3% taniej niż przed rokiem. Ceny skupu indyków ukształtowały się na poziomie 5,81 zł/kg i były o 1% niższe niż rok wcześniej. 4,00 CENY SKUPU KURCZĄT BROJLERÓW [zł/kg] 4,00 3,90 3,80 MRiRW prognoza 3,90 3,80 3,70 3,70 3,60 3,60 3,50 3,50 3,40 3,40 3,30 3,30 Źródło: opracowanie ARR na podstawie danych MRiRW i prognozy Zespołu Ekspertów. W 2015 r. również ceny zbytu tuszek kurcząt kształtują się na poziomie niższym niż przed rokiem. We wrześniu br. tuszki kurcząt sprzedawano po 5,57 zł/kg, o 0,4% taniej niż rok wcześniej. Cena ta wyrażona w walucie unijnej (134,14 EUR/100 kg) była najniższa w UE. Była ona o 57 EUR/100 kg niższa od średniej ceny w UE (191,52 EUR/100 kg). Przed rokiem ceny sprzedaży mięsa kurcząt w Polsce były o około 54 EUR/100 kg niższe od średniej ceny w Unii Europejskiej. Świadczy to o zwiększeniu przewagi cenowej polskiego drobiu na rynku unijnym. 16

Rynek drobiu Czynniki wpływające na poziom cen skupu: produkcja żywca drobiowego Produkcja żywca drobiowego w Polsce wykazuje tendencję wzrostową. W pierwszej połowie 2015 r. krajowa produkcja żywca drobiowego wyniosła ponad 1,4 mln ton (1 mln ton mpc.) i była o 12% większa niż w roku poprzednim 25. Stymulatorem wzrostu produkcji drobiu w drugiej połowie 2015 r. będzie przede wszystkim utrzymująca się opłacalność chowu, gdyż pomimo relatywnie niskich cen skupu drobiu, w relacji do cen pełnoporcjowej mieszanki paszowej będą kształtować się one powyżej progu rentowności. Przewiduje się, że w drugim półroczu 2015 r. produkcja drobiu może być o ponad 7% większa niż rok wcześniej. Łącznie w 2015 r. produkcja drobiu prawdopodobnie wyniesie 2,9 mln ton (2 mln ton mpc.) i będzie o blisko 10% większa niż w roku 2014. Zgodnie z prognozą IERiGŻ PIB w 2016 r. przewidywany jest dalszy (około 10%) wzrost produkcji drobiu w Polsce. handel zagraniczny W 2015 r. utrzymuje się wzrostowa tendencja w eksporcie drobiu. W okresie pierwszych ośmiu miesięcy 2015 r. z Polski wyeksportowano 639 tys. ton żywca, mięsa i przetworów drobiowych (w ekwiwalencie tuszek) 26 o 15% więcej niż przed rokiem. W analizowanym okresie wzrósł eksport do UE, która pozostała głównym odbiorcą polskich produktów drobiowych. Jednak znacznie bardziej dynamiczny wzrost odnotowano w wywozie do krajów pozaunijnych. Wzrost eksportu jest m.in. wynikiem utrzymującej się konkurencyjności cenowej polskiego drobiu na rynku unijnym oraz rosnącego popytu ze strony krajów pozaunijnych. Ocenia się, że w całym 2015 r. eksport asortymentu drobiowego wyniesie ponad 1 mln ton i będzie o 17% większy od notowanego w 2014 r. W 2016 r. przewidywany jest dalszy wzrost eksportu asortymentu drobiowego, ale tempo tego wzrostu będzie nieco wolniejsze niż w 2015 r. Stymulatorem wzrostu eksportu będą konkurencyjne ceny polskiego drobiu na rynku UE oraz rosnący popyt ze strony niektórych państw Azji i Afryki. 25 Dane nieostateczne GUS. 26 Wyniki polskiego handlu zagranicznego asortymentem drobiowym dotyczą zwierząt domowych oraz produktów z tych zwierząt i zostały obliczone przez analityków ARR na podstawie wstępnych danych Ministerstwa Finansów. Obejmują żywiec, mięso i przetwory drobiowe wybranego asortymentu o 8-cyfrowych kodach odpowiednio z pozycji towarowych CN: 0105, 0207 i 1602, nie obejmują podrobów. Wyniki polskiego handlu zagranicznego w ujęciu wagowym, tak jak i jego prognozy, wyrażono w ekwiwalencie tuszek. Termin ekwiwalent tuszek jest odpowiednikiem wcześniej stosowanego pojęcia ekwiwalent mięsa. 17

Rynek drobiu W okresie styczeń sierpień 2015 r. odnotowano również wzrost przywozu produktów drobiowych. W okresie ośmiu miesięcy 2015 r. do Polski zaimportowano 75 tys. ton żywca, mięsa i przetworów drobiowych (w ekwiwalencie tuszek), o 9% więcej niż przed rokiem. W analizowanym okresie zwiększył się import mięsa kurzego oraz żywca (zwłaszcza piskląt). Zmniejszył się natomiast przywóz mięsa z indyków, gęsi i kaczek oraz przetworów drobiowych. Przewiduje się, że przywóz drobiu w całym 2015 r. zwiększy się o 6% do 115 tys. ton. spożycie Konkurencyjność cenowa mięsa drobiowego wobec mięsa czerwonego, właściwości dietetyczne oraz łatwość przygotowania wpływały na dynamiczny wzrost jego konsumpcji w ostatnich latach. W 2014 r. zgodnie z danymi GUS bilansowe spożycie mięsa drobiowego w Polsce wzrosło do 28,2 kg na osobę z 26,5 kg na osobę w 2013 r. Przewiduje się, że w 2015 r. konsumpcja drobiu wzrośnie do 29,5 kg na osobę, do czego przyczyni się spadek cen detalicznych tego mięsa 27. Według danych GUS w okresie ośmiu miesięcy 2015 r. ceny detaliczne mięsa drobiowego były o 5,1% niższe niż w tym samym okresie 2014 r., podczas gdy ceny innych produktów białkowych (z wyjątkiem wieprzowiny) obniżyły się w mniejszym stopniu 28. Dynamika wzrostu konsumpcji drobiu będzie jednak ograniczana barierą popytu wynikającą z osiągniętego już wysokiego poziomu spożycia oraz niskimi cenami detalicznymi mięsa wieprzowego. Prognoza cen skupu do marca 2016 r. W czwartym kwartale 2015 r. możliwy jest sezonowy spadek cen skupu kurcząt, do czego przyczyni się wzrost krajowej produkcji żywca, spowolnienie wzrostu eksportu i dalsze ożywienie popytu na wieprzowinę. W pierwszej połowie 2016 r. ceny drobiu prawdopodobnie nieco wzrosną na skutek ograniczenia produkcji mięsa czerwonego i wzrostu jego cen. Biorąc pod uwagę wahania sezonowe, Zespół Ekspertów przewiduje następujące poziomy średnich krajowych cen skupu kurcząt brojlerów: Wyszczególnienie j.m. grudzień 2015 r. marzec 2016 r. Kurczęta brojlery zł/kg 3,40 3,60 3,50 3,80 27 Rynek Drobiu i Jaj Stan i Perspektywy, nr 48 (październik 2015 r.). IERiGŻ PIB, ARR, MRiRW. 28 Wskaźniki cen detalicznych wieprzowiny, drobiu i nabiału podano w rozdziale Rynek wieprzowiny, str. 11. 18

XII 2013 III 2014 VI 2014 IX 2014 XII 2014 III 2015 VI 2015 IX 2015 XII 2015 III 2016 Rynek mleka i produktów mleczarskich 5. RYNEK MLEKA I PRODUKTÓW MLECZARSKICH Aktualna sytuacja cenowa: mleko surowe W 2015 r., w efekcie pogorszenia koniunktury na światowym rynku mleka oraz zwiększonej podaży mleka, ceny surowca utrzymują się na poziomie znacząco niższym niż w roku 2014. W Nowej Zelandii w sierpniu 2015 r. cena mleka wyniosła 22,58 EUR/100 kg i była o 14% wyższa od bardzo niskiego poziomu odnotowanego w lipcu 2015 r., ale o 16% niższa niż rok wcześniej 29. W Unii Europejskiej za mleko przeciętnie płacono 29,72 EUR/100 kg, nieznacznie (o 0,1%) więcej niż miesiąc wcześniej, ale o 19,5% mniej niż przed rokiem 30. W Polsce za 100 litrów mleka (według GUS) producenci uzyskiwali 107,81 zł (według KE 26,54 EUR/100 kg), o 0,6% mniej niż w lipcu br. i o 16% mniej niż w sierpniu 2014 r. 155 CENY SKUPU MLEKA [zł/hl] bez podatku VAT 155 150 150 145 145 140 140 135 130 GUS prognoza 135 130 125 125 120 120 115 115 110 110 105 105 Źródło: opracowanie ARR na podstawie danych GUS i prognozy Zespołu Ekspertów. masło w blokach i odtłuszczone mleko w proszku (OMP) W końcu trzeciego kwartału 2015 r. w Unii Europejskiej przerwana została, utrzymująca się od początku 2015 r., spadkowa tendencja cen masła i odtłuszczonego mleka w proszku. We wrześniu 2015 r. za masło unijni producenci przeciętnie uzyskiwali 2,86 EUR/kg, o 0,5% więcej niż w sierpniu br. Jednocześnie 29 Dane CLAL data odczytu 8.10.2015 r. 30 Milk Market Observatory data odczytu 12.10.2015 r. 19

XII 2013 III 2014 VI 2014 IX 2014 XII 2014 III 2015 VI 2015 IX 2015 XII 2015 III 2016 Rynek mleka i produktów mleczarskich cena odtłuszczonego mleka w proszku wzrosła o 2%, do 1,74 EUR/kg. Jednak w odniesieniu do notowań sprzed roku masło było tańsze o 7,5%, a OMP o 21%. W Polsce (według danych GUS) w sierpniu 2015 r. masło w blokach zbywano po 13,13 zł/kg (z VAT), o 1,4% taniej niż miesiąc wcześniej i o 13% taniej niż przed rokiem. Za OMP płacono 7,47 zł/kg (z VAT), o 2,4% mniej niż lipcu br. i o 36% mniej niż we wrześniu 2014 r. We wrześniu 2015 r., podobnie jak w innych krajach UE, ceny tych produktów wzrosły również w Polsce. Średnia cena zbytu masła w blokach (według danych MRiRW z zakładów objętych monitoringiem Zintegrowanego Systemu Rolniczej Informacji Rynkowej) wyniosła 11,93 zł/kg (bez VAT) i była o 3% wyższa od notowanej miesiąc wcześniej, ale o 5% niższa niż przed rokiem. Za OMP we wrześniu br. uzyskiwano 7,16 zł/kg (bez VAT), nieznacznie (o 1 gr/kg) więcej niż miesiąc wcześniej, ale o 25% mniej niż we wrześniu 2014 r. 19,00 CENY ZBYTU MASŁA I ODTŁUSZCZONEGO MLEKA W PROSZKU [zł/kg] z podatkiem VAT 19,00 18,00 18,00 17,00 17,00 16,00 16,00 15,00 15,00 14,00 14,00 13,00 12,00 11,00 GUS prognoza 13,00 12,00 11,00 10,00 10,00 9,00 9,00 8,00 8,00 7,00 7,00 Masło w blokach Odtłuszczone mleko w proszku Źródło: opracowanie ARR na podstawie danych GUS i prognozy Zespołu Ekspertów. Czynniki wpływające na poziom cen: pogłowie krów, produkcja i dostawy mleka w Polsce Wysoka opłacalność produkcji mleka w latach 2013 2014 i perspektywa likwidacji kwot mlecznych w 2015 r. przyczyniły się do wyhamowania dynamiki spadku pogłowia krów mlecznych. W czerwcu 2015 r. (według danych GUS) było ich 2 279 tys. szt., o 30 tys. szt. (o 1,3%) mniej niż w czerwcu 2014 r. W drugiej połowie 20

Rynek mleka i produktów mleczarskich 2015 r., pod wpływem niskich cen mleka i malejącej opłacalności produkcji oraz niedoboru pasz gospodarskich (spowodowanego suszą), mniej efektywne gospodarstwa prawdopodobnie przyspieszą decyzję o rezygnacji z chowu krów mlecznych. Jednocześnie osłabieniu może ulec dynamika rozwoju gospodarstw, które zaciągnęły kredyty na doinwestowanie produkcji mleka lub zobligowane są do wniesienia opłat za nadprodukcję w roku kwotowym 2014/2015. IERiGŻ PIB ocenia, że w drugiej połowie 2015 r. stopa redukcji pogłowia krów mlecznych zwiększy się do 3% i w grudniu ich liczba może wynieść 2 180 tys. szt. Spadek pogłowia krów będzie rekompensowany dalszym wzrostem mleczności. IERiGŻ PIB szacuje, że w 2015 r. wydajność mleka od jednej krowy osiągnie poziom 5 675 litrów, o blisko 3% wyższy niż rok wcześniej. W efekcie w 2015 r. produkcja i skup mleka będą wyższe niż w roku 2014. Produkcja może wzrosnąć o 0,6%, do 12,7 mld litrów, a skup o 2,4%, do 10,6 mld litrów 31. Zdaniem IERiGŻ PIB w roku 2016 utrzyma się spadkowa tendencja w pogłowiu krów mlecznych. Przewidywany jest natomiast dalszy nieznaczny wzrost produkcji mleka. produkcja odtłuszczonego mleka w proszku i masła Pogorszenie koniunktury na światowym rynku mleka oraz przedłużone przez Federację Rosyjską embargo na import produktów mleczarskich m.in. z UE wpływa ograniczająco na krajową produkcję większości artykułów mleczarskich. Według szacunków IERiGŻ PIB w 2015 r. mniejsza niż rok wcześniej może być produkcja mleka w proszku (o 9%), serwatki (o 8%), serów dojrzewających (o 6%), a także mlecznych napojów fermentowanych (o 2%). Na poziomie wyższym niż w 2014 r. prawdopodobnie ukształtuje się produkcja artykułów o niższym stopniu przetworzenia, na które utrzymuje się zwiększony popyt eksportowy, tj. mleka płynnego (o 8%) i masła (o 6%). odtłuszczone mleko w proszku Według danych KE w okresie styczeń lipiec 2015 r. unijna produkcja odtłuszczonego mleka w proszku wyniosła 870 tys. ton i była o 4% większa niż w porównywalnym okresie 2014 r. W Polsce w okresie pierwszych ośmiu miesięcy 2015 r. wyprodukowano 114 tys. ton OMP, o 5% mniej niż rok wcześniej. Szacuje się, 31 Rynek mleka. Stan i perspektywy, Nr 49, IERiGŻ PIB, ARR, MRiRW. 21

Rynek mleka i produktów mleczarskich że w całym 2015 r. przy zwiększonej podaży surowca, ograniczonym wywozie odtłuszczonego mleka w proszku oraz wysokim stanie krajowych zapasów, produkcja tego proszku może ukształtować się na poziomie 170 tys. ton, o 5% niższym niż w roku 2014. masło Produkcja masła w UE w okresie pierwszych siedmiu miesięcy 2015 r. była o 2% większa niż przed rokiem. W Polsce (według GUS) w okresie styczeń sierpień 2015 r. wyprodukowano 125 tys. ton masła, o 7% więcej niż przed rokiem. Szacuje się, że przy utrzymaniu konkurencyjnych cen polskiego masła na rynku unijnym, w całym 2015 r. jego produkcja może być o 6% większa niż w 2014 r. i wynieść 190 tys. ton. zapasy publiczne masła i OMP w UE W Unii Europejskiej w ramach mechanizmu dopłat do prywatnego przechowywania na koniec sierpnia 2015 r. (po uwzględnieniu wycofanych ilości) w chłodniach znajdowało się 100 tys. ton masła i 25 tys. ton OMP. Komisja Europejska trzykrotnie wydłużała termin składania wniosków o dopłaty do przechowywania tych produktów. W efekcie unijni przedsiębiorcy mogą wprowadzać masło i OMP do prywatnych magazynów do 29 lutego 2016 r. 32 W UE zwiększają się interwencyjne zapasy OMP. Brak jest natomiast ofert na interwencyjny zakup masła. Od 13 lipca do 11 października 2015 r. unijni przedsiębiorcy złożyli wnioski o zakup 23 tys. ton OMP, w tym w Polsce 2,6 tys. ton. Interwencyjne zakupy masła i odtłuszczonego mleka w proszku mogą być realizowane w UE do końca września 2016 r. 33 handel zagraniczny Pomimo notowanego od początku 2015 r. pogorszenia koniunktury na światowym rynku mleka oraz utrzymanego przez Federację Rosyjską embarga na import produktów mleczarskich, wolumen eksportu tych produktów z Polski był większy niż przed rokiem. W okresie pierwszych ośmiu miesięcy 2015 r. wywóz mleka i artykułów mleczarskich (w przeliczeniu na mleko surowe) wyniósł blisko 2 mld litrów i był o ponad 2% większy niż w tym samym okresie 2014 r. 34 Jednak 32 Rozporządzenie wykonawcze Komisji (UE) 2015/1548 z dnia 17 września 2015 r. 33 Rozporządzenie wykonawcze Komisji (UE) 2015/1549 z dnia 17 września 2015 r. 34 Wyniki polskiego handlu zagranicznego produktami mleczarskimi (z kazeiną) zostały obliczone przez analityków ARR na podstawie wstępnych danych Ministerstwa Finansów. 22

Rynek mleka i produktów mleczarskich w efekcie znacznie niższych niż rok wcześniej cen transakcyjnych, wpływy uzyskane z eksportu produktów mleczarskich zmniejszyły się o 17%, do 1,1 mld EUR. Przywóz ukształtował się na poziomie blisko 1 mld litrów, o 12% niższym niż przed rokiem, a jego wartość zmalała o 8,5%, do 512 mln EUR. W okresie styczeń sierpień 2015 r. saldo handlu zagranicznego produktami mleczarskimi wyniosło 1 mld litrów mleka (633 mln EUR) wobec 0,8 mld litrów (818 mln EUR) rok wcześniej. Przy prognozowanym wzroście towarowej produkcji mleka oraz stagnacji popytu wewnętrznego, w kolejnych miesiącach 2015 r. i w pierwszym półroczu 2016 r. możliwe jest utrzymanie się wzrostowych tendencji w wywozie mleka i jego przetworów. Jednak z uwagi na dużą podaż na rynkach zagranicznych oraz niskie ceny uzyskiwane w eksporcie, wartość wywozu może być mniejsza niż rok wcześniej. odtłuszczone mleko w proszku Konkurencyjne ceny unijnego OMP na rynku światowym wpływały stymulująco na jego wywóz. Z danych KE wynika, że w okresie styczeń lipiec 2015 r. poza obszar ceny UE wywieziono 419 tys. ton OMP, o 9% więcej od bardzo wysokiego poziomu w tym samym okresie 2014 r. Na poziomie niższym niż rok wcześniej notowany jest natomiast eksport odtłuszczonego mleka w proszku z Polski. W okresie pierwszych ośmiu miesięcy 2015 r. z kraju wyeksportowano 81 tys. ton tego proszku, o 4% mniej niż przed rokiem. Ceny uzyskiwane w eksporcie w poszczególnych miesiącach były o 28 41% niższe niż w okresie styczeń sierpień 2014 r., w efekcie wartość wywiezionego OMP obniżyła się do 163 mln EUR z 261 mln EUR. Na rynki krajów pozaunijnych trafiło blisko 61% (49 tys. ton) wolumenu eksportu OMP, m.in. do Algierii (21% całego wywozu), Wietnamu (9%), Meksyku (8%), do Chin i Ghany (po 3%) oraz na Filipiny i na Kubę (po 2%). Do krajów UE wywieziono 31 tys. ton tego produktu (najwięcej do Holandii, Bułgarii, Włoch i Niemiec). Przywóz OMP do kraju w odniesieniu do wolumenu eksportu jest niewielki. W okresie styczeń sierpień 2015 r. przywieziono 14 tys. ton OMP, o 4% mniej niż rok wcześniej. Zaimportowane OMP w całości pochodziło z krajów członkowskich UE. Zwiększona podaż proszku mlecznego na rynku światowym będzie wpływała ograniczająco na wywóz OMP z Polski. Ocenia się, że eksport OMP w całym 2015 r. 23

Rynek mleka i produktów mleczarskich może ukształtować się na poziomie 110 tys. ton, o 7% niższym od bardzo wysokiego w 2014 r. Import prawdopodobnie będzie zbliżony do notowanego w 2014 r. (23 tys. ton). masło i tłuszcze mleczne Utrzymuje się zwiększony popyt eksportowy na masło pochodzące z Unii Europejskiej. W okresie pierwszych siedmiu miesięcy 2015 r. z UE wywieziono 80 tys. ton tego tłuszczu, o 9% więcej niż rok wcześniej. W okresie styczeń sierpień 2015 r. wolumen wywozu tej grupy towarowej z Polski wzrósł o 10% i osiągnął poziom prawie 29 tys. ton. Jednocześnie w wyniku pogorszenia koniunktury na rynku światowym, ceny masła uzyskiwane w eksporcie uległy obniżeniu (w sierpniu były o 9% niższe niż w tym samym miesiącu 2014 r.). Duża krajowa podaż masła wpływa ograniczająco na jego przywóz. W okresie pierwszych ośmiu miesięcy 2015 r. do Polski przywieziono 8 tys. ton masła i tłuszczów mlecznych, o 15% mniej niż przed rokiem. Kraje członkowskie UE pozostają głównymi partnerami Polski, zarówno w eksporcie (94%), jak i w imporcie (100%) masła. Przy utrzymaniu konkurencyjności cenowej wywóz masła z Polski w 2015 r. może być około 10% większy od notowanego w 2014 r. i wynieść 40 tys. ton. Przywóz natomiast może zmniejszyć się o 13%, do 13 tys. ton. spożycie mleka i jego przetworów W Polsce w 2014 r. odnotowano wyhamowanie wzrostowej tendencji w konsumpcji mleka i jego przetworów. IERiGŻ PIB szacuje, że w 2015 r. bilansowe spożycie mleka (łącznie z mlekiem przeznaczonym na przetwory, bez mleka przerobionego na masło), na skutek potanienia produktów mięsnych względem produktów mlecznych, może być o 2% mniejsze niż w roku 2014 i wynieść 201 litrów na mieszkańca. Zdaniem IERiGŻ PIB w 2016 r. spożycie mleka może obniżyć się do 199 litrów (o 1%). Konsumpcja masła w 2015 r., w wyniku spadku jego cen detalicznych (w okresie styczeń sierpień br. tłuszcz ten był o 9,8% tańszy niż rok wcześniej) oraz poprawy sytuacji dochodowej ludności, może osiągnąć poziom 4,4 kg na mieszkańca, około 5% wyższy niż w 2014 r. IERiGŻ PIB przewiduje, że konsumpcja masła w 2016 r. utrzyma się na poziomie przewidywanym na rok 2015. 24

Rynek mleka i produktów mleczarskich Prognoza cen skupu mleka oraz zbytu masła i OMP do marca 2016 r. Zespół Ekspertów ocenia, że w czwartym kwartale 2015 r. oraz w pierwszym kwartale 2016 r. ceny skupu mleka wzrosną, na skutek sezonowego obniżenia podaży surowca oraz notowanej we wrześniu 2015 r. poprawy koniunktury na rynku światowym. Jednak nadal będą one niższe niż rok wcześniej w grudniu 2015 r. o 6 9%, a w marcu 2016 r. o 2 7%. Od jesieni 2015 r. wzrost cen przewidywany jest również w przypadku odtłuszczonego mleka w proszku. Jednak według prognozy Ekspertów w grudniu 2015 r. proszek ten może być o 9 13% tańszy niż rok wcześniej, a w marcu 2016 r. o 3 9%. Ceny masła w końcu 2015 r. i w pierwszym kwartale mogą jeszcze wykazywać tendencje spadkowe. Eksperci oceniają, że w grudniu 2015 r. będą one o 7 11% niższe niż w tym samym okresie 2014 r. W marcu 2016 r. ceny masła w zbycie mogą kształtować się w granicach 12,80 13,50 zł/kg, o 7 12% niższym niż rok wcześniej. Zespół Ekspertów, uwzględniając wahania sezonowe, przewiduje następujący poziom cen skupu mleka oraz cen zbytu przetworów mleczarskich: Wyszczególnienie j.m. grudzień 2015 r. marzec 2016 r. Mleko surowe zł/hl 112,00 116,00 112,00 119,00 Masło w blokach* zł/kg 12,70 13,20 12,80 13,50 Odtłuszczone mleko w proszku (OMP)* *ceny zbytu z podatkiem VAT zł/kg 7,80 8,10 8,00 8,50 25

Prognoza cen skupu (bez VAT) określona przez Zespół Ekspertów na posiedzeniu 28 września 2015 r. Wyszczególnienie j.m. Ceny w sierpniu 2015 r. (wg GUS) Prognozowane ceny na: Wskaźnik cen analogiczny okres poprzedniego roku = 100 XII 2015 III 2016 XII 2015 III 2016 pszenica ogółem 1) zł/t 646 660-690 670-720 98-103 97-104 pszenica konsumpcyjna 2) zł/t 662 690-720 700-750 96-100 95-102 żyto ogółem 1) zł/t 504 510-540 520-560 97-103 101-109 żywiec wieprzowy zł/kg 4,38 4,20-4,40 4,30-4,60 101-106 98-105 bydło ogółem zł/kg 5,86 5,80-6,10 6,00-6,40 101-106 98-104 młode bydło rzeźne zł/kg 6,18 6,10-6,40 6,20-6,60 101-106 97-104 kurczęta brojlery 3) zł/kg 3,73 3,40-3,60 3,50-3,80 98-104 99-108 mleko surowe zł/hl 107,81 112-116 112-119 91-94 93-98 masło w blokach 4) zł/kg 13,13 12,70-13,20 12,80-13,50 89-93 88-93 odtłuszczone mleko w proszku (OMP) 4) zł/kg 7,47 7,80-8,10 8,00-8,50 87-91 91-97 1) dotyczy średniej ważonej ceny danego rodzaju zboża zarówno konsumpcyjnego, jak i paszowego 2) dotyczy średniej miesięcznej ceny pszenicy przeznaczonej na cele konsumpcyjne notowanej w ramach Zintegrowanego Systemu Rolniczej Informacji Rynkowej MRiRW 3) ceny kurcząt brojlerów notowane w ramach Zintegrowanego Systemu Rolniczej Informacji Rynkowej MRiRW 4) ceny zbytu z podatkiem VAT 26