SZCZEGÓŁOWY OPIS OSI PRIORYTETOWYCH REGIONALNEGO PROGRAMU OPERACYJNEGO WOJEWÓDZTWA ŁÓDZKIEGO na lata

SZCZEGÓŁOWY OPIS OSI PRIORYTETOWYCH REGIONALNEGO PROGRAMU OPERACYJNEGO WOJEWÓDZTWA ŁÓDZKIEGO na lata 2007-2013 Łódź, 9 czerwca 2014

SPIS TREŚCI PODSTAWOWE INFORMACJE NA TEMAT RPO WŁ... 5 OGÓLNE INFORMACJE DOTYCZĄCE SPOSOBU FINANSOWANIA PROGRAMU... 8 SYSTEM WYBORU PROJEKTÓW W RAMACH RPO WŁ... 11 WYKAZ DOKUMENTÓW SŁUŻĄCYCH REALIZACJI RPO WŁ... 15 OŚ PRIORYTETOWA I: INFRASTRUKTURA TRANSPORTOWA... 21 DZIAŁANIE I.1 DROGI... 22 DZIAŁANIE I.2 KOLEJ... 26 DZIAŁANIE I.3 PORTY LOTNICZE... 30 DZIAŁANIE I.4 MIEJSKI TRANSPORT PUBLICZNY... 34 DZIAŁANIE I.5 INTELIGENTNE SYSTEMY TRANSPORTU... 38 OŚ PRIORYTETOWA II: OCHRONA ŚRODOWISKA, ZAPOBIEGANIE ZAGROŻENIOM I ENERGETYKA... 41 DZIAŁANIE II.1 GOSPODARKA WODNO ŚCIEKOWA... 42 DZIAŁANIE II.2 GOSPODARKA ODPADAMI... 47 DZIAŁANIE II.3 OCHRONA PRZYRODY... 52 DZIAŁANIE II.4 GOSPODARKA WODNA... 56 DZIAŁANIE II.5 ZAGROŻENIA ŚRODOWISKA... 60 DZIAŁANIE II.6 OCHRONA POWIETRZA... 64 DZIAŁANIE II.7 ELEKTROENERGETYKA... 68 DZIAŁANIE II.8 GAZOWNICTWO... 72 DZIAŁANIE II.9 ODNAWIALNE ŹRÓDŁA ENERGII... 75 DZIAŁANIE II.10 SIECI CIEPŁOWNICZE... 80 OŚ PRIORYTETOWA III: GOSPODARKA, INNOWACYJNOŚĆ, PRZEDSIĘBIORCZOŚĆ... 83 DZIAŁANIE III.1 WSPARCIE JEDNOSTEK B+R... 84 DZIAŁANIE III.2 PODNOSZENIE INNOWACYJNOŚCI I KONKURENCYJNOŚCI PRZEDSIĘBIORSTW... 88 DZIAŁANIE III.3 ROZWÓJ B+R W PRZEDSIĘBIORSTWACH... 95 DZIAŁANIE III.4 ROZWÓJ OTOCZENIA BIZNESU... 99 DZIAŁANIE III.5 INFRASTRUKTURA TURYSTYCZNO-REKREACYJNA... 105 DZIAŁANIE III.6 ROZWÓJ MIKRO- I MAŁYCH PRZEDSIĘBIORSTW... 110 OŚ PRIORYTETOWA IV: SPOŁECZEŃSTWO INFORMACYJNE... 115 DZIAŁANIE IV.1 INFRASTRUKTURA SPOŁECZEŃSTWA INFORMACYJNEGO... 116 DZIAŁANIE IV.2 E - USŁUGI PUBLICZNE... 120 DZIAŁANIE IV.3 E - TECHNOLOGIE DLA PRZEDSIĘBIORSTW... 124 OŚ PRIORYTETOWA V: INFRASTRUKTURA SPOŁECZNA... 128 DZIAŁANIE V.1 INFRASTRUKTURA OCHRONY ZDROWIA... 129 DZIAŁANIE V.2 INFRASTRUKTURA POMOCY SPOŁECZNEJ... 133 DZIAŁANIE V.3 INFRASTRUKTURA EDUKACYJNA... 137 DZIAŁANIE V.4 INFRASTRUKTURA KULTURY... 143 OŚ PRIORYTETOWA VI: ODNOWA OBSZARÓW MIEJSKICH... 149 DZIAŁANIE VI.1 REWITALIZACJA OBSZARÓW PROBLEMOWYCH... 150 DZIAŁANIE VI.2 RENOWACJA SUBSTANCJI MIESZKANIOWEJ... 154 OŚ PRIORYTETOWA VII: POMOC TECHNICZNA... 158 DZIAŁANIE VII.1 POMOC TECHNICZNA WSPOMAGAJĄCA REALIZACJĘ RPO WŁ... 159 ZAŁĄCZNIK 1. INDYKATYWNA TABELA FINANSOWA... 163 ZAŁĄCZNIK 2. INDYKATYWNY PODZIAŁ ŚRODKÓW WEDŁUG KATEGORII INTERWENCJI ODNOSZĄCYCH SIĘ DO REALIZACJI CELÓW STRATEGII LIZBOŃSKIEJ... 164 ZAŁĄCZNIK 3. TABELA WSKAŹNIKÓW PRODUKTU I REZULTATU NA POZIOMIE DZIAŁAŃ... 166 ZAŁĄCZNIK 4. LISTA PROJEKTÓW KLUCZOWYCH... 171 ZAŁĄCZNIK 5. KRYTERIA WYBORU PROJEKTÓW W RAMACH RPO WŁ... 176 ZAŁĄCZNIK 6. TABELA KRYTERIÓW, WSKAŹNIKÓW I ICH WARTOŚCI REFERENCYJNYCH... 212 ZAŁĄCZNIK 7. SŁOWNICZEK POJĘĆ I SKRÓTÓW... 213

4

PODSTAWOWE INFORMACJE NA TEMAT RPO WŁ Regionalny Program Operacyjny Województwa Łódzkiego na lata 2007-2013 został przygotowany na podstawie Rozporządzenia Rady (WE) nr 1083/2006 z dnia 11 lipca 2006 r. ustanawiającego przepisy ogólne dotyczące Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego, Europejskiego Funduszu Społecznego oraz Funduszu Spójności i uchylającego rozporządzenie (WE) nr 1260/1999, Rozporządzenia (WE) nr 1080/2006 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 5 lipca 2006 r. w sprawie Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego i uchylającego rozporządzenie (WE) nr 1783/1999, oraz na podstawie Ustawy z dnia 6 grudnia 2006 r. o zasadach prowadzenia polityki rozwoju. Zgodnie z art. 37 Rozporządzenia Rady (WE) nr 1083/2006 regionalny program operacyjny składa się z m.in. następujących elementów: - diagnozy sytuacji społeczno-gospodarczej województwa w tym analizy SWOT, - strategii rozwoju województwa, - informacji na temat dotychczasowej pomocy dla województwa, - komplementarności i koordynacji, - informacji o osiach priorytetowych i ich celach, - planu finansowego, - przepisów wykonawczych dla programu operacyjnego. RPO WŁ jest dokumentem o charakterze operacyjnym, określającym główne kierunki rozwoju województwa zmierzające m.in. do poprawy konkurencyjności gospodarczej województwa łódzkiego, promowania zrównoważonego rozwoju regionu oraz zapewnienia większej spójności społecznej, ekonomicznej i przestrzennej regionu. Celem strategicznym RPO WŁ jest integracja regionu z europejską i globalną przestrzenią społecznogospodarczą jako środkowoeuropejskiego centrum rozwoju, sprzyjającego zamieszkaniu i gospodarce, oraz dążenie do budowy wewnętrznej spójności przy zachowaniu różnorodności jego miejsc. Ujęte w RPO WŁ cele szczegółowe i operacyjne oraz określone na ich podstawie osie priorytetowe zostały opracowane po wnikliwej analizie sytuacji społeczno-gospodarczej województwa oraz dokumentów programowych zarówno krajowych (NSRO, krajowe programy operacyjne), jak i unijnych (Strategiczne wytyczne Wspólnoty dla spójności gospodarczej, społecznej i terytorialnej na lata 2007-2013, III Raport Kohezyjny na temat spójności społeczno-gospodarczej, Komunikat KE w sprawie nowej perspektywy finansowej). Określone osie priorytetowe wynikają także z priorytetów zawartych w Rozporządzeniu (WE) nr 1080/2006 Parlamentu Europejskiego i Rady. Osie priorytetowe RPO WŁ dążyć będą do realizacji celów odnowionej Strategii Lizbońskiej, poprzez skoncentrowanie środków na rzecz wzmocnienia działań, przyczyniających się do realizacji dwóch głównych wyzwań politycznych Unii Europejskiej, tj. promowania konkurencyjności i tworzenia miejsc pracy. Zgodnie z przyjętym decyzją Komisji Europejskiej z dnia 7 maja 2007 r. dokumentem Narodowe Strategiczne Ramy Odniesienia 2007-2013 wspierające wzrost gospodarczy i zatrudnienie, instytucjami zarządzającymi regionalnymi programami operacyjnymi są zarządy poszczególnych województw. Oznacza to realizację idei decentralizacji programowania rozwoju regionów w nowym okresie 2007-2013, czyli przekazanie regionom kompetencji w zakresie przygotowania i wdrażania regionalnych programów operacyjnych. RPO WŁ został zatwierdzony przez Komisję Europejską decyzją z dnia 2 października 2007 r. w sprawie przyjęcia w ramach pomocy wspólnotowej programu operacyjnego Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego objętego celem konwergencja dla regionu Łódzkiego w Polsce. Zarząd Województwa Łódzkiego podjął Uchwałę Nr 1393/07 z dnia 14 listopada 2007 r. w sprawie przyjęcia Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Łódzkiego na lata 2007-2013 celem realizacji postanowień Strategii Rozwoju Województwa Łódzkiego na lata 2007-2020. RPO WŁ został przyjęty na okres programowania od 1 stycznia 2007 r. do 31 grudnia 2013 r. Zmiany w treści RPO WŁ mogą następować z inicjatywy państwa członkowskiego oraz Komisji Europejskiej w następujących przypadkach: 5

- po zajściu znaczących zmian społeczno - gospodarczych, - w razie konieczności dokonania istotnych zmian w priorytetach wspólnotowych, krajowych i regionalnych, - po stwierdzeniu potrzeby zmiany w świetle oceny wynikającej z monitorowania programu, - w razie trudności z realizacją programu. W 2010 roku, w związku ze śródokresowym przeglądem programów operacyjnych IZ RPO WŁ rozpoczęła prace zmierzające do wprowadzenia zmian w RPO WŁ. Proces ten związany był w szczególności z: - koniecznością alokacji dodatkowych środków przyznanych z Krajowej Rezerwy Wykonania (KRW) i z dostosowania technicznego (DT), - oceną stopnia realizacji celów programu. Zmiany w RPO WŁ wprowadzone zostały w ramach procesu przeglądu i renegocjacji z Komisją Europejską programów operacyjnych w ramach NSRO. Podstawę prawną przeglądu i renegocjacji PO stanowiło Rozporządzenie Rady (WE) nr 1083/2006 z dnia 11 lipca 2006 r. ustanawiające przepisy ogólne dotyczące Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego, Europejskiego Funduszu Społecznego oraz Funduszu Spójności i uchylające rozporządzenie (WE) nr 1260/1999 oraz ustawa z dnia 6 grudnia 2006 r. o zasadach prowadzenia polityki rozwoju. Proces przeglądu i renegocjacji prowadzony był zgodnie z Wytycznymi dotyczącymi dokonywania przeglądu i renegocjacji z Komisją Europejską programów operacyjnych w ramach Narodowych Strategicznych Ram Odniesienia na lata 2007-2013. Zidentyfikowane zmiany Programu zostały podzielone na następujące kategorie: - zmiany ogólne merytoryczne i techniczne, - zmiany dotyczące wskaźników, - zmiany dotyczące tabel finansowych. Zmiany ogólne merytoryczne, mające charakter doprecyzowujący i porządkujący, dotyczą m.in. umożliwienia realizacji w ramach Osi priorytetowej II, zbieżnych z celami Strategii Lizbońskiej oraz strategii Europa 2020, projektów z zakresu efektywności energetycznej, weryfikacji zapisów odnoszących się do zintegrowanego sposobu realizacji projektów z zakresu uzbrajania terenów inwestycyjnych w ramach Osi priorytetowej III, uzgodnienia zapisów RPO WŁ z treścią Wytycznych Ministra Rozwoju Regionalnego w zakresie informacji i promocji z dnia 10 czerwca 2010 r., weryfikacji i uzupełnienia wykazu dużych projektów. Dodano także nowy rozdział dotyczący przeglądu i renegocjacji programów operacyjnych w ramach NSRO, zawierający m.in. opis wprowadzonych w RPO WŁ zmian oraz ich spójności z dokumentami strategicznymi krajowymi i unijnymi. Zmiany wynikają również z wejścia w życie ustawy z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych i dotyczą przede wszystkim przepływów finansowych w ramach RPO WŁ. Polegają one na wprowadzeniu do systemu instytucjonalnego dodatkowego pośrednika Banku Gospodarstwa Krajowego. Zmiany ogólne techniczne polegają na skorygowaniu całego dokumentu pod względem językowym i edycyjnym oraz wprowadzeniu do niego zmian o charakterze porządkującym. Zmiany dotyczące wskaźników związane są w szczególności z weryfikacją wartości docelowych wskaźników, ich nazw lub jednostek miary. Usunięto również jeden wskaźnik rezultatu w ramach Osi priorytetowej V. Zmiany dotyczące tabel finansowych związane są z podziałem środków KRW (kwota przyznana dla województwa łódzkiego 30 524 824 euro) oraz środków DT (kwota przyznana dla województwa łódzkiego 9 118 184 euro), jak również z dostosowaniem kwot do dokonanych realokacji pomiędzy kategoriami interwencji w ramach poszczególnych osi priorytetowych (nie dotyczyły one realokacji pomiędzy osiami priorytetowymi Programu). Zgodnie z obowiązującymi przepisami, IZ RPO WŁ wystąpiła w marcu 2011 r. do Regionalnego Dyrektora Ochrony Środowiska w Łodzi (RDOŚ) oraz do Państwowego Wojewódzkiego Inspektora Sanitarnego w Łodzi (PWIS) z wnioskiem o uzgodnienie odstąpienia od przeprowadzenia strategicznej oceny oddziaływania na środowisko (SOOŚ) projektu zmiany RPO WŁ. Oba organy pozytywnie uzgodniły odstąpienie od przeprowadzenia procedury SOOŚ projektu zmiany RPO WŁ. Biorąc powyższe pod uwagę, IZ RPO WŁ odstąpiła od przeprowadzenia SOOŚ projektu zmiany RPO WŁ. Informacja powyższa została podana do publicznej wiadomości. W dniu 22 czerwca 2011 r., po uwzględnieniu opinii i uwag Ministerstwa Rozwoju Regionalnego oraz po zatwierdzeniu przez ZWŁ i KM RPO WŁ, wniosek o dokonanie przeglądu RPO WŁ wraz z projektem zmian RPO WŁ został przesłany zgodnie z procedurami do Komisji Europejskiej. W dniu 21 października 2011 r. KE zgłosiła uwagi do wniosku o dokonanie przeglądu RPO WŁ, wraz z prośbą o dodatkowe informacje i wyjaśnienia, w zakresie zmian ogólnych, alokacji środków KRW oraz środków DT, zmian wskaźników oraz strategicznej oceny oddziaływania na środowisko. W dniu 31 października 2011 r. 6

przesłano do KE ustosunkowanie się do ww. uwag KE wraz z dodatkowymi dokumentami oraz zaktualizowanym projektem zmian RPO WŁ W dniu 14 listopada 2011 r. KE zgłosiła kolejne uwagi w zakresie zmian wskaźników oraz alokacji środków KRW i DT. W dniu 23 listopada 2011 r. przesłano do KE ustosunkowanie się do powyższych uwag wraz z dodatkowymi dokumentami i kolejną wersją projektu zmian RPO WŁ. KE zatwierdziła zmiany w RPO WŁ w dniu 21 grudnia 2011 r. Zmiany zostały następnie przyjęte uchwałami Zarządu Województwa Łódzkiego Nr 2264/11 z dnia 27 grudnia 2011 r. oraz Nr 462/12 z dnia 20 marca 2012 r. Z uwagi na ogólny charakter Programu, Instytucja Zarządzająca RPO WŁ przygotowuje Szczegółowy Opis Osi Priorytetowych Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Łódzkiego na lata 2007-2013. Jest to dokument mający na celu uszczegółowienie zapisów Programu. Podstawą przygotowania U RPO WŁ jest art. 26 ust. 1 pkt 2 Ustawy z dnia 6 grudnia 2006 r. o zasadach prowadzenia polityki rozwoju. Dokument ten ze względu na szczegółowość zawartych w nim informacji, stanowi kompendium wiedzy dla beneficjentów w zakresie możliwości realizacji projektów w ramach RPO WŁ. Zawarte w nim informacje dotyczące m.in.: osi priorytetowych i działań; szczegółowych typów projektów; listy potencjalnych beneficjentów; ogólnych informacji o finansowaniu i komplementarności z innymi programami; informacji odnoszących się do ogólnych zasad realizacji RPO WŁ i systemu wdrażania, ułatwią beneficjentom prawidłowe przygotowanie projektów oraz wniosków o dofinansowanie. U RPO WŁ stanowi także podstawę do przygotowania i przedstawienia do zatwierdzenia Komitetowi Monitorującemu RPO WŁ kryteriów wyboru projektów, o których mowa w art. 65 lit. a Rozporządzenia Rady (WE) nr 1083/2006. Okres obowiązywania U RPO WŁ jest zbieżny z okresem obowiązywania RPO WŁ. Przygotowany przez Instytucję Zarządzającą RPO WŁ Szczegółowy Opis Osi Priorytetowych Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Łódzkiego na lata 2007-2013 przekazywany jest do weryfikacji do Departamentu Koordynacji i Wdrażania Programów Regionalnych oraz do oceny formalnej do Departamentu Koordynacji Polityki Strukturalnej w Ministerstwie Rozwoju Regionalnego. U RPO WŁ jest przyjmowane w drodze uchwały Zarządu Województwa Łódzkiego, będącego Instytucją Zarządzającą RPO WŁ. Późniejsze zmiany oraz uzupełnienia w Szczegółowym Opisie Osi Priorytetowych Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Łódzkiego na lata 2007-2013 mogą być wprowadzane z inicjatywy Instytucji Zarządzającej RPO WŁ. O zmianach wprowadzanych do U RPO WŁ Instytucja Zarządzająca informuje Departament Koordynacji i Wdrażania Programów Regionalnych oraz Departament Koordynacji Polityki Strukturalnej w Ministerstwie Rozwoju Regionalnego. Zatwierdzone U RPO WŁ, a także informacje o wszelkich zmianach i uzupełnieniach dokonanych w dokumencie, są podawane do publicznej wiadomości poprzez zamieszczenie ich na stronie internetowej Urzędu Marszałkowskiego Województwa Łódzkiego poświęconej Regionalnemu Programowi Operacyjnemu (www.rpo.lodzkie.pl) oraz udostępniane są Ministerstwu Rozwoju Regionalnego w celu umieszczenia także na ich stronach internetowych (www.mir.gov.pl, www.funduszestrukturalne.gov.pl). 7

OGÓLNE INFORMACJE DOTYCZĄCE SPOSOBU FINANSOWANIA PROGRAMU Zgodnie z tabelami finansowymi zawartymi w Narodowych Strategicznych Ramach Odniesienia 2007-2013 wspierających wzrost gospodarczy i zatrudnienie, województwo łódzkie będzie dysponować w latach 2007-2013 kwotą wsparcia z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego w wysokości 1 046,02 mln euro, co w powiązaniu z wkładem własnym beneficjentów wyniesie 1 334,46 mln euro. W ramach wkładu wspólnotowego 38,83% (406,21 mln euro) środków z EFRR przeznaczonych zostanie na realizację celów Strategii Lizbońskiej. Art. 53 ust. 1 Rozporządzenia Rady (WE) nr 1083/2006 umożliwia przyjęcie w ramach programów operacyjnych jednej z dwóch metod obliczania wkładu funduszy. Montaż finansowy w Regionalnym Programie Operacyjnym Województwa Łódzkiego na lata 2007-2013 oparty został na zasadzie total-cofinancing, oznacza to, iż wkład Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego na poziomie programu operacyjnego, oblicza się w odniesieniu do wydatków publicznych i prywatnych. Poniżej przedstawiono podział środków z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego na poszczególne osie priorytetowe. Oś priorytetowa I: Infrastruktura transportowa Oś priorytetowa II: Ochrona środowiska, zapobieganie zagrożeniom i energetyka Oś priorytetowa III: Gospodarka, innowacyjność, przedsiębiorczość Oś priorytetowa IV: Społeczeństwo informacyjne Oś priorytetowa V: Infrastruktura społeczna Oś priorytetowa VI: Odnowa obszarów miejskich Oś priorytetowa VII: Pomoc techniczna 258,4 mln euro 171,1 mln euro 286,9 mln euro 78,1 mln euro 120,8 mln euro 100,6 mln euro 30,2 mln euro Dofinansowanie projektów realizowanych w ramach osi priorytetowych RPO WŁ wyniesie maksymalnie 85% kosztów kwalifikowalnych. Przewiduje się możliwość finansowania krzyżowego (cross-financing) do wysokości 10% na poziomie osi priorytetowej (współfinansowanie kosztów projektów w zakresie ich kwalifikowalności, zgodnie z zasadami Europejskiego Funduszu Społecznego), tylko w uzasadnionych przypadkach, gdy jest to konieczne dla pomyślnej realizacji danego projektu współfinansowanego z EFRR oraz bezpośrednio z jego realizacją związane, a osiągnięcie zamierzonego celu z wykorzystaniem tylko interwencji wspieranych z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego nie będzie wystarczające. Instytucja Zarządzająca RPO WŁ będzie czuwała nad właściwą realizacją zasady cross-financingu. W ramach programu zarezerwowane zostanie co najmniej 20% środków RPO WŁ na realizację projektów zintegrowanych obejmujących działania z więcej niż jednej osi priorytetowej RPO WŁ. Nie planuje się udziału pożyczek z Europejskiego Banku Inwestycyjnego w ramach montażu finansowego RPO WŁ. Instytucja Zarządzająca RPO WŁ opracowała dokument pn. Zasady kwalifkowalności wydatków objętych dofinansowaniem w ramach Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Łódzkiego na lata 2007-2013, który uszczegóławia Krajowe wytyczne Ministra Rozwoju Regionalnego dotyczące kwalifikowania wydatków w ramach funduszy strukturalnych i Funduszu Spójności w okresie programowania 2007-2013. Szczególne zasady montażu finansowego dotyczą jednostek samorządu terytorialnego i jednostek im podległych oraz podmiotów podlegających zasadom udzielania pomocy publicznej: - Jednostki samorządu terytorialnego i jednostki im podległe - zgodnie z podrozdziałem 11.1 Narodowych Strategicznych Ram Odniesienia środki finansowe beneficjenta, będącego jednostką samorządu terytorialnego lub jednostką podległą, przeznaczone na zapewnienie wkładu własnego muszą przynajmniej częściowo pochodzić ze środków własnych lub pożyczek. Nie mogą być one zastępowane środkami pochodzącymi z części budżetowych poszczególnych dysponentów, państwowych funduszy celowych lub innych środków publicznych. Zakaz ten nie dotyczy jednakże projektów, które obejmują swym zakresem zadania zlecone z zakresu administracji rządowej. W związku z powyższym w ramach wkładu własnego (z wyjątkiem projektów, o których mowa w art. 5 pkt 3 Kontraktu Wojewódzkiego z dnia 6 lutego 2008 r.) wyróżnić należy dwa odrębne komponenty. Pierwszy obejmować może jedynie środki własne jst (jednostek 8

im podległych) lub niepodlegające umorzeniu pożyczki. Drugi natomiast składa się z innego rodzaju środków. Decyzja o wzajemnym stosunku tych dwóch części zależy od beneficjenta. W ramach wkładu własnego jest on jednakże zobowiązany do przedstawienia montażu finansowego zakładającego minimalny udział środków własnych lub pochodzących z pożyczek niepodlegających umorzeniu w wysokości 1% obliczonego w odniesieniu do wartości wydatków kwalifikowalnych projektu. Ponadto łączna wartość dofinansowania otrzymanego w ramach RPO WŁ oraz wkładu własnego innego niż przewidziany powyżej nie może przekroczyć 99% wartości wydatków kwalifikowalnych projektu. Finansowanie wkładu własnego z innych środków publicznych przewyższające maksymalny poziom, pomniejsza odpowiednio kwotę dofinansowania projektu w ramach programu. Niemniej jednak Instytucja Zarządzająca RPO WŁ zastrzega sobie możliwość zwiększenia minimalnego poziomu wkładu własnego co uzależnione będzie od m.in. sytuacji społeczno-gospodarczej danej jednostki, jej kondycji i możliwości finansowych. W przypadku projektów, o których mowa w art. 5 pkt 3 Kontraktu Wojewódzkiego z dnia 6 lutego 2008 r., dla których kwota dofinansowania wynosi 99% wydatków kwalifikowalnych całość wkładu własnego przeznaczonego na finansowanie wydatków kwalifikowalnych musi pochodzić ze środków własnych lub niepodlegających umorzeniu pożyczek. - Podmioty podlegające zasadom udzielania pomocy - w przypadku wsparcia o charakterze pomocy publicznej lub pomocy de minimis, minimalna wysokość wkładu własnego wynikać będzie z maksymalnych poziomów intensywności pomocy określonych w: odpowiednich przepisach umożliwiających udzielanie pomocy publicznej oraz pomocy de minimis zgodnie z art. 21 ustawy o zasadach prowadzenia polityki rozwoju (w tym przepisów wspólnotowych rozporządzeń, które zwalniają z obowiązku notyfikacji oraz przepisów wykonawczych wydawanych na podstawie innych ustaw aniżeli ustawa o zasadach prowadzenia polityki rozwoju, jeśli ze względu na swój zakres podmiotowy i przedmiotowy przepisy te mogłyby znaleźć zastosowanie do udzielania pomocy ze środków RPO WŁ), decyzji Komisji Europejskiej wydanej w konsekwencji przeprowadzonego postępowania notyfikacyjnego. W przypadku, gdy z przepisów, o których mowa powyżej wynika taka możliwość, IZ RPO WŁ postanawia o zwiększeniu maksymalnego pułapu intensywności pomocy publicznej dla MŚP. W celu wyeliminowania ewentualnego nakładania się interwencji poszczególnych programów operacyjnych współfinansowanych z funduszy strukturalnych, Funduszu Spójności, Europejskiego Funduszu Rolniczego Rozwoju Obszarów Wiejskich i Europejskiego Funduszu Rybackiego, Instytucja Zarządzająca RPO WŁ będzie stosować się do zapisów Linii demarkacyjnej pomiędzy programami operacyjnymi Polityki Spójności, Wspólnej Polityki Rolnej i Wspólnej Polityki Rybackiej - dokumentu akceptowanego przez Komitet Koordynacyjny NSRO. Linia demarkacyjna określa kryteria rozgraniczające, które opierają się głównie na: zasięgu terytorialnym działań, wartości projektów, rodzaju beneficjenta itd. Demarkację kwotową w Linii demarkacyjnej (tzn. tylko w przypadku podania kwot w obu kolumnach) należy rozumieć w sposób, zgodnie z którym projekty w ramach RPO WŁ będą realizowane poniżej danej kwoty (podanej również w poszczególnych działaniach U RPO WŁ w pkt 28), natomiast w programach krajowych w kwocie równej i wyższej od podanej. Kryterium kwotowe demarkacji w ramach krajowych oraz regionalnych programów operacyjnych określa się na poziomie całkowitej kwoty wydatków kwalifikowalnych (zgodnie z zasadami kwalifikowalności wydatków dla poszczególnych programów operacyjnych). Wyjątki stanowią: - zasady przyjęte dla priorytetu IV - Przedsięwzięcia dostosowujące przedsiębiorstwa do wymogów ochrony środowiska oraz priorytetu IX - Infrastruktura energetyczna przyjazna środowisku i efektywność energetyczna Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko, gdzie kryterium kwotowe demarkacji określa się w oparciu o planowane całkowite wydatki niezbędne do realizacji projektu, które zostaną/zostały poniesione w okresie kwalifikowalności. - zasady przyjęte dla obszarów wsparcia, w których istnieje potencjalne ryzyko nakładania się pomocy w ramach RPO i PROW, tj. wsparcia mikroprzedsiębiorstw, gospodarki wodno-ściekowej, gospodarki odpadami komunalnymi, energetyki oraz odbudowy i rozwoju wsi, gdzie kryterium kwotowe demarkacji określa się w oparciu o kwotę dofinansowania (wartość pomocy). 9

W przypadku projektów objętych pomocą publiczną całkowita kwota wydatków kwalifikowanych to wartość, która służy do wyznaczenia wysokości pomocy publicznej objętej dofinansowaniem. Za podstawę do obliczeń wartości projektu brane są pod uwagę wyłącznie wydatki ponoszone przez beneficjenta w okresie kwalifikowalności ustalonym dla każdego programu operacyjnego lub schematu pomocy publicznej. Sprawdzenie zgodności projektu z Linią demarkacyjną ma charakter jednorazowy i odbywa się na etapie oceny formalnej wniosku złożonego dla tego projektu. Projekty objęte pomocą publiczną Możliwość indywidualnej notyfikacji przewidziana w punkcie 26 w ramach poszczególnych działań wskazująca, iż w zw. z art. 21 ust. 4 ustawy o zasadach prowadzenia polityki rozwoju IZ RPO WŁ/IP II zastrzega sobie możliwość podjęcia decyzji o indywidualnej notyfikacji planowanego wsparcia nie oznacza uprawnienia po stronie Wnioskodawcy ubiegającego się o dofinansowanie w ramach RPO WŁ do żądania rozpoczęcia procedury notyfikacyjnej. W przypadku projektów objętych pomocą publiczną, która nie może być udzielona na podstawie odpowiednich przepisów umożliwiających udzielanie pomocy publicznej zgodnie z art. 21 ustawy o zasadach prowadzenia polityki rozwoju, IZ RPO WŁ / IP II może, ze względu na znaczenie projektu w kontekście potrzeb regionu oraz jego rozwoju, zadecydować o wszczęciu procedury. 10

SYSTEM WYBORU PROJEKTÓW W RAMACH RPO WŁ IZ RPO WŁ/IP II zapewnia, że zakwalifikowanie projektów do dofinansowania następuje zgodnie z kryteriami zatwierdzonymi przez KM RPO WŁ, a wybrane operacje spełniają mające zastosowanie zasady krajowe i wspólnotowe, przez cały okres ich realizacji. W ramach RPO WŁ przewiduje się następujące tryby wyboru projektów: 1) tryb konkursowy 2) tryb indywidualny 3) tryb systemowy Ad. 1) TRYB KONKURSOWY Wybór projektów dokonywany jest w oparciu o konkurs przeprowadzany jawnie, z zapewnieniem publicznego dostępu do informacji o sposobie jego przeprowadzenia oraz wynikach. a) Konkurs zamknięty: Konkurs przyjmuje formę konkursu zamkniętego, w którym określa się z góry jeden (jeśli konkurs będzie organizowany tylko raz) lub kilka następujących po sobie terminów naboru wniosków. IZ RPO WŁ/IP II ogłasza konkurs określając daty otwarcia oraz czas trwania naboru wniosków, tj. okres, w którym będą przyjmowane wnioski Beneficjentów. Ocena formalna i ocena merytoryczna, odbywają się po zakończeniu każdego terminu naboru. Zachowany będzie co najmniej 30-dniowy termin pomiędzy datą otwarcia naboru a datą zamknięcia naboru wniosków. b) Konkurs otwarty: W konkursie otwartym nabór wniosków i ich ocena są prowadzone na bieżąco, do wyczerpania określonego limitu środków lub do zamknięcia konkursu, uzasadnionego odpowiednią decyzją IZ RPO WŁ/IP II. Wyniki oceny są ogłaszane cyklicznie. ETAPY PRZEPROWADZANIA KONKURSÓW (ZAMKNIĘTYCH) Ogłoszenie konkursu IZ RPO WŁ/IP II najpóźniej do końca pierwszego kwartału każdego roku kalendarzowego przygotowuje harmonogram konkursów, które planuje ogłosić w danym roku. Harmonogram ten aktualizowany jest w ciągu roku, na podstawie informacji dotyczących alokacji środków finansowych, w ramach poszczególnych osi priorytetowych RPO WŁ. Harmonogram konkursów jest przyjmowany przez ZWŁ, a następnie udostępniany na stronach internetowych www.rpo.lodzkie.pl/www.bip.lodzkie.pl (w przypadku IP II na stronach www.cop.lodzkie.pl/ www.bip.cop.lodzkie.pl). IZ RPO WŁ / IP II dla każdego naboru przygotowuje Regulamin Konkursu, który przyjmowany jest przez ZWŁ, a następnie publikowany na stronach internetowych www.rpo.lodzkie.pl/www.bip.lodzkie.pl (w przypadku IP II na stronach www.cop.lodzkie.pl/www.bip.cop.lodzkie.pl). Regulamin Konkursu jest także dostępny do wglądu dla zainteresowanych w punkcie informacyjnym RPO WŁ. Regulamin Konkursu określa w szczególności: - cele konkursu, - poziom dofinansowania projektów, - warunki uczestnictwa w konkursie, w tym: rodzaj projektów podlegających dofinansowaniu, rodzaj podmiotów, które mogą ubiegać się o dofinansowanie, - zasady ogłaszania konkursu, - sposób sporządzenia i dostarczenia wniosku o dofinansowanie do IZ RPO WŁ/IP II, w tym: wzór wniosku o dofinansowanie projektu oraz termin, miejsce i sposób składania wniosków o dofinansowanie projektu, - sposób dokonywania oceny wniosków, 11

- zakres i sposób poprawiania lub uzupełniania wniosku, - sposób podejmowania decyzji o zakwalifikowaniu projektów do dofinansowania, - środki odwoławcze przysługujące potencjalnym Beneficjentom, - kryteria wyboru projektów, - wzór umowy o dofinansowanie projektu. IZ RPO WŁ/IP II ogłasza konkurs w formie ogłoszenia o konkursie, zamieszczonego wraz z Regulaminem Konkursu i wzorami załączników na stronach internetowych www.rpo.lodzkie.pl/www.bip.lodzkie.pl (w przypadku IP II na stronach www.cop.lodzkie.pl/www.bip.cop.lodzkie.pl). Informacja o ogłoszeniu konkursu publikowana jest w prasie o zasięgu regionalnym oraz na w/w stronach internetowych w dniu ogłoszenia konkursu. IZ RPO WŁ/IP II udziela również bezpośrednich informacji potencjalnym Beneficjentom w formie serwisu najczęściej zadawanych pytań, spotkań informacyjnych, konsultacji itp. oraz w odpowiedzi na zapytania drogą mailową i telefoniczną. Możliwość zmiany zasad konkursu jest dopuszczalna pod warunkiem zachowania przepisów art. 29 ust. 4 oraz 4a ustawy z dnia 6 grudnia 2006 r. o zasadach prowadzenia polityki rozwoju. Nabór i ocena wniosków IZ RPO WŁ/IP II przyjmuje wnioski o dofinansowanie przygotowane w formie i terminie określonym w Regulaminie Konkursu i rejestruje je zgodnie z systemem kancelaryjnym. Ocena formalna Ocena formalna dokonywana jest na podstawie kryteriów formalnych, do których należą m.in.: kwalifikowalność Beneficjenta i projektu w ramach danego konkursu, poprawność złożenia wniosku, kompletność dokumentacji wymaganej na danym etapie aplikowania, kwalifikowalność finansowa itp. Ocena prowadzona jest w systemie 0/1. Kryteria tej oceny można podzielić na kryteria dopuszczające i administracyjne. W przypadku niespełnienia kryteriów formalnych administracyjnych Beneficjent wzywany jest do poprawy/uzupełnienia wniosku o dofinansowanie wraz z załącznikami. Beneficjent może poprawić/uzupełnić wniosek o dofinansowanie wraz z załącznikami jednokrotnie w terminie do 10 dni roboczych (termin liczy się od następnego dnia roboczego po dniu wysłania wezwania do uzupełnienia). Jeżeli w wyznaczonym terminie uzupełniony lub poprawiony wniosek nie zostanie dostarczony w sposób określony w Regulaminie konkursu lub wskazany błąd nie zostanie właściwie poprawiony, wniosek nie będzie podlegał dalszej ocenie. Warunkiem oceny projektu pod kątem kryteriów formalnych administracyjnych jest spełnienie przez projekt kryteriów formalnych dopuszczających, do których zalicza się: poprawność złożenia wniosku o dofinansowanie, poprawność sporządzenia wniosku o dofinansowanie, kwalifikowalność Beneficjenta i kwalifikowalność projektu. Kryteria te mają charakter bezwzględny. W przypadku negatywnego wyniku weryfikacji wniosku pod względem spełniania tych kryteriów Beneficjent nie będzie miał możliwości dokonania korekty. Wniosek podlega wówczas odrzuceniu. W szczególnych przypadkach, gdy istnieją wątpliwości przy ocenie kryteriów formalnych dopuszczających, przewiduje się możliwość wezwania Beneficjenta do złożenia wyjaśnień w formie pisemnej w wyznaczonym terminie. Wniosek, który wpłynie po dacie zamknięcia naboru zostaje odrzucony. Ocena formalna wniosków o dofinansowanie powinna być przeprowadzona w terminie do 50 dni roboczych od daty zamknięcia naboru wniosków. W uzasadnionych przypadkach termin oceny formalnej może zostać przedłużony. Wnioski o dofinansowanie pozytywnie ocenione pod względem formalnym rejestrowane są w systemie informatycznym, a następnie podlegają ocenie merytorycznej. W przypadku III osi priorytetowej, wnioski o dofinansowanie ocenione pozytywnie pod względem formalnym mogą zostać przekazane do oceny merytorycznej przed zakończeniem oceny formalnej wszystkich złożonych wniosków, pod warunkiem zachowania kolejności ich wpływu. Ocena merytoryczna Ocenę merytoryczną przeprowadza Komisja Konkursowa (KK) w oparciu o Regulamin Konkursu i zatwierdzone przez KM RPO WŁ kryteria wyboru projektów. W skład KK wchodzą posiadający odpowiednie doświadczenie 12

zawodowe pracownicy komórek organizacyjnych Urzędu Marszałkowskiego Województwa Łódzkiego (poza pracownikami RP), pracownicy wojewódzkich samorządowych jednostek organizacyjnych (inni niż dokonujący oceny formalnej w przypadku KK powoływanych przez IP II) oraz eksperci, dokonujący oceny projektów, nie będący pracownikami instytucji wskazanych wcześniej, którzy mogą być związani m.in. z instytutami badawczymi w rozumieniu ustawy z dnia 30 kwietnia 2010 r. o instytutach badawczych (Dz. U. z 2010 r. Nr 96, poz. 618 z późn. zm.), z uczelniami wyższymi w rozumieniu ustawy z dnia 27 lipca 2005 r. Prawo o szkolnictwie wyższym (Dz. U. Nr 164, poz. 1365 ze zm.), stowarzyszeniami, działającymi na podstawie ustawy z dnia 7 kwietnia 1989 r. Prawo o stowarzyszeniach (tj. Dz. U. z 2001 r. Nr 79, poz. 855 z późn. zm.), samorządami zawodowymi bądź izbami gospodarczymi, wybierani przez IZ RPO WŁ / IP II w drodze otwartego naboru. Eksperci dokonujący oceny projektów mogą być wybierani spośród osób znajdujących się w bazie ekspertów regionalnych, prowadzonej przez IZ RPO WŁ lub centralnej bazie ekspertów, prowadzonej przez MRR. Baza ekspertów regionalnych może być uzupełniana przez IZ RPO WŁ na wniosek IP II. Na wniosek Przewodniczącego KK w przypadku projektów z zakresu wysoko wyspecjalizowanych dziedzin w celu sporządzenia ekspertyzy dotyczącej projektu powoływani będą eksperci (inni niż dokonujący oceny merytorycznej) spośród osób, znajdujących się w bazie ekspertów regionalnych lub centralnej bazie ekspertów. Ocena merytoryczna przeprowadzona jest niezależnie przez co najmniej dwóch członków KK (przy zachowaniu zasady dwóch par oczu ) w oparciu o kartę oceny merytorycznej. W przypadku pojawienia się wątpliwości na etapie oceny merytorycznej wniosku istnieje możliwość wezwania Beneficjenta w celu złożenia stosownych wyjaśnień. Ocena merytoryczna wniosku o dofinansowanie powinna być przeprowadzona w terminie do 30 dni roboczych od zakończenia oceny formalnej wszystkich złożonych wniosków. W uzasadnionych przypadkach termin oceny merytorycznej może zostać przedłużony. Po zakończeniu prac KK sporządza się protokół z konkursu. Lista rankingowa projektów, stanowiąca załącznik do protokołu z konkursu przekazywana jest ZWŁ w celu zakwalifikowania projektów do dofinansowania. ZWŁ podejmuje decyzję w terminie nie dłuższym niż 7 dni roboczych od daty przekazania listy rankingowej projektów. Ogłoszenie wyników konkursu Beneficjent zostanie pisemnie poinformowany o zakwalifikowaniu, bądź o niezakwalifikowaniu projektu do dofinansowania w terminie nie dłuższym niż 10 dni roboczych od daty podjęcia decyzji przez ZWŁ. Ponadto listy wniosków o dofinansowanie, które pozytywnie przeszły każdy etap konkursu zamieszczane będą na stronach internetowych www.rpo.lodzkie.pl/www.bip.lodzkie.pl (w przypadku IP II na stronach www.cop.lodzkie.pl/ www.bip.cop.lodzkie.pl). Procedura odwoławcza W przypadku negatywnej oceny projektu Wnioskodawca ma prawo do złożenia środka odwoławczego w postaci Protestu. Po wyczerpaniu drogi odwoławczej przewidzianej w ramach systemu realizacji RPO WŁ, na warunkach określonych w ustawie o zasadach prowadzenia polityki rozwoju Wnioskodawcy przysługują dwa środki zaskarżenia tj. skarga do wojewódzkiego sądu administracyjnego oraz skarga kasacyjna do Naczelnego Sądu Administracyjnego. Szczegółowe regulacje dotyczące procedury odwoławczej znajdują się w Zasadach procedury odwoławczej w ramach Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Łódzkiego na lata 2007-2013. Podpisanie umów o dofinansowanie Dla zapewnienia przejrzystości procesu podpisywania umów IZ RPO WŁ /IP II określa w Regulaminie Konkursu wzór umowy o dofinansowanie projektu w ramach RPO WŁ. Umowa o dofinansowanie projektu podpisywana jest przez ZWŁ / Dyrektora IP II z Beneficjentem w terminie nie dłuższym niż 50 dni roboczych od daty podjęcia uchwały Zarządu Województwa Łódzkiego w sprawie zakwalifikowania projektów do dofinansowania. W szczególnych przypadkach termin może zostać wydłużony. 13

Warunkiem podpisania umowy o dofinansowanie jest przekazanie przez Beneficjenta niezbędnych dokumentów lub informacji. Do umowy w formie załączników dołączane są m.in.: - wniosek o dofinansowanie projektu, - harmonogram płatności, - umowa partnerstwa (jeśli dotyczy), - dokument wskazujący na umocowanie do działania w imieniu i na rzecz Beneficjenta (jeśli dotyczy). Warunkiem przekazania dofinansowania jest przedstawienie przez Beneficjenta zabezpieczenia prawidłowej realizacji umowy w formie i na kwotę określoną w umowie o dofinansowanie. Rejestracja umów o dofinansowanie w systemie informatycznym IZ RPO WŁ/IP II prowadzi bazę elektroniczną zawartych umów o dofinansowanie. Na potrzeby koordynacji krajowego systemu informatycznego na poziomie Narodowych Strategicznych Ram Odniesienia, IZ RPO WŁ/IP II wprowadza minimalny zakres danych określony w fiszce informacyjnej systemu informatycznego, w zakresie umowy o dofinansowanie. Zgodnie z zapisami art. 7 rozporządzenia Rady (WE) nr 1828/2006, po zarejestrowaniu umowy o dofinansowanie IZ RPO WŁ/IP II ogłasza lub uzupełnia istniejącą informację na temat przyznanego dofinansowania na stronach www.rpo.lodzkie.pl/www.bip.lodzkie.pl (w przypadku IP II na stronach www.cop.lodzkie.pl/ www.bip.cop.lodzkie.pl). Minimalny zakres informacji konieczny do ogłoszenia obejmuje: - nazwę Beneficjenta, - tytuł projektu, - datę zawarcia umowy o dofinansowanie, - wartość dofinansowania ze środków publicznych. Szczegóły dotyczące trybu konkursowego zostały określone w Zasadach wyboru projektów w trybie konkursu zamkniętego w ramach Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Łódzkiego na lata 2007-2013. Ad. 2) TRYB INDYWIDUALNY Tryb indywidualny odnosi się do projektów, które wyłaniane są zgodnie art. 28 ust. 1 pkt 1 Ustawy o zasadach prowadzenia polityki rozwoju. Zestawienie projektów wybranych w tym trybie w ramach RPO WŁ nosi nazwę Indykatywnego Wykazu Indywidualnych Projektów Kluczowych dla Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Łódzkiego na lata 2007-2013. Na podstawie art. 28 ust. 1 pkt 1 Ustawy o zasadach prowadzenia polityki rozwoju w ramach RPO WŁ mogą być dofinansowane Projekty o strategicznym znaczeniu dla realizacji RPO WŁ, wskazywane przez IZ RPO WŁ, których wdrożenie jest istotne z punktu widzenia osiągnięcia zakładanych wskaźników rozwoju społecznogospodarczego województwa oraz założeń zawartych w Strategii Rozwoju Województwa Łódzkiego 2020. Umieszczenie Projektu w IWIPK jest związane z zarezerwowaniem środków finansowych w ramach RPO WŁ. Fakt figurowania w IWIPK nie oznacza automatycznego uzyskania dofinansowania. Indykatywny charakter wybranych Projektów oznacza, iż podane w nich informacje dotyczące poszczególnych Projektów są odzwierciedleniem najlepszego stanu wiedzy o projekcie w momencie tworzenia listy Projektów. Szczegóły w zakresie trybu dotyczącego projektów indywidualnych zostały określone w Zasadach przygotowania Indywidualnych Projektów Kluczowych w ramach Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Łódzkiego na lata 2007 2013. Ad. 3) TRYB SYSTEMOWY Tryb systemowy polega na dofinansowaniu zadań publicznych, określonych w odrębnych przepisach i ma zastosowanie do projektów w ramach osi priorytetowej VII Pomoc Techniczna. 14

WYKAZ DOKUMENTÓW SŁUŻĄCYCH REALIZACJI RPO WŁ Lista najważniejszych aktów prawnych i dokumentów regulujących zarządzanie i wdrażanie RPO WŁ (I) Akty prawa wspólnotowego, m.in: - Traktat o funkcjonowaniu Unii Europejskiej wcześniej: Traktat Ustanawiający Wspólnotę Europejską, - Rozporządzenie Rady (WE) nr 1083/2006 z dnia 11 lipca 2006 r. ustanawiające przepisy ogólne dotyczące Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego, Europejskiego Funduszu Społecznego oraz Funduszu Spójności i uchylające rozporządzenie (WE) nr 1260/1999 (Dz. Urz. UE L 210 z 2006 r., str. 25 78 w brzmieniu nadanym późn. zmian. / sprost.), - Rozporządzenie (WE) nr 1080/2006 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 5 lipca 2006 r. w sprawie Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego i uchylające rozporządzenie (WE) nr 1783/1999 (Dz. Urz. UE L 210 z 2006 r., str. 1 11 w brzmieniu nadanym późn. zmian. / sprost.), - Rozporządzenie Komisji (WE) nr 1828/2006 z dnia 8 grudnia 2006 r. ustanawiające szczegółowe zasady wykonania rozporządzenia Rady (WE) nr 1083/2006 ustanawiającego przepisy ogólne dotyczące Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego, Europejskiego Funduszu Społecznego oraz Funduszu Spójności oraz rozporządzenia (WE) nr 1080/2006 Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego (Dz. Urz. UE L 371 z 2006 r., str. 1 169 w brzmieniu nadanym późn. zmian. / sprost.), - Dyrektywa 2000/60/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 23 października 2000 r. ustanawiająca ramy wspólnotowego działania w dziedzinie polityki wodnej (Dz. Urz. UE L 327 z 2000 r., str. 1 73; Polskie wydanie specjalne: Rozdział 15 Tom 05 str. 275 346 w brzmieniu nadanym późn. zmian. / sprost.), - Dyrektywa 2001/42/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 27 czerwca 2001 r. w sprawie oceny wpływu niektórych planów i programów na środowisko (Dz. Urz. UE L 197 z 2001 r., str. 30 37; Polskie wydanie specjalne: Rozdział 15 Tom 06 str. 157 164 w brzmieniu nadanym późn. zmian. / sprost.), - Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2011/92/UE z dnia 13 grudnia 2011 r. w sprawie oceny skutków wywieranych przez niektóre przedsięwzięcia publiczne i prywatne na środowisko (Dz. Urz. UE L 26 z 2012 r. str 1, wersja ujednolicona), - Dyrektywa Rady 92/43/EWG z dnia 21 maja 1992 r. w sprawie ochrony siedlisk przyrodniczych oraz dzikiej fauny i flory (Dz. Urz. UE L 206 z 1992 r., str. 7 50; Polskie wydanie specjalne: Rozdział 15 Tom 02 str. 102 145 w brzmieniu nadanym późn. zmian. / sprost.), - Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2009/147/WE z dnia 30 listopada 2009 r. w sprawie ochrony dzikiego ptactwa (Dz. Urz. UE L 20 z 2010 r., str. 7 25; wersja ujednolicona). (II) Akty prawa krajowego, m.in: - Ustawa z dnia 6 grudnia 2006 r. o zasadach prowadzenia polityki rozwoju (tj. Dz. U. z 2009 r. Nr 84, poz. 712 z późn. zm.), - Ustawa z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych (tj. Dz. U. z 2013 r., poz. 885 z późn. zm.), - Ustawa z dnia 30 kwietnia 2010 r. o instytutach badawczych (Dz. U. z 2010 r. Nr 96, poz. 618 z późn. zm.), - Ustawa z dnia 27 lipca 2005 r. Prawo o szkolnictwie wyższym (tj. Dz. U. z 2012 r., poz. 572 z późn. zm.), - Ustawa z 7 kwietnia 1989 r. Prawo o stowarzyszeniach (tj. Dz. U. z 2001 r. Nr 79, poz. 855 z poźn. zm.), - Ustawa z dnia 21 marca 1985 r. o drogach publicznych (tj. Dz. U. z 2013 r., poz. 260), - Ustawa z dnia 30 kwietnia 2010 r. o zasadach finansowania nauki (tj. Dz. U. z 2010 r. Nr 96, poz. 615 z późn. zm.), - Ustawa z dnia 18 lipca 2001 r. Prawo wodne (tj. Dz. U. z 2012 r., poz. 145 z późn. zm.), - Ustawa z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej (tj. Dz. U. z 2013 r., poz. 182 z późn. zm.), - Ustawa z dnia 7 lipca 1994 r. Prawo budowlane (tj. Dz. U. z 2010 r. Nr 243, poz. 1623 z późn. zm.), 15

- Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 1 lipca 2010 r. w sprawie sposobu wyznaczania obszaru i granic aglomeracji (Dz. U. z 2010 r. Nr 137, poz. 922), - Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 24 lipca 2006 r. w sprawie warunków, jakie należy spełnić przy wprowadzaniu ścieków do wód lub do ziemi, oraz w sprawie substancji szczególnie szkodliwych dla środowiska wodnego (Dz. U. z 2006 r. Nr 137, poz. 984 z późn. zm.), - Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie (Dz. U. z 2002 r. Nr 75, poz. 690 z późn. zm.), - Rozporządzenie Ministra Rozwoju Regionalnego z dnia 1 grudnia 2010 r. w sprawie udzielania pomocy na usługi doradcze dla mikroprzedsiębiorców oraz małych i średnich przedsiębiorców w ramach regionalnych programów operacyjnych (Dz. U. z 2010 r. Nr 235, poz. 1549), - Rozporządzenie Ministra Rozwoju Regionalnego z dnia 15 grudnia 2010 r. w sprawie udzielania regionalnej pomocy inwestycyjnej w ramach regionalnych programów operacyjnych (Dz. U. z 2010 r. Nr 239, poz. 1599), - Rozporządzenie Ministra Rozwoju Regionalnego z dnia 26 listopada 2013 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie udzielania regionalnej pomocy inwestycyjnej w ramach regionalnych programów operacyjnych (Dz. U. z 3.12.2013, poz. 1431), - Rozporządzenie Ministra Rozwoju Regionalnego z dnia 8 grudnia 2010 r. w sprawie udzielania pomocy de minimis w ramach regionalnych programów operacyjnych (Dz. U. z 2010 r. Nr 236, poz. 1562), - Rozporządzenie Ministra Rozwoju Regionalnego z dnia 8 grudnia 2010 r. w sprawie udzielania pomocy na szkolenia w ramach regionalnych programów operacyjnych (Dz. U. z 2010 r., Nr 234, poz. 1535), - Rozporządzenie Ministra Rozwoju Regionalnego z dnia 18 grudnia 2009 r. w sprawie warunków i trybu udzielania i rozliczania zaliczek oraz zakresu i terminów składania wniosków o płatność w ramach programów finansowanych z udziałem środków europejskich (Dz. U. z 2009 r. Nr 223, poz. 1786), - Rozporządzenie Ministra Rozwoju Regionalnego z dnia 17 marca 2009 r. w sprawie udzielania pomocy na inwestycje w zakresie transportu multimodalnego w ramach regionalnych programów operacyjnych (Dz. U. z 2009 r. Nr 52, poz. 430), - Rozporządzenie Ministra Rozwoju Regionalnego z dnia 20 maja 2009 r. w sprawie udzielania pomocy na wzmacnianie potencjału instytucji otoczenia biznesu w ramach regionalnych programów operacyjnych (Dz. U. z 2009 r. Nr 85, poz. 719), - Rozporządzenie Ministra Infrastruktury i Rozwoju z dnia 18 grudnia 2013 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie udzielania pomocy na wzmacnianie potencjału instytucji otoczenia biznesu w ramach regionalnych programów operacyjnych (Dz. U. z 23.12.2013, poz. 1637), - Rozporządzenie Ministra Rozwoju Regionalnego z dnia 7 grudnia 2009 r. w sprawie udzielania pomocy na inwestycje w zakresie: energetyki, infrastruktury telekomunikacyjnej, infrastruktury sfery badawczorozwojowej, lecznictwa uzdrowiskowego w ramach regionalnych programów operacyjnych (Dz. U. z 2009 r. Nr 214, poz. 1661), - Rozporządzenie Ministra Infrastruktury i Rozwoju z dnia 18 grudnia 2013 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie udzielania pomocy na inwestycje w zakresie: energetyki, infrastruktury telekomunikacyjnej, infrastruktury sfery badawczo-rozwojowej, lecznictwa uzdrowiskowego w ramach regionalnych programów operacyjnych (Dz. U. z 30.12.2013, poz. 1665), - Rozporządzenie Ministra Rozwoju Regionalnego z dnia 8 października 2009 r. w sprawie udzielania pomocy na inwestycje w zakresie portów lotniczych w ramach regionalnych programów operacyjnych (Dz. U. z 2009 r. Nr 174, poz. 1356), - Rozporządzenie Ministra Rozwoju Regionalnego z dnia 17 czerwca 2010 r. w sprawie udzielania pomocy na projekty w zakresie badań i rozwoju w ramach regionalnych programów operacyjnych (Dz. U. z 2010 r. Nr 113, poz. 754), - Rozporządzenie Ministra Rozwoju Regionalnego z dnia 9 czerwca 2010 roku w sprawie udzielania pomocy na rewitalizację w ramach regionalnych programów operacyjnych (Dz. U. z 2010 r. Nr 117, poz. 787), - Rozporządzenie Ministra Infrastruktury i Rozwoju z dnia 18 grudnia 2013 r. zmieniające rozporządzenie 16

w sprawie udzielania pomocy na rewitalizację w ramach regionalnych programów operacyjnych (Dz. U. z 30.12.2013, poz. 1684), - Rozporządzenie Ministra Rozwoju Regionalnego z dnia 26 października 2011 r. w sprawie udzielania pomocy ze środków instrumentów inżynierii finansowej w ramach regionalnych programów operacyjnych (Dz. U. z 2011 r. Nr 245, poz. 1461). - Rozporządzenie Ministra Infrastruktury i Rozwoju z dnia 18 grudnia 2013 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie udzielania pomocy ze środków instrumentów inżynierii finansowej w ramach regionalnych programów operacyjnych (Dz. U. z 30.12.2013, poz. 1651). (III) Wytyczne Ministra Rozwoju Regionalnego: - Wytyczne w zakresie sprawozdawczości (dostępne na stronie internetowej www.mir.gov.pl), - Wytyczne nr 6 w zakresie ewaluacji programów operacyjnych na lata 2007-2013 (dostępne na stronie internetowej www.mir.gov.pl), - Wytyczne w zakresie warunków gromadzenia i przekazywania danych w formie elektronicznej (dostępne na stronie internetowej www.mir.gov.pl), - Wytyczne w zakresie procesu kontroli w ramach obowiązków Instytucji Zarządzającej Programem Operacyjnym (dostępne na stronie internetowej www.mir.gov.pl), - Wytyczne w zakresie sposobu postępowania w razie wykrycia nieprawidłowości w wykorzystaniu funduszy strukturalnych i Funduszu Spójności w okresie programowania 2007-2013 (dostępne na stronie internetowej www.mir.gov.pl), - Krajowe wytyczne dotyczące kwalifikowania wydatków w ramach funduszy strukturalnych i Funduszu Spójności w okresie programowania 2007-2013 (dostępne na stronie internetowej www.mir.gov.pl), - Wytyczne w zakresie warunków certyfikacji oraz przygotowania prognoz wniosków o płatność do Komisji Europejskiej w Programach Operacyjnych w ramach Narodowych Strategicznych Ram Odniesienia na lata 2007-2013 (dostępne na stronie internetowej www.mir.gov.pl), - Wytyczne Ministra Rozwoju Regionalnego w zakresie programowania działań dotyczących mieszkalnictwa (dostępne na stronie internetowej www.mir.gov.pl), - Wytyczne nr 2 w zakresie szczegółowego opisu priorytetów programu operacyjnego (dostępne na stronie internetowej www.mir.gov.pl), - Wytyczne w zakresie korzystania z pomocy technicznej (dostępne na stronie internetowej www.mir.gov.pl), - Wytyczne nr 3 dotyczące komitetów monitorujących (dostępne na stronie internetowej www.mir.gov.pl), - Wytyczne w zakresie wybranych zagadnień związanych z przygotowaniem projektów inwestycyjnych, w tym projektów generujących dochód (dostępne na stronie internetowej www.mir.gov.pl), - Wytyczne w zakresie informacji i promocji (dostępne na stronie internetowej www.mir.gov.pl), - Wytyczne dotyczące dokonywania przeglądu i renegocjacji z Komisją Europejską programów operacyjnych w ramach Narodowych Strategicznych Ram Odniesienia na lata 2007-2013 (dostępne na stronie internetowej www.mir.gov.pl), - Wytyczne w zakresie projektów indywidualnych (dostępne na stronie internetowej www.mir.gov.pl), - Wytyczne w zakresie procedury odwoławczej dla wszystkich programów operacyjnych (dostępne na stronie internetowej www.mir.gov.pl), - Wytyczne w zakresie wymogów, jakie powinny uwzględniać procedury odwoławcze ustalone dla programów operacyjnych dla konkursów ogłaszanych od dnia 20 grudnia 2008 r. (dostępne na stronie internetowej www.mir.gov.pl), - Wytyczne w zakresie dofinansowania z programów operacyjnych podmiotów realizujących obowiązek świadczenia usług publicznych w transporcie zbiorowym (dostępne na stronie internetowej www.mir.gov.pl), 17