PAŃSTWOWA WYŻSZA SZKOŁA ZAWODOWA

PAŃSTWOWA WYŻSZA SZKOŁA ZAWODOWA W TARNOWIE INSTYTUT ADMINISTRACYJNO-EKONOMICZNY PROGRAM STUDIÓW DLA KIERUNKU EKONOMIA Specjalność: Agroekonomia TRYB - STACJONARNY SEMESTR V i VI Rok akademicki 2008/2009 1

CELE KSZTAŁCENIA Sześciosemestralne studia licencjackie na kierunku Ekonomia prowadzone są w systemie stacjonarnym i niestacjonarnym. Studia kończą się obroną pracy dyplomowej. Absolwenci uzyskują tytuł zawodowy licencjata. Studia te obejmują treści kształcenia: 1) ogólnego geografia ekonomiczna, socjologia, historia gospodarcza, informatyka, języki obce, wf.; 2) podstawowego matematyka, statystyka opisowa, ekonometria, mikro i makroekonomia, zarządzanie, marketing, rachunkowość, międzynarodowe stosunki gospodarcze i prawo; 3) kierunkowego - polityka społeczna, polityka gospodarcza, analiza ekonomiczna, finanse publiczne, rynki finansowe, ekonomia integracji europejskiej i gospodarka regionalna. W ramach kształcenia specjalistycznego już po pierwszym roku studiów student może wybrać jedną z dwóch specjalności: Agroekonomia lub Rachunkowość i finanse. W ramach Agroekonomii studenci zdobywają wiedzę m.in. z zakresu techniki i technologii produkcji roślinnej i zwierzęcej, ekonomiki i organizacji gospodarstw, rachunkowości gospodarstw rolnych, agrobiznesu w Polsce i UE, polityki rolnej i strukturalnej, przedsiębiorczości rolniczej i pozarolniczej, zarządzania projektami unijnymi, doradztwa w agrobiznesie, spółdzielczości wiejskiej, agroturystyki, bankowości spółdzielczej, marketingu produktów rolno spożywczych, komunikacji interpersonalnej i ochrony środowiska. W ramach specjalności Rachunkowość i finanse studenci zdobywają wiedzę m.in. z zakresu prowadzenia rachunkowości w małych, średnich i dużych przedsiębiorstwach, analizy i projekcji finansowej w firmie, sporządzania raportów finansowych, rachunkowości zarządczej, finansów przedsiębiorstw, finansów publicznych, systemu podatkowego w Polsce i UE, zasad funkcjonowania systemu bankowego, ubezpieczeń gospodarczych i społecznych, funduszy emerytalnych, funkcjonowania rynków finansowych, doradztwa rachunkowego, wyceny majątku i metod wyceny projektów gospodarczych oraz zasad funkcjonowania funduszy strukturalnych polityki strukturalnej UE. Ponadto studenci zobowiązani są do odbycia 6 tygodniowej praktyki zawodowej którą mogą odbyć w kraju bądź za granicą (USA, Irlandia, Wielka Brytania). SYLWETKA ABSOLWENTA Absolwent kierunku Ekonomia posiada wszechstronną wiedzę ekonomiczną oraz jest przygotowany do wykonywania zawodu ekonomisty - specjalisty w dziedzinie gospodarowania zasobami finansowymi, ludzkimi i materialnymi. Jest on przygotowany do przeprowadzania analiz ekonomicznych i finansowych wspierających podejmowanie racjonalnych decyzji osadzonych w teorii gospodarki rynkowej. Dodatkowo osoby kończące specjalność Agroekonomia są 2

przygotowane do pracy i zarządzania w przedsiębiorstwach sektora gospodarki żywnościowej oraz organizacjach i instytucjach (publicznych i pozarządowych) - głównie na stanowiskach wykonawczych - w kraju i za granicą. Absolwenci specjalności Rachunkowość i finanse posiadają wiedzę z zakresu rachunkowości i finansów przedsiębiorstw instytucji publicznych i finansowych, organizacji pozarządowych, banków oraz są przygotowani do podjęcia w nich pracy na stanowiskach pomocniczych. Absolwent kierunku Ekonomia posiada również niezbędną wiedzę i umiejętności do samodzielnego prowadzenia działalności gospodarczej. Umie poruszać się swobodnie w europejskiej przestrzeni społeczno-gospodarczej, zna język obcy na poziomie biegłości B2 Europejskiego Systemu Opisu Kształcenia Językowego Rady Europy. Treści kształcenia w zakresie technologii informacyjnej pozwalają mu na uzyskanie Europejskiego Certyfikatu Umiejętności Komputerowej (ECDL European Computer Driving Licence). Dyplom ukończenia studiów licencjackich umożliwia absolwentom podjęcie studiów II stopnia i zdobycie tytułu magistra. 3

SZCZEGÓŁOWY OPIS PRZEDMIOTÓW (TREŚCI KSZTAŁCENIA) Nazwa kursu Seminarium Kod kursu Kod ERASMUSA Jednostka Instytut Administracyjno-Ekonomiczny Kier/spec/rok Ekonomia/Agroekonomia/ III rok Punkty ECTS 4 pkt. semestr V i 4 pkt. semestr VI Rodzaj kursu Obowiązkowy Okres (rok III rok/ semestr V i VI akad/semestr) Typ zajęć/liczba L. 30 godz. semestr V i L. 30 godz. semestr VI godzin Koordynator Prowadzący Starsi wykładowcy i profesorzy PWSZ Sposób zaliczenia L zaliczenie z oceną semestr Vi VI Poziom kursu Studia pierwszego stopnia WYMAGANIA WSTĘPNEbrak JĘZYK WYKŁADOWYPolski Cele dydaktyczne/efekty kształcenia Głównym celem seminarium jest przygotowanie studentów do wystąpień publicznych, w tym do obrony pracy dyplomowej oraz do napisania pracy licencjackiej. Skrócony opis kursu Studenci realizują cel poprzez wygłaszanie samodzielnie przygotowanych referatów, ocenianych wg wcześniej przyjętych kryteriów. Po każdym referacie odbywa się dyskusja dotycząca poruszanych problemów. Student przedstawia kolejne etapy pisania pracy licencjackiej. Pełny opis kursu - Przedstawienie celu, zakresu i metodyki pracy licencjackiej. - Dobór i wykorzystanie literatury. - Przygotowanie referatu nt. kolejnych etapów pisania pracy. - Umiejętność opisu tabel, wykresów, rysunków oraz robienia przypisów w pracy. - Zapoznanie się z wymogami obowiązującymi przy obronie. - Umiejętność wygłoszenia krótkiego streszczeniaprzedstawienia pracy.licencjackiej. Literatura Lelusz H., 200, Metodyka pisania prac dyplomowych o tematyce ekonomicznej. Wydawnictwo Uniwersytetu Warmińsko- Mazurskiego. Majchrzak J., 1995. Metodyka pisania prac magisterskich i dyplomowych: poradnik pisania prac promocyjnych oraz innych opracowań naukowych wraz z przygotowaniem ich do obrony lub publikacji. Akademia Ekonomiczna w Poznaniu. Zróżnicowana wg tematów referatów. Literatura niezbędna do przygotowania wystąpień. 4

Nazwa kursu Ochrona Środowiska Kod kursu Kod ERASMUSA Jednostka Instytut Administracyjno-Ekonomiczny Kier/spec/rok Ekonomia/Agroekonomia/ III rok studiów Punkty ECTS 2 Rodzaj kursu do wyboru Okres (rok III rok, semestr V akad/semestr) Typ zajęć/liczba W 15 godz., Ćw. 15 godz. godzin Koordynator Prof. dr hab. Czesława Jasiewicz Prowadzący Prof. dr hab. Czesława Jasiewicz Sposób zaliczenia W. Egzamin, Ćw. zaliczenie z oceną Poziom kursu Studia pierwszego stopnia WYMAGANIA WSTĘPNEZnajomość podstawowych zagadnień z zakresu ochrony środowiska JĘZYK WYKŁADOWYpolski Cele dydaktyczne/efekty kształcenia Skrócony opis kursu Pełny opis kursu Literatura Uwagi 1 Uwagi 2 Uwagi 3 Celem przedmiotu jest poszerzenie wiedzy z zakresu ochrony środowiska glebowego oraz zapoznanie z problematyką gospodarki odpadami w Polsce. Rodzaje zagrożeń: degradacja chemiczna, fizyczna, biologiczna, hydrotechniczna gleby, dewastacja. Rekultywacja i kierunki zagospodarowania. Regulacje prawne. Wykłady: Zagrożenia środowiska przyrodniczego. Podstawowe informacje o środowisku. Udział nawożenia w zakwaszeniu gleb w Polsce. Środowiskowe i zdrowotne skutki nawożenia. Nawozy jako źródło zanieczyszczenia gleb metalami ciężkimi. Kryteria oceny gleb zanieczyszczonych metalami ciężkimi. Ćwiczenia: Ochrona środowiska w świetle prawodawstwa UE. Ochrona środowiska a programy rolno-środowiskowe. Wpływ rolnictwa na środowisko. Ochrona wód a Dyrektywa azotanowa. 1. Piotr Ilnicki "Polskie rolnictwo a ochrona środowiska". Wyd. AR Poznań. 2004. 2. Stanisław Bieszczad, Jerzy Sobota. "Zagrożenia, ochrona i kształtowanie środowiska przyrodniczo-rolniczego". Wyd. AR Wrocław. 1999. 3. Julian P. Kluczek. "Wybrane zagadnienia z ochrony środowiska" Wyd. ATR Bydgoszcz. 1999. 5

Nazwa kursu Standardy ekologiczne UE w przemyśle rolno-spożywczym Kod kursu Kod ERASMUSA Jednostka Instytut Administracyjno-Ekonomiczny Kier/spec/rok Ekonomia/Agroekonomia/ III rok studiów Punkty ECTS 2 Rodzaj kursu do wyboru Okres (rok III rok, semestr V akad/semestr) Typ zajęć/liczba W 15 godz., Ćw. 15 godz. godzin Koordynator Prof. dr hab. Czesława Jasiewicz Prowadzący Prof. dr hab. Czesława Jasiewicz Sposób zaliczenia W Egzamin, Ćw. zaliczenie z oceną Poziom kursu Studia pierwszego stopnia WYMAGANIA WSTĘPNEZnajomość podstawowych zagadnień dotyczących UE JĘZYK WYKŁADOWYpolski Cele dydaktyczne/efekty kształcenia Zapoznanie słuchaczy z funkcjonowaniem regulacji prawnych dotyczące bezpieczeństwa żywnościowego i zdrowotnego na poziomie światowym, Unii Europejskiej i krajowym Skrócony opis kursu Krótkie wprowadzenie dotyczące rozwoju przemysłu rolnospożywczego w Polsce i UE. Ustawodawstwo żywnościowe dotyczące bezpieczeństwa zdrowotnego i systemów jego zapewnienia. Pełny opis kursu Wykłady: Podstawowe informacje dotyczące stanu przemysłu rolnospożywczego w Polsce. Regulacje prawne dotyczące bezpieczeństwa żywnościowego i zdrowotnego na poziomie światowym, Unii Europejskiej i krajowym. Charakterystyka wybranych metod i systemów zapewnienia jakości i zarządzania jakością: Dobra praktyka produkcyjna (GMP), Dobra praktyka higieniczna (GHP), Analiza zagrożeń i krytyczny punkt kontrolny (HACCP). Zarządzanie jakością w przemyśle rolno-spożywczym wg norm ISO serii 9000 i 1400. Praktyka zarządzania bezpieczeństwem zdrowotnym w produkcji żywności przez system HACCP. Ćwiczenia: Przykłady wdrożenia ustawodawstwa w zakresie bezpieczeństwa i higieny żywności w Polsce i wybranych krajach UE. Doświadczenia Czech we wdrażaniu ustawodawstwa w zakresie bezpieczeństwa i higieny żywności. Doświadczenia Węgier w procesie modernizacji i usuwania zaniedbań w zakładach mięsa i mleka. Sytuacja w przemyśle przetwórstwa mleka w Bułgarii. Estońskie doświadczenia we wdrażaniu i egzekwowaniu przepisów dotyczących bezpieczeństwa żywności. Literatura 1. Kijowski J., Sikora T (red.). Zarządzanie jakością i 6

Uwagi 1 Uwagi 2 Uwagi 3 bezpieczeństwem żywności. Wydawnictwo Naukowo- Techniczne, W-wa, 2003. 2. Kołożyn-Krajewska D. (red.) Higiena produkcji żywności, Wydawnictwo SGGW, W-wa, 2003. 3. Ustawa z dnia 11 maja 2001 r. O warunkach zdrowotnych żywności i żywienia i późniejsze zmiany. 4. Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 19 grudnia 2002 w sprawie wymagań higieniczno-sanitarnych zakładów i wymagań dotyczących higieny w procesie produkcji. 5. Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 18 grudnia 2002 r. w sprawie warunków sanitarnych i higienicznych w obrocie środkami spożywczymi sprzedawanymi luzem. 6. Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 6 stycznia 2003 w sprawie szczegółowego zakresu i metod wewnętrznej kontroli jakości zdrowotnej żywności i przestrzegania zasad higieny w procesie produkcji, 7. Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 19 grudnia 2002 w sprawie wymagań sanitarnych dotyczących środków transportu żywności, substancji pomagających w przetwarzaniu. 8. Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 20 grudnia 2002 w sprawie wymagań higienicznych i sanitarnych obowiązujących w handlu obwoźnym środkami spożywczymi oraz wykazu artykułów, które nie mogą być wprowadzane do handlu obwoźnego. 7

Nazwa kursu Organizacja i zarządzanie gospodarstwem rolnym Kod kursu Kod ERASMUSA Jednostka Instytut Administracyjno-Ekonomiczny Kier/spec/rok Ekonomia/Agroekonomia/ / III rok Punkty ECTS 4 Rodzaj kursu do wyboru Okres (rok III rok, semestr V akad/semestr) Typ zajęć/liczba W 30 godz., Ćw. 15 godz. godzin Koordynator Dr inż. Leszek Kuczek Prowadzący Dr inż. Leszek Kuczek Sposób zaliczenia W egzamin, Ćw. zaliczenie z oceną Poziom kursu Studia pierwszego stopnia WYMAGANIA WSTĘPNENiezbędna wiedza z makroekonomii i rachunkowości JĘZYK WYKŁADOWYpolski Cele dydaktyczne/efekty kształcenia Skrócony opis kursu Pełny opis kursu Opanowanie przez słuchaczy podstawowych pojęć dotyczących elementów składowych gospodarstwa rolnego i ekonomika produkcji rolniczej, nabycie umiejętności prowadzenia gospodarstwa rolnego Problematyka przedmiotu: elementy składowe gospodarstwa i jego otoczenie, powiązanie działów i gałęzi w gospodarstwie, organizacja produkcji roślinnej i zwierzęcej, rachunek kosztów, typy gospodarstw, nadwyżka bezpośrednia. WYKŁADY 1. Wprowadzenie do ekonomiki produkcji: czynniki produkcji, pojęcie gospodarstwa, czynniki kształtujące organizację gospodarstwa. 2. Wprowadzenie do ekonomiki produkcji: czynniki produkcji, pojęcie gospodarstwa, czynniki kształtujące organizację gospodarstwa. 3. Mierniki i wskaźniki charakteryzujące typ gospodarstwa rolniczego (wg kryteriów UE). 4. Metodyka obliczania nadwyżki bezpośredniej (pełnej i niepełnej) i kosztów jednostkowych dla gałęzi produkcji, rachunki pomocnicze - koszty wykonania prac, wycena produktów obrotu wewnętrznego. 5. Sposoby przywracania równowagi ekonomicznej w gospodarstwie - racjonalizacja produkcji. 6. Charakterystyka rynku środków produkcji rolniczej - relacje cen środków produkcji do produktów rolnych. 7. Charakterystyka rynków gałęzi produkcji roślinnej (zboża, ziemniaki, buraki). 8. Kalkulacje opłacalności produkcji. 9. Metody analizy gospodarstwa. 10. System FADN. 11. Ekonomiczna wielkość gospodarstwa. 8

12. Podatki w gospodarstwie rolnym dopłaty. 13. Kategorie dochodów i produkcji. 14. Aktualne problemy zarzadzania gospodarstwem. Literatura Uwagi 1 Uwagi 2 Uwagi 3 ĆWICZENIA 1. Określenie powiązania czynników i warunków produkcji z organizacją gospodarstwa rolniczego. 2. Łączny wpływ warunków przyrodniczych i ekonomicznych na strukturę gałęzi produkcji roślinnej i zwierzęcej. 3. Interpretacja wskaźników charakteryzujących typ gospodarstwa - opis sytuacyjny. 4. Przykłady obliczania nadwyżki bezpośredniej pełnej i niepełnej. 5. Rachunki pomocnicze w kalkulacji kosztów - koszt 1 KWh, koszt 1 godziny pracy maszyny, koszt 1 kg NPK, wycena produktów nietowarowych. 6. Podejmowanie decyzji produkcyjnych na podstawie relacji cen środków produkcji do cen produktów rolnych. 7. Wskaźniki analizy produkcji roślinnej. 8. Wskaźniki analizy produkcji zwierzęcej. 9. Ocena siły roboczej w gospodarstwie. 10. Ocena wyposażenia gospodarstwa w środki trwałe. 11. Zastosowanie kosztów w zarządzaniu gospodarstwem. 12. Obliczanie nadwyżki bezpośredniej i ekonomicznej wielkości gospodarstwa. 1. Ziętara W.: Ekonomika i organizacja przedsiębiorstwa rolnego. FAPA, Warszawa, 2003; 2. Kapusta F.; Teoria Agrobiznesu. Wyd. Akademii Ekonomicznej, Wrocław, 1998. 9

Nazwa kursu Ekonomika produkcji Kod kursu Kod ERASMUSA Jednostka Instytut Administracyjno-Ekonomiczny Kier/spec/rok Ekonomia/Agroekonomia/ III rok Punkty ECTS 4 Rodzaj kursu do wyboru Okres (rok III rok, semestr V akad/semestr) Typ zajęć/liczba W 30 godz., Ćw. 15 godz. godzin Koordynator Dr inż. Leszek Kuczek Prowadzący Dr inż. Leszek Kuczek Sposób zaliczenia W. egzamin, Ćw. zaliczenie z oceną Poziom kursu Studia pierwszego stopnia WYMAGANIA WSTĘPNENiezbędna wiedza z makroekonomii i rachunkowości JĘZYK WYKŁADOWYpolski Cele dydaktyczne/efekty kształcenia Skrócony opis kursu Pełny opis kursu Opanowanie podstawowych pojęć dotyczących produkcji przemysłowej i rolniczej oraz nabycie umiejętności podejmowania decyzji produkcyjnych. Podział procesu produkcji, parametry procesu produkcji i pracy, wydajność i produktowość, oddziaływanie na pracownika materialnego środowiska pracy, systemy produkcji, asortyment i rytmiczność produkcji, planowanie i sterowanie produkcją, koszty produkcji, opłacalność produkcji. WYKŁADY: 1. Pojęcie produkcji, procesu produkcji, procesu pracy i procesu technologicznego. 2. Parametry procesu pracy (czas, przestrzeń, ruch, wysiłek, uciążliwość 3. Wydajność i pracochłonność produkcji oraz czynniki je kształtujące 4. Formy i odmiany organizacji produkcji 5. Materialne środowisko pracy, wysiłek podczas pracy i przerwy w pracy 6. Metody pomiaru czasu roboczego 7. Normy pracy i koszty pracy 8. Ustalenie normy pracy i wyrobu dla przedsiębiorstwa przemysłowego i systemów produkcji 9. Zasady budowy cykli operacyjnych i koszty cykli 10. Rytmiczność i asortyment produkcji 11. Zdolność produkcyjna maszyn i urządzeń i koszty eksploatacji 12. Organizacja i planowanie przestrzeni produkcyjnej 13. Planowanie produkcji w przedsiębiorstwie i sterowanie produkcją 14. Zarządzanie produkcją poprzez zarządzanie kosztami ĆWICZENIA: 1. Cechy produkcji, system produkcyjny, funkcje produkcji, 10

podział procesu produkcji na elementy składowe 2. Czynniki procesu technologicznego. Pojęcie pracochłonności i wydajności 3. Czynniki kształtujące wydajność techniczną pracy i mierniki pracochłonności 4. Formy i odmiany organizacji produkcji i koszty produkcji 5. Wysiłek pracownika i czas przerw w pracy - zasady ustalania przerw w pracy 6. Wpływ materialnego środowiska pracy na wydajność pracy pracownika 7. Techniki pomiaru czasu roboczego dla potrzeb normowania pracy 8. Klasyfikacja czasu roboczego i czasu normowanego. Ustalenie normy obsługi 9. Ustalenie normy pracy, koszty wykonania prac 10. Ustalenie normy pracy i wyrobu dla przedsiębiorstwa przemysłowego i systemów produkcji 11. Zasady budowy cykli operacyjnych i ich wpływ na wydajność pracy 12. Ustalenie wielkości masy przewozowej, ilości środków transportowych i mierników transportu, koszty transportu 13. Mierniki produkcji rytmicznej 14. Ustalenie i analiza asortymentu produkcji 15. Zasady planowania produkcji i sterowanie produkcją Literatura 1. Dębski S., Ekonomika i organizacja przedsiębiorstw. WSziP, W- wa 2002 r. cz.i i II; Bednarski i inni, Analiza ekonomiczna przedsiębiorstwa. Wyd. AE, Wrocław 1998 r. 2. Durlik I.; Inżynieria zarzadzania. Strategia i projektowanie systemów produkcyjnych. Planet Agencja Wydawnicza, Wydanie S, W-wa, 2000 3. Kowal E.; Ekonomiczno-społeczne aspekty ergonomii. PWN, W-wa, Poznań, 2002 Uwagi 1 Uwagi 2 Uwagi 3 11

Nazwa kursu Marketing Produktów Rolno-Spożywczych Kod kursu Kod ERASMUSA Jednostka Instytut Administracyjno-Ekonomiczny Kier/spec/rok Ekonomia/Agroekonomia/ III rok Punkty ECTS 3 Rodzaj kursu do wyboru Okres (rok III rok, semestr V akad/semestr) Typ zajęć/liczba W 15 godz., Ćw. 15 godz. godzin Koordynator Dr inż. Marta Domagalska-Grędys Prowadzący Dr inż. Marta Domagalska-Grędys Sposób zaliczenia W zaliczenie z oceną, Ćw. zaliczenie z oceną Poziom kursu Studia pierwszego stopnia WYMAGANIA WSTĘPNEpodstawy marketingu JĘZYK WYKŁADOWYpolski Cele dydaktyczne/efekty kształcenia Skrócony opis kursu Pełny opis kursu Literatura Celem kursu jest zapoznanie słuchaczy ze specjalistycznym marketingiem produktów rolno-spożywczych. Efektem jest umiejętność stosowania różnych narzędzi marketingowych na analizowanych rynkach przez absolwentów z uwzględnieniem gospodarstwa rolniczego, przedsiębiorstwa rolnospożywczego. Absolwenci nabywają umiejętności analiz makroekonomicznych, popytu i podaży poszczególnych rynków rolno-spożywczych Kurs w nawiązaniu do ogólnych teorii marketingu uzupełnia wiedzę nt produktu żywnościowego, rolnego, cen, dystrybucji i promocji. Analizy z uwzględnieniem elastyczności cen, dochodu popytu, podaży pozwalają określić mechanizmy rynkowe decydujące o zysku producentów. Kurs przewiduje charakterystykę głównych rynków rolno-spożywczych i teorii wyjaśniających zachowania konsumentów żywności. 1. Uwarunkowania kształtowania się rynku rolno-spożywczego. 2. Specyfika produktu rolno-spożywczego. Innowacyjność. 3. Analizy rynków rolno-spożywczych: 1. Rynek zbóż 2. Rynek mięsa i przetworów 3. Rynek owoców i warzyw 4. Rynek cukru 5. Rynek mięsa i przetworów. 4. Prognozowanie cen, spożycia, produkcji rolno-spożywczej. 5. Handel zagraniczny produktami rolno-spożywczymi. 6. 6. Konsument żywności. Teorie wyjaśniające zachowanie się konsumentów. Literatura podstawowa: 1. Ph. Kotler (1999): Marketing. Gebethner & Ska. 2. Sznajder M. Przepióra A. I in. 1997: Marketing Produktów 12

rolno-spożywczych. Poznań. 3. Praca zbiorowa pod red. M.Adamowicza 2003: Marketing w strategiach rozwoju sektora rolno-spożywczego. SGGW.Warszawa. 4. St.Kaczmarczyk 2005: Marketing w przedsiębiorstwie, Wydawnictwo ODDK Gdańsk. 5. Raporty rynkowe poszczególnych rynków rolnych Wydawnictwo IEiGŻ Warszawa: Owoce i warzywa, jaja, handel zagraniczny produktami spożywczymi (zaktualiz.wydania) 6. Rocznik statystyczny rolnictwa i obszarów wiejskich, GUS(zaktualiz.wydanie ) 7. Czasopisma: Przemysł spożywczy miesięcznik Uwagi 1 Uwagi 2 Uwagi 3 Literatura pomocnicza: 1. Cholewicka-Gożdzik K. red. nauk. Marketing w agrobiznesie. Materiały dla studentów Akademii Rolniczych. FAPA. Warszawa 1997. 2. Garbarski L., Rutkowki I., Wrzosek W. 1996: Marketing : punkt zwrotny nowoczesnej firmy. Warszawa. 3. Garbarski L. 1999: Zarządzanie marketingowe małym i średnim przedsiębiorstwem. Warszawa. 4. Figiel S. 2001: Marketing w agrobiznesie. [T.] 1, Marketing towarów rolnych / Szczepan Figiel, Wojciech Kozłowski, Stanisław Pilarski. Olsztyn. 5. Kos C., Szwacka-Salmonowicz J. 1997: Marketing produktów żywnościowych. PWRiL. Warszawa. 6. Mazurek-Łopacińska K. (pod red.) 2002: Badania marketingowe: podstawowe metody i obszary zastosowań. Wrocław. 7. Żmija J., Strzelczak L. (1996): Podstawy ekonomii rynku i marketingu w gospodarce żywnościowej. AR Kraków 8. Wojciecha Wrzoska (praca zb.) 2004 : Strategie marketingowe. Warszawa. 13

Nazwa kursu Marketing usług Kod kursu Kod ERASMUSA Jednostka Instytut Administracyjno-Ekonomiczny Kier/spec/rok Ekonomia/Agroekonomia/ III rok Punkty ECTS 3 Rodzaj kursu do wyboru Okres (rok III rok, semestr V akad/semestr) Typ zajęć/liczba W 15 godz., Ćw. 15 godz. godzin Koordynator Dr inż. Marta Domagalska-Grędys Prowadzący Dr inż. Marta Domagalska-Grędys Sposób zaliczenia W zaliczenie z oceną, Ćw. zaliczenie z oceną Poziom kursu Studia pierwszego stopnia WYMAGANIA WSTĘPNEZnajomość podstaw marketingu JĘZYK WYKŁADOWYpolski Cele dydaktyczne/efekty kształcenia Celem kursu jest zapoznanie studentów z możliwościami wykorzystania marketingu w działalności usługowo-handlowej przede wszystkim MŚP oraz instytucji non profit. Słuchacze uczestnicząc w zajęciach nabywają wiedzę i praktykę w rozwiązywaniu specyficznych problemów dla firm zajmujących się m.in. doradztwem, edukacją, turystyką, sportem, handlem, bankowością, usługami finansowymi odnoszących się elementów marketingu 7P tj. m.in. usługi (produktu) personelu, obsługi, reklamacji, dystrybucji, promocji. Skrócony opis kursu Biorąc pod uwagę znaczenie we współczesnej gospodarce przedsiębiorstw usługowych, ich możliwości i specyfikę wpływające na ich efektywność i pozycję rynkową wpisują się one w program niezbędnych przedmiotów kształcenia ekonomicznego. Kurs pozwala zrozumień i praktycznie wykorzystać podstawową różnicę między marketingiem produktów a marketingiem usług. Słuchacze włączają się w analizę różnych przypadków (case study), wypracowują praktyczne rozwiązania (do 5 zdań) odnośnie różnicowania usług, obsługi, kształtowania reklamy, poprawy technik sprzedaży, dystrybucji. Kurs pozwala także na poznanie metod oceny jakości usług, włączając aktywnie studentów do pomiaru jakości usług świadczonych m.in. na terenie szkoły (ksero, gastronomicznych, bibliotekarskich, nauki języków obcych). Zajęcia mają dostosowują program do aktualnych wymagań rynku usług z udziałem słuchaczy, którzy mimowolnie wykorzystują wiedzę, wrażliwość i tworzą w krytycznych debatach(grupowo)- idealną usługę. Pełny opis kursu- Ćwiczenia 1. Wprowadzenie do metodyki analiz usług z wykorzystaniem case study. 1h 2. Typy i budowa casów w oparciu o przykładowe problemy firm usługowych 1h 14

3. Produkt usługowy, określenie przejawów materialności usług w przedsiębiorstwie usługowym metodą audytu.1h 4. Case study różnych firm usługowych: 4h - Finansowych (organizacja stanowisk pracy), - Edukacyjnych (znaczenie personelu), - Doradczych (promocja, dystrybucja), - Turystycznych (problem natężenia i spadku popytu w ciągu roku, jakość usług). 5. Opracowanie misji firmy usługowej na wybranych przykładach firm usługowych. 1h 6. Proces i jego znaczenie w firmie usługowej. 1h 7. Opracowanie strategii firm usługowych działających na terenie PWSZ. 1h 8. Plan marketingowy w działalności usługowej (wprowadzenie, realizacja, prezentacja grupowa). 3h Wykłady 1. Usługi w teorii ekonomii. Rola i funkcje sektora usług w gospodarce narodowej. Pojęcie rynku usług i jego cechy 2h 2. Charakterystyka marketingu usług. 2h 3. Marketing usług a marketing partnerski. 1h 4. Opracowanie misji firmy usługowej. 1h 5. Segmentacja rynku usług.1h 6. Plasowanie i różnicowanie usług. 1h 7. Marketing mix 2h 8. Plan marketingowy w działalności usługowej. 1h 9. Firma usługowa zorientowana na klienta. Jakość usług. 2h 10. Marketing w wybranych organizacjach niekomercyjnych. 2h Literatura podstawowa: Literatura uzupełniająca Uwagi 1 Uwagi 2 Uwagi 3 1. Payne A 1998: Marketing usług. Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa. 2. Mazur J.2002: Zarządzanie marketingiem usług. Difin.Warszawa. 3. Rogoziński K 2000: Nowy marketing usług. Wydawnictwo Akademii Ekonomicznej w Poznaniu 1. Czuba M. 2001 Marketing usług. Teoria i praktyka. Wydawnictwo Tara. 2. Flejterski St. (red), Panasiuk A.(red), Perenc J.(red), Ros G.(red)2008: Współczesna ekonomika usług. PWN 3. Krzyżanowska M 2000: Marketing usług organizacji niekomercyjnych. Wydawnictwo Wyższej Szkoły Przedsiębiorczości i Zarządzania im. L. Koźmińskiego w Warszawie 4. Kotler Ph. (1999): Marketing. Gebethner & Ska. 5. Mazurek-Łopacińska K. (pod red.) 2002: Badania marketingowe: podstawowe metody i obszary zastosowań. Wrocław. 6. Styś A.1996( Praca zbiorowa):marketing usług. Wyd. AE we Wrocławiu. 15

Nazwa kursu Planowanie organizacji i urządzenia gospodarstwa rolnego Kod kursu Kod ERASMUSA Jednostka Instytut Administracyjno-Ekonomiczny Kier/spec/rok Ekonomia/Agroekonomia/ III rok Punkty ECTS 4 Rodzaj kursu do wyboru Okres (rok III rok, semestr V akad/semestr) Typ zajęć/liczba W. 15, Ćw. 20 godz., L. 10 godz. godzin Koordynator Dr inż. Jarosław Mikołajczyk Prowadzący Dr inż. Jarosław Mikołajczyk Sposób zaliczenia W. zaliczenie z oceną, Ćw. + L zaliczenie z oceną Poziom kursu Studia pierwszego stopnia WYMAGANIA WSTĘPNEbrak JĘZYK WYKŁADOWYPolski Cele dydaktyczne/efekty kształcenia Skrócony opis kursu Pełny opis kursu Literatura Celem przedmiotu jest zapoznanie studentów z praktycznymi zagadnieniami związanymi w wykonywaniem planów organizacyjnych i urządzeniowych w gospodarstwach rolniczych oraz zapoznanie z metodyką przygotowania wniosków o fundusze zewnętrzne. Studenci podczas ćwiczeń wykonują biznes plan przejmowanego gospodarstwa rolnego. Dla założonych rozmiarów gospodarstwa i dostępnych czynników produkcji opracowują plan organizacyjny gospodarstwa rolniczego. Na bazie przygotowanego planu studenci wykonują biznes plan a następnie wypełniają wnioski o dofinansowanie planowanych działań inwestycyjnych. 1. Zajęcia wprowadzające. Budowa założeń modelu gospodarstwa. 2. Określenie zapotrzebowania na pasze dla zwierząt gospodarskich 3. Szacowanie powierzchni wyżywieniowej własnej gospodarstwa 4. Obliczanie dochodów bezpośrednich dla działalności produkcji roślinnej 5. Obliczanie dochodu surowego w produkcji zwierzęcej 6. Obliczanie dochodu bezpośredniego dla działalności produkcji zwierzęcej 7. Ustalenie ograniczeń dla działalności produkcji roślinnej i zwierzęcej 8. Wybór działalności i ustalenie programu produkcji 9. Rachunek wyników gospodarstwa 10. Rachunek przepływów pieniężnych 11. Wypełnianie wniosków o dofinansowanie działalności inwestycyjnej (zajęcia na komputerach) 12. Zaliczenie przedmiotu 1. Klepacki B., Ekonomika i organizacja rolnictwa. 2. Filar E., Skrzypek J., Biznes plan. POLTEXT, Warszawa. 1999. 3. Normatywy żywienia zwierząt (dowolne). 4. Normatywy techniczno-rolnicze (dowolne) 16

Uwagi 1 Uwagi 2 Uwagi 3 5. www.arimr.gov.pl 17

Nazwa kursu Polityka i finanse UE Kod kursu Kod ERASMUSA Jednostka Instytut Administracyjno-Ekonomiczny Kier/spec/rok Ekonomia/Agroekonomia/ III rok Punkty ECTS 4 Rodzaj kursu do wyboru Okres (rok III rok, semestr V akad/semestr) Typ zajęć/liczba W - 15 godz., Ćw. 20 godz., L 10 godz. godzin Koordynator dr hab. inż. Józef Kania Prowadzący dr hab. inż. Józef Kania Sposób zaliczenia W zaliczenie z oceną, Ćw. + L zaliczenie z oceną Poziom kursu Studia pierwszego stopnia WYMAGANIA WSTĘPNEbrak JĘZYK WYKŁADOWYpolski Cele dydaktyczne/efekty kształcenia Skrócony opis kursu Pełny opis kursu Nabycie przez studentów wiedzy o podstawach funkcjonowania Unii Europejskiej, budżecie UE oraz o polityce rolnej i polityce strukturalnej i ich finansowaniu Tematyka wykładów obejmuje cztery obszary wiedzy tj.: 1) Podstawy funkcjonowania Unii Europejskiej: historia UE, instytucje UE, podstawy prawne, zasady jednolitego rynku; 2) Budżet UE; zasady sporządzania budżetu, źródła dochodów, wydatki, perspektywa finansowa 2007-2013; 3) Wspólna Polityka Rolna: cele, zasady, zasada wzajemnej zgodności, ewolucja reformy WPR, organizacja rynków rolnych, dopłaty bezpośrednie, finansowanie WPR; 4) polityka regionalna UE: programy przedakcesyjne, fundusze strukturalne, plany i programy operacyjne w tym Program Rozwoju Obszarów Wiejskich 2007-2013 i pozostałe programy operacyjne. Plan wykładów: 1) Historia UE: historia integracji, traktaty rzymskie, etapy rozszerzenia Wspólnoty Europejskiej, Jednolity Akt Europejski, Traktat z Maastricht, Traktat amsterdamski, rozszerzenie UE na wchód, Traktat nicejski, Konstytucja dla Europy (1 godz.) 2) Instytucje Wspólnot Europejskich: Rada Europejska, Rada UE, Komisja Europejska, Parlament Europejski, Trybunał Sprawiedliwości, Trybunał Obrachunkowy, Komitet Społeczno-Ekonomiczny, Komitet Regionów (1 godz.) 3) Podstawy prawne funkcjonowania UE: inicjatywa legislacyjna, organ decyzyjny - Rada UE, uprawnienia Parlamentu Europejskiego w procesie decyzyjnym, instrumenty prawne UE (1 godz.) 18

4) Jednolity rynek UE: zasady, swobodny przespływ towarów, usług, osób i kapitału, jednolity rynek a rozszerzenie o nowych członków (1 godz.) 5) Budżet UE: zasady sporządzania budżetu, źródła dochodów budżetowych, wydatki budżetu, rozdział środków budżetowych, perspektywa finansowa 2007-2013, budżet UE w roku 2008 (3 godz.) 6) Wspólna Polityka Rolna UE i jej reformy: cele i zasady WPR, Ewolucja WPR, prawne instrumenty interwencji rolnej, Agenda 2000; Reforma WPR: Luksemburg - 2003, Health Check - 2008 oraz WPR w latach 2014-2020 - polskie priorytety; Finansowanie WPR (1 godz.) 7) Dopłaty bezpośrednie w rolnictwie: rola dopłat w polityce rolnej UE, systemy dopłat w UE, zasady przyznawania płatności do gruntów rolnych w Polsce, poziom dopłat w latach 2004-2013 (1 godz.) 8) Zasada wzajemnej zgodności (cross-compliance) (1 godz.) 9) Fundusze Strukturalne w UE: charakterystyka i zmiany w funduszach oraz ich budżet w latach 2007-2013, podział środków strukturalnych, inicjatywy wspólnotowe (1 godz.) 10) Polityka regionalna UE: ewolucja polityki regionalnej, stare i nowe cele polityki strukturalnej, polityka regionalna UE na rzecz rozwoju obszarów wiejskich (1 godz.) 11) Program Rozwoju Obszarów Wiejskich 2007-2013: oś 1 (gospodarcza) - poprawa konkurencyjności sektora rolnego i leśnego, oś 2 (środowiskowa) - poprawa środowiska naturalnego i obszarów wiejskich, oś 3 (społeczna) - jakość życia na obszarach wiejskich i różnicowanie gospodarki wiejskiej, oś 4 - Leader (1 godz.) 12) Programy operacyjne i fundusze w Polsce na rzecz rozwoju obszarów wiejskich w latach 2007-2013: Małopolski Regionalny Program Operacyjny, PO Infrastruktura i Środowisko (1 godz.) 13) PO Innowacyjna Gospodarka, PO Kapitał ludzki (1 godz.) Plan ćwiczeń: 1. Dopłaty bezpośrednie wypełnianie wniosków dla różnych typów gospodarstw 2. Dopłaty bezpośrednie wypełnianie wniosków i wyliczanie wielkości dopłat 3. Minimalne wymagania wzajemnej zgodności dla gospodarstw rolnych 4. Minimalne wymagania wzajemnej zgodności dla gospodarstw rolnych wypełnianie list kontrolnych 5. Ułatwienie startu młodym rolnikom kryteria dostępu i wniosek 6. Renty strukturalne kryteria dostępu i wniosek 19

7. Modernizacja gospodarstwa kryteria dostępu i wniosek 8. Zwiększenie wartości dodanej kryteria dostępu i wniosek 9. ONW zasady i program wsparcia 10. Różnicowanie w kierunku działalności nierolniczej zasady, wniosek 11. Tworzenie i rozwój mikroprzedsiębiorstw zasady, wniosek 12. Infrastruktura techniczna wsi przykłady wniosków i ocena ekonomiczna inwestycji 13. Zaliczenie ćwiczeń Literatura Oręziak L. 2004. Finanse UE. PWN, Warszawa Kania J. (red.), 1998. Podstawy intergracji europejskiej w aspekcie rozwoju obszarów wiejskich. AR, Kraków Małuszyńska E., Gruchman B. (red.), 2006. Kompendium wiedzy o Unii Europejskiej, Wyd. Naukowe PWN, Warszawa Pietrzyk J., 2006. Polityka regionalna UE i regiony w państwach członkowskich. Wyd. PWN, Warszawa Program rozwoju obszarów wiejskich na lata 2007-2013, www.minrol.gov.pl Uwagi 1 Uwagi 2 Uwagi 3 System wdrażania środków UE w okresie 2007-2013, www.fundusze strukturalne.gov.pl (wypełnia się w przypadku wprowadzania zmian) 20