Urlop Ojcowski. Informator. Jesteś tatą. Chcesz pracować i opiekować się dzieckiem. Pogodzić życie zawodowe z rodzinnym. Poznaj swoje prawa! Jeżeli jesteś tatą pracującym na umowę o pracę masz prawo do: I Podstawowego urlopu macierzyńskiego Kto może skorzystać z urlopu? Pracownicy-matce, która urodziła dziecko, przysługuje urlop macierzyński na zasadach przewidzianych w Kodeksie pracy. Jeśli pracownica-matka nie może lub nie chce wykorzystać całego przysługującego jej urlopu macierzyńskiego, to niewykorzystany przez nią urlop przechodzi na pracownika-ojca, który wychowuje dziecko. Wówczas otrzymuje on zasiłek macierzyński i jest chroniony przed wypowiedzeniem i rozwiązaniem umowy o pracę. Wymiar urlopu 1 / 18
Liczba dzieci urodzonych przy jednym porodzie Liczba tygodni urlopu macierzyńskiego Jedno dziecko 20 Dwoje dzieci 31 Troje dzieci 33 Czworo dzieci 35 2 / 18
Pięcioro dzieci i więcej 37 Kiedy ojciec może skorzystać z urlopu macierzyńskiego: Z tytułu urodzenia jednego dziecka przy jednym porodzie pracownicy-matce przysługuje 20 tygodni urlopu macierzyńskiego, które zasadniczo powinna wykorzystać w całości po porodzie. Urlop ten pracownica-matka może jednak skrócić tj. po wykorzystaniu po porodzie co najmniej 14 tygodni urlopu, może zrezygnować z pozostałej części pod warunkiem, że wykorzysta ją pracownik -ojciec wychowujący dziecko. Urlop ten jest udzielany na pisemny wniosek pracownika-ojca bezpośrednio po zakończeniu korzystania z urlopu przez mamę. Niewykorzystanej przez mamę części urlopu macierzyńskiego udziela się ojcu na jego pisemny wniosek. Pracownica-mama zgłasza pracodawcy wniosek o rezygnację z części urlopu macierzyńskiego najpóźniej siedem dni przed przystąpieniem do pracy. Do wniosku dołącza się zaświadczenie pracodawcy zatrudniającego ojca potwierdzającego termin rozpoczęcia urlopu wskazany w jego wniosku, bezpośrednio po terminie rezygnacji z urlopu przez pracownicę. 3 / 18
2. Pobyt w szpitalu Jeżeli pracownica-matka wymaga hospitalizacji, to po wykorzystaniu 8 tygodni urlopu, pracownik-ojciec wychowujący dziecko może wykorzystać część urlopu macierzyńskiego odpowiadającą okresowi hospitalizacji pracownicy. W takim przypadku urlop macierzyński matki przerywa się na czas, w którym z urlopu macierzyńskiego korzysta ojciec dziecka. Przy czym łączny wymiar urlopu obojga rodziców nie może być wyższy niż wymiar przysługujący w danej sytuacji pracownicy. 3. Zgon pracownicy-matki w okresie urlopu macierzyńskiego W takim przypadku pracownikowi-ojcu przysługuje cały urlop niewykorzystany przez pracownicę. II Dodatkowego urlopu macierzyńskiego Kto może skorzystać z urlopu? 4 / 18
Od 1 stycznia 2010 r. zarówno pracownica-matka, jak i pracownik-ojciec wychowujący dziecko mają prawo do tzw. dodatkowego urlopu macierzyńskiego, który mogą ale nie muszą wykorzystać. Dodatkowy urlop macierzyński przysługuje co do zasady pracownicy-matce dziecka. Jednak pracownik-ojciec wychowujący dziecko może skorzystać z takiego urlopu wtedy, gdy pracownica: - wykorzysta cały przysługujący jej podstawowy urlop macierzyński; - po wykorzystaniu co najmniej 14 tygodni podstawowego urlopu macierzyńskiego po porodzie zrezygnuje z reszty tego urlopu na rzecz pracownika-ojca wychowującego dziecko. Natomiast w razie gdy pracownica jest w szpitalu i ojciec wykorzysta resztę podstawowego urlopu (np. 12 tygodni), urlop dodatkowy już mu nie przysługuje. Podobnie będzie w razie zgonu pracownicy. W takiej sytuacji pracownikowi-ojcu pozostaje wnioskować o jedynie urlop ojcowski (od 1 stycznia 2010 r.). Wymiar dodatkowego urlopu macierzyńskiego Liczba dzieci urodzonych przy jednym porodzie Lata kalendarzowe Liczba tygodni urlopu macierzyńskiego Jedno dziecko 2010 i 2011 r. 5 / 18
2012 i 2013 r. od 2014 r. do 2 tygodni do 4 tygodni do 6 tygodni Więcej niż jedno dziecko 2010 i 2011 r. 2012 i 2013 r. od 2014 r. do 3 tygodni do 6 tygodni do 8 tygodni 6 / 18
Zasady udzielania urlopu Dodatkowy urlop macierzyński jest urlopem na życzenie i dostaniemy go tylko wtedy, gdy w odpowiednim czasie złożymy pisemny wniosek do pracodawcy, składany w terminie nie krótszym niż 7 dni przed rozpoczęciem korzystania z tego urlopu; pracodawca jest obowiązany uwzględnić taki wniosek. Pracownik-ojciec wychowujący dziecko ubiegający się o dodatkowy urlop macierzyński wskazuje we wniosku także termin zakończenia urlopu macierzyńskiego przez matkę dziecka, jeżeli nie zamierza ona korzystać z dodatkowego urlopu macierzyńskiego. Dodatkowy urlop macierzyński jest udzielany jednorazowo, w wymiarze tygodnia lub jego wielokrotności, bezpośrednio po wykorzystaniu podstawowego urlopu macierzyńskiego i na pisemny wniosek pracownika. Mama i tata nie można z niego skorzystać razem, w tym samym czasie! Możliwość łączenia urlopu z wykonywaniem pracy Urlop dodatkowy można łączyć z wykonywaniem pracy u pracodawcy udzielającego takiego urlopu. Praca może być wykonywana w 7 / 18
wymiarze nie wyższym niż połowa pełnego wymiaru czasu pracy. W takim przypadku uprawniony pracownik przez część dobowego wymiaru czasu pracy wykonuje pracę, natomiast na pozostałą część dobowego wymiaru czasu pracy ma udzielony dodatkowy urlop macierzyński. Aby skorzystać z możliwości połączenia pracy zawodowej z przebywaniem na dodatkowym urlopie macierzyńskim, należy złożyć u swojego pracodawcy pisemny wniosek w terminie nie krótszym niż 7 dni przed rozpoczęciem wykonywania pracy. We wniosku określa się wymiar czasu pracy oraz okres, w którym uprawniony pracownik zamierza jednocześnie wykonywać pracę i korzystać z takiego urlopu. Świadczenia w czasie dodatkowego urlopu macierzyńskiego Za czas dodatkowego urlopu macierzyńskiego przysługuje zasiłek macierzyński na zasadach i warunkach określonych w przepisach Ustawy z dnia 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (Dz. U. z 2005 r., Nr 31, poz. 267, z późn. zm.). Pracownicy korzystający z urlopu dodatkowego i równocześnie wykonujący pracę mają prawo do zasiłku macierzyńskiego i wynagrodzenia za pracę odpowiednio do wielkości etatu i czasu odpowiadającego urlopowi macierzyńskiemu. III Urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego 8 / 18
Kto może skorzystać z urlopu? Urlop na warunkach urlopu macierzyńskiego przysługuje pracownikowi (zarówno mamie jak i tacie), który przyjął dziecko na wychowanie i wystąpił do sądu opiekuńczego z wnioskiem o wszczęcie postępowania w sprawie przysposobienia dziecka lub który przyjął dziecko na wychowanie, jako rodzina zastępcza, z wyjątkiem rodziny zastępczej zawodowej niespokrewnionej z dzieckiem, nie dłużej jednak niż do ukończenia przez dziecko 7 roku życia, a w przypadku dziecka, wobec którego podjęto decyzję o odroczeniu obowiązku szkolnego, nie dłużej niż do ukończenia przez nie 10 roku życia. Wymiar urlopu Od 1 stycznia 2009 r. wymiar urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego został podwyższony i uzależniony od liczby dzieci, w określonym przepisami wieku, przyjmowanych jednocześnie na wychowanie i wynosi tyle samo tygodni, ile dostają rodzice biologiczni. Jeżeli przyjąłeś dziecko na wychowanie, po wykorzystaniu urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego, masz również prawo do dodatkowego urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego. Do dodatkowego urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego jest uprawniony pracownik, który przyjął dziecko na wychowanie i 9 / 18
wystąpił do sądu opiekuńczego z wnioskiem o wszczęcie postępowania w sprawie przysposobienia dziecka lub który przyjął dziecko na wychowanie jako rodzina zastępcza, z wyjątkiem rodziny zastępczej zawodowej niespokrewnionej z dzieckiem nie dłużej niż do ukończenia przez dziecko 7 roku życia, a w przypadku dziecka, wobec którego podjęto decyzję o odroczeniu obowiązku szkolnego, nie dłużej niż do ukończenia przez nie 10 roku życia i wykorzystał urlop na warunkach urlopu macierzyńskiego. Wymiar urlopu Liczba dzieci przyjętych na wychowanie Lata kalendarzowe Liczba tygodni dodatkowego urlopu jedno 2010 i 2011 r. 2012 i 2013 r. od 2014 r. 10 / 18
2 tygodnie 4 tygodnie 6 tygodni Więcej niż jedno 2010 i 2011 r. 2012 i 2013 r. od 2014 r. 3 tygodnie 6 tygodni 8 tygodni Dziecko starsze w wieku do 7 lat 11 / 18
2010 i 2011 r. 2012 i 2013 r. od 2014 r. 1 tydzień 2 tygodnie 3 tygodnie Zasady udzielania urlopu, możliwość jego łączenia z wykonywaniem pracy oraz zasady otrzymywania świadczeń pieniężnych w czasie korzystania z urlopu są takie same jak przy korzystaniu z dodatkowego urlopu macierzyńskiego. IV Urlopu ojcowskiego 12 / 18
Od 1 stycznia 2010 r. ojcom zatrudnionym na umowę o pracę przysługuje prawo do urlopu ojcowskiego w wymiarze 1 tygodnia, a od 2012 r. 2 tygodni. Zasady udzielania urlopu ojcowskiego Z urlopu ojcowskiego może skorzystać tylko ojciec. Nie można go przekazać matce dziecka! Jeżeli nie zdecyduje się na jego wykorzystanie dni wolne przepadną. Urlop ojcowski będzie mógł być wykorzystany przez pracownika w każdym czasie, zatem również w trakcie korzystania przez pracownicę matkę dziecka z urlopu macierzyńskiego, dodatkowego urlopu macierzyńskiego, a także urlopu wychowawczego. Jedynym ograniczeniem jest wiek dziecka, ponieważ urlop ojcowski można wziąć tylko do momentu ukończenia przez dziecko 12. miesiąca życia. Urlopu ojcowskiego udziela się: na pisemny wniosek składany przez uprawnionego pracownika w terminie nie krótszym niż 7 dni przed rozpoczęciem korzystania z takiego urlopu. Pracodawca ma obowiązek takiego urlopu udzielić. Przy udzielaniu urlopu ojcowskiego tydzień urlopu odpowiada 7 dniom 13 / 18
kalendarzowym. Świadczenia w czasie urlopu ojcowskiego Za czas urlopu ojcowskiego przysługuje zasiłek macierzyński na zasadach i warunkach określonych w przepisach ustawy z dnia 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (Dz. U. z 2005 r. Nr 31, poz. 267, z późn. zm.). Ważne! Urlop ojcowski nie dla służb mundurowych! Urlop ojcowski nie przysługuje wojskowym, ponieważ podlegają oni stosunkowi służbowemu, a nie pracy. Ta sama sytuacja dotyczy także służb mundurowych, np. policji czy Straży Granicznej. Żołnierze zawodowi zarówno kobiety jak i mężczyźni mają jednak prawo na zasadach określonych w kodeksie pracy do urlopu macierzyńskiego, urlopu na warunkach macierzyńskiego, dodatkowego urlopu macierzyńskiego, dodatkowego urlopu na warunkach macierzyńskiego oraz urlopu wychowawczego na zasadach określonych w Kodeksie pracy. V Urlopu wychowawczego 14 / 18
Rodzice (zarówno mama jak i tata, zatrudnieni na umowę o pracę co najmniej przez 6 miesięcy) mają prawo do urlopu wychowawczego jednak nie dłużej niż do momentu, kiedy dziecko ukończy 4 lata. Urlop wychowawczy wlicza się do okresu zatrudnienia, od którego zależą uprawnienia pracownicze. Podlegają również ubezpieczeniu rentowemu, emerytalnemu i zdrowotnemu. Urlopu wychowawczego udziela się na wniosek pracownika lub pracownicy i można go wykorzystać najwyżej w czterech częściach, a także zrezygnować urlopu wcześniej. W takiej sytuacji trzeba jednak złożyć wniosek najpóźniej 30 dni przed planowanym powrotem do pracy Pracodawca nie musi się na to zgodzić. Na wychowawczym można podjąć pracę w niepełnym wymiarze godzin pod warunkiem, że taka działalność pozwala na opiekę na dzieckiem. Można również zamiast wychowawczego podjąć pracę w niepełnym wymiarze czasu pracy, maksymalnie obniżonym o połowę. W takiej sytuacji mama i tata są chronieni przed zwolnieniem przez rok VI tzw. Urlopu okolicznościowego Niezależnie od urlopu ojcowskiego ojcom przysługują 2 dni zwolnienia od pracy z tytułu urodzenia dziecka (tzw. urlop okolicznościowy). 15 / 18
VII 2 dni opieki w roku kalendarzowym z tytułu wychowywania co najmniej jednego dziecka w wieku do 14 lat. 2 dni zwolnienia od pracy, z zachowaniem prawa do wynagrodzenia, przysługują jednak tylko jednemu z rodziców, jeśli oboje są zatrudnieni. Rodzic, który chce skorzystać z tych dni, składa pracodawcy w tej sprawie wniosek z jednoczesnym oświadczeniem, że drugi rodzic nie korzysta z tego uprawnienia. Jeżeli matka dziecka nie jest pracownicą, lecz świadczy usługi na podstawie umowy zlecenia, umowy o dzieło albo prowadzi własną działalność gospodarczą albo w ogóle nie pracuje lub jest zatrudniona, ale przebywa na urlopie wychowawczym, wtedy pracownikowi-ojcu dziecka przysługują 2 dni zwolnienia od pracy na opiekę. VIII 60 dni wolnych od pracy z powodu konieczności osobistego sprawowania opieki nad chorym dzieckiem Mama i tata pracujący na umowę o pracę mają prawo do maksymalnie 60 dni wolnych od pracy w ciągu roku z tytułu opieki nad chorym dzieckiem do lat 14. Za czas pobytu na zwolnieniu z powodu konieczności opieki nad dzieckiem przysługuje zasiłek opiekuńczy wypłacany na zasadach 16 / 18
przewidzianych w Ustawie z dnia 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (Dz. U. z 2005 r. Nr 31, poz. 267, z późn. zm.). Wysokość zasiłku wynosi 80% podstawy wymiaru zasiłku. 60 dni wolnych od pracy w ciągu roku przysługuje niezależnie od liczby wychowywanych dzieci. Urlopy rodzicielskie dla przedsiębiorców Osoby prowadzące działalność gospodarczą nie mają prawa do urlopu macierzyńskiego, dodatkowego urlopu macierzyńskiego, urlopu ojcowskiego oraz wychowawczego. Mają jednak prawo wydłużyć czas pobierania zasiłku macierzyńskiego o czas dodatkowego urlopu macierzyńskiego lub urlopu na warunkach macierzyńskiego oraz urlopu ojcowskiego jaki przysługuje pracownikom zatrudnionym na umowę o prace. Przedsiębiorcy nie mają prawa do urlopu wychowawczego! Podstawa prawna: Ustawa z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy (Dz. U. z 1998 r., Nr 21, poz. 94, z późn. zm.) Ustawa z dnia 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (Dz. U. z 2005 r., Nr 31, poz. 267, z późn. zm.) Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 15 maja 1996 r. w sprawie sposobu usprawiedliwiania nieobecności w pracy oraz udzielania pracownikom zwolnień od pracy (Dz. U. z 1996 r. Nr 31, poz. 267, z późn. zm.) 17 / 18
http://www.rownetraktowanie.gov.pl/pelnomocnik/kampanie/jestes_tata-_poznaj_swoj e 18 / 18