WYMAGANIA EDUKACYJNE Z JĘZYKA POLSKIEGO klasa 1 OCENĘ CELUJĄCĄ otrzymuje uczeń, którego wiedza i umiejętności znacznie wykraczają poza obowiązujący program nauczania. 1. Twórczo oraz samodzielnie rozwija swoje uzdolnienia i zainteresowania. 2. Proponuje rozwiązania oryginalne i wykraczające poza materiał programowy. 3. Jego wypowiedzi ustne i pisemne są bezbłędne, cechują się dojrzałością myślenia. 4. Nie powiela cudzych poglądów, potrafi krytycznie ustosunkować się do językowej, literackiej i kulturalnej rzeczywistości. 5. Bierze udział i osiąga sukcesy w konkursach przedmiotowych i literackich na szczeblu rejonowym, wojewódzkim, krajowym. 6. Podejmuje działalność literacką lub kulturalną w różnych formach szkolnych, prezentuje wysoki poziom merytoryczny oraz artystyczny swoich prac. OCENĘ BARDZO DOBRĄ otrzymuje uczeń, który opanował pełny zakres wiadomości i umiejętności przewidziany programem nauczania pierwszej klasy gimnazjum. 1. Sprawnie posługuje się w wypowiedziach różnorodnymi środkami językowymi (leksykalnymi, składniowymi), słownictwem o zabarwieniu emocjonalnym. 2. Biegle dokonuje przekształceń tekstu literackiego (streszczenie, opis, opowiadanie). 3. Redaguje charakterystykę postaci, charakterystykę porównawczą, umiejętnie wprowadzając cytaty z utworu literackiego, w sposób samodzielny i wszechstronny dokonuje oceny prezentowanego bohatera. 4. Dokonuje opisu sytuacji na podstawie lektury, a także wydarzeń, sytuacji rzeczywistych. 5. Opis zjawiska przyrodniczego, krajobrazu wzbogaca różnorodnymi środkami artystycznego wyrazu. 6. Jest świadomym odbiorcą dzieła literackiego, filmowego czy teatralnego, porównuje dramat z jego realizacją telewizyjną, powieść z jej filmową adaptacją. 7. Pisze sprawozdanie-recenzję, które prezentuje indywidualne, oryginalne spojrzenie na lekturę, film, teatr; swobodnie używa fachowego słownictwa. 8. Bezbłędnie dokonuje analizy utworu epickiego, wskazuje elementy świata przedstawionego, typ narracji, określa bohaterów na podstawie języka, jakim się posługują; wyodrębnia akcję, fabułę, epizody, wątki.
9. Wskazuje w tekście środki językowe właściwe dla funkcji wypowiedzi (np. zwroty do adresata, pytania retoryczne, grzecznościowe, argumentowanie). 10. Wskazuje w opowiadaniu opisy, określa ich funkcję; rozpoznaje środki językowe służące wyrażaniu uczuć i nastroju w opisach. 11. Analizuje i interpretuje utwór liryczny, określa typ liryki, rodzaj podmiotu lirycznego. 12. Zna typy narracji, komizm i jego rodzaje, omawia poznawcze i moralne walory utworu. 13. Sprawnie omawia symbolikę utworu; nawiązuje do obyczajowości i tradycji narodowej, wskazuje na jej ciągłość i zmienność, wartości moralne i estetyczne. 14. Gromadzi słownictwo na dany temat. 1. Omawia klasyfikację imiesłowów, ich budowę i zastosowanie w różnych funkcjach składniowych. 2. Poprawnie pisze nie z imiesłowami. 3. Wyjaśnia, na czym polegają osobliwości w odmianie rzeczowników. 4. Podaje przykłady zdań, w których znane części mowy występują w różnych funkcjach składniowych. 5. Przeprowadza prawidłową klasyfikację zaimków (ze względu na różne kryteria). 6. Określa funkcje pełnione w wypowiedziach przez partykuły i wykrzykniki. 7. Przeprowadza analizę składniową zdania pojedynczego na trudniejszych przykładach. 8. Omawia znaczenie okoliczników, ich funkcje składniowe, sposoby wyrażania, związek z wyrazem określanym. 9. Rozpoznaje różnice między zdaniem a równoważnikiem zdania. 10. Rozpoznaje i nazywa rodzaje zdań: pojedyncze, złożone; pytające, rozkazujące, oznajmujące. OCENĘ DOBRĄ otrzymuje uczeń, który opanował wiedzę i umiejętności przewidziane podstawą programową, poszerzone o wybrane elementy programu nauczania w klasie pierwszej gimnazjum. 1. Podejmuje próby wypowiadania się w formach trudniejszych niż określone podstawą programową (np. sprawozdanie-recenzja, rozprawka na tematy z życia ucznia, opis sytuacji, charakterystyka porównawcza). 2. W wypowiedziach podejmuje próby oceny, a także wartościowania problemów i zjawisk dotyczących języka, literatury, kultury. 3. Potrafi samodzielnie poprawić większość własnych błędów.
4. Wykazuje się dobrą znajomością treści omawianych lektur, omawia elementy świata przedstawionego utworu, wskazuje akcję, wątki bohaterów i ich powiązania; określa typ powieści. 5. W opowiadaniu poprawnie zapisuje dialog, wzbogaca swą pracę o elementy opisów. 6. Wymienia rodzaje i gatunki literackie, określa ich cechy. 7. Zna terminy literackie. 8. Swobodnie wypowiada się o utworze literackim, nazywa własne stany uczuciowe. 9. Wskazuje w utworze poznane środki stylistyczne, dokonuje próby określenia ich funkcji w utworze. 1. Przeprowadza klasyfikację imiesłowów, wskazuje podobieństwa i różnice z czasownikiem, przymiotnikiem, przysłówkiem. 2. Określa funkcje składniowe osobowych i nieosobowych form czasowników. 3. Przekształca zdania z konstrukcji czynnej na bierną i odwrotnie. 4. Rozpoznaje rzeczowniki o nietypowej odmianie. 5. Stosuje w zdaniu rzeczownik w różnych funkcjach składniowych. 6. Nazywa rodzaje partykuł i wykrzykników. 7. Pisze poprawnie partykuły z różnymi częściami mowy. 8. Przeprowadza analizę składniową zdania pojedynczego rozwiniętego. 9. Wyróżnia w zdaniu okoliczniki i nazywa ich rodzaje. 10. Rozpoznaje rodzaje wypowiedzeń: zdania, równoważnik zdania. OCENĘ DOSTATECZNĄ otrzymuje uczeń, który opanował wiadomości i umiejętności zawarte w podstawie programowej. 1. Przedstawia treść utworów na podstawie cichego czytania tekstu, określa akcję i jej przebieg, wskazuje monologi i dialogi, rozumie motywy postępowania bohaterów. 2. Zna pojęcie dramatu, fraszki, hymnu, satyry, powieści historycznej, poprawnie posługuje się nimi w wypowiedziach. 3. Poprawnie redaguje charakterystykę postaci, opowiadanie, opis, streszczenie, sprawozdanie z lektury, plan rozprawki (lub podejmuje próby). 4. Samodzielnie posługuje się słownikami. 5. Zna i stosuje w stopniu przynajmniej dostatecznym zasady ortografii i interpunkcji.
1. Odróżnia imiesłów od innych form czasownika, rozróżnia imiesłowy przymiotnikowe i przysłówkowe. 2. Tworzy różne strony czasowników. 3. Określa funkcje składniowe znanych części mowy. 4. Rozróżnia okoliczniki. 5. Wyróżnia w zdaniu rzeczownik, określa jego formę fleksyjną, łączy w związki składniowe z innymi wyrazami. 6. Wyszukuje w zdaniu przymiotnik, stosuje w poprawnych formach gramatycznych, wyróżnia przymiotniki podlegające stopniowaniu i stopniuje je. 7. Na łatwych przykładach przeprowadza analizę zdania pojedynczego, wyodrębnia zespoły składniowe, rozpoznaje części mowy i określa ich funkcje składniowe, sporządza wykres zdania. 8. Rozpoznaje zdania pojedyncze i złożone współrzędnie i podrzędnie. OCENĘ DOPUSZCZAJĄCĄ otrzymuje uczeń, którego wiedza i umiejętności pozwalają na wykonanie zadań o niewielkim stopniu trudności samodzielnie lub przy pomocy nauczyciela. 1. Rozumie sens czytanego samodzielnie tekstu literackiego. 2. Potrafi wskazać fikcję i autentyzm utworu. 3. W stopniu zadowalającym pracuje z książką, zaznaczając odpowiednie fragmenty. 4. Określa cechy powieści, wskazuje akcję, wątki, bohaterów. 5. Pisze charakterystykę bohatera literackiego, opowiadanie odtwórcze, streszczenie. 6. Samodzielnie pisze plan ramowy i szczegółowy. 7. W wypowiedziach pisemnych popełniane błędy językowe, stylistyczne, logiczne i ortograficzne nie przekreślają całkowicie wartości pracy i wysiłku, jaki włożył w ich napisanie. 1. Potrafi rozpoznać odmienne i nieodmienne części mowy. 2. Wskazuje na prostych przykładach imiesłowy. 3. Wyodrębnia w zdaniu okoliczniki, bez ich nazywania. 4. Rozpoznaje typy zdań (pojedyncze i złożone).
OCENĘ NIEDOSTATECZNĄ otrzymuje uczeń, który nawet przy pomocy nauczyciela nie jest w stanie rozwiązać zagadnienia o elementarnym stopniu trudności. 1. Nie opanował elementarnych wiadomości dotyczących gatunków literackich, ich budowy, analizy utworu literackiego. 2. Ma słaby zakres słownictwa, błędnie redaguje swe wypowiedzi (pod względem językowym i rzeczowym). 3. Nie opanował techniki głośnego i cichego czytania tekstu w stopniu zadowalającym, ma trudności ze zrozumieniem sensu tekstu literackiego. 4. W wypowiedziach pisemnych nie przestrzega zasad ortograficznych, interpunkcyjnych, językowologicznych, stylistycznych. 1. Ma kłopoty z rozpoznawaniem odmiennych i nieodmiennych części mowy. 2. Nie potrafi w stopniu zadowalającym przyswoić poznanego materiału gramatycznego przewidzianego programem klasy pierwszej gimnazjum.