SPIS TREŚCI DO PROJEKTU BUDOWY PRZYDOMOWYCH DRENAŻOWYCH OCZYSZCZALNI ŚCIEKÓW NA TERENIE GMINY BOBROWO

1 B I U R O U S Ł U G P R O J E K T O W Y C H I N A D Z O R U B U D O W L A N E G O Zbigniew Bejger 87-300 Brodnica, ul. Boh. Września 2 NIP 874-000-58-95 tel. (056) 498 37 95 egz. nr 1 PROJEKT BUDOWY PRZYDOMOWYCH DRENAŻOWYCH OCZYSZCZALNI ŚCIEKÓW NA TERENIE GMINY BOBROWO ZADANIE: BUDOWA 35 kpl. PRZYDOMOWYCH DRENAŻOWYCH OCZYSZCZALNI ŚCIEKÓW INWESTOR: BRANŻA : GMINA BOBROWO; 87-327 Bobrowo SANITARNA STUDIUM: PROJEKT BUDOWLANY I WYKONAWCZY ZESPÓŁ PROJEKTOWY: BRANŻA NAZWISKO I IMIĘ NR UPRAWNIEŃ PIĘCZĄTKA I PODPIS INSTALACJE SANITARNE PROJEKTANT tech. inst. sanit. BEJGER Zbigniew BP-RN-V/45/TO/83 Brodnica, sierpień 2007

2 SPIS TREŚCI DO PROJEKTU BUDOWY PRZYDOMOWYCH DRENAŻOWYCH OCZYSZCZALNI ŚCIEKÓW NA TERENIE GMINY BOBROWO I. OPIS TECHNICZNY: 1. Podstawa opracowania 2. Materiały wyjściowe 3. Ogólna charakterystyka terenu inwestycji i cel realizacji 4. Charakterystyka techniczna oczyszczalni ścieków z drenażem rozsączającym wraz z tabelą doboru oczyszczalni i parametrami technicznymi przyjętych osadników gnilnych. 4.1 Osadniki gnilne, parametry techniczne i właściwości 4.2 Technologia procesu oczyszczania i wykonania, tabela doboru oczyszczalni 4.3 Wymogi formalno prawne, instrukcja montażu zbiornika i odbioru 4.4 Wymogi gwarancyjne 5. Uwagi końcowe 6. Informacja BIOZ II. ZAŁĄCZNIKI: 1. Opinia ZUD 2. Oświadczenie projektanta 3. Uprawnienia projektowe 4. Zaświadczenie o członkostwie w Kujawsko Pomorskiej Okręgowej Izby Inżynierów Budownictwa III. RYSUNKI/ DOKUMENTY: 1. Wykaz zatwierdzonych właścicieli do budowy przydomowych oczyszczalni ścieków 2. Uzgodnienie z użytkownikiem 3. Mapa orientacyjna terenu inwestycji budowy oczyszczalni w skali 1: 10 000 ark. 6 4. Mapy sytuacyjne w skali 1: 500 z projektem oczyszczalni szt. 35,0 5. Profile przydomowych oczyszczalni ścieków szt. 35,0 6. Projekt przydomowej przepompowni ścieków branża technologiczna i elektryczna kpl. 1 7. Aprobata techniczna na projektowane zbiorniki gnilne 8. Atest higieniczny na projektowane zbiorniki OPIS TECHNICZNY

3 DO PROJEKTU BUDOWY PRZYDOMOWYCH DRENAŻOWYCH OCZYSZCZALNI ŚCIEKÓW NA TERENIE GMINY BOBROWO 1. PODSTAWA OPRACOWANIA: - Umowa z Gminą Bobrowo nr 24/07 2. MATERIAŁY WYJŚCIOWE: - Mapy sytuacyjne wysokościowe w skali 1: 500 - Wizja lokalna w terenie i pomiary - Uzgodnienia z właścicielem posesji 3. OGÓLNA CHARAKTERYSTYKA TERENU INWESTYCJI I CEL REALIZACJI: Tematem opracowania projektowego jest wybudowanie 35,0 kpl. Oczyszczalni drenażowych przydomowych dla gospodarstw rolnych na terenie Gminy Bobrowo. Na podstawie przeprowadzonego wywiadu z właścicielami gospodarstw i podpisanego oświadczenia zrzut dobowy ścieków nie przekroczy 7,5 m 3 /d i nie ma potrzeby opracowania aparatu wodnoprawnego i uzyskania pozwolenia na budowę. Dla gromadzenia i oczyszczania ścieków przyjęto osadniki gnilne i system drenażowy w oparciu o rozwiązaniu Firmy WO- BET HYDRET. Pojemności zbiorników gnilnych oraz długość drenażu rozsączającego i grubość warstwy drenażowej przyjęto na podstawie tabeli doboru oczyszczalni z drenażem rozsączającym wg wytycznych WOBET HYDRET. Osadniki gnilne przyjęto dwukomorowe z filtrem w drugiej komorze typu HDPEZ. Na podstawie przeprowadzonej wizji lokalnej w terenie i przeprowadzonym wywiadem z właścicielami posesji na terenie projektowanych oczyszczalni występują grunty i różnej charakterystyce, w zależności od struktury gruntu zaprojektowano odpowiednią grubość warstwy rozsączającej. Na 35 kpl. Projektowanych oczyszczalni 33 kpl. Zaprojektowano z grawitacyjnym odprowadzeniem ścieków w dwóch przypadkach u Pana Mey Andrzeja i Tadeusza Dombrowskiego ze względu na wysoki poziom wód gruntowych zaprojektowano drenaż w nasypie z przepompownią przetaczającą ścieki. Lokalizacja zbiorników gnilnych, systemu drenażowego została zawarta w załączonych do projektu na mapach sytuacyjnych i profilach wykonawczych dla poszczególnych gospodarstw.

4 4. CHARAKTERYSTYKA TECHNICZNA OCZYSZCZALNI ŚCIEKÓW Z DRENA- ŻEM ROZSĄCZAJĄCYM WRAZ Z TABELĄ DOBORU OCZYSZCZALNI I PA- RAMETRAMI TECHNICZNYMI PRZYJĘTYCH OSADNIKÓW GNILNYCH. 4.1 OSADNIKI GNILNE, PARAMETRY TECHNICZNE/ WŁAŚCIWOŚCI. Dane ogólne: Charakterystyka zbiornika: Zbiorniki bezodpływowe WOBET HYDRET wg rys. 1 są zbiornikami z polietylenu wysokiej gęstości, wykonanymi w kształcie poziomego walca. W górnej części wypukłości zbiornika wycięty jest otwór i wstawiona rura dopływowa. Przy drugim końcu zbiornika w osi pionowej znajduje się otwór rewizyjny z nadbudową. Doprowadzenie ścieków do zbiornika rurociągiem PCV 110 lub 160 ( DN 100 150 ) Oznaczenie zbiornika: Oznaczenie powinno zawierać następujące dane: - nazwa producenta: WOBET HYDRET - symbol urządzenia i pojemność: ZB - średnicę w m, - długość w m, Przykładowe oznaczenie zbiornika bezodpływowego na ścieki, produkowanego przez WO- BET HYDRET, pojemności 7 m 3, średnicy 1,5 m i długości 4m: WOBET HYDRET/ZB 7m3/1,5 4,0 Warunki lokalizacyjne: Odległość bezodpływowego zbiornika na ścieki od obiektów zagospodarowania działki musi być zgodna z wymaganiami określonymi w Rozporządzeniu Ministra Gospodarki Przestrzennej i Budownictwa w sprawie warunków technicznych jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie (Dz. U. Nr 10 z 1995 r., poz. 46, z późniejszymi zmianami). Lokalizacja musi być zatwierdzona w decyzji władz terenowych o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu. Zbiornik bezodpływowy na ścieki z polietylenu wysokiej gęstości nie może być instalowany pod jezdnią. Należy zapewnić łatwy dojazd i manewrowanie taboru asenizacyjnego. Warunki montażu:

5 Zbiorniki bezodpływowe na ścieki produkcji WOBET HYDRET, przystosowane są do wbudowania pod powierzchnię terenu. Dostosowane są do przykrycia warstwą gruntu nie przekraczającą 1 m. Instalacja zbiornika powinna być przeprowadzona zgodnie z instrukcją montażu dostarczoną przez producenta oraz pod nadzorem osoby posiadającej uprawnienia budowlane. W osadnikach zachodzą zjawiska sedymentacji i flotacji, które powodują oddzielenie substancji lekkich (oleje, tłuszcze) od substancji opadających na dno zbiornika. Proces przetwarzania dokonywany jest za pomocą bakterii, wprowadzanych do tego środowiska za pomocą odpowiednich preparatów. W ofercie firmy znajdują się osadniki jedno, dwu i trzykomorowe. Podział osadnika na komory umożliwia polepszenie procesów separacji, zabezpiecza również filtr przed zamuleniem co przyczynia się do polepszenia osiąganych rezultatów. Wypełnienie filtra jest wykonane z tworzyw sztucznych i nie wymaga okresowej wymiany. Osadniki mogą być przysypane 0,5 m warstwą obsypki w wersji HDPE R oraz 1 m warstwą w przypadku HDPE Z. Rodzaj wersji osadnika podany jest w tabeli doboru. pojemność Wysokość dan rury [m] średnica długość m 3 Wlot PCV 160 Wylot PCV 110 m m Liczba komór Rodzaj zastosowanego materiału 2,0 1,10 1,06 1,2 2,2 1-2 HDPE R/ HDPE Z 3,0 1,10 1,06 1,2 3,3 1-2 HDPE R/ HDPE Z 4,0 1,00 0,99 1,2 3,7 1-2 HDPE Z 4,5 1,00 0,99 1,5 4,2 1-3 HDPE Z 4,5 1,28 1,26 1,2 2,7 1-3 HDPE Z 5,0 1,28 0,99 1,5 4,6 1-3 HDPE Z 5,0 1,28 1,26 1,5 3,0 1-3 HDPE Z 6,0 1,28 1,26 1,5 3,6 1-3 HDPE Z 7,0 1,28 1,26 1,5 4,2 1-3 HDPE Z 8,0 1,28 1,26 1,5 4,6 1-3 HDPE Z 9,0 1,28 1,26 1,5 5,3 1-3 HDPE Z 10,0 1,28 1,26 1,5 5,8 1-3 HDPE Z 12,0 1,28 1,26 1,5 7,0 1-3 HDPE Z 14,0 1,28 1,26 1,5 8,2 1-3 HDPE Z 16,0 1,78 1,75 2,0 5,3 1-3 HDPE Z 18,0 1,78 1,75 2,0 5,9 1-3 HDPE Z 20,0 1,78 1,75 2,0 6,5 1-3 HDPE Z Posadowienie osadnika HDPE, w gruntach piaszczystych, bez możliwości występowania wód gruntowych Przed przystąpieniem do posadowienia należy sprawdzić czy zbiornik nie jest uszkodzony. Wykonać wykop tak aby pomiędzy zbiornikiem a ścianami wykopu pozostała wolna

6 0,5 m przestrzeń (w celu obsypania i zagęszczania piaskiem). Zbiornik montujemy na 10 cm obsypce piaskowej. Następnie poziomujemy i lekko obsypujemy piaskiem w celu ustabilizowania go. W trakcie montażu zbiornik zalewamy wodą w taki sposób aby poziom wody wlewanej do zbiornika był wyższy od poziomu obsypki. Zbiornik należy obsypywać warstwami o grubości 25 cm. Warstwy należy zagęścić ( polać wodą lub ubić). 4.2 TECHNOLOGIA PROCESU OCZYSZCZANIA, WYKONANIA, TABELA DO- BORU OCZYSZCZALNI. OCZYSZALNIE ŚĆIEKÓW Z DRENAŻEM ROZSĄCZAJĄCYM: System oczyszczania, oparty na drenażu, składa się z dwóch głównych elementów. Są to osadnik oraz drenaż rozsączający. W osadniku zachodzą zjawiska sedymentacji i flotacji, które powodują oddzielenie substancji lekkich (oleje, tłuszcze) od substancji opadających na dno zbiornika. Gromadzony osad z czasem należy wybrać wozem asenizacyjnym (raz na 12 18 msc.). Z osadnika, poprzez filtr, wypływają ścieki wstępnie podczyszczone, mogące być następnie doczyszczone w drenażu. Kolejnym elementem jest studzienka drenażowa, stanowiąca punkt od którego rozpoczyna się drenaż. W zależności od rodzaju studzienki można podłączyć od 2 do 5 ciągów drenażowych (standardowo są 3). Rury drenażowe układane są na podsypce ze żwiru płukanego o frakcji 16 32 mm. Drenaż od góry osłonięty jest geowłókniną, która zatrzymując piasek umożliwia przesączanie się wód opadowych. W obszarze podsypki wytwarza się błona biologiczna, która w dostępnie powietrza umożliwia zajście procesu doczyszczania. Kluczowe znaczenie ma wentylacja, której wlot jest na końcu drenażu, natomiast wylot powinien być wyprowadzony ponad kalenicę budynku. Proces oczyszczania kończy się na poziomie 1,5 m pod poziomem drenażu. Tabela doboru oczyszczalni z drenażem rozsączającym WOBET HYDRET

7 Maksymalna liczba stałych użytkowników Maksymalny przepływ średniodobwy Pojemność osadnika Liczba komór osadnika Długość drenażu rozsączającego Typ i ilość studzienek rozdzielczych Ilość ciągów dren. RLM m 3 /d m 3 mb 4 0,60 2 1-2 48 1x SR-2 lub SR-3 2-4 6 0,90 3 1-2 60 1x SR-3 3-5 8 1,20 4 1-2 96 1x SR-4 4 9 1,35 4,5 3 96 1x SR-4 4 10 1,50 4,5 3 105 1x SR-5 5 12 1,80 5 3 120 1x SR-5 5 14 2,10 6 3 144 1x SR-2, 2x SR-3 6 20 3,00 8 3 192 1x SR-2, 2x SR-4 8 25 3,75 10 3 240 1x SR-2, 2x SR-5 10 30 4,50 12 3 288 1x SR-3, 2x SR-4 12 4.3 WYMOGI FORMALNO PRAWNE, INSTRUKCJA MONTAŻU ZBIORNIKA, ODBIORU. Wymogi formalno prawne: Przed zakupem projektu i zbiornika na nieczystości płynne należy potwierdzenie jego przydatności do realizacji na wskazanej działce od właściwego organu administracji państwowej i od właściwego terenowego Inspektora Sanitarnego. W celu uzyskania pozwolenia na budowę należy przedłożyć właściwemu organowi administracji państwowej: UWAGA: - plan zagospodarowania działki z naniesioną lokalizacją zbiornika - zaadaptowany projekt zbiornika w zakresie przystosowania do warunków lokalnych, szczególnie gruntowo wodnych - dowód potwierdzający prawo do dysponowania nieruchomością na cele budowlane Autor adaptacji ponosi odpowiedzialność: - za poprawność adaptacji niniejszego produktu - za zgodność z obowiązującymi normami i przepisami w dniu złożenia projektu do zatwierdzenia Odpowiedzialny za prawidłowe wykonanie projektu budowlanego jest projektujący instalacje. Przykładowe instrukcje montażu:

8 Instalacja w gruntach w warunkach nie występowania wód gruntowych: Przed przystąpieniem do posadowienia należy sprawdzić czy zbiornik nie jest uszkodzony. Wykonać wykop tak aby pomiędzy zbiornikiem a ścianami wykopu pozostała wolna 0,5 m przestrzeń (w celu obsypania i zagęszczenia piaskiem). Zbiornik montujemy na 10 cm obsypce piaskowej. Następnie poziomujemy i lekko obsypujemy piaskiem w celu ustabilizowania go. W trakcie montażu zbiornik zalewamy wodą w taki sposób aby poziom wody wlewanej do zbiornika był wyższy od poziomu obsypki. Zbiornik należy obsypywać warstwami o grubości 25 cm. Warstwy należy zagęścić (polać wodą lub ubić). Instalacja w gruntach piaszczystych, gliniastych lub ilastych, w warunkach występowania wód gruntowych: W przypadku występowania wód gruntowych w miejscu posadowienia zbiornika, należy wykonać opaskę betonową w następujący sposób: po wypoziomowaniu i wykonaniu obsypki z piasku (tak jak to pokazano w Szkicu montażowym zbiorników w terenach o wysokim poziomie wód gruntowych... ), należy przygotować mieszankę cementu 350 ze żwirem o frakcji 1-3 mm, w stosunku ilościowym 1:3. Przygotowaną mieszankę wysypać w 2/3 wysokości zbiornika na wysokość 30 cm. Powstałą opaskę cementowo- żwirową należy ubić, a następnie zasypywać ją warstwami piasku grubości 25 cm. Dodatkowo można zastosować kotwienie przy użyciu geowłókniny. Kolejne warstwy piasku należy zagęścić (ubić). Jeżeli występuje wysoki poziom wód gruntowych należy na czas montażu obniżyć ich poziom przynajmniej o 40 cm poniżej dna wykopu. W trakcie montażu zbiornik zalewamy wodą w taki sposób aby poziom wody wlewanej do zbiornika był wyższy od poziomu obsypki. Głębokość posadowienia zbiornika: Zbiornik o średnicy 1,2 i 1,5 m o pojemności do 14 m 3 mogą zostać posadowione na głębokości nie przekraczającej 1 m obsypki nad górną płaszczyzną zbiornika. Zbiorniki o większej pojemności oraz średnicy 2,0 i 2,5 m mogą zostać posadowione na głębokości nie przekraczającej 0,5 m obsypki nad górną płaszczyzną zbiornika. W przypadku montażu na większej głębokości należy zastosować odpowiednią obsypkę z mieszanki piaskowo cementowej. Szczelność zbiornika:

9 Zbiornik po instalacji powinien zostać poddany próbie szczelności. W tym celu należy go napełnić wodą do poziomu dopływu. Zbiornik jest szczelny, jeżeli po 24 godzinach nie występują ubytki wody poza objętością obliczoną na parowanie. Próbę szczelności należy przeprowadzić przy temperaturze nie niższej nic + 5 o C i w czasie pogody bezdeszczowej. Instrukcja obsługi: Obsługa zbiornika bezodpływowego na ścieki WOBET-HYDRET polega na okresowym jego opróżnianiu za pomocą wozu asenizacyjnego. Z uwagi na procesy gnilne, zachodzące w nagromadzonych ściekach, częstotliwość opróżniania zbiornika powinna być uzależniona od intensywności użytkowania. Dla Potrzeb utrzymania właściwej błony biologicznej w osadniku gnilnym jak i złożu rozsączającym należy co pół roku wsypać do muszli ustępowej środek BIO7 CHOC (jedno opakowanie). Zbiorniki bezodpływowe na ścieki produkcji WOBET HYDRET posiadają: - Aprobata Techniczna nr AT/2003 08 215 wydana przez Instytut Ochrony Środowiska - Atest Higieniczny nr HK/W/0346/01/2003 wydany przez Państwowy Zakład Higieny Zmiany w ramach adaptacji: Wszelkie zmiany należy nanieść na rysunkach projektu trwałą i czytelną techniką, kolorem czerwonym i zatwierdzić przez organ administracji państwowej. 4.4 WYMOGI GWARANCYJNE Gwarancja nie obowiązuje w przypadku: - nieprzestrzegania przez instalatora, właściciela i użytkownika sposobu instalacji, oraz instrukcji użytkowania i zasady obsługi podanych przez Firmę instrukcja montażu jest zawsze dostarczana z fakturą, rachunkiem - przeróbek lub użytkowania innego niż wskazane przez producenta - zadziałania nadzwyczajnych sił przyrody (atmosferycznych, geologicznych, niezależnych od nas (np. powódź) - montażu zbiornika w przejeździe bez wykonania odpowiedniej płyty żelbetowej, zgodnie z instrukcją firmy - uszkodzeń mechanicznych spowodowanych przez klienta lub osoby trzecie.

10 O możliwościach naprawy uszkodzonego zbiornika na budowie decyduje uprawniony przedstawiciel producenta. W przypadku jeśli uszkodzenie nastąpiło nie z winy producenta, czynności tj. dojazd, wizja lokalna, naprawa uszkodzeń, itp. są w pełni odpłatne. Nie dopuszcza się: - toczenia lub ciągnięcia zbiornika po podłożu - zrzucania zbiornika ze skrzyni ładunkowej lub krawędzi wykopu na jego dno - posadowienia w wykopie uprzednio nie przygotowanym (bez podsypki piaskowej i nie oczyszczonymi z korzeni, kamieni i innych elementów mogących uszkodzić zbiornik) - posadowienia zbiornika nie wzmocnionego na poziomie, który spowoduje przekroczenie 1 m gruntu nad zbiornikiem - umieszczania nad zbiornikiem prefabrykatów betonowych nie zatwierdzonych uprzednio przez producenta (np. kręgów betonowych mających przedłużyć właz rewizyjny itp.) Każdorazowo należy sprawdzić, czy zbiornik nie uległ uszkodzeniu podczas transportu. Jeżeli nastąpiło uszkodzenie, fakt ten należy natychmiast zgłosić przedsiębiorstwu transportowemu i producentowi zbiornika, który podejmie odpowiednie decyzje o możliwościach usunięcia powstałych uszkodzeń. W przypadku stosowania pompy należy pamiętać, że od dna musi być ona oddalona minimum 10 cm. Zabezpieczy to dno zbiornika przed uszkodzeniami (np. wytarciem). Każdorazowo należy sprawdzić, czy zbiornik nie uległ uszkodzeniu podczas transportu. Jeżeli nastąpiło uszkodzenie, fakt ten należy natychmiast zgłosić przedsiębiorstwu transportowemu i producentowi zbiornika, który podejmie odpowiednie decyzje o możliwościach szybkiego usunięcia powstałego uszkodzenia. W przypadku gdy zbiornik ulegnie zniszczeniu lub uszkodzeniu po zamontowaniu, nie można do odkopać bądź wydobyć przed przyjazdem uprawnionego przedstawiciela producenta. Gdy jednak klient, instalator zignoruje to, utraci gwarancję, gdyż nie będzie można ustalić prawdziwych przyczyn zaistniałej sytuacji np. złego montażu.

11 5. UWAGI KOŃCOWE: a) Zastosowane rozwiązania projektowe są wzorcowe. b) Dopuszcza się zastosowanie rozwiązań technicznych innego producenta pod warunkiem dotrzymania parametrów technicznych zawartych w projekcie i cen kosztorysowych c) Wszelkie zmiany uzgodnić z autorem projektu d) Zawartość projektu w opracowaniach graficznych ułożono wg kolejności wyszczególnionej w wykazie właścicieli zatwierdzonych przez U.G. Bobrowo do budowy w 2007 r. Do projektu dołączono mapy orientacyjne w skali 1: 10 000, na których zaznaczono miejsce lokalizacji projektowanej oczyszczalni dla poszczególnych wsi. Za każdą mapą wg zaznaczonego obrębu zostały ułożone projekty oczyszczalni wg kolejności zawartej w wykazie właścicieli zatwierdzonych do budowy. Sporządził: 6. INFORMACJA BIOZ:

12 Dotycząca Bezpieczeństwa i Ochrony Zdrowia na podstawie art. 21a ust. 4 ustawy z dnia 7 lipca 1994 r. Prawo Budowlane (Dz. U. Z 2001 r. Nr 106 poz. 1126 z póź. Zmianami) dotyczy projektu budowlanego na zadanie inwestycyjne pn. Budowa przydomowych drenażowych oczyszczalni ścieków na terenie Gminy Bobrowo. Nazwa i adres obiektu budowlanego, nazwa inwestora, imię i nazwisko oraz adres projektanta zawarte są na stronie tytułowej projektu. CZĘŚĆ OPISOWA: Zakres opracowania projektowego przewiduje wybudowanie 35,0 kpl. Oczyszczalni przydomowych. Realizacja inwestycji rozpocznie od wytyczenia usytuowania oczyszczalni w terenie. Po trasie projektowanych oczyszczalni występuje uzbrojenie podziemne takie jak: kable energetyczne, linie energetyczne napowietrzne, kable telekomunikacyjne. Kable telekomunikacyjne nie stwarzają zagrożenia podczas prowadzenia robót. Zagrożeniem są istniejące kable energetyczne podziemne i linie energetyczne napowietrzne, które w razie ich przerwania mogą porazić prądem. Roboty ziemne prowadzone w miejscach skrzyżowań z kablami należy wykonać wg określenia w warunkach technicznych wydanych przez Zakład Energetyczny w Brodnicy, które zawarte są w opinii ZUD załączonej do projektu. Zagrożenie stanowią także wykopy o głębokości powyżej 1,0 m, które należy zabezpieczyć przed zasypaniem osób pracujących jak i postronnych. Zabezpieczenie wykonać poprzez wykonanie skarpowania o nachyleniu skarpy 1: 1,25. Wykopy należy zabezpieczyć przed wpadnięciem osób postronnych. W miejscach wykopu gdzie występuje komunikacja piesza należy stosować pomosty dla ruchu pieszego zabezpieczone barierami ochronnymi. Podczas pracy w wykopach stosować drabiny dla potrzeb bezpiecznego wchodzenia opuszczenia wykopu. Przy pracach montażowych stosować kaski ochronne. Pracowników zatrudnionych przy pracach ziemnych i montażowych należy przeszkolić pod względem BHP. Podczas prowadzenia robót przestrzegać wymagania techniczne wykonania i odbioru sieci wodociągowych zawarte w opracowaniu COBRTI INSTAL zeszyt nr 3. Opracował: