Kondycja sektora MŚP w czasie spowolnienia gospodarczego

Kondycja sektora MŚP w czasie spowolnienia gospodarczego Lech Pilawski lpilawski@pkpplewiatan.pl Wałbrzych, 18 października 2012 r. Na podstawie wyników badania przygotowanego przez PKPP Lewiatan w ramach projektu Monitoring kondycji sektora MSP w latach 2010-2012 współfinansowanego ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego. Realizacja wywiadów CBOS. Badanie przeprowadzone w okresie 03 kwietnia - 10 lipca 2012 r. na losowej próbie 1500 MSP.

AGENDA OCENA ZAGROŻEŃ DLA GOSPODARKI, BRANŻY, FIRMY ZMIANA CELU STRATEGICZNEGO JAK MSP SOBIE RADZĄ? cena- jakość brak innowacji inwestycje w innowacje brak zmian w zarządzaniu zmiany w zarządzaniu STOPIEŃ AKCEPTACJI MSP DLA WSPARCIA KRAJÓW DOTKNIĘTYCH KRYZYSEM PROGNOZOWANE ZMIANY ZATRUDNIENIA W MSP - W BRANŻACH, W REGIONACH PROGNOZOWANE ZMIANY WYNAGRODZEŃ W MSP - W BRANŻACH, W REGIONACH POSZUKIWANE CECHY PRACOWNIKÓW PRIORYTY BIZNESOWE MSP INWESTOWANIE W ROZWÓJ PRACOWNIKÓW? KOMPETENTNI PRACOWNICY PRZEWAGA KONKURENCYJNA MSP? www.pkpplewiatan.pl str. 2

GOSPODARKA: : najgorzej sytuację w gospodarce polskiej w 2012 r. postrzegają firmy z sekcji dostawy wody, gospodarka ściekami odpadami oraz firmy transportowe. Najlepiej firmy z sektora Informacja i komunikacja. W drugiej połowie 2008 roku, rozpoczął się światowy kryzys na rynkach finansowych, który przyczynił się do kryzysu gospodarczego w wielu krajach, do bankructw wielu firm na świecie. W 2012 r. będziemy mieć do czynienia z ponownym osłabieniem gospodarczym w Europie i na świecie. Czy polska gospodarka znacznie silniej odczuje w 2012 r. kryzys gospodarczy niż w latach 2008-2009 czy też w ogóle kryzysu nie odczuje? (% MSP wg sekcji gospodarki) działalnośc profesjonalna, naukowa i techniczna 18,4 28,9 39,8 11,3 1,6 obsługa nieruchomości 19,0 40,9 27,7 8,8 3,6 informacja i komunikacja 17,2 35,6 25,4 20,1 1,7 zakwaterowanie i gastronomia 33,7 25,8 33,4 5,4 1,6 transport, gospodarka magazynowa 31,0 35,3 18,8 13,6 1,2 handel hurtowy i detaliczny 30,5 27,6 25,7 12,0 4,2 budownictwo 36,6 27,6 18,9 11,4 5,6 dostawy wody, gospodarka ściekami i odpadami 32,2 37,5 28,0 1,31,0 działalność produkcyjna 32,5 30,3 23,5 6,0 7,8 MSP_PL 30,1 29,2 25,8 10,7 4,2 znacznie silniej silniej tak samo słabiej w ogóle nie odczuje www.pkpplewiatan.pl str. 3

BRANŻA: najlepiej oceniają sytuację w branży firmy budowlane oraz firmy z sekcji Informacja i komunikacja oraz działalność profesjonalna, naukowa i techniczna.. Najsilniej osłabienie gospodarcze odczuwają firmy z branży transportowej, firmy handlowe oraz z sekcji obsługa nieruchomości. W drugiej połowie 2008 roku, rozpoczął się światowy kryzys na rynkach finansowych, który przyczynił się do kryzysu gospodarczego w wielu krajach, do bankructw wielu firm na świecie. W 2012 r. będziemy mieć do czynienia z ponownym osłabieniem gospodarczym w Europie i na świecie. Czy Pana(i) branża bardzo silnie odczuwa osłabienie gospodarcze czy też w ogóle nie odczuwa osłabienia gospodarczego? (% MSP wg sekcji gospodarki) działalnośc profesjonalna, naukowa i techniczna obsługa nieruchomości informacja i komunikacja zakwaterowanie i gastronomia transport, gospodarka magazynowa handel hurtowy i detaliczny budownictwo dostawy wody, gospodarka ściekami i odpadami działalność produkcyjna MSP_PL 9,0 36,3 27,8 18,2 8,7 33,7 23,8 23,6 12,7 6,2 15,8 26,2 26,3 18,6 26,2 29,7 24,4 15,9 7,3 9,7 23,5 38,8 20,4 16,5 0,9 23,0 36,5 23,5 10,7 6,3 24,1 28,7 14,2 23,2 9,8 13,2 32,1 35,0 15,6 4,1 27,7 22,9 27,9 32,4 24,0 23,0 14,6 14,8 5,8 6,8 bardzo silnie silnie przeciętnie słabo w ogóle nie odczuwa www.pkpplewiatan.pl str. 4

FIRMA (1): najlepiej swoją indywidualną sytuację widzą firmy z sektora budowlanego oraz z sekcji Informacja i komunikacja. Najgorzej transport, hotele i restauracje oraz firmy produkcyjne. W drugiej połowie 2008 roku, rozpoczął się światowy kryzys na rynkach finansowych, który przyczynił się do kryzysu gospodarczego w wielu krajach, do bankructw wielu firm na świecie. W 2012 r. będziemy mieć do czynienia z ponownym osłabieniem gospodarczym w Europie i na świecie. Czy Pana(i) firma odczuwa negatywny wpływ osłabienia gospodarczego czy też w ogóle nie odczuwa negatywnego wpływu osłabienia gospodarczego? (% MSP wg sekcji gospodarki) działalnośc profesjonalna, naukow a i techniczna 12,4 33,4 27,3 19,2 7,7 obsługa nieruchom ości 11,8 42,0 24,9 18,3 3,1 inform acja i kom unikacja 5,3 41,3 18,8 33,9 0,7 zakw aterow anie i gastronom ia 25,0 34,6 20,8 14,0 5,6 trans port, gospodarka m agazynow a 20,4 42,7 26,4 9,0 1,4 handel hurtow y i detaliczny 18,9 37,7 27,4 13,2 2,7 budow nictw o 22,0 34,0 24,2 9,8 10,0 dostaw y w ody, gospodark a ściek am i i odpadam i 17,1 32,5 35,5 7,1 7,8 działalność produkcyjna 26,9 33,0 19,7 18,3 2,0 M SP_PL 19,8 36,4 25,1 14,6 4,1 bardzo silny negatywny wpływ przeciętny negatywny wpływ w ogóle nie odczuwa negatywnego wpływu s ilny negatywny wpływ s łaby negatywny wpływ www.pkpplewiatan.pl str. 5

FIRMA (2): we wszystkich sekcjach gospodarki działa dużo firm, które w ocenie ich właścicieli i osób zarządzających, jest zagrożona utratą płynności najwięcej w budownictwie (42,2%), najmniej w obsłudze nieruchomości (24,4%) oraz w informatyce i komunikacji (24,7%). W drugiej połowie 2008 roku, rozpoczął się światowy kryzys na rynkach finansowych, który przyczynił się do kryzysu gospodarczego w wielu krajach, do bankructw wielu firm na świecie. W 2012 r. będziemy mieć do czynienia z ponownym osłabieniem gospodarczym w Europie i na świecie. Czy liczy się Pan(i) z możliwością utraty płynności przez firmę, a nawet z jej bankructwem czy też Pana(i) firma ma dobrą sytuację finansową i wysoką płynność? (% MSP wg sekcji gospodarki) działalnośc profesjonalna, naukow a i techniczna 6,1 19,9 38,9 15,7 18,9 obsługa nieruchom ości 2,3 22,1 41,1 18,0 16,5 inform acja i kom unikacja 2,4 22,3 37,7 21,2 16,3 zakw aterow anie i gastronom ia 7,5 31,0 44,8 12,7 4,0 trans port, gospodarka m agazynow a 11,0 28,8 28,1 29,8 2,4 handel hurtow y i detaliczny 7,6 27,2 38,3 14,7 12,1 budow nictw o 9,1 33,1 31,8 13,2 13,0 dostaw y w ody, gospodark a ściek am i i odpadam i 11,1 27,9 32,4 15,6 12,9 działalność produkcyjna 12,9 26,5 25,5 20,3 14,8 M SP_PL 8,4 27,3 35,3 16,5 12,5 Zdecydow anie liczę się Sytuacja jest przeciętna Firma ma bardzo dobrą kondycję finansow ą i w ysoką płynność Liczę się Fima ma niezłą płynność i nie ma zagrożenia bankructw em www.pkpplewiatan.pl str. 6

Dla ponad 42% MSP najważniejsze jest przetrwanie. To prawie o 7% więcej niż w 2011 r. Jednocześnie w 2012 r. w stosunku do 2011 r. nieznacznie więcej MSP uznaje rozwój za cel strategiczny (wzrost sprzedaży, wzrost zysku, wzrost udziału w rynku) 47,4% wobec 46,1% (o prawie 3% więcej MSP). Cel strategiczny firmy'2012 (% MSP) 8,2 12,7 2,2 10,9 0,2 23,8 42,1 11,0 Cel strategiczny firmy'2011 (% MSP) 2,5 0,7 11,3 39,4 Utrzymanie się na rynku Wzrost sprzedaży Wzrost zysku Zapewnienie pracy i dochodów właścicielowi i jego rodzinie Wzrost udziału w rynku Wzrost wartości rynkowej przedsiębiorstwa Inny 14,7 20,4 Utrzymanie się na rynku Wzrost sprzedaży Wzrost zysku Zapewnienie pracy i dochodów właścicielowi i jego rodzinie Wzrost udziału w rynku Wzrost wartości rynkowej przedsiębiorstwa Inny www.pkpplewiatan.pl str. 8

Osłabienia gospodarczego obawiają się firmy z sektora Informacja i komunikacja (wzrost, w stosunku do 2011 r., o prawie 62% odsetka firm koncentrujących się na przetrwaniu oraz firmy budowlane (wzrost o ponad 26%). Badanie wskazuje, że w sektorze Informacja i komunikacja będzie się dokonywała w największym stopniu polaryzacja z jednej strony będzie przybywało firm zagrożonych, z drugiej firm zwiększających udziały w rynku. Cel strategiczny firmy'2012 (% MSP wg sekcji gospodarki) Działalność profesjonalna, naukowa i techniczna 35,5 12,8 16,4 11,2 21,1 Obsługa nieruchomości 31,3 15,0 17,0 9,5 21,7 Informacja i komunikacja 32,2 21,4 11,04,2 26,3 Zakwaterowanie i usługi gastronomiczne 42,2 28,0 13,5 4,5 8,8 Cel strategiczny firmy'2011 (% MSP wg sekcji gospodarki) Transport, gospodarka magazynowa 39,4 14,2 26,4 5,9 13,6 Działalność profesjonalna, naukowa i techniczna 32,6 8,8 17,9 13,3 23,3 Handel hurtowy i detaliczny 36,5 30,9 12,8 8,8 8,1 Obsługa nieruchomości Informacja i komunikacja 19,9 34,7 27,3 13,9 14,8 15,1 4,3 8,2 25,8 19,5 9,5 Budownictwo 62,1 15,3 10,34,67,0 Zakwaterowanie i usługi gastronomiczne 43,0 16,5 16,0 15,9 8,1 Dostawy wody, gospodarka ściekami i odpadami, rekultywacja Działalność produkcyjna 40,7 48,8 13,8 14,1 22,5 0,3 24,4 5,9 11,2 10,6 Transport, gospodarka magazynow a Handel hurtowy i detaliczny Budow nictw o 36,7 37,7 49,2 8,6 15,3 28,2 8,7 25,6 11,5 14,1 8,9 7,9 15,6 15,5 8,4 utrzymanie się na rynku/rynkach w zrost zysku w zrost udziału w rynku inny cel 0 20 40 60 80 100 w zrost sprzedaży zapew nienie pracy i dochodów w łaścicielow i i jego rodzinie w zrost w artości rynkow ej przedsiębiorstw a w długim okresie trudno pow iedzieć Dostawy wody, gospodarka ściekami i odpadami, rekultyw acja Działalność produkcyjna utrzy manie się na ry nku/ry nkach wzrost zy sku wzrost udziału w ry nku inny cel 42,0 60,7 21,8 10,9 13,1 12,1 5,6 8,0 7,8 12,0 0 20 40 60 80 100 wzrost sprzedaży zapewnienie pracy i dochodów właścicielowi i jego rodzinie wzrost wartości ry nkowej przedsiębiorstwa w długim okresie trudno powiedzieć www.pkpplewiatan.pl str. 9

Największe znacznie dla przetrwania ma, wg MSP, jakość produktów dla firm usługowych (obsługa nieruchomości, działalność profesjonalna, naukowa i techniczna, transport), najmniejsze dla firm przemysłowych, budowlanych oraz handlowych, a także z sektora informacja i komunikacja. Dla tych ostatnich największe znacznie dla przetrwania ma częściowy mix marketingowy. W drugiej połowie 2008 roku, rozpoczął się światowy kryzys na rynkach finansowych, który przyczynił się do kryzysu gospodarczego w wielu krajach, do bankructw wielu firm na świecie. W 2012 r. będziemy mieć do czynienia z ponownym osłabieniem gospodarczym w Europie i na świecie. Czy na przetrwanie w czasie osłabienia gospodarczego największe szanse mają firmy oferujące najtańsze produkty czy oferujące produkty o wysokiej jakości? (% MSP wg sekcji gospodarki) działalność profesjonalna, naukow a i techniczna 9,9 20,9 22,1 26,1 21,0 obs ługa nieruchom ości 3,2 17,0 32,5 31,0 16,4 inform acja i kom unikacja 14,6 9,7 47,1 16,1 9,3 zakw aterow anie i gastronom ia 15,9 14,1 33,5 23,1 13,4 transport, gospodark a m agazynow a 13,1 20,0 27,4 29,7 9,9 handel hurtow y i detaliczny 17,6 21,6 32,3 21,0 7,5 budow nictw o 24,0 16,4 31,0 19,5 9,0 dostaw y w ody, gospodarka ściekam i i odpadam i 17,5 20,7 27,3 22,8 11,6 działalność produkcyjna 12,2 23,1 37,9 14,3 12,6 MSP_PL 16,1 20,0 32,3 21,1 10,5 oferujące najtańsze produkty oferujące relatyw nie tanie i dobrej jakości produkty oferujące bardzo dobrej jakości produkty oferujące tanie produkty oferujące dobrej jakości produkty trudno pow iedzieć www.pkpplewiatan.pl str. 11

Inwestycje w innowacje są traktowane jako szansa na wzrost udziału w rynku i poprawę rentowności w okresie osłabienia gospodarczego przez firmy z sektora obsługa nieruchomości, informacja i komunikacja, zakwaterowanie i gastronomia. Bardzo ostrożne w wykorzystywaniu innowacji dla poprawy swojej sytuacji na rynku są firmy z sektora dostawy wody, gospodarka ściekami i odpadami. A firmy budowlane oraz transportowe obawiają się inwestycji w innowacje. W drugiej połowie 2008 roku, rozpoczął się światowy kryzys na rynkach finansowych, który przyczynił się do kryzysu gospodarczego w wielu krajach, do bankructw wielu firm na świecie. W 2012 r. będziemy mieć do czynienia z ponownym osłabieniem gospodarczym w Europie i na świecie. Czy okres osłabienia gospodarczego jest czasem, gdy trzeba zrezygnować z inwestycji w innowacje, czy przeciwnie - jest szansą, dzięki innowacjom, na wzrost udziału w rynku i wzrost rentowności? (% MSP wg sekcji gospodarki) działalność profesjonalna, naukow a i techniczna 11,5 10,7 50,1 17,7 9,4 obs ługa nieruchom ości 5,7 19,6 31,8 37,0 5,9 inform acja i kom unikacja 6,9 19,3 42,9 19,4 10,3 zakw aterow anie i gastronom ia 18,5 18,6 34,3 18,4 10,2 transport, gospodarka m agazynow a 13,9 31,3 36,7 15,8 2,3 handel hurtow y i detaliczny 14,6 27,4 40,8 14,5 2,6 budow nictw o 21,2 26,8 39,9 9,13,0 dostaw y w ody, gospodarka ściekam i i odpadam i 6,9 25,4 65,8 2,0 0,0 działalność produkcyjna 18,7 15,6 42,4 17,0 6,3 M SP_PL 15,5 23,2 41,1 15,5 4,6 zdecydow ana rezygnacja z inw estycji w innow acje niew ielkie inw estycje w innow acje są potrzebne zdecydow anie należy inw estow ać w innow acje rezygnacja z inw estycji w innow acje należy inw estow ać w innow acje trudno pow iedzieć www.pkpplewiatan.pl str. 12

Generalnie MSP nie są skłonne do zmian sposobu zarządzania, dopasowania go do zmieniających się warunków. Relatywnie najwięcej firm otwartych na zmiany w sposobie zarządzania jest w sekcji informacja i komunikacja oraz w sektorze przemysłowym. Najwięcej zachowawczości w obszarze zarządzania jest w firmach z sekcji działalność profesjonalna, naukowa i techniczna, obsługa nieruchomości oraz w firmach budowlanych. W drugiej połowie 2008 roku, rozpoczął się światowy kryzys na rynkach finansowych, który przyczynił się do kryzysu gospodarczego w wielu krajach, do bankructw wielu firm na świecie. W 2012 r. będziemy mieć do czynienia z ponownym osłabieniem gospodarczym w Europie i na świecie. Czy sposób zarządzania Pana(i) firmą nie uległ żadnej zmianie od początku osłabienia gospodarczego w 2008 r., czy też zmienił się, i firma wykorzystuje szanse i tworzy warunki dla rozwoju? (% MSP wg sekcji gospodarki) działalność profesjonalna, naukow a i techniczna 33,0 14,5 27,0 18,2 7,2 obs ługa nieruchom ości 29,6 17,7 21,7 19,8 7,8 inform acja i kom unikacja 13,4 30,3 25,1 24,9 6,2 zakw aterow anie i gastronom ia 26,9 16,2 31,0 21,6 4,3 transport, gospodarka m agazynow a 19,4 22,6 34,5 19,4 4,2 handel hurtow y i detaliczny 21,9 21,1 37,1 13,1 6,8 budow nictw o 31,2 15,1 36,3 15,91,8 dostaw y w ody, gospodarka ściekam i i odpadam i 24,2 11,3 45,9 15,6 2,9 działalność produkcyjna 24,1 17,8 28,5 21,3 8,2 M SP_PL 24,7 19,1 33,6 16,7 6,0 nie uległ żadnej zmianie zmiany są przeciętne, podobne do zmian w innych firmach sposób zarządzania zdecydow anie się zmienił zmiany są minimalne sposób zarządzania zmienił się trudno pow iedzieć www.pkpplewiatan.pl str. 13

OCENA SYTUACJI W GOSPODARCE/BRANŻY /FIRMIE (skala 1-5; średnia) 1 2 3 4 PODSUMOWANIE większość MSP silniej odczuwa osłabienie we własnych firmach niż w branży (oprócz handlu, informacji i komunikacji oraz obsługi nieruchomości), MSP_ogółem 2,30 3,50 3,53 3,03 C - Działalność produkcyjna E - Dostawy wody, gospodarka ściekami i odpadami, rekultywacja F - Budownictwo G Handel hurtowy i detaliczny 2,25 3,57 3,65 3,02 2,01 3,35 3,44 3,09 2,22 3,34 3,48 3,12 2,32 3,59 3,57 3,03 H Transport i gospodarka magazynowa 2,19 3,67 3,72 3,16 I Działalność związana z zakwaterowaniem i usługami gastronomicznymi 2,15 3,36 3,59 3,25 J Informacja i komunikacja 2,53 3,19 3,17 2,73 L - Obsługa nieruchomości 2,37 3,66 3,41 2,76 M Działalność profesjonalna, naukowa i techniczna 2,49 3,19 3,24 2,79 1 ocena GOSPODARKI (wyższa lepiej); 2 ocena BRANŻY (niższa lepiej); 3 ocena FIRMY(1) (niższa lepiej); 4 ocena FIRMY (2) (niższa lepiej) najsilniej negatywnie postrzegają sytuację w branżach firmy transportowe oraz zajmujące się obsługą nieruchomości, relatywnie pozytywnie firmy z sektora informacja i komunikacja, MSP uważają, że odczuwają negatywny wpływ osłabienia gospodarczego w swoich firmach, ale relatywnie mniej obawia się utraty płynności i bankructwa, w największym stopniu odczuwają negatywny wpływ osłabienia gospodarczego firmy transportowe oraz przemysłowe, w najmniejszym stopniu odczuwają osłabienie gospodarcze firmy z sektora informacja i komunikacja, w najmniejszym stopniu obawiają się utraty płynności i bankructwa firmy z sektorów informacja i komunikacja, obsługa nieruchomości oraz działalność profesjonalna, naukowa i techniczna, w największym stopniu obawiają się utraty płynności i bankructwa firmy hotelarskie i gastronomiczne oraz transportowe. www.pkpplewiatan.pl str. 14

Zdecydowanie wspiera pomoc dla krajów dotkniętych kryzysem 3,9% MSP. Zdecydowanie jest temu przeciwna ponad 1/3 MSP (prawie 7 x więcej firm). Polscy przedsiębiorcy nie akceptują życia na kredyt (sami w bardzo niewielkim stopniu korzystają z zewnętrznego finansowania), zapewne dlatego nie mają zrozumienia dla problemów krajów peryferyjnych UE. W drugiej połowie 2008 roku, rozpoczął się światowy kryzys na rynkach finansowych, który przyczynił się do kryzysu gospodarczego w wielu krajach, do bankructw wielu firm na świecie. W 2012 r. będziemy mieć do czynienia z ponownym osłabieniem gospodarczym w Europie i na świecie. Czy uważa Pan(i), że nie powinno się ratować krajów najbardziej dotkniętych kryzysem (np. Grecja), bo same są sobie winne (żyły ponad stan), czy też UE, w tym Polska powinny ratować te kraje? (% MSP wg klas wielkości) Średnie 21,1 22,0 34,0 20,2 2,5 Małe 27,9 24,1 31,6 13,0 3,3 Mikro 34,6 23,8 28,8 8,8 4,0 MSP_PL 33,7 23,8 29,2 9,4 3,9 zdecy dowanie nie powinno się ratować ty ch krajów powinno się im w bardzo niewielkim stopniu pomóc zdecy dowanie UE, w ty m Polska powinny ty m krajom pomóc raczej nie powinno się ratować ty ch krajów UE, w ty m Polska, powinny im pomóc www.pkpplewiatan.pl str. 16

Zróżnicowanie międzysektorowe w podejściu MSP do pomocy dla krajów UE, które znalazły się w kryzysie, nie jest znaczące. Najbardziej poprawne politycznie są firmy z sektora informacja i komunikacja, ale jednocześnie jest wśród nich najmniej zdeklarowanych zwolenników pomocy. Takie wyniki pokazują, że MSP nie widzą zależności między sytuacją w części krajów UE, a ich działalności w sytuacji bankructwa niektórych krajów. W drugiej połowie 2008 roku, rozpoczął się światowy kryzys na rynkach finansowych, który przyczynił się do kryzysu gospodarczego w wielu krajach, do bankructw wielu firm na świecie. W 2012 r. będziemy mieć do czynienia z ponownym osłabieniem gospodarczym w Europie i na świecie. Czy uważa Pan(i), że nie powinno się ratować krajów najbardziej dotkniętych kryzysem (np. Grecja), bo same są sobie winne (żyły ponad stan), czy też UE, w tym Polska, powinny ratować te kraje? (% MSP wg sekcji gospodarki) działalność profesjonalna, naukow a i techniczna 26,3 28,0 30,1 9,8 5,8 obs ługa nieruchom ości 20,8 30,4 28,4 14,8 5,6 inform acja i kom unikacja 18,7 24,2 47,4 4,42,0 zakw aterow anie i gastronom ia 36,9 27,2 25,4 10,50,1 transport, gospodarka m agazynow a 42,1 21,5 23,2 12,0 1,3 handel hurtow y i detaliczny 32,8 24,4 30,6 7,5 4,6 budow nictw o 39,5 19,3 25,7 10,4 5,1 dostaw y w ody, gospodarka ściekam i i odpadam i 40,5 18,3 30,2 10,3 0,8 działalność produkcyjna 35,6 22,2 27,8 12,1 2,4 M SP_PL 33,7 23,8 29,2 9,43,9 zdecydow anie nie pow inno się ratow ać tych krajów pow inno się im w bardzo niew ielkim stopniu pomóc zdecydow anie UE, w tym Polska pow inny tym krajom pomóc raczej nie pow inno się ratow ać tych krajów UE, w tym Polska, pow inny im pomóc trudno pow iedzieć www.pkpplewiatan.pl str. 17

PROGNOZY MSP DOTYCZĄCE ZATRUDNIENIA NIE SYGNALIZUJĄ KRYZYSU NA RYNKU PRACY. Prognozowana zmiana zatrudnienia w 2012 r. w stosunku do 2011r. (% MSP) 0,6 8,3 0,2 0,8 12,1 Zmiana zatrudnienia w 2011 r. w stosunku do 2010r. (% MSP) 1,4 15,5 0,2 69,1 13,8 Znaczny wzrost Wzrost Bez zmian 78,1 Spadek Znaczny spadek Jakie zmiany zajdą (prognoza) w zatrudnieniu w 2012 r. w stosunkku do 2011 r. - netto (odsetek firm prognozujących daną zmianę w 2012 r. w stosunku do tej zmiany w 2011 r.) Znaczny wzrost Bez zmian Znaczny spadek Wzrost Spadek Trudno powiedzieć -7,2-0,8-1,7 0,6 9,0-10 -5 0 5 10 Znaczny wzrost Wzrost Bez zmian Spadek Znaczny spadek www.pkpplewiatan.pl str. 19

WYRAŹNIE WIDAĆ JEDNAK WSTRZEMIĘŹLIWOŚĆ MSP W PLANOWANIU WZROSTU ZATRUDNIENIA. Prognozowana zmiana zatrudnienia w 2012 r. (% MSP wg klas wielkości) Średnie 22,5 62,4 15,1 Jakie zmiany zajdą (prognoza) w zatrudnieniu w 2012 r. - netto (różnica między odsetkiem firm prognozujących wzrost zatrudnienia i spadek zatrudnienia) Małe Mikro 17,0 68,3 14,7 12,2 79,7 8,0 2,3 4,0 4,4 7,4 MSP_P 12,9 78,1 8,9 MSP_PL Mikro Małe Średnie Znaczny wzrost, wzrost Bez zmian Znaczny spadek, spadek www.pkpplewiatan.pl str. 20

DUŻE ZRÓŻNICOWANIE MIĘDZY BRANŻAMI SKŁONNOŚCI DO ZWIĘKSZANIA ZATRUDNIENIA. Prognozowane zmiany w zatrudnieniu w 2012 r. (% MSP wg sekcji gospodarki) netto 2012 netto 2011 działalność profesjonalna, naukowa i techniczna 24,7 72,4 2,9 21,8 14,7 obsługa nieruchomości 18,8 67,2 14,0 4,8 0,5 informacja i komunikacja 11,1 81,0 7,9 3,2 15,3 zakwaterowanie i gastronomia 16,6 73,9 9,5 7,1-7,1 transport, gospodarka magazynowa 17,2 72,3 10,6 6,6 0,8 handel hurtowy i detaliczny 8,1 82,3 9,6-1,5-6,0 budownictwo 14,7 73,9 11,4 3,3-8,2 dostawy wody, gospodarka ściekami i 10,6 83,3 6,1 4,5 1,8 działalność produkcyjna 13,9 79,5 6,6 7,3-4,4 MSP_PL 12,9 78,1 8,9 4,0-2,9 Znaczny wzrost, wzrost Bez zmian Spadek, znaczny spadek www.pkpplewiatan.pl str. 21

TAKŻE DUŻE ZRÓŻNCIOWANIE MIĘDZY REGIONAMI W WIELKOPOLSCE PANUJE OPTYMIZM, ZACHODNIOPOMORSKIE WYRAŹNIE POKAZUJE OBAWY. Prognozowane zmiany w zatrudnieniu w 2012 r. (% MSP wg regionów) netto 2012 (16)Zachodniopom ors ki (1) Wielkopolskie Warm ińsko-m azurs kie Św iętokrzyskie (15) Śląs kie Pom ors kie (2) Podlaskie Podk arpackie Opols kie M azow ieckie (3) M ałopolskie (14) Łódzkie Lubus kie Lubelskie Kujaw sko-pom orskie Dolnośląskie M SP_PL 9,8 70,7 19,5 26,3 66,1 7,6 12,0 78,7 9,3 17,9 73,1 9,0 13,4 70,1 16,4 8,5 81,9 9,6 19,1 77,9 2,9 16,2 73,0 10,8 21,7 66,7 11,7 16,6 69,8 13,6 23,4 68,2 8,4 9,0 79,8 11,2 21,6 68,9 9,5 14,1 73,1 12,8 23,5 66,7 9,9 17,9 72,3 9,8 12,9 78,1 8,9-9,7-9,7 18,7 18,7 2,7 2,7 8,9 8,9-3,0-3,0-1,1-1,1 16,2 16,2 5,4 5,4 10,0 10,0 3,0 3,0 15,0 15,0-2,2-2,2 12,1 12,1 1,3 1,3 13,6 13,6 8,1 8,1 4,0 4,0 Znaczny wzrost, wzrost Bez zmian Spadek, znaczny spadek www.pkpplewiatan.pl str. 22

SKŁONNOŚĆ DO PODNOSZENIA WYNAGRODZEŃ NIEZNACZNIE ZMALAŁA W MSP, ALE JEST ISTOTNIE WYŻSZA OD SKŁONNOŚCI DO ZATRUDNIANIA Prognozowana zmiana wynagrodzeń w 2012 r. w stosunku do 2011r. (% MSP) 0,5 0,1 7,3 0,3 27,2 Zmiana wynagrodzeń w 2011 r. w stosunku do 2010r. (% MSP) 62,0 0,5 7,2 0,6 29,6 Znaczny wzrost Wzrost Bez zmian 64,6 Spadek Znaczny spadek Jakie zmiany zajdą (prognoza) w zatrudnieniu w 2012 r. w stosunkku do 2011 r. - netto (odsetek firm prognozujących daną zmianę w 2012 r. w stosunku do tej zmiany w 2011 r.) Znaczny wzrost Bez zmian Znaczny spadek Wzrost Spadek Trudno powiedzieć -2,4-0,3 0,0 0,1 2,6-3 -2-1 0 1 2 3 Znaczny wzrost Wzrost Bez zmian Spadek Znaczny spadek www.pkpplewiatan.pl str. 24

I TO NIEZALEŻNIE OD WIELKOŚCI FIRMY. Prognozowana zmiana wynagrodzeń w 2012 r. (% MSP wg klas wielkości) Średnie 27,9 63,5 8,6 Jakie zmiany zajdą (prognoza) w wynagradzaniu w 2012 r. - netto (różnica między odsetkiem firm prognozujących wzrost zatrudnienia i spadek zatrudnienia) Małe 29,3 61,9 8,9 19,3 20,4 Mikro 27,4 65,0 7,6 19,8 19,7 MSP_P 27,5 64,6 7,8 MSP_PL Mikro Małe Średnie Znaczny wzrost, wzrost Bez zmian Znaczny spadek, spadek www.pkpplewiatan.pl str. 25

JEDNAK W WIĘKSZOŚCI SEKTORÓW GOSPODARKI ZMNIEJSZYŁA SIĘ W STOSUNKU DO 2011 R. Prognozowane zmiany wynagrodzeń w 2012 r. (% MSP wg sekcji gospodarki) netto 2012 netto 2011 działalnośc profesjonalna, naukowa i techniczna 30,1 66,7 3,2 26,9 22,3 obsługa nieruchomości 29,8 60,3 9,8 20,0 28,8 informacja i komunikacja 27,1 70,6 2,3 24,8 21,8 zakwaterowanie i gastronomia 35,7 60,3 4,0 31,7 20,0 transport, gospodarka magazynowa 27,0 67,1 5,9 21,1 20,5 handel hurtowy i detaliczny 27,5 61,0 11,5 16,0 21,7 budownictwo 25,3 64,9 9,9 15,4 30,2 dostawy wody, gospodarka ściekami i 25,7 69,5 4,8 20,9 23,5 działalność produkcyjna 25,3 73,6 1,1 24,2 33,9 MSP_PL 27,5 64,6 7,8 19,7 22,5 Znaczny wzrost, wzrost Bez zmian Spadek, znaczny spadek www.pkpplewiatan.pl str. 26

WE WSZYSTKICH REGIONACH WIĘCEJ JEST FIRM, KTÓRE PLANUJĄ ZWIĘKSZAĆ WYNAGRODZENIA NIŻ FIRM ZAKŁADAJĄCYCH OBNIŻENIE PŁAC. Zachodniopom ors k ie (2) Wie lkopols kie Warm ińsk o- (3) Św iętokrzyskie (16) Śląs kie (15) Pom orskie Podlaskie Podk arpackie Opols kie (14) M azow ieckie M ałopols kie (1) Łódzkie Lubus kie Lubelskie Kujaw sko-pom orskie (4) Dolnośląskie Prognozowane zmiany wynagrodzeń w 2012 r. (% MSP wg regionów) M SP_PL 22,0 67,1 11,0 44,9 52,5 2,5 33,3 61,3 5,3 34,3 62,7 3,0 17,9 67,9 14,2 14,9 76,6 8,5 26,5 69,1 4,4 13,5 83,8 2,7 24,6 70,5 4,9 20,6 68,2 11,2 33,6 58,9 7,5 50,6 49,4 0,0 16,2 78,4 5,4 33,3 62,8 3,8 30,9 63,0 6,2 36,6 58,0 5,4 27,5 64,6 7,8 Znaczny wzrost, wzrost Bez zmian Spadek, znaczny spadek netto 2012 11,0 11,0 42,4 42,4 28,0 28,0 31,3 31,3 3,7 3,7 6,4 6,4 22,1 22,1 10,8 10,8 19,7 19,7 9,4 9,4 26,1 26,1 50,6 50,6 10,8 10,8 29,5 29,5 24,7 24,7 31,2 31,2 19,7 19,7 www.pkpplewiatan.pl str. 27

CZYNNIKIEM OKREŚLAJĄCYM MOŻLIWOŚCI WZROSTU WYNAGRODZEŃ SĄ WYNIKI FINANSOWE FIRM. SYTUACJA NA RYNKU PRACY MA TU RELATYWNIE NIEWIELKIE ZNACZENIE. Czynniki mające wpływ na wzrost wynagrodzeń w firmie (% MSP wg sekcji gospodarki) Czynniki mające wpływ na wzrost wynagrodzeń w firmie (% MSP) 11,8 0,2 6,6 5,9 Wyniki finansowe firmy Sytuacja na rynku pracy Inflacja Wpływ zw. zaw. działających w firmie Inne 75,5 działalnośc profesjonalna, naukowa i techniczna obsługa nieruchomości informacja i komunikacja zakwaterowanie i gastronomia transport, gospodarka magazynowa handel hurtowy i detaliczny budownictwo dostawy wody, gospodarka ściekami i działalność produkcyjna 82,4 11,2 4,41,9 72,1 11,5 8,4 7,9 75,1 17,9 4,52,3 69,0 16,0 4,6 10,2 78,6 11,6 3,9 5,8 75,4 9,5 9,0 5,9 75,7 13,8 4,4 5,7 78,1 12,0 4,9 3,5 73,3 14,4 4,8 7,2 Wyniki finansowe firmy Sytuacja na rynku pracy Inflacja Wpływ zw. zaw. działających w firmie Inne www.pkpplewiatan.pl str. 28

WE WSZYSTKICH SEKTORACH GOSPODARKI (POZA HANDLEM) STRATEGIA MSP JEST TAKA SAMA AKCEPTACJA DLA WZROSTU WYNAGRODZEŃ, OGRANICZONA SKŁONNOŚĆ DO ZATRUDNIANIA. Z 2012 */ W 2012 */ W-Z 2012 */ Działalność profesjonalna 21,8 26,9 5,1 Wzrost zatrudnienia i i wynagrodzeń Obsługa nieruchomości 4,8 20,0 15,2 Wzrost wynagrodzeń Informacja i i komunikacja 3,2 24,8 21,6 Wzrost wynagrodzeń Zakwaterowanie i i gastronomia 7,1 31,7 24,6 Wzrost wynagrodzeń Transport, gospodarka magazynowa 6,6 21,1 14,5 Wzrost wynagrodzeń Handel hurtowy i i detaliczny -1,5 16,0 17,5 Wzrost wynagrodzeń i i spadek zatrudnienia Budownictwo 3,3 15,4 12,1 Wzrost wynagrodzeń Dostawy wody, gospodarka ściekami 4,5 20,9 16,4 Wzrost wynagrodzeń Działalność produkcyjna 7,3 24,2 16,9 Wzrost wynagrodzeń MSP_PL 4,0 19,7 15,7 Wzrost wynagrodzeń */ Z 2012 odsetek firm, które prognozują w 2012 r. wzrost zatrudnienia minus odsetek firm prognozujących spadek zatrudnienia W 2012 - odsetek firm, które prognozują w 2012 r. wzrost wynagrodzeń minus odsetek firm prognozujących spadek wynagrodzeń W-Z 2012 różnica W 2012-Z 2012 www.pkpplewiatan.pl str. 29

SILNE ZRÓŻNICOWANIE REGIONALNE STRATEGII ZARZĄDZANIA ZATRUDNIENIEM I WYNAGRODZENIAMI W MSP. Zachodniopomorskie Wielkopolskie Warmińsko-Mazurskie Świętokrzyskie Śląskie Pomorskie Podlaskie Podkarpackie Opolskie Mazowieckie Małopolskie Łódzkie Lubuskie Lubelskie Kujawsko-Pomorskie Dolnośląskie Działalność MSP_PL Z 2012 */ W 2012 */ W-Z 2012 */ -9,7-9,7 11,0 19,7 11,0 19,7 Wzrost wynagrodzeń i i spadek zatrudnienia 18,7 18,7 42,4 23,7 42,4 23,7 Wzrost wynagrodzeń i i zatrudnienia 2,7 2,7 28,0 25,3 28,0 25,3 Wzrost wynagrodzeń 8,9 8,9 31,3 22,4 31,3 22,4 Wzrost wynagrodzeń -3,0-3,0 3,7 6,7 3,7 6,7 Brak zmian w wynagrodzeniach, spadek zatrudnienia -1,1-1,1 16,2 16,2 5,4 5,4 10,0 10,0 6,4 6,4 22,1 22,1 10,8 10,8 19,7 19,7 7,5 7,5 5,9 5,9 5,4 5,4 9,7 9,7 Brak zmian w wynagrodzeniach i i spadek zatrudnienia Wzrost wynagrodzeń i i zatrudnienia Niewielkie zmiany w zatrudnieniu Wzrost wynagrodzeń 3,0 Wzrost 3,0 9,4 6,4 9,4 6,4 wynagrodzeń 15,0 Wzrost wynagrodzeń i i 15,0 26,1 11,1 26,1 11,1 zatrudnienia Duża skala wzrostu wynagrodzeń przy przy spadku -2,2 zatrudnienia -2,2 50,6 52,8 50,6 52,8 Niewielki zmiany zatrudnienia i i 12,1 wynagrodzeń 12,1 10,8-1,3 10,8-1,3 Wzrost 1,3 wynagrodzeń 1,3 29,5 28,2 29,5 28,2 Wzrost 13,6 wynagrodzeń 13,6 24,7 11,1 24,7 11,1 Wzrost 8,1 wynagrodzeń 8,1 31,2 23,1 31,2 23,1 Wzrost 4,0 wynagrodzeń 4,0 19,7 15,7 19,7 15,7 */ Z 2012 odsetek firm, które prognozują w 2012 r. wzrost zatrudnienia minus odsetek firm prognozujących spadek zatrudnienia W 2012 - odsetek firm, które prognozują w 2012 r. wzrost wynagrodzeń minus odsetek firm prognozujących spadek wynagrodzeń W-Z 2012 różnica W 2012-Z 2012 www.pkpplewiatan.pl str. 30

PRZEDSIĘBIORCY Z SEKTORA MSP SZUKAJĄ PRACOWNIKÓW Z DOŚWIADCZENIEM ZAWODOWYM. WYKSZTAŁCENIE FORMALNE NIE MA DUŻEGO ZNACZENIA! Pracownicy o jakich cechach są najbardziej poszukiwani w firmie (cecha wskzana na 1. miejscu; % MSP wg sekcji gospodarki) Pracownicy o jakich cechach są najbardziej poszukiwani w firmie (cecha wskazana na 1. miejscu; % MSP) znajomość języków obcych umiejętność uczenia się umiejętność pracy w lojalność wykształcenie formalne samodzielność zaangażowanie w pracę 0,5 2,7 4,2 15,9 6,6 7,1 11,5 działalnośc profesjonalna, naukowa i techniczna obsługa nieruchomości informacja i komunikacja zakwaterowanie i gastronomia transport, gospodarka magazynowa handel hurtowy i detaliczny budownictwo 39,8 10,3 14,2 21,9 3,35,9 48,2 10,8 15,9 11,9 5,7 4 38,1 19,9 14,8 10,4 9,2 47,9 20,6 11,7 3,3 10,7 2,4 60,6 11,1 9,7 1,48,5 4,3 43,4 19,7 12,7 7,5 10,6 3,3 68,4 10,5 11,0 3,0 4,1 doświadczenie zawodowe 51,0 dostawy wody, gospodarka ściekami i 40,8 17,9 16,7 3,4 17,6 2,1 działalność produkcyjna 64,3 13,8 6,23,2 5,7 doświadczenie zawodowe zaangażowanie w pracę samodzielność wykształcenie formalne lojalność umiejętnośc pracy w zespole www.pkpplewiatan.pl str. 32

PRZEDSIĘBIORCY Z SEKTORA MSP CIĄGLE NIE SĄ, MIMO RYNKU PRACODAWCY, DO AKCEPTACJI ROTACJI PRACOWNIKÓW. JEDNAK SKŁONNOŚĆ DO INWESTOWANIA W ROZWÓJ ZAWODOWY PRACOWNIKÓW JEST SEKTOROWO ZRÓŻNCIOWANA. Priorytety biznesowe firmy na najbliższe 2 lata (i) (2012; % MSP wg sekcji gospodarki) Priorytety biznesowe firmy na najbliższe dwa lata (i) (% MSP) działalnośc profesjonalna, naukowa i techniczna obsługa nieruchomości informacja i komunikacja 85,3 14,7 81,0 19,0 74,2 25,8 MSP_PL_2011 76,2 23,5 zakwaterowanie i gastronomia 69,3 29,2 1,4 transport, gospodarka magazynowa 68,2 31,8 MSP_PL_2012 65,5 34,1 handel hurtowy i detaliczny 62,8 36,6 0,7 Inwestowanie w rozwój zawodowy pracowników czy Akceptacja rotacji pracowników Trudno powiedzieć budownictwo dostawy wody, gospodarka ściekami i działalność produkcyjna 61,7 38,3 58,6 41,4 58,3 41,7 Inwestowanie w rozwój zawodowy pracowników czy Akceptacja rotacji pracowników Trudno powiedzieć www.pkpplewiatan.pl str. 34

JEDNAK INWESTYCJE W PRACOWNIKÓW CIĄGLE PRZEGRYWAJĄ Z INWESTYCJAMI W AKTYWA TRAŁE, ACZKOLWIEK JEST TO SILNIE SEKTOROWO ZRÓŻNICOWANE. Priorytety biznesowe firmy na najbliższe 2 lata (ii) (2012; % MSP wg sekcji gospodarki) Priorytety biznesowe firmy na najbliższe dwa lata (ii) (% MSP) działalnośc profesjonalna, naukowa i techniczna obsługa nieruchomości informacja i komunikacja 62,5 37,5 53,9 46,1 64,9 35,1 MSP_PL_2012 39,6 60,0 zakwaterowanie i gastronomia 33,8 64,7 1,4 transport, gospodarka magazynowa 27,4 72,6 handel hurtowy i detaliczny 40,1 59,3 0,6 Inwestowanie w rozwój zawodowy pracowników czy Inwestycje w majątek trwały Trudno powiedzieć budownictwo dostawy wody, gospodarka ściekami i działalność produkcyjna 26,9 73,1 25,5 74,0 36,3 63,6 Inwestowanie w rozwój zawodowy pracowników czy Inwestycje w majątek trwały Trudno powiedzieć www.pkpplewiatan.pl str. 35

MIMO SKŁONNOŚCI DO ZWIĘKSZANIA WYNAGRODZEŃ, NIECHĘCI DO ROTACJI PRACOWNIKÓW NIE SĄ ONI CIĄGLE UZNAWANI ZA KLUCZOWY CZYNNIK SUKCESU. Czynniki, które będą budować pozycję konkurencyjną firmy w najbliższych 2-3 latach (czynnik wskazany na 1. miejscu; % MSP) Kompetentni, dobrze zmotywowani pracownicy Jakość obsługi klienta 2,2 13,7 Czynniki, które będą budować pozycję konkurencyjną firmy w najbliższych 2-3 latach (czynnik wskazany na 1. miejscu; % MSP wg sekcji gospodarki) działalnośc profesjonalna, naukowa i techniczna 42,8 4,2 14,8 2,4 Cena produktów/usług 20,1 obsługa nieruchomości 23,7 15,2 32,4 0,8 Jakośc produktów/usług 39,6 informacja i komunikacja 47,9 11,0 6,9 zakwaterowanie i gastronomia 35,4 14,6 22,7 0,2 Czynniki, które będą budować pozycję konkurencyjną firmy w najbliższych 2-3 latach (czynnik wskzany na 1. miejscu; % MSP wg klas wielkości) transport, gospodarka magazynowa handel hurtowy i detaliczny 31,9 16,2 16,4 8,2 31,1 26,3 17,9 2,0 Średni 50,1 16,3 6,0 1,0 budownictwo 49,0 23,3 3,73,8 Małe 45,7 17,3 9,7 2,0 dostawy wody, gospodarka ściekami i 37,5 30,6 5,8 Mikro 38,7 20,6 14,3 2,3 Jakość produktu/usługi Cena produktu/usługi Jakość obsługi klienta Kompetentni, dobrze zmotywowani pracownicy działalność produkcyjna 59,5 15,3 3,6 0,5 Jakość produktów/usług Cena produktów/usług Jakość obsługi klienta Kompetentni, dobrze zmotywowani pracownicy www.pkpplewiatan.pl str. 37

PODSUMOWANIE Nie można oczekiwać w 2012 r. (a także w kolejnym roku) wzrostu zatrudnienia w sektorze MSP (a należy pamiętać, że to 60 proc. zatrudnienia w sektorze przedsiębiorstw). Można natomiast spodziewać się wzrostu wynagrodzeń, ale będzie on silnie uzależniony od sytuacji finansowej MSP. Znaczenie sytuacji na rynku pracy (rynek pracodawcy) nie ma dużego znaczenia dla skłonności do wzrostu wynagrodzeń. Przedsiębiorcy z sektora MSP jeżeli poszukują pracowników to kluczowym kryterium ich zatrudnienia jest doświadczenie. Mimo rynku pracodawcy, większość przedsiębiorców z sektora MSP nie akceptuje rotacji pracowników uważając, że należy w rozwój zawodowy pracowników inwestować. Jednak stojąc przed wyborem inwestycja w aktywa trwałe czy inwestycja w rozwój zawodowy pracownika większość wybiera twarde inwestycje. WNIOSEK (makro) W 2012 r. dynamika konsumpcji będzie relatywnie niska, a zatem główny czynnik wzrostu PKB będzie słaby. www.pkpplewiatan.pl str. 38

DZIĘKUJĘ. Lech Pilawski lpilawski@pkpplewiatan.pl