Wymagania na poszczególne oceny z wiedzy o społeczeństwie w klasie 3 gimnazjum Semestr I Dopuszczający Dostateczny Dobry Bardzo dobry 1 2 3 4 1 1+2 1+2+3 1+2+3+4 Uczeń potrafi posługiwać się wiadomościami i umiejętnościami opanowanymi w klasie 2 oraz: odpowiednio motywowany przez nauczyciela wykonuje proste polecenia, potrafi odtworzyć w sposób niepełny podstawowe wiadomości, przy pomocy nauczyciela określa podstawowe pojęcia, rozpoznaje zjawiska i procesy, wykazuje chęć współdziałania w grupie przy wykonywaniu zadań, prowadzi zeszyt przedmiotowy, wykazuje się wiedzą i umiejętnościami w takim zakresie, aby nauczyciel mógł sądzić, że uczeń będzie w stanie opanować elementy treści podstawowej w realizacji następnego etapu nauczania, - posługuje się pojęciami i terminami oraz nazwami własnymi: ojcowie założyciele, Unia Europejska, żelazna kurtyna, ambasada, konsulat, MSZ, NATO, ONZ, sojusz militarny, terror, terroryzm, usługi, praca, przedsiębiorstwo, spółka, - prezentuje wiedzę fragmentaryczną, ale przedstawia ją samodzielnie, właściwie rozumie polecenia nauczyciela, w stopniu podstawowym opanował wymagane umiejętności, poprawnie wykonuje proste ćwiczenia, wspierany sugestiami nauczyciela, potrafi powiązać wiedzę teoretyczną z praktyką, uczestniczy w pracach zespołowych, prowadzi notatki z lekcji, potrafi w stopniu podstawowym selekcjonować wiadomości, odróżnia poznane zjawiska i potrafi trafnie zilustrować je przykładami, - posługuje się pojęciami i terminami oraz nazwami własnymi: EWWiS, EWG, Euratom, zasada subsydiarności, solidarności, prawo pierwotne i wtórne instytucje (Rada - chętnie stosuje się do poleceń nauczyciela, prezentuje zagadnienia w sposób logiczny i ciągły, wyjaśnia swoimi słowami omawiane zagadnienia, systematycznie przygotowuje się do lekcji i sprawdzianów, rozumuje w kategoriach przyczynowo-skutkowych, formułuje wnioski, często wykazuje aktywność podczas lekcji, w stopniu zadowalającym ocenia wydarzenia i problemy społeczne, potrafi przedstawić argumenty uzasadniające własne stanowisko i bronić swoich racji, systematycznie prowadzi zeszyt przedmiotowy, wykorzystuje w praktyce zdobytą wiedzę, konstruktywnie współpracuje z grupą, - wyjaśnia podstawowe mechanizmy - prezentuje w sposób pełny materiał przewidziany programem, samodzielnie podejmuje trudniejsze zadania, interpretuje i omawia wydarzenia z punktu widzenia zasad życia publicznego, planuje własną pracę, swobodnie korzysta z różnorodnych źródeł, interpretując je, porównuje relacje stron, ocenia ich wiarygodność i przydatność, - integruje wiedzę uzyskaną ze źródeł różnego typu oraz potrafi ją wyrazić w wypowiedzi ustnej lub pisemnej, łączy wiedzę z różnych przedmiotów, swobodnie posługuje się przeznaczonym na dany etap aparatem pojęciowym, twórczo uczestniczy w pracy zespołowej, formułuje i przedstawia własne opinie na forum publicznym,
ziemia, decyzja, gospodarka, dochody, konsument, gospodarstwo domowe, wydatki, budżet, kredyt, oszczędności, produkcja, własność prywatna, rynek, podaż, popyt, giełda, cena, koszty utrzymania, PKB, wyjaśnia, jaki jest cel integracji Europy, wie, czym jest proces globalizacji, - rozwiązuje i wykonuje typowe zadania o niewielkim stopniu trudności, - przejawia gotowość i chęć do przyswajania nowych wiadomości. Europejska, Rada Unii Europejskiej, Komisja Europejska, Parlament Europejski, Europejski Trybunał Sprawiedliwości, Trybunał Obrachunkowy, traktat akcesyjny, strefa Schengen, fundusz strukturalny, racja stanu, Karta Narodów Zjednoczonych, Zgromadzenie Ogólne, Rada Bezpieczeństwa, potrzeby ekonomiczne, zasoby czynników wytwórczych, rzadkość dóbr, koszt alternatywny, koszt straconych szans, podmioty gospodarcze, spółka: cywilna, kapitałowa, handlowa, osobowa, kapitałowa, z ograniczoną odpowiedzialnością, akcyjna, płatności, obieg okrężny, upadłość, indywidualna działalność gospodarcza, zasoby, dystrybucja, rachunek ekonomiczny, konkurencja, cena równowagi, monopol, elastyczność cenowa, zna i potrafi przedstawić chronologicznie kolejne etapy integracji Europy, zna cele polityki zagranicznej, wyjaśnia, czym zajmują się konsulaty i ambasady, wyjaśnia, czym zajmuje się MSZ, zna zasady działania tej organizacji, życia ekonomicznego, potrafi wyjaśnić obieg okrężny dóbr, usług i płatności, prawo popytu i podaży, przedstawia na mapie członków UE i uzasadnia opinię na temat dalszej integracji, zna i potrafi przedstawić wcześniejsze historyczne metody jednoczenia się Europy, wie, jakie symbole występują w UE, zna system prawny UE (zasada pomocniczości, prymatu, solidarności i jednolitości), zna i rozróżnia, czym zajmują się najważniejsze instytucje UE, wyjaśnia, skąd pochodzą środki finansowe w budżecie unijnym i na co są przeznaczane, charakteryzuje i ocenia udział Polski w misjach pokojowych, charakteryzuje politykę obronną Polski, zna etapy poszerzania Paktu Północnoatlantyckiego, jego jest kreatywny, chętnie i efektywnie współdziała w zespole stosując metody i techniki negocjacyjne, wyraża zainteresowanie przedmiotem, podejmuje zadania o charakterze dobrowolnym, bierze udział w konkursach szkolnych i pozaszkolnych, wykazuje właściwą postawę wobec innych uczniów, np. chętnie pomaga innym, angażuje się w życie szkoły, potrafi samodzielnie formułować opinie i oceny oraz prawidłowo je uzasadniać, - porównuje poszczególne typy ustrojów politycznych dokonując ich krytyki i oceny, - dostrzega istnienie nierówności społecznych i wyrabia w sobie wrażliwość społeczną i chęć niesienia pomocy innym ludziom, - rozwija w sobie poczucie odpowiedzialności za losy państwa, - umacnia swój szacunek do wspólnej, ogólnoeuropejskiej tradycji, - potrafi zastosować posiadaną wiedzę w ocenie bieżących wydarzeń, - umie bronić swoich poglądów, a
- potrafi rozwinąć skrót ONZ i rozpoznać symbol tej organizacji, a także krótko wyjaśnia, czym ona się zajmuje i kto kieruje na bieżąco jej pracą (sekretarz generalny). - podaje przykład działania ONZ w dziedzinie utrzymania pokoju na świecie i ochrony praw człowieka, potrafi wskazać i omówić korzyści i zagrożenia płynące z procesu globalizacji, zna ważniejsze akcje terrorystyczne, - rozpoznaje i wymienia czynniki wpływające na podaż i popyt. rozpoznaje i rozróżnia rodzaje spółek na rynku polskim, wyjaśnia, na czym polega działalność rolnicza, - układa budżet domowy i wymienia czynniki wpływające na sposób wydawania pieniędzy w gospodarstwie domowym, potrafi zaklasyfikować siebie jako konsumenta, - podaje, kto proponuje i kto uchwala genezę, - wymienia podstawowe organy ONZ (Zgromadzenie Ogólne, Sekretarz Generalny, Rada Bezpieczeństwa) oraz ewentualnie podaje nazwisko osoby obecnie pełniącej funkcję sekretarza generalnego, - wymienia kilka wyspecjalizowanych organizacji ONZ i wyjaśnia czym się zajmują (UNESCO, MOP, MFW, MBOiR, UNICEF, WHO), zna typy globalizacji, wyjaśnia, kim są antyglobaliści i alterglobaliści, wyjaśnia genezę, cele i źródła terroryzmu, wyjaśnia, jak można zwalczać terroryzm, wie, jaki ma charakter konflikt Północ Południe i na czym polega, umie wskazać na mapie ważniejsze współczesne konflikty i podać ich przyczynę, wie, co to jest kryzys wzrostu, wymienia główne problemy krajów biednych, wyjaśnia, jakie są najważniejsze także potrafi dochodzić do porozumienia w kwestiach spornych, - wnosi twórczy wkład w realizowane zagadnienia, - dostrzega ciągłość i zmienność w różnych formach życia społecznego [państwo, przemiany w gospodarce, strukturze społecznej, religii, obyczajowości, mentalności, itp.], - przejawia krytyczny stosunek do stanu swojej wiedzy i odbiera rzeczywistość przez pryzmat nabytych umiejętności, - porównuje znane systemy ekonomiczne, rodzaje gospodarek i potrafi je ocenić również w ujęciu historycznym. - wyszukuje sposoby zwiększania popytu, - podaje i ocenia mocne i słabe strony systemów podatkowych, ocenia politykę gospodarczą państwa, - porządkuje i uogólnia informacje z różnych źródeł i stosuje wiedzę w praktyce. - efektywnie współdziała w zespole stosując metody i techniki negocjacyjne, - dostrzega istnienie nierówności społecznych i wyrabia w sobie wrażliwość społeczną i chęć niesienia pomocy innym ludziom,
budżet państwa (rząd, parlament), - wyjaśnia pojęcie deficytu i nadwyżki budżetowej, - rozwiązuje i wykonuje typowe zadania o średnim stopniu trudności i niewielkim stopniu złożoności, - próbuje porównywać, selekcjonować i klasyfikować fakty i informacje, - dostrzega podstawowe związki pomiędzy różnymi faktami społecznymi i historycznymi, - wykazuje aktywność na lekcji. problemy ekologiczne na świecie i czym są spowodowane, - podaje dobra będące obiektem wymiany międzynarodowej oraz zna najczęściej stosowane w tej wymianie ograniczenia, - wie jakie konsekwencje przewiduje konstytucja w razie braku uchwalenia budżetu przez parlament w odpowiednim terminie, - umie planować, organizować i oceniać własną naukę, - poszukuje, porządkuje, uogólnia i wykorzystuje informacje z różnych źródeł, - rozumie wpływ sytuacji międzynarodowej na wydarzenia w Polsce, również w aspekcie przemian gospodarczych, społecznych i kulturalnych, - potrafi samodzielnie pracować z podręcznikiem, materiałem źródłowym, - efektywnie współdziała w zespole i aktywnie pracuje w grupie, - bierze udział w dyskusjach, wymianie poglądów; potrafi argumentować i bronić swoich racji. - rozwija w sobie poczucie odpowiedzialności za losy państwa, - hierarchizuje fakty i wydarzenia, - umacnia swój szacunek do wspólnej, ogólnoeuropejskiej tradycji, - opanował pełny zakres wiedzy i umiejętności określony programem nauczania wiedzy o społeczeństwie w trzeciej klasie, - umie bronić swoich poglądów, a także potrafi dochodzić do porozumienia w kwestiach spornych. - potrafi wyjaśnić przyczyny różnic w interpretacji faktów, obserwuje je i wyciąga wnioski, - dostrzega dynamikę zmian w przeszłości oraz teraźniejszości., - podejmuje zadania o charakterze dobrowolnym, - formułuje i przedstawia własne opinie na forum publicznym. - dostrzega ciągłość i zmienność w różnych formach życia społecznego [państwo, przemiany w gospodarce, strukturze społecznej, religii, obyczajowości, mentalności itp.], - próbuje interpretować źródła, porównuje relacje stron, ocenia ich wiarygodność i przydatność, - integruje wiedzę uzyskaną ze źródeł różnego typu oraz potrafi ją wyrazić w wypowiedzi ustnej lub pisemnej.
Semestr II Dopuszczający Dostateczny Dobry Bardzo dobry 1 2 3 4 1 1+2 1+2+3 1+2+3+4 odpowiednio motywowany przez nauczyciela wykonuje proste polecenia, potrafi odtworzyć w sposób niepełny podstawowe wiadomości, przy pomocy nauczyciela określa podstawowe pojęcia, rozpoznaje zjawiska i procesy, wykazuje chęć współdziałania w grupie przy wykonywaniu zadań, prowadzi zeszyt przedmiotowy, wykazuje się wiedzą i umiejętnościami w takim zakresie, aby nauczyciel mógł sądzić, że uczeń będzie w stanie opanować elementy treści podstawowej w realizacji następnego etapu nauczania, - posługuje się pojęciami i terminami oraz nazwami własnymi: transformacja ustroju gospodarczego, rynek, eksport, import, kurs walutowy, kapitał, zysk, kredyt, promocja, pieniądz, bank, czek, stopa procentowa, cło, inflacja, pracownik, pracodawca, bezrobocie, zainteresowania, zdolności, użyteczność zawodowa, promocja, - prezentuje wiedzę fragmentaryczną, ale przedstawia ją samodzielnie, właściwie rozumie polecenia nauczyciela, w stopniu podstawowym opanował wymagane umiejętności, poprawnie wykonuje proste ćwiczenia, wspierany sugestiami nauczyciela, potrafi powiązać wiedzę teoretyczną z praktyką, uczestniczy w pracach zespołowych, prowadzi notatki z lekcji, potrafi w stopniu podstawowym selekcjonować wiadomości, odróżnia poznane zjawiska i potrafi trafnie zilustrować je przykładami, - posługuje się pojęciami i terminami oraz nazwami własnymi: potrzeby ekonomiczne, kontrakt, specjalizacja, subsydia, korporacje międzynarodowe, gospodarka centralnie sterowana, transformacja gospodarcza, plan Balcerowicza, system ekonomiczny, - chętnie stosuje się do poleceń nauczyciela, prezentuje zagadnienia w sposób logiczny i ciągły, wyjaśnia swoimi słowami omawiane zagadnienia, systematycznie przygotowuje się do lekcji i sprawdzianów, rozumuje w kategoriach przyczynowo-skutkowych, formułuje wnioski, często wykazuje aktywność podczas lekcji, w stopniu zadowalającym ocenia wydarzenia i problemy społeczne, potrafi przedstawić argumenty uzasadniające własne stanowisko i bronić swoich racji, systematycznie prowadzi zeszyt przedmiotowy, wykorzystuje w praktyce zdobytą wiedzę, konstruktywnie współpracuje z grupą, wyjaśnia, do czego miała służyć gospodarka centralnie sterowana, - prezentuje w sposób pełny materiał przewidziany programem, samodzielnie podejmuje trudniejsze zadania, interpretuje i omawia wydarzenia z punktu widzenia zasad życia publicznego, planuje własną pracę, swobodnie korzysta z różnorodnych źródeł, interpretując je, porównuje relacje stron, ocenia ich wiarygodność i przydatność, - integruje wiedzę uzyskaną ze źródeł różnego typu oraz potrafi ją wyrazić w wypowiedzi ustnej lub pisemnej, łączy wiedzę z różnych przedmiotów, swobodnie posługuje się przeznaczonym na dany etap aparatem pojęciowym, twórczo uczestniczy w pracy zespołowej, formułuje i przedstawia własne opinie na forum publicznym, jest kreatywny, chętnie i
list motywacyjny, CV, rozmowa kwalifikacyjna, szara strefa, prawa autorskie, mobbing, ZUS, KRUS, etyka zawodowa, Kodeks Pracy, korupcja, - potrafi wyjaśnić, co to jest budżet państwa (roczne zestawienie wszystkich dochodów i wydatków państwa), - wymienia pożytki płynące z wymiany międzynarodowej, - wskazuje na nielegalność wszelkich działań zaliczanych do tzw. szarej strefy, - rozwiązuje i wykonuje typowe zadania o niewielkim stopniu trudności, - przejawia gotowość i chęć do przyswajania nowych wiadomości. rezerwy dewizowe, obrót bezgotówkowy, podatki i ich rodzaje, hiperinflacja, wskaźnik cen detalicznych, płaca realna, przychód, dochód brutto i netto, deficyt budżetowy, nadwyżka budżetowa, lokata, obligacja, akcja, rękojmia, gwarancja, depozyt, bank centralny, banki komercyjne, wyjaśnia, czym charakteryzowała się gospodarka PRL, zna przyczyny upadku gospodarki centralnie sterowanej, wie, na czym polegały zmiany ustroju gospodarczego w Polsce po 1989 r. zna rolę państwa w gospodarce, wyjaśnia, co składa się na budżet państwa, wyjaśnia, co to jest eksport i import, zna najważniejsze międzynarodowe organizacje o charakterze gospodarczym, wyjaśnia, na czym polega integracja gospodarcza, wie, co to jest CV i jak je napisać oraz zna jego rodzaje, wie, jak napisać list motywacyjny, wie, gdzie i jak szukać pracy, zna cechy dobrego pracownika i pracodawcy, wyjaśnia, jaki wpływ na gospodarkę miał system komunistyczny, wyjaśnia, jakie cele miało RWPG, wie, jakie są rodzaje podatków, wie, na co państwo wydaje pieniądze (podaje cele polityki gospodarczej państwa, podaje przykłady źródeł dochodów budżetowych (np. podatek VAT, podatek dochodowy) oraz przykłady dziedzin życia publicznego finansowanych z budżetu państwa, wyjaśnia, co to jest PKB, wyjaśnia termin konsumpcja, wyjaśnia, kto może zostać przedsiębiorcą, zna formy działalności gospodarczej, - wymienia cechy środków płatniczych, - charakteryzuje system bankowy państwa i ocenia bieżące zmiany, jakie w nim zachodzą, stosuje w praktyce podstawowe zasady organizacji pracy (ustalenie celu, planowanie, podział zadań, harmonogram, ocena efektów), wyszukuje i zestawia ze sobą oferty różnych banków (konta, lokaty, kredyty, fundusze efektywnie współdziała w zespole stosując metody i techniki negocjacyjne, wyraża zainteresowanie przedmiotem, podejmuje zadania o charakterze dobrowolnym, bierze udział w konkursach szkolnych i pozaszkolnych, wykazuje właściwą postawę wobec innych uczniów, np. chętnie pomaga innym, angażuje się w życie szkoły, potrafi samodzielnie formułować opinie i oceny oraz prawidłowo je uzasadniać, - porównuje poszczególne typy ustrojów politycznych dokonując ich krytyki i oceny. - dostrzega istnienie nierówności społecznych i wyrabia w sobie wrażliwość społeczną i chęć niesienia pomocy innym ludziom, - rozwija w sobie poczucie odpowiedzialności za losy państwa, - umacnia swój szacunek do wspólnej, ogólnoeuropejskiej tradycji, - potrafi zastosować posiadaną wiedzę w ocenie bieżących wydarzeń, - umie bronić swoich poglądów, a także potrafi dochodzić do
zna prawa i obowiązki pracowników, wie i rozumie, czemu służą ubezpieczenia społeczne, wie i rozumie, co to jest mobbing i jak z nim walczyć, - rozpoznaje i wymienia czynniki wpływające na podaż i popyt, - wie co potrzebne jest do założenia firmy, - rozwiązuje i wykonuje typowe zadania o średnim stopniu trudności i niewielkim stopniu złożoności, - próbuje porównywać, selekcjonować i klasyfikować fakty i informacje, - dostrzega podstawowe związki pomiędzy różnymi faktami społecznymi i historycznymi, - wykazuje aktywność na lekcji. inwestycyjne), wyjaśnia, na czym polega oszczędzanie i inwestowanie. ocenia skutki korupcji dla gospodarki, - umie planować, organizować i oceniać własną naukę, - poszukuje, porządkuje, uogólnia i wykorzystuje informacje z różnych źródeł, - rozumie wpływ sytuacji międzynarodowej na wydarzenia w Polsce, również w aspekcie przemian gospodarczych, społecznych i kulturalnych, - potrafi samodzielnie pracować z podręcznikiem, materiałem źródłowym, - efektywnie współdziała w zespole i aktywnie pracuje w grupie, - bierze udział w dyskusjach, wymianie poglądów; potrafi argumentować i bronić swoich racji. porozumienia w kwestiach spornych, - wnosi twórczy wkład w realizowane zagadnienia. - dostrzega ciągłość i zmienność w różnych formach życia społecznego [państwo, przemiany w gospodarce, strukturze społecznej, religii, obyczajowości, mentalności, itp.]. - przejawia krytyczny stosunek do stanu swojej wiedzy i odbiera rzeczywistość przez pryzmat nabytych umiejętności, - potrafi zinterpretować zmiany na rynku pracy, - dokonuje analizy gospodarczego charakteru swojej miejscowości, - porządkuje i uogólnia informacje z różnych źródeł i stosuje wiedzę w praktyce, - dostrzega istnienie nierówności społecznych i wyrabia w sobie wrażliwość społeczną i chęć niesienia pomocy innym ludziom, - rozwija w sobie poczucie odpowiedzialności za losy państwa, - hierarchizuje fakty i wydarzenia, - opanował pełny zakres wiedzy i umiejętności określony programem nauczania wiedzy o społeczeństwie w trzeciej klasie, - potrafi zastosować posiadaną wiedzę w ocenie bieżących wydarzeń,
- umie bronić swoich poglądów, a także potrafi dochodzić do porozumienia w kwestiach spornych, - dostrzega dynamikę zmian w przeszłości oraz teraźniejszości, - podejmuje zadania o charakterze dobrowolnym, - formułuje i przedstawia własne opinie na forum publicznym, - dostrzega ciągłość i zmienność w różnych formach życia społecznego [państwo, przemiany w gospodarce, strukturze społecznej, religii, obyczajowości, mentalności itp.], - próbuje interpretować źródła, porównuje relacje stron, ocenia ich wiarygodność i przydatność, - integruje wiedzę uzyskaną ze źródeł różnego typu oraz potrafi ją wyrazić w wypowiedzi ustnej lub pisemnej. Na ocenę celującą (poziom osiągnięć ponadprogramowych) uczeń spełnia wszystkie wymogi przewidziane na ocenę bardzo dobrą, a ponadto: wykazuje szczególne zainteresowanie przedmiotem, osiąga sukcesy w konkursach szkolnych i pozaszkolnych, prezentuje wiedzę i umiejętności wykraczające poza program szkolny, bezinteresownie działa na korzyść szkoły bądź środowiska lokalnego, czerpie wiedzę z różnych źródeł i potrafi ją twórczo przetwarzać, godnie reprezentuje szkołę.