Warszawa, 3 sierpnia 2005 r. Informacja o sytuacji na rynku zbóż Zbiory zbóż w 2005 r. Z informacji Głównego Urzędu Statystycznego dnia 25 lipca 2005 r. na temat Wstępnego szacunku głównych ziemiopłodów rolnych i ogrodniczych wynika, że zbiory zbóż podstawowych (pszenicy, żyta, jęczmienia, owsa i pszenżyta) z mieszankami zbożowymi kształtować się będą na poziomie 24,5-25,5 mln ton, tj. o około 6-10% mniej od ubiegłorocznych (27,2 mln ton). Zatem tegoroczne zbiory zbóż ogółem szacuje się na poziomie 26-27 mln t, tj. niewiele powyżej średniej z ostatnich 5 lat (25,8 mln t), ale znacznie mniej niż w 2004 r. (29,6 mln t). Oznacza to, iż susza występująca w III dekadzie czerwca i w miesiącu lipcu w niektórych regionach kraju (północno-wschodnia, wschodnia i centralna Polska), będzie miała ograniczony wpływ na wysokość zbiorów. Na ostateczną wysokość zbiorów zbóż ogółem duży wpływ będzie miał dalszy przebieg warunków pogodowych i wielkość zbiorów kukurydzy, która w ciągu ostatnich lat znacznie wzrosła. W ubiegłym roku zbiory kukurydzy wyniosły 2,3 mln ton. Krajowe zapotrzebowanie na zboża w całym sezonie 2005/06 oceniane jest na poziomie zbliżonym do produkcji tj. 27 mln ton. Mając na uwadze wysoki stan zapasów początkowych oraz zakładany wzrost zużycia paszowego (o ok. 3,8%) do około 16,5 mln ton w wyniku odbudowy produkcji trzody chlewnej i trwającej dobrej koniunktury na rynku drobiu, przewiduje się, że podobnie jak w sezonie 2004/2005, skup interwencyjny zbóż może wynieść około 1 mln ton. Zgodnie z szacunkami Komisji Europejskiej, tegoroczne zbiory zbóż w Unii Europejskiej mogą wynieść 262,9 mln ton, tj. o około 8% mniej niż w roku ubiegłym. Nastąpił wzrost powierzchni zasiewów pszenicy przy niezmienionym areale uprawy jęczmienia i około 5% 1
spadku powierzchni zasiewów kukurydzy. Z uwagi na suszę w Hiszpanii i Portugalii wcześniejsze prognozy zostały obniżone o 2-4 mln ton zbóż. Według aktualnego rozpoznania dokonanego przez Oddziały Terenowe ARR, wolna powierzchnia przechowalnicza u przedsiębiorców skupujących zboże w skali kraju szacowana jest na ok. 4,5 mln t. Jednocześnie przewidywana skala zakupów w okresie żniw (lipiecpaździernik) oceniana jest na 3,8 mln t, tj. na poziomie o ok. 5% niższym od skupu zrealizowanego w tym samym okresie ub.r., przy spodziewanym ok. 12% spadku zbiorów zbóż. Skup zbóż w skali kraju realizować będzie ok. 860 przedsiębiorców, w tym 114 wiodących. Ponadto w okresie nasilenia podaży i trudności w ich szybkim odbiorze, do przechowywania ziarna zbóż przygotowane są również domy składowe, jeśli producenci zbóż zdecydują się na tę formę magazynowania. Ceny W sytuacji utrzymującej się przewagi podaży nad popytem oraz zbliżających się nowych zbiorów w 2005 r., ceny zbóż kształtują się na stosunkowo niskim poziomie. W czerwcu br. (wg GUS) przeciętna cena skupu pszenicy w kraju ukształtowała się na poziomie 367 zł/t, a żyta 281 zł/t. Według tygodniowych danych zbieranych przez MRiRW, od początku lipca br. obserwuje się wzrost ceny skupu pszenicy konsumpcyjnej, która w dniach 18-24 lipca br. wynosiła 394 zł/t i w ciągu miesiąca wzrosła o ok. 4,5%. Średnia cena skupu żyta konsumpcyjnego w ciągu miesiąca nie zmieniła się znacznie i ukształtowała się na poziomie 300 zł/t. W przypadku zbóż paszowych, obserwuje się wzrost ceny pszenicy, która w ostatnim badanym tygodniu wyniosła 369 zł/t i była o ok. 6% wyższa niż przed miesiącem. Średnia cena kukurydzy kształtuje się na zbliżonym poziomie jak przed miesiącem i wynosi 406 zł/t. Średnie ceny żyta i jęczmienia obniżyły się odpowiednio o 10% i 4% w stosunku do poziomu z przed miesiąca i wynoszą 262 zł/t i 337 zł/t. 2
W tabeli poniżej przedstawiono ceny skupu zbóż w okresie od lipca 2004 do lipca 2005 wg GUS oraz ceny zbóż płacone przez przedsiębiorstwa wg MRiRW. Miesiące Przeciętne ceny skupy zbóż wg GUS Przeciętne ceny zbóż płacone przez przedsiębiorstwa wg MRiRW pszenica ogółem żyto pszenica ogółem żyto Rok 2004 Lipiec 616,9 432,4 656,0 524,6 Sierpień 423,4 309,6 446,1 336,4 Wrzesień 423,8 319,6 417,1 311,6 Październik 425,9 317,7 422,2 319,7 Listopad 417,5 318,7 415,5 316,3 Grudzień 416,8 314,9 415,2 317,0 Rok 2005 Styczeń 412,2 306,1 411,8 315,6 Luty 405,9 302,8 404,3 319,9 Marzec 396,1 301,5 395,7 306,2 Kwiecień 382,8 293,0 387,8 297,3 Maj 382,1 288,3 385,8 293,5 Czerwiec 367,0 281,2 369,1 291,6 Lipiec* - - 371,4 276,3 * średnie ceny z okresu 4-24 lipca 2005 Według danych Komisji Europejskiej na dzień 28 lipca br., najwyższe ceny zbóż występują w krajach takich jak Hiszpania i Portugalia, gdzie w wyniku mniejszych zbiorów średnie cena pszenicy konsumpcyjnej kształtują się odpowiednio 142 euro/t (583 zł/t) i 130 euro/t (534 zł/t). W innych krajach UE, przeciętne ceny zbóż kształtują się następująco: Kraje Pszenica konsumpcyjna Jęczmień paszowy Kukurydza Francja 105 euro/t (431 zł/t) 107 euro/t (439 zł/t) 129 euro/t (528 zł/t) Niemcy 101 euro/t (414 zł/t) 95 euro/t (391 zł/t) 123 euro/t (503 zł/t) Czechy 89 euro/t (364 zł/t), 74 euro/t (305 zł/t) 92 euro/t (378 zł/t) Węgry 79 euro/t (325 zł/t) 82 euro/t (336 zł/t) 94 euro/t (385 zł/t) Polska 97 euro/t (387 zł/t) 81 euro/t (333 zł/t) 98 euro/t (404 zł/t) 3
Handel zagraniczny Rekordowe zbiory zbóż w 2004 r. przyczyniły się do ograniczenia importu zbóż do Polski, który średnio (z ostatnich 10 lat) wynosił ponad 1,5 mln ton. Wg dostępnych danych handlowych w okresie lipiec 2004 r. - maj 2005 r. import zbóż wyniósł około 414 tys. ton zbóż. Eksport w tym okresie kształtował się na nieco wyższym poziomie niż import tj. 419 tys. ton i był wyższy o 21% od średniego poziomu eksportu z ostatnich 10 lat. W Unii Europejskiej, wg przekazanych przez Komisję Europejską danych wynika, że w roku gospodarczym 2004/2005 zaimportowano do Wspólnoty ogółem ponad 10,8 mln ton zbóż, natomiast eksport wyniósł 21,5 mln ton. Wsparcie eksportu W ramach otwartych do dnia 23 czerwca br. przetargów na eksport z wolnego rynku z dopłatami do 4 mln ton pszenicy oraz 3 mln ton jęczmienia, łącznie z rynku UE wyeksportowano 3,38 mln ton pszenicy oraz 1,85 mln ton jęczmienia. Eksport zbóż z polski odbywa się głównie poza unijnymi instrumentami wsparcia. W roku gospodarczym 2004/2005 w ramach otwartego przetargu na sprzedaż pszenicy z polskich magazynów interwencyjnych sprzedane zostało 75,7 tys. ton pszenicy. Należy również podkreślić, iż w sytuacji występowania strukturalnej nadwyżki zbóż na rynku UE, kluczowym elementem trwałej poprawy sytuacji na rynku zbóż w Polsce jest zwiększenie płynności tego rynku. Z tego też względu Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi, podejmuje wszelkie możliwe działania mające na celu zwiększenie eksportu zbóż z Polski. W nowym roku gospodarczym, na wniosek Polski i innych krajów UE, Komisja Europejska otworzyła przetargi sprzedaży na eksport z magazynów interwencyjnych Wspólnoty 1,2 mln ton pszenicy, 0,4 mln ton jęczmienia i 0,5 mln ton żyta. Otworzone zostały także przetargi na eksport z wolnego rynku 2 mln ton pszenicy i 1 mln ton jęczmienia. Ponadto Komisja zdecydowała się na sprzedaż na rynek wewnętrzny Wspólnoty 776 tys. ton kukurydzy i transfer 500 tys. ton kukurydzy z magazynów interwencyjnych do Hiszpanii z uwagi na suszę panującą w tym kraju. Dla Polski został otwarty przetarg na sprzedaż z magazynów interwencyjnych z przeznaczeniem na eksport 250 tys. ton pszenicy oraz 99 tys. ton kukurydzy na rynek wewnętrzny. Realizacja sprzedaży pszenicy na eksport będzie prowadzona w okresie od 14 lipca 4
br. do 22 czerwca 2006 roku, natomiast sprzedaż kukurydzy na rynek wewnętrzny UE od 28 lipca do 27 października br. W rozstrzygniętych dwóch przetargach częściowych na sprzedaż pszenicy z polskich magazynów interwencyjnych, Komisja Europejska odrzuciła wszystkie oferty argumentując swoją decyzję zbyt niskim poziomem oferowanych cen. Zaoferowane ceny kształtowały się na poziomie 90,04 euro/t (47,981 ton) oraz 87,26 euro/t (26,873 ton). Ministerstwo już wielokrotnie występowało do Komisji Europejskiej o uwzględnienie podczas rozstrzygania przetargów faktu, iż zboże z Polski musi pokonać większy dystans drogą morską do rynków zbytu (regiony Afryki Północnej i Bliskiego Wschodu) i w związku z tym, oferenci muszą wkalkulować w oferowaną cenę dodatkowe koszty transportu. W przypadku przetargów na sprzedaż pszenicy z innych krajów UE, Komisja Europejska zaakceptowała minimalne ceny sprzedaży na poziomie: - Austria 93,67 euro/t, - Czechy 95,21 euro/t, - Węgry 92,26 euro/t, - Słowacji 94,13 euro/t. Jeśli chodzi o realizację sprzedaży kukurydzy z polskich magazynów interwencyjnych na rynek wewnętrzny UE, w pierwszym rozstrzygniętym przetargu częściowym Komisja Europejska zaakceptowała oferty sprzedaży 24,5 tys. ton kukurydzy po minimalnej cenie 104,54 euro/t. Działania podejmowane przez MRiRW w celu poprawy sytuacji na rynku zbóż Kredyt skupowy W celu poprawy warunków funkcjonowania przedsiębiorstw zajmujących się skupem, przechowalnictwem i przetwórstwem zbóż w Polsce, Rada Ministrów w dniu 19 lipca br. przyjęła na wniosek Ministra Rolnictwa stosowne rozporządzenie w tym zakresie. Minister Rolnictwa 5
wystąpił o notyfikację tego instrumentu do Komisji Europejskiej. Należy jednak pamiętać, że jego realizacja będzie uzależniona od decyzji Komisji Europejskiej. Zmiana zasad interwencji W ramach przygotowań do realizacji skupu interwencyjnego, na bazie doświadczeń pierwszego roku podjęto szereg działań, które powinny usprawnić jego przebieg w br. Ponadto uwzględniając liczne uwagi dotyczące występujących trudności w zgromadzeniu minimalnej partii zbóż 80 ton oraz terminu rozpoczęcia skupu interwencyjnego, Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi wystąpił w dniu 26 lipca br. do Komisji Europejskiej z wnioskiem o zmniejszenie minimalnej partii zboża do 40 ton oraz przesunięcie terminu rozpoczęcia skupu interwencyjnego od 1 września. Opracowano w Departamencie Wspólnej Organizacji Rynków Rolnych MRiRW 6
Działania agencji płatniczej na rynku zbóż 3.08.2005 Interwencyjne zakupy zbóż i przechowywanie zbóż przez ARR W Polsce zgodnie z zasadami WPR zakupy interwencyjne przeprowadzane są w okresie od 1 listopada do 31 maja następnego roku i obejmują: pszenicę, jęczmień i kukurydzę. Oferowane do interwencji zboże musi spełniać minimalne wymagania jakościowe i ilościowe określone w Rozporządzeniu Komisji (WE) Nr 824/2000 z dnia 19 kwietnia 2000 roku. OT ARR zawarły z przedsiębiorcami blisko 100 umów na przechowywanie ponad miliona ton zbóż. W ten sposób została zabezpieczona powierzchnia przechowalnicza pod interwencyjne zakupy zbóż. Oddziały Terenowe ARR począwszy od 1 listopada 2004 roku przyjmowały oferty na przejęcie zbóż w ramach zakupu. Termin zakończenia przyjmowania ofert upłynął 31 maja 2005 roku, ale dostawy zbóż do magazynów były realizowane do 31 lipca 2005 r. Do końca lipca br. na zapasy interwencyjne przyjęto ponad milion ton zbóż, w tym 826 tys. ton pszenicy, 21,6 tys. ton jęczmienia i 156 tys. ton kukurydzy. ARR jeszcze nigdy nie kupiła takiej ilości zbóż wyłączając je z rynkowego obrotu. Jeszcze przed rozpoczęciem obecnego już kończącego się sezonu na rynku zbóż było wiadomo, że ARR będzie kupowała trzy rodzaje zbóż po z góry znanej cenie interwencyjnej. To była podstawa naszej działalności, czyli od początku do końca jasno określone reguły gry. Taką role spełniają agencje płatnicze we wszystkich krajkach członkowskich Unii Europejskiej. Ci, którzy mieli problem ze zbytem zbóż mogli je sprzedać do ARR spełniając określone warunki. Należy w tym miejscu wyraźnie podkreślić, że Agencja Rynku Rolnego przyjęła najmniejszą możliwą partię zbóż, którą może jeden podmiot sprzedać do interwencji. Przepisy unijne wyraźnie mówią 80 ton to najmniejsza ilość zboża, którą możne jeden podmiot sprzedać do agencji płatniczej. ARR w tym wypadku jest traktowana jako deska ostatniego ratunku. Zdjęliśmy z rynku strukturalną nadwyżkę zbóż. Od 1 listopada 2004 r. trwały zakupy zbóż zgodnie z zasadami Wspólnej Polityki Rolnej. ARR przyjmowała oferty na przejęcie pszenicy, jęczmienia i kukurydzy na zapasy Wspólnoty i prowadziła zakup tych zbóż po cenie interwencyjnej 101,31 /t powiększanej co miesiąc o 0,46 euro/t. Unijna interwencja jest mechanizmem wspomagającym rynek zbóż, a nie jego głównym regulatorem. Szacuje się, że podobnie jak sezonie 2004/2005, skup interwencyjny w obecnym sezonie może wynieść co najmniej 1 mln t, co pozwoliłoby na przejęcie z rynku występującej nadwyżki ziarna.
3.08.2005 Bilans pierwszego roku kwotowego w produkcji mleka w Polsce Ponad 310 milionów kg mleka jest dostępne dla dostawców hurtowych i ponad 145 milionów kg mleka dla dostawców bezpośrednich w tzw. rezerwie mlecznej. Agencja Rynku Rolnego dokonała bilansu pierwszego w Polsce roku kwotowego w produkcji mleka. Zgodnie z przepisami ustawy o organizacji rynku mleka i przetworów mlecznych rolnicy mogą ubiegać się o dodatkowe limity produkcji mleka. Pierwszy w Polsce rok kwotowy trwał od 1 kwietnia 2004 do 31 marca 2005 roku. Agencja Rynku Rolnego administrując limitami produkcji mleka realizuje m.in. ustawę o organizacji rynku mleka i przetworów mlecznych oraz przepisy Unii Europejskiej. Do rezerwy mlecznej wraca ta ilość mleka, które nie zostało zagospodarowane przez producentów. Zgodnie z ustawą o regulacji rynku mleka producenci muszą wykorzystać co najmniej 70% przyznanej im kwoty. Poza tym rezerwa mleczna jest zasilana z dokonywanych transferów kwot, poprzez 5% potrącenia kwoty mlecznej podczas jej sprzedaży innemu producentowi. Dostawcy hurtowi Według stanu na dzień 31 lipca 2005 stopień wykorzystania krajowej ilości referencyjnej mleka dla dostawców hurtowych w roku kwotowym 2004/2005 wyniósł 98,2%, Łączna ilość referencyjna po rozliczeniu roku kwotowego 2004/2005, przysługująca 294 468 dostawcom hurtowym na rok kwotowy 2005/2006 wynosi 8 189 418 236 kg. Do krajowej rezerwy krajowej ilości referencyjnej dla dostawców hurtowych na rok kwotowy 2005/2006 przeszło 310 581 764 kg. Dostawcy bezpośredni Według stanu na dzień 31 lipca 2005 stopień wykorzystania krajowej ilości referencyjnej mleka dla dostawców bezpośrednich wyniósł 66,6%. Łączna ilość referencyjna po rozliczeniu roku kwotowego 2004/2005, przysługująca 49 775 dostawcom bezpośrednim na rok kwotowy 2005/2006 wynosi 318 905 048 kg. Do krajowej rezerwy krajowej ilości referencyjnej dla dostawców bezpośrednich na rok kwotowy 2005/2006 przeszło 145 111 952 kg.
Polska może uruchomić rezerwę restrukturyzacyjną w 2006 r. pod warunkiem, że zostanie udokumentowane zmniejszenie zużycia mleka surowego w gospodarstwach rolnych przy jednoczesnym wzroście popytu na mleko, wynikającym ze zwiększenia spożycia mleka konsumpcyjnego i przetworów mlecznych na rynku krajowym. Wówczas krajowa kwota mleczna wzrośnie maksymalnie do poziomu: 9.380.143 ton. Traktat akcesyjny podpisany w Atenach w dniu 16 kwietnia 2003 r. określa dla Polski kwotę mleczną: krajowa kwota mleczna: 8.964.017 ton, w tym krajowa kwota mleczna dla dostawców hurtowych: 8.500.000 ton krajowa kwota mleczna dla dostawców bezpośrednich: 464.017 ton oraz rezerwę restrukturyzacyjną w wysokości: 416.126 ton