KIELCE, LISTOPAD 2012 r.

Załącznik do Uchwały Nr 1551/12 Zarządu Województwa Świętokrzyskiego z dnia 5 grudnia 2012 r. WOJEWÓDZTWO ŚWIĘTOKRZYSKIE OCENA STANU ZDROWIA MIESZKAŃCÓW WOJEWÓDZTWA ŚWIĘTOKRZYSKIEGO KIELCE, LISTOPAD 2012 r.

1

Spis treści Wstęp...5 I. CHARAKTERYSTYKA CZYNNIKÓW WARUNKUJĄCYCH ZDROWIE MIESZKAŃCÓW WOJEWÓDZTWA ŚWIĘTOKRZYSKIEGO...7 1. Analiza urodzeń w województwie świętokrzyskim... 7 1.1. Urodzenia... 7 1.2. Wnioski... 8 2. Analiza umieralności w województwie świętokrzyskim... 9 2.1. Zgony i współczynniki zgonów... 9 2.2. Zgony niemowląt... 17 2.3. Umieralność z powodu wszystkich przyczyn zgonów... 18 2.4. Główne przyczyny zgonów... 19 2.5. Wnioski... 23 3. Analiza struktury hospitalizacji ogólnych i psychiatrycznych... 24 3.1. Wnioski... 46 4. Zapadalność na choroby zakaźne... 47 4.1. Działania w sytuacjach kryzysowych... 47 4.2. Choroby zakaźne wieku dziecięcego... 48 4.3. Sytuacja epidemiologiczna w zakresie innych, wybranych jednostek chorobowych w województwie świętokrzyskim w 2011 r.... 49 4.4. Zakażenia szpitalne... 52 5. Zapobieganie chorobom... 55 5.1. Realizacja programu szczepień ochronnych... 55 5.2. Programy zdrowotne realizowane w województwie świętokrzyskim... 57 5.2.1. Program profilaktyki raka piersi... 57 5.2.2. Program profilaktyki raka szyjki macicy... 57 5.2.3. Program profilaktyki wczesnego wykrywania chorób układu krążenia... 58 5.2.4. Program profilaktyki wczesnego wykrywania chorób płuc... 58 5.2.5. Program profilaktyki próchnicy u dzieci i młodzieży... 59 5.2.6. Inne programy zdrowotne realizowane województwie świętokrzyskim... 59 5.3. Wnioski... 60 6. Czynniki ryzyka mieszkańców województwa świętokrzyskiego... 61 6.1. Palenie papierosów... 62 6.1.1. Palenie tytoniu przez młodzież... 62 6.1.2. Bierne palenie tytoniu... 63 6.2. Spożycie alkoholu... 65 6.2.1. Picie alkoholu przez młodzież... 65 6.2.2. Nadużywanie alkoholu i upicie alkoholowe... 66 6.2.3. Szkody zdrowotne spowodowane piciem alkoholu... 67 2

6.3. Używanie narkotyków i środków odurzających... 69 6.3.1. Dostępność narkotyków... 70 6.4. Podsumowanie... 72 6.5. Aktywność fizyczna... 73 6.6. Nadwaga i otyłość... 73 6.7. Spożycie owoców i warzyw... 74 6.8. Leczenie osób uzależnionych... 75 6.9. Wnioski... 78 7. Czynniki społeczno ekonomiczne mające wpływ na powstawanie potrzeb zdrowotnych... 80 7.1. Ludność województwa świętokrzyskiego... 80 7.2. Struktura ludności Województwa Świętokrzyskiego... 84 7.3. Trendy demograficzne populacji województwa świętokrzyskiego... 96 7.4. Prognoza ludności... 106 7.4.1. Prognoza ludności na lata 2015 2035... 106 7.5. Przyrost naturalny w województwie świętokrzyskim... 110 7.6. Wnioski... 111 7.7. Bezrobocie w województwie świętokrzyskim... 112 7.7.1. Stopa bezrobocia w województwie świętokrzyskim... 112 7.7.2. Bezrobotni w województwie świętokrzyskim... 114 7.7.3. Zmiany w poziomie bezrobocia na przestrzeni 2011 roku... 119 7.7.4. Bezrobotni zamieszkali na wsi... 119 7.7.5. Bezrobotne kobiety i mężczyźni... 119 7.7.6. Niepełnosprawni bezrobotni... 120 7.7.7. Bezrobotni według wieku i poziomu wykształcenia... 120 7.7.8. Podsumowanie... 121 8. Środowisko fizyczne... 122 8.1. Zanieczyszczenia powietrza... 122 8.1.1. Główne źródła zanieczyszczeń... 125 8.1.2. Wyniki klasyfikacji według kryteriów ustanowionych dla ochrony zdrowia ludzi.. 129 8.1.3. Podsumowanie... 132 8.2. Zaopatrzenie w wodę do spożycia... 133 8.2.1. Jakość wody do spożycia... 133 8.2.2. Charakterystyka poszczególnych grup urządzeń zaopatrzenia ludności w wodę.. 134 8.2.3. Podsumowanie... 136 8.3. Infrastruktura komunalna... 137 9. Zasoby systemu ochrony zdrowia województwa świętokrzyskiego... 139 9.1. Podmioty lecznicze, dla których organem prowadzącym jest Województwo Świętokrzyskie... 139 9.2. Podmioty lecznicze, dla których organem prowadzącym jest powiat... 141 9.3. Podmioty lecznicze, dla których organem prowadzącym jest Minister Obrony Narodowej... 145 3

9.4. Zakłady opieki zdrowotnej, dla których organem założycielskim jest Minister Spraw Wewnętrznych i Administracji... 146 9.5. Inne podmioty lecznicze... 146 9.6. Zasoby kadrowe systemu ochrony zdrowia... 149 9.6.1. Zatrudnienie lekarzy i lekarzy dentystów w województwie świętokrzyskim i poszczególnych powiatach... 149 9.6.2. Zatrudnienie pielęgniarek i położnych w województwie świętokrzyskim i poszczególnych powiatach... 149 II. WARUNKI ZASPOKOJENIA POTRZEB ZDROWOTNYCH MIESZKAŃCÓW WOJEWÓDZTWA ŚWIĘTOKRZYSKIEGO...150 1. Warunki zaspokojenia potrzeb zdrowotnych w zakresie podstawowej opieki zdrowotnej.... 150 2. Warunki zaspokojenia potrzeb zdrowotnych w podstawowej i specjalistycznej opiece zdrowotnej w zakresie stomatologii... 153 3. Warunki zaspokojenia potrzeb w zakresie specjalistycznej ambulatoryjnej opieki zdrowotnej... 156 3.1. Warunki zaspokojenia potrzeb zdrowotnych w zakresie specjalistycznej ambulatoryjnej opieki zdrowotnej dla populacji województwa... 156 3.2. Warunki zaspokojenia potrzeb w zakresie specjalistycznej ambulatoryjnej opieki zdrowotnej dla poszczególnych powiatów... 157 4. Warunki zaspokojenia świadczeń zdrowotnych w zakresie stacjonarnej opieki zdrowotnej.... 164 4.1. Warunki zaspokojenia świadczeń zdrowotnych w zakresie stacjonarnej opieki zdrowotnej dla populacji województwa świętokrzyskiego... 164 4.2. Warunki zaspokojenia świadczeń zdrowotnych w zakresie stacjonarnej opieki zdrowotnej dla populacji powiatów... 166 4.3. Warunki zaspokojenia świadczeń zdrowotnych w zakresie lecznictwa uzdrowiskowego dla populacji województwa świętokrzyskiego... 171 5. Warunki zaspokojenia potrzeb zdrowotnych w zakresie programów profilaktycznych dla populacji województwa świętokrzyskiego... 172 Podsumowanie...174 Spis tabel...181 Spis wykresów...184 Aneks...0 4

Wstęp Podstawę kreowania polityki zdrowotnej Województwa Świętokrzyskiego stanowi zaktualizowana Strategia Rozwoju Województwa Świętokrzyskiego do roku 2020, przyjęta Uchwałą Nr XLII/508/06 Sejmiku Województwa Świętokrzyskiego z dnia 26 października 2006 r. Nadrzędną funkcją strategii rozwoju regionu jest Podniesienie poziomu i jakości życia mieszkańców województwa świętokrzyskiego. Misji Strategii podporządkowane są wszelkie inne kierunki bezpośrednich i pośrednich działań strategicznych, które stanowią lub mogą stanowić składowe części Strategii Rozwoju Województwa Świętokrzyskiego. Celem generalnym Strategii jest: Wzrost atrakcyjności województwa fundamentem zintegrowanego rozwoju w sferze społecznej, gospodarczej i przestrzennej. Cele warunkujące odnoszące się do rozwoju zasobów ludzkich (Cel 2) i wzmocnienie potencjału instytucjonalnego województwa (Cel 4), wyznaczają m.in. priorytety i kierunki działań rozwoju zasobów kadr medycznych i placówek ochrony zdrowia oraz zintegrowanej polityki społecznej jak: profilaktyka prozdrowotna, promocja zdrowia i aktywnego stylu życia. Realizując cele Strategii w Departamencie Ochrony Zdrowia Urzędu Marszałkowskiego opracowywane są dokumenty, które ściśle korespondują z założeniami, celami i zadaniami Narodowego Programu Zdrowia na lata 2007 2015 stanowiącego Załącznik do Uchwały Nr 90/2007 Rady Ministrów z dnia 15 maja 2007 r., Narodowym Planem Zdrowotnym na lata 2004 2013 ogłoszonym przez Ministra Zdrowia w Komunikacie z dnia 30 kwietnia 2004 r. oraz Strategii Rozwoju Ochrony Zdrowia w Polsce na lata 2007 2013, dokumentu przyjętego przez Radę Ministrów w dniu 21 czerwca 2005 r. Nawiązują także do Światowej Deklaracji Zdrowia przyjętej przez WHO w 1998 r., a w szczególności do przyjętego przez Europejski Komitet Regionalny WHO dokumentu pn. Zdrowie 21 zdrowie dla wszystkich w XXI wieku oraz nowej strategii Zdrowia, "Razem dla zdrowia: Strategiczne podejście dla UE na lata 2008-2013" przyjętej przez Komisję Europejską w dniu 23 października 2007 roku. 5

Odnoszą się także do Strategii Rozwoju Kraju na lata 2007-2015 (SRK) przyjętej przez Radę Ministrów 29 listopada 2006 r.; Narodowych Strategicznych Ram Odniesienia na lata 2007-2013 (NSRO) wspierających wzrost gospodarczy i zatrudnienie (Narodowa Strategia Spójności); Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki przyjętego do realizacji decyzją Komisji Europejskiej nr CCI 2007 PL 051 PO 001 z dnia 28 września 2007 r., który jest jednym z programów operacyjnych służących realizacji Narodowych Strategicznych Ram Odniesienia 2007-2013 i obejmuje całość interwencji Europejskiego Funduszu Społecznego (EFS) w Polsce oraz stanowi odpowiedź na wyzwania, jakie przed państwami członkowskimi stawia odnowiona Strategia Lizbońska i ma przyczyniać się do urzeczywistnienia jej założeń. Podstawą prawną opracowania dokumentu Ocena stanu zdrowia mieszkańców województwa świętokrzyskiego jest art. 9 Ustawy z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (Dz. U. z 2008 r. Nr 164, poz. 1027 z późn. zm.). Ocena stanu zdrowia mieszkańców województwa świętokrzyskiego ściśle koresponduje z założeniami wymienionych wyżej dokumentów. Dokument składa się z dwóch części. W pierwszej przedstawiona została charakterystyka stanu zdrowia mieszkańców województwa oraz analiza czynników determinujących zdrowie jakimi są uwarunkowania demograficzne, czynniki ryzyka zdrowotnego oraz problemy zdrowotne. Istotnym elementem jest określenie zasobów systemu ochrony zdrowia województwa świętokrzyskiego. Czynniki te stanowią podstawę do określenia potrzeb zdrowotnych populacji wymagających podjęcia działań zapobiegawczych, leczniczych i rehabilitacyjnych. W drugiej części, na podstawie analizy sytuacji zdrowotnej, sprecyzowane zostały warunki zaspokojenia potrzeb zdrowotnych mieszkańców województwa świętokrzyskiego w zakresie podstawowej, specjalistycznej ambulatoryjnej oraz stacjonarnej opieki zdrowotnej. Określone zostały także warunki zaspokojenia potrzeb zdrowotnych w zakresie stomatologii oraz w zakresie profilaktycznych programów zdrowotnych. 6

I. CHARAKTERYSTYKA CZYNNIKÓW WARUNKUJĄCYCH ZDROWIE MIESZKAŃCÓW WOJEWÓDZTWA ŚWIĘTOKRZYSKIEGO Charakteryzując stan zdrowia mieszkańców województwa wzięto pod uwagę współczynniki urodzeń oraz sytuację epidemiologiczną, w tym wskaźniki dotyczące umieralności, chorobowości i zapadalności. Analizując natomiast czynniki warunkujące zdrowie zwrócono uwagę na wybrane działania profilaktyczne oraz zachowania zdrowotne, strukturę demograficzną, sytuację społeczno-ekonomiczną mieszkańców, środowisko fizyczne oraz regionalne zasoby systemu ochrony zdrowia województwa. 1. Analiza urodzeń w województwie świętokrzyskim 1.1. Urodzenia Liczba urodzeń żywych w 2011 roku wynosiła 11 600 i była niższa w stosunku do 2010 r. (12 445) o 845 osób. Ogółem na wsiach rodzi się więcej dzieci niż w miastach. W 2011 r. (w stosunku do roku 2010) odnotowano spadek urodzeń żywych zarówno w miastach (4 905 w 2011 r.,5 323 w 2010 r., 5 452 w 2009 r. i 5 330 w 2008 r.), jak i na wsiach (6 695 w 2011 r., 7 122 w 2010 r., 7 289 w 2009 r. i 7 406 w 2008 r.). Współczynnik urodzeń żywych na 1000 ludności w roku 2011 wynosił 9,08 i był niższy o 0,75 w stosunku do roku 2010. Najwyższy współczynnik urodzeń żywych na 1000 ludności w roku 2011 odnotowano w powiatach: kieleckim (10,51), staszowskim (9,89) i jędrzejowskim (9,88), najniższy zaś w powiatach: kazimierskim (7,68), ostrowieckim (7,69) i skarżyskim (7,84). W miastach, najwyższy współczynnik urodzeń żywych na 1000 ludności w 2011 r. odnotowano w powiatach: kieleckim (9,84), jędrzejowskim (9,83) i staszowskim (9,18), najniższy zaś w powiatach: kazimierskim (6,63), opatowskim (7,14) i skarżyskim (7,37). Na wsiach natomiast najwyższy współczynnik urodzeń żywych na 1000 ludności w 2011 r. odnotowano w powiatach: kieleckim (10,55), staszowskim (10,27), i starachowickim (10,10), najniższy zaś w powiatach: kazimierskim (7,95), ostrowieckim (8,33) i opatowskim (8,40). Liczbę urodzeń żywych w latach 2005 2011 ilustruje poniższy wykres. 7

13 000 12 500 12 736 12 741 12 445 12 000 11 971 11 500 11 477 11 349 11 600 11 000 10 500 10 000 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 Urodzenia żywe Wykres 1. Liczba urodzeń żywych w latach 2005 2011 Tabela 1. Współczynnik żywych urodzeń na 1000 mieszkańców województwa świętokrzyskiego w latach 2010-2011 ogółem w województwie i poszczególnych powiatach z podziałem miasto wieś Współczynnik żywych urodzeń na 1000 osób województwo ŚWIĘTOKRZYSKIE kod TERYT rok 2010 rok 2011 Powiat (pełny) ogółem w tym ogółem w tym miasto wieś miasto wieś 1 2 3 4 5 6 7 8 9 1. BUSKI 2601 9,93 9,97 9,92 8,83 9,17 8,73 2. JĘDRZEJOWSKI 2602 11,51 11,38 11,57 9,88 9,83 9,90 3. KAZIMIERSKI 2603 8,36 8,71 8,27 7,68 6,63 7,95 4. KIELECKI 2604 11,29 12,34 11,22 10,51 9,84 10,55 5. KONECKI 2605 9,64 9,10 9,88 8,94 8,45 9,16 6. OPATOWSKI 2606 9,43 9,36 8,45 8,14 7,14 8,40 7. OSTROWIECKI 2607 8,59 8,35 9,09 7,69 7,40 8,33 8. PIŃCZOWSKI 2608 8,65 8,13 8,87 9,14 8,97 9,22 9. SANDOMIERSKI 2609 8,82 8,49 9,00 8,52 8,54 8,50 10. SKARŻYSKI 2610 8,73 8,49 9,35 7,84 7,37 9,06 11. STARACHOWICKI 2611 9,74 9,09 10,66 8,84 7,95 10,10 12. STASZOWSKI 2612 10,39 10,38 10,40 9,89 9,18 10,27 13. WŁOSZCZOWSKI 2613 10,05 9,57 10,19 9,31 8,83 9,46 14. MIASTO KIELCE 2661 9,59 9,59-9,16 9,16-15. WOJEWÓDZTWO OGÓŁEM 9,83 9,33 10,24 9,08 8,52 9,53 Opracowano na danych opublikowanych przez GUS na stronach internetowych Tabele Dane dla jednostki podziału lokalnego Ludność 1.2. Wnioski Analizując dane dotyczące urodzeń w latach 2010 2011 zaobserwowano: znaczny spadek urodzeń żywych w 2011 r. w stosunku do roku 2010, spadek liczby urodzeń żywych zarówno w miastach, jak i na wsiach, utrzymujący się wyższy współczynnik urodzeń żywych dla populacji zamieszkującej na wsi niż w miastach. 8

2. Analiza umieralności w województwie świętokrzyskim Analiza umieralności jest najczęściej stosowaną metodą oceny stanu zdrowia populacji. Ocena trendów umieralności pozwala zwrócić uwagę na najistotniejsze problemy zdrowotne szczególnie na te przypadki, które okazały się na tyle poważne, że stały się przyczyną utraty życia. Istotną rolę odgrywa tu analiza umieralności przedwczesnej odnoszącej się do zgonów przed 65 rokiem życia oraz umieralności do uniknięcia odnoszącej się do zgonów, którym można zapobiec stosując nowoczesne metody profilaktyki i leczenia w ramach aktualnej wiedzy medycznej. 2.1. Zgony i współczynniki zgonów W 2011 r. liczba zgonów ogółem wynosiła 13 725 i była niższa w stosunku do 2010 r. o 281 osób. W 2010 r. liczba zgonów wynosiła 14 006, w 2009 r. 13 797, w 2006 r. 13 803, w 2007 r. 13 709 i w 2008 r. 13 891. Nadal obserwuje się większą liczbę zgonów wśród populacji mężczyzn (w 2011 r. 7 358, 2010 r. 7 384, 2009 r. 7 437, 2008 r. 7 535, 2007 r. 7 443 i w 2006 r. 7 475) niż wśród populacji kobiet (w 2011 r. 6 367, 2010 r. 6 622, 2009 r. 6 360, 2008 r. 6 356, 2007 r. 6 266 i w 2006 r. 6 328). Również utrzymuje się tendencja wyższej umieralności wśród mieszkańców wsi, niż wśród mieszkańców miast. W 2011 r. w miastach zmarło 5 581 osób (w 2010 r. 5 607, 2009 r. 5 633, 2008 r. 5 680, 2007 r. 5 558, 2006 r. 5 504), na wsiach zmarło 8 144 osoby (w 2010 r. 8 399, 2009 r. 8 164 2008 r. 8 211, 2007 r. 8 151, 2006 r. 8 299). 15 000 14 000 13 803 13 709 13 891 13 797 14 006 13 725 13 269 13 000 12 000 11 000 10 000 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 Zgony ogółem Wykres 2. Liczba zgonów w latach 2005 2011 9

Analizując wskaźniki zgonów na 10 tys. ludności w 2011 r. odnotowano spadek o 3,25 w stosunku do 2010 r. (107,38 w 2011 r., 110,63 w 2010 r., 108,63 w 2009 r., 109,14 w 2008 r. i 107,48 w 2007 r.) W 2011 r. najwyższy współczynnik zgonów na 10 tys. osób odnotowano w powiatach: pińczowskim (137,14), kazimierskim (128,59) i buskim (127,61). Natomiast najniższy współczynnik odnotowano w Kielcach (88,40) oraz w powiatach: kieleckim (92,80) i starachowickim (106,24). W miastach najwyższy współczynnik zgonów na 10 tys. osób odnotowano w powiatach: kieleckim (107,90), kazimierskim (107,78), ostrowieckim (107,40), najniższy natomiast w powiatach: staszowskim (79,49), Kielcach (88,40) i sandomierskim (93,95). Na obszarach wiejskich najwyższy współczynnik zgonów na 10 tys. osób odnotowano w powiatach: pińczowskim (153,85), buskim (137,03) i kazimierskim (133,91), najniższy zaś w powiatach: kieleckim (91,72), starachowickim (106,33) i skarżyskim (107,43). Współczynniki zgonów na 10 tys. ludności w województwie i poszczególnych powiatach z uwzględnieniem płci oraz podziału na grupy wiekowe z postępem 5 lat, w latach 2010 i 2011, przedstawiają tabele 2 8. Tabela 2. Współczynnik zgonów na 10 tys. osób ogółem w województwie i w poszczególnych powiatach w latach 2010-2011 z uwzględnieniem podziału miasto-wieś Współczynnik zgonów na 10 tys. osób WOJEWÓDZTWO ŚWIĘTOKRZYSKIE kod rok 2010 rok 2011 Powiat TERYT ogółem w tym ogółem w tym miasto wieś miasto wieś 1 2 3 4 5 6 7 8 9 1. BUSKI 2601 132,48 96,17 143,30 127,61 95,86 137,03 2. JĘDRZEJOWSKI 2602 118,16 98,40 126,68 114,28 97,91 121,37 3. KAZIMIERSKI 2603 141,27 133,62 143,15 128,59 107,78 133,91 4. KIELECKI 2604 94,99 105,45 94,25 92,80 107,90 91,72 5. KONECKI 2605 111,15 90,28 120,63 116,90 96,81 126,31 6. OPATOWSKI 2606 135,17 95,41 145,45 122,35 102,33 127,67 7. OSTROWIECKI 2607 114,97 109,11 127,75 112,83 107,40 124,83 8. PIŃCZOWSKI 2608 139,46 109,81 152,18 137,14 99,28 153,85 9. SANDOMIERSKI 2609 119,90 105,47 127,97 112,62 93,95 123,21 10. SKARŻYSKI 2610 108,63 106,13 115,12 107,23 107,15 107,43 11. STARACHOWICKI 2611 108,82 106,17 112,60 106,24 106,18 106,33 12. STASZOWSKI 2612 102,97 67,10 121,99 106,31 79,49 120,83 13. WŁOSZCZOWSKI 2613 128,49 128,49 135,18 113,04 100,34 116,84 14. MIASTO KIELCE 2661 91,41 91,41-88,40 88,40 - WOJEWÓDZTWO OGÓŁEM 110,63 98,32 120,72 107,38 96,98 115,91 Opracowano na podstawie danych opublikowanych przez GUS na stronach internetowych Tabele Dane dla jednostki podziału lokalnego Ludność 10

Tabela 3. Współczynnik zgonów na 10 tys. osób OGÓŁEM w województwie i w poszczególnych powiatach w roku 2011 z uwzględnieniem podziału na grupy wiekowe z postępem 5 lat Współczynnik zgonów na 10 tys. osób OGÓŁEM WOJEWÓDZTWO ŚWIĘTOKRZYSKIE Rok 2011 Powiat z tego w grupach wiekowych Lp ogółem Nazwa Kod teryt 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 0 1-4 5-9 10-14 15-19 OGÓŁEM WOJEWÓDZTWO 107,38 60,61 1,58 0,53 1,87 4,75 6,65 6,73 11,51 17,57 29,03 42,61 65,22 92,06 140,69 510,82 1 BUSKI 2601 127,61 77,28 0 0 0 6,46 4,12 8,64 10,88 14,85 30,19 20,08 53,83 114,22 152,28 582,92 2 JĘDRZEJOWSKI 2602 114,28 69,04 0 0 0 8,79 4,85 9,75 14,07 12,95 39,03 46,33 65,03 85,73 131,71 568,29 3 KAZIMIERSKI 2603 128,59 36,76 0 6,78 0 4,43 20,13 14,20 15,31 24,77 13,16 35,20 53,58 86,17 172,88 565 4 KIELECKI 2604 92,80 27,84 2,18 0 1,61 3,31 8,33 13,56 9,82 19,69 17,81 45,27 71,49 103,56 138,20 536,61 5 KONECKI 2605 116,90 93,83 0 0 2,34 0 3,56 5,91 20,87 21,39 36,13 60,30 69,19 112,81 140,43 522,92 6 OPATOWSKI 2606 122,35 44,64 4,73 0 3,42 10,91 12,84 2,34 12,34 23,63 36,40 47,42 87,98 103,98 170,32 549,06 7 OSTROWIECKI 2607 112,83 66,59 4,74 2,11 1,81 2,95 8,16 2,18 11,01 27,54 22,76 32,58 89,40 87,65 133,24 519,69 8 PIŃCZOWSKI 2608 137,14 81,97 0 0 9,54 11,14 0 6,40 13,95 14,94 36,03 34,47 48,22 85 149,58 632,57 9 SANDOMIERSKI 2609 112,62 87,46 3,25 0 4,80 11,04 6,83 4,74 13,29 10,63 21,53 50,54 66,23 101,16 165,56 507,86 10 SKARŻYSKI 2610 107,23 64,94 3,59 0 0 6,60 11,62 7,77 9,99 11,19 44,98 48,95 48,36 93,39 148,48 456,83 11 STARACHOWICKI 2611 106,24 97,44 0 0 2,23 5,17 1,54 2,65 15,83 17,56 31,72 52,11 55,23 89,27 145,39 465,40 12 STASZOWSKI 2612 106,31 27,40 0 0 0 3,91 5,58 4,98 5,33 13,42 32,90 54,59 58,59 70,01 150,44 566,18 13 WŁOSZCZOWSKI 2613 113,04 93,02 5,30 0 0 0 11,55 2,71 8,66 22,08 35,34 41,67 84,72 71,01 115,63 555,56 14 MIASTO KIELCE 2661 88,40 53,71 0 1,24 2,49 1,01 3,60 4,08 8,72 14,59 29,52 31,39 55,43 81,29 122,41 395,70 20-24 25-29 30-34 35-39 40-44 45-49 50-54 55-59 60-64 65 + 11

Tabela 4. Współczynnik zgonów na 10 tys. osób OGÓŁEM w województwie i w poszczególnych powiatach w roku 2010 z uwzględnieniem podziału na grupy wiekowe z postępem 5 lat Współczynnik zgonów na 10 tys. osób OGÓŁEM WOJEWÓDZTWO ŚWIĘTOKRZYSKIE Rok 2010 Powiat z tego w grupach wiekowych Lp Nazwa ogółem 0 1-4 5-9 10-14 15-19 Kod teryt 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 OGÓŁEM WOJEWÓDZTWO 110,63 63,27 2,71 0,89 0,61 4,95 8,94 8,62 9,23 18,88 27,49 41,45 66,13 101,83 133,90 538,34 1 BUSKI 2601 132,48 69,54 0 0 2,64 4,34 6,06 3,28 21,06 14,14 25,28 42,55 64,72 98,17 146,05 608,30 2 JĘDRZEJOWSKI 2602 118,16 19,92 0 0 0 12,02 12,55 6,55 8,64 26,55 34,45 29,38 58,46 97,86 129,52 601,45 3 KAZIMIERSKI 2603 141,27 103,81 8,35 0 0 4,33 11,77 6,91 8,14 12,98 42,41 44,09 73,56 99,05 138,61 632,79 4 KIELECKI 2604 94,99 82,04 1,16 2,96 0 4,49 8,23 9,95 6,42 19,66 30,60 46,29 69,04 112,17 136,36 546,65 5 KONECKI 2605 111,15 50,96 6,26 0 0 5,77 9,77 8,65 5,23 18,72 28,17 35,73 68,22 96,40 141,03 522,09 6 OPATOWSKI 2606 135,17 78,74 0 0 0 8,07 19,51 22,19 12,96 22,50 24,81 30,34 76,57 110,78 146,40 647,51 7 OSTROWIECKI 2607 114,97 103,84 2,53 0 1,77 5,62 12,22 11,67 11,18 24,07 27,92 30,60 68,10 100,12 141,36 537,96 8 PIŃCZOWSKI 2608 139,46 57,97 7,13 5,57 0 0 6,73 9,29 14,55 40,37 28,56 57,41 113,39 134,12 142,42 583,71 9 SANDOMIERSKI 2609 119,90 99,86 0 0 2,31 0 16,32 2,96 10,66 15,25 24,55 45,66 50,91 108,01 143,38 581,33 10 SKARŻYSKI 2610 108,63 74,96 0 0 0 2,10 12,45 5,54 7,38 16,76 28,72 65,29 63,40 101,43 117,60 478,36 11 STARACHOWICKI 2611 108,82 33,63 2,79 2,46 0 1,64 4,29 6,48 9,62 17,39 23,99 48,95 67,27 109,16 134,60 486,54 12 STASZOWSKI 2612 102,97 78,84 0 0 2,34 9,58 3,48 9,96 5,87 14,69 22,66 40,43 75,07 95,61 132,33 532,99 13 WŁOSZCZOWSKI 2613 128,49 43,76 26,80 0 0 11,71 2,92 12,66 12,37 16,84 44,26 34,95 76,38 122,92 119,34 627,71 14 MIASTO KIELCE 2661 91,41 34,25 1,34 0 0 2,79 5,09 8,28 7,77 15,21 19,83 36,03 52,46 84,50 124,50 435,04 20-24 25-29 30-34 35-39 40-44 45-49 50-54 55-59 60-64 65 + 12

Tabela 5. Współczynnik zgonów na 10 tys. MĘŻCZYŹNI ogółem w województwie i w poszczególnych powiatach w roku 2011, z uwzględnieniem podziału na grupy wiekowe z postępem 5 lat Współczynnik zgonów na 10 tys. MĘŻCZYŹNI WOJEWÓDZTWO ŚWIĘTOKRZYSKIE Rok 2011 Powiat z tego w grupach wiekowych Lp ogółem Nazwa Kod teryt 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 0 1-4 5-9 10-14 15-19 OGÓŁEM WOJEWÓDZTWO 117,87 67,04 1,15 0,69 2,73 6,13 9,63 10,78 17,70 30,33 43,35 64,01 96,19 138,30 217,94 610,32 1 BUSKI 2601 134,59 59,35 0 0 0 12,54 8,01 10,05 14,17 25,60 32,72 34,41 71,79 178,90 216,58 702,99 2 JĘDRZEJOWSKI 2602 121,28 66,52 0 0 0 10,38 6,18 16,12 19,06 21,05 51,79 67,11 97,59 114,12 217,99 655,04 3 KAZIMIERSKI 2603 131,76 85,47 0 13,33 0 0 30,82 20 29,92 46,44 17,39 60,19 72,83 129,68 297,95 605,29 4 KIELECKI 2604 101,19 26,46 2,11 0 3,15 3,91 11,63 20,74 14,32 29,35 24,30 64,13 112,74 153,91 207,54 634,26 5 KONECKI 2605 133,40 75,38 0 0 0 0 0 8,49 29,74 40,02 50,82 95,91 103,82 175 215,36 670,83 6 OPATOWSKI 2606 129,96 88,50 0 0 0 21,32 14,69 4,47 18,68 45,50 42,07 53,42 114,84 147,87 260,51 651,71 7 OSTROWIECKI 2607 122,22 62,11 0 4,19 3,51 2,90 7,77 2,09 19,35 48,54 27,43 53,27 132,62 138,97 205,89 601,75 8 PIŃCZOWSKI 2608 146,52 52,91 0 0 18,33 7,24 0 11,98 25,32 28,92 61,59 52,40 72,29 133,33 241,51 765,73 9 SANDOMIERSKI 2609 122,58 57,14 0 0 4,66 14,49 9,89 9,18 12,71 20,70 39,12 81,11 118,01 147,95 236,45 590,95 10 SKARŻYSKI 2610 122,53 126,18 6,94 0 0 8,33 14,81 14,83 15,67 17,87 76,79 73,92 65,52 142,12 241,90 580,54 11 STARACHOWICKI 2611 126,35 114,94 0 0 4,32 6,67 2,99 5,13 27,46 33,52 51,76 85,70 79,08 139,16 244,33 615,92 12 STASZOWSKI 2612 113,95 54,35 0 0 0 3,89 10,57 6,43 6,81 25,83 51,81 86,66 92,06 104,53 224,37 651,42 13 WŁOSZCZOWSKI 2613 122,84 88,11 10,06 0 0 0 21,95 5,26 16,30 41,99 68,49 57,32 97,31 93,02 183,80 682,06 14 MIASTO KIELCE 2661 98,86 74,87 0 0 4,84 2 5,70 8,09 14,91 22,51 48,23 41,18 78,71 121,51 185,27 461,80 20-24 25-29 30-34 35-39 40-44 45-49 50-54 55-59 60-64 65 + 13

Tabela 6. Współczynnik zgonów na 10 tys. MĘŻCZYŹNI w województwie i w poszczególnych powiatach w roku 2010, z uwzględnieniem podziału na grupy wiekowe z postępem 5 lat Współczynnik zgonów na 10 tys. MĘŻCZYŹNI WOJEWÓDZTWO ŚWIĘTOKRZYSKIE Rok 2010 Powiat z tego w grupach wiekowych Lp Nazwa ogółem 0 1-4 5-9 10-14 15-19 Kod teryt 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 OGÓŁEM WOJEWÓDZTWO 119,78 70,24 2,03 0,35 0,60 6,38 14,91 15,23 14,26 27,46 45,47 62,21 98,14 154,57 202,04 637,54 1 BUSKI 2601 137,69 113,64 0 0 5,15 8,37 12,14 6,35 22,31 19,68 44,05 72,90 105,01 145,65 234,20 687,42 2 JĘDRZEJOWSKI 2602 122,81 38,91 0 0 0 10,05 24,29 12,51 13,82 36,53 54,01 42,82 76,65 146,50 177,19 690,60 3 KAZIMIERSKI 2603 138,70 60,24 0 0 0 8,50 0 12,70 15,40 24,86 73,40 77,05 104,09 124,51 212,77 701,53 4 KIELECKI 2604 106,16 97,86 0 1,96 0 5,01 15,03 18,23 12,47 29,81 54,84 69,13 103,20 178,07 205,67 657,67 5 KONECKI 2605 125,84 24,39 0 0 0 7,58 18,58 16,65 6,39 24,48 50,45 50,40 100,67 157,27 229,80 674,70 6 OPATOWSKI 2606 135,76 74,91 0 0 0 10,43 23,46 42,57 24,49 39,02 36,63 37,17 103,93 147,57 225,61 726,31 7 OSTROWIECKI 2607 126,60 115,61 4,91 0 0 11,08 19,05 20,03 14,26 36,31 38,11 44,52 119,17 151,93 230,11 630,23 8 PIŃCZOWSKI 2608 144,53 60,24 0 0 0 0 12,97 11,35 13,47 62,79 56,00 103,86 180,29 201,22 219,16 622,89 9 SANDOMIERSKI 2609 127,75 80,21 0 0 4,48 0 25,66 5,76 16,95 26,52 28,97 80,74 81,05 174,83 205,92 671,53 10 SKARŻYSKI 2610 121,06 114,29 0 0 0 3,99 23,70 5,80 13,86 16,23 44,48 88,78 105,10 160,93 183,82 590,68 11 STARACHOWICKI 2611 117,25 62,76 0 0 0 3,20 8,38 9,94 17,78 27,22 43,97 74,70 99,17 165,03 191,20 576,45 12 STASZOWSKI 2612 117,36 49,75 0 0 0 15,12 6,76 15,74 11,05 12,20 31,21 63,26 106,74 149,31 204,27 686,65 13 WŁOSZCZOWSKI 2613 141,43 41,32 30,64 0 0 17,10 5,75 19,31 5,82 19,35 84,99 45,57 117,98 190,59 195,37 766,44 14 MIASTO KIELCE 2661 99,73 38,35 2,64 0 0 0 8,48 15,82 14,55 23,43 32,85 48,58 59,65 117,07 172,25 521,37 20-24 25-29 30-34 35-39 40-44 45-49 50-54 55-59 60-64 65 + 14

Tabela 7. Współczynnik zgonów na 10 tys. KOBIETY w województwie i w poszczególnych powiatach w roku 2011 z uwzględnieniem podziału na grupy wiekowe z postępem 5 lat Współczynnik zgonów na 10 tys. KOBIETY WOJEWÓDZTWO ŚWIĘTOKRZYSKIE Rok 2011 Powiat z tego w grupach wiekowych Lp ogółem Nazwa Kod teryt 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 0 1-4 5-9 10-14 15-19 OGÓŁEM WOJEWÓDZTWO 97,38 53,74 2,03 0,36 0,96 3,31 3,44 2,39 4,83 3,89 14,14 20,55 33,93 47,19 71,75 449,64 1 BUSKI 2601 120,95 96,77 0 0 0 0 0 7,14 7,43 3,77 27,36 4,64 33,99 48,35 91,13 511,11 2 JĘDRZEJOWSKI 2602 107,41 71,77 0 0 0 7,15 3,39 2,89 8,74 3,51 24,78 24,68 31,45 57,24 51,48 512,47 3 KAZIMIERSKI 2603 125,53 0 0 0 0 9,03 8,43 7,60 0 0 8,86 9,01 32,26 39,03 53,38 540,33 4 KIELECKI 2604 84,44 29,38 2,26 0 0 2,68 4,88 5,86 5,05 9,46 10,80 24,05 25,45 49,22 68,10 477,36 5 KONECKI 2605 100,81 114,94 0 0 4,77 0 0 3,10 10,47 0 19,97 20,06 32,43 51,97 70,42 434,94 6 OPATOWSKI 2606 114,92 0 9,91 0 6,99 0 10,80 0 5,23 0 30,62 40,86 57,44 55,74 84,51 488,03 7 OSTROWIECKI 2607 104,11 71,77 10 0 0 3 8,59 2,27 2,26 5,17 18,13 13,16 49,45 39,92 71,21 469,94 8 PIŃCZOWSKI 2608 127,96 112,99 0 0 0 15,26 0 0 0 0 8,34 15,69 20,68 31,87 63,56 552,39 9 SANDOMIERSKI 2609 103,13 119,05 6,71 0 4,95 7,47 3,55 0 13,94 0 3,92 19,57 14 54,11 103,50 455,41 10 SKARŻYSKI 2610 92,99 0 0 0 0 4,66 8,12 0 3,55 3,90 12,90 24,31 32,24 49,27 69,38 385,56 11 STARACHOWICKI 2611 87,27 77,72 0 0 0 3,57 0 0 3,02 0 10,81 17,15 31,94 42,11 61,87 375,03 12 STASZOWSKI 2612 98,78 0 0 0 0 3,92 0 3,43 3,72 0 13,37 22,01 22,23 33,32 79,83 512,01 13 WŁOSZCZOWSKI 2613 103,30 98,52 0 0 0 0 0 0 0 0 0 22,90 70,60 48,19 51,35 476,08 14 MIASTO KIELCE 2661 79,04 32,36 0 2,59 0 0 1,46 0 2,36 6,64 11,56 22,57 35,75 48,70 73,39 352,95 20-24 25-29 30-34 35-39 40-44 45-49 50-54 55-59 60-64 65 + 15

Tabela 8. Współczynnik zgonów na 10 tys. KOBIETY w województwie i w poszczególnych powiatach w roku 2010 z uwzględnieniem podziału na grupy wiekowe z postępem 5 lat Współczynnik zgonów na 10 tys. KOBIETY WOJEWÓDZTWO ŚWIĘTOKRZYSKIE Rok 2010 Powiat z tego w grupach wiekowych Lp Nazwa ogółem 0 1-4 5-9 10-14 15-19 Kod teryt 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 OGÓŁEM WOJEWÓDZTWO 101,95 55,72 3,42 1,46 0,62 3,45 2,63 1,54 3,77 9,80 8,91 20,30 34,39 52,23 73,60 477,97 1 BUSKI 2601 127,53 27,25 0 0 0 0 0 0 19,74 8,31 4,81 9,38 22,18 52,08 62,68 560,69 2 JĘDRZEJOWSKI 2602 113,60 0 0 0 0 14,08 0 0 3,01 15,16 12,80 15,77 39,65 50,90 84,21 544,39 3 KAZIMIERSKI 2603 143,75 162,60 16,95 0 0 0 24,90 0 0 0 9,69 9,09 40,39 72,64 67,76 591,33 4 KIELECKI 2604 83,96 65,42 2,40 3,98 0 9,94 1,20 1,14 0 8,74 4,85 20,61 31,33 42,41 67,47 480,14 5 KONECKI 2605 96,97 80,00 12,66 0 0 3,90 0 0 3,84 10,08 4,18 19,69 34,68 39,68 59,67 433,07 6 OPATOWSKI 2606 134,61 82,99 0 0 0 5,56 15,23 0 0 5,68 12,61 22,96 45,78 70,79 79,63 601,17 7 OSTROWIECKI 2607 104,27 90,09 0 0 3,70 0 5,02 2,25 7,81 11,48 18,20 17,84 22,70 52,44 66,81 483,04 8 PIŃCZOWSKI 2608 134,51 55,87 15,88 11,66 0 0 0 6,81 15,82 16,63 0 7,91 39,71 63,86 73,21 559,76 9 SANDOMIERSKI 2609 112,50 122,32 0 0 0 0 6,65 0 3,74 3,84 20,23 11,72 20,46 43,73 87,75 525,36 10 SKARŻYSKI 2610 97,14 31,55 0 0 0 0 0 3,25 0 17,33 13,16 42,70 25,37 50,04 61,88 413,62 11 STARACHOWICKI 2611 100,97 0 5,80 5,03 0 0 0 2,71 0 7,12 3,72 22,95 39,44 58,15 88,05 432,66 12 STASZOWSKI 2612 88,86 111,42 0 0 4,81 3,89 0 3,51 0 17,36 13,82 17,18 40,29 41,43 62,81 437,28 13 WŁOSZCZOWSKI 2613 115,76 46,51 22,55 0 0 6,02 0 5,32 19,80 14,09 0 22,64 30,79 54,35 47,72 540,60 14 MIASTO KIELCE 2661 83,98 29,97 0 0 0 5,65 1,50 1,08 1,10 6,72 6,65 24,54 46,45 58,59 87,35 380,25 Opracowano na podstawie danych opublikowanych przez GUS na stronach internetowych Tabele Dane dla jednostki podziału lokalnego Ludność 20-24 25-29 30-34 35-39 40-44 45-49 50-54 55-59 60-64 65 + 16

2.2. Zgony niemowląt W Województwie Świętokrzyskim w 2011 r. liczba zgonów niemowląt wynosiła 70 i była niższa niż w 2010 r. (78). Do 2007 r. systematycznie wzrastała liczba zgonów niemowląt, natomiast w 2009 r. odnotowano 53 zgony niemowląt i liczba ta była niższa niż w 2008 r. 60 zgonów niemowląt, w 2007 r. 60., w 2006 r. 57, w 2005 r. 41. Wykres 3. Ilustruje liczbę zgonów niemowląt w latach 2005 2011. 100 90 80 70 60 57 60 60 53 78 70 50 40 41 30 20 10 0 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 Zgony niemowląt Wykres 3. Liczba zgonów niemowląt w latach 2005 2011 Współczynnik umieralności niemowląt w 2011 roku (liczba zgonów na 1000 urodzeń żywych) wynosił 6,03. Najwyższy współczynnik zgonów niemowląt zanotowano w powiatach: starachowickim (9,60), koneckim (9,30) i włoszczowskim (9,20). Najniższy współczynnik zgonów niemowląt odnotowano natomiast w powiatach: staszowskim (2,73), kieleckim (2,77) i kazimierskim (3,66). W miastach współczynnik umieralności niemowląt na 1000 urodzeń żywych w 2011 r. wynosił 5,71 i był niższy o 0,56 od współczynnika zgonów niemowląt zamieszkałych na wsi, który w 2011 r. wynosił 6,27. Współczynnik umieralności niemowląt na 1000 urodzeń żywych ogółem w województwie i w poszczególnych powiatach w latach 2010 2011, z uwzględnieniem podziału miasto wieś przedstawia tabela 9. 17

Tabela 9. Współczynnik umieralności niemowląt na 1000 urodzeń żywych ogółem w województwie i w poszczególnych powiatach w latach 2010 2011 z uwzględnieniem podziału miasto wieś Współczynnik umieralności niemowląt na 1000 urodzeń żywych Powiat województwo kod TERYT (pełny) ogółem ŚWIĘTOKRZYSKIE rok 2010 rok 2011 w tym ogółem w tym miasto wieś miasto wieś 1 2 3 4 5 6 7 8 9 1. BUSKI 2601 6,91 11,98 5,39 7,62 12,82 6,00 2. JĘDRZEJOWSKI 2602 1,97 0 2,80 6,86 3,80 8,17 3. KAZIMIERSKI 2603 10,31 16,67 8,66 3,66 0 4,44 4. KIELECKI 2604 7,86 6,06 8,00 2,77 0 2,95 5. KONECKI 2605 5,02 4,26 5,34 9,30 4,41 11,41 6. OPATOWSKI 2606 7,69 9,43 7,25 4,43 12,05 2,72 7. OSTROWIECKI 2607 10,21 7,66 15,34 6,73 5,08 9,97 8. PIŃCZOWSKI 2608 5,65 0 7,87 7,98 8,85 7,60 9. SANDOMIERSKI 2609 9,90 4,10 12,96 8,71 8,00 9,11 10. SKARŻYSKI 2610 7,35 6,29 9,85 6,45 2,38 15,08 11. STARACHOWICKI 2611 3,31 4,05 2,43 9,60 11,44 7,58 12. STASZOWSKI 2612 7,89 0 12,07 2,73 0 4,05 13. WŁOSZCZOWSKI 2613 4,28 9,80 2,74 9,20 10,53 8,82 14. MIASTO KIELCE 2661 3,58 3,58-5,41 5,41 - WOJEWÓDZTWO OGÓŁEM 6,27 4,70 7,44 6,03 5,71 6,27 Opracowano na podstawie danych opublikowanych przez GUS na stronach internetowych Tabele Dane dla jednostki podziału lokalnego Ludność 2.3. Umieralność z powodu wszystkich przyczyn zgonów W województwie świętokrzyskim, podobnie jak w całym kraju, nadal silnie zaznacza się zjawisko tzw. nadumieralności mężczyzn, czyli znacznie wyższego natężenia zgonów wśród mężczyzn niż kobiet. Mężczyźni umierają częściej niż kobiety we wszystkich grupach wieku. Największa różnica w zgonach zaczyna się już w przedziale wiekowym od 15 19 lat i z każdym przedziałem wiekowym rośnie. Wszystkie główne przyczyny zgonów są większym zagrożeniem dla mężczyzn niż kobiet. Różnica w natężeniu umieralności mężczyzn i kobiet wpływa na znacznie krótsza przeciętną długość życia mężczyzn. 18

2.4. Główne przyczyny zgonów W związku z brakiem danych dotyczących przyczyn zgonów za 2011 r., w opracowaniu uwzględniono dane za 2010 r. i lata wcześniejsze. Od szeregu lat do głównych przyczyn zgonów wśród mieszkańców województwa należą: choroby układu krążenia (w 2010 roku przyczyna - 53,09% zgonów), nowotwory (22,26% zgonów) oraz zewnętrzne przyczyny zachorowania i zgonu (6,38%), choroby układu oddechowego (4,23%) i choroby układu trawiennego (3,46%). Zgony z powodu chorób układu krążenia należą w dalszym ciągu do głównych przyczyn zgonów w naszym województwie. Jedną z najczęstszych przyczyn zgonów jest choroba wieńcowa, czyli choroba niedokrwienna serca. W roku 2010 na choroby układu krążenia zmarło ogółem 7 436 osób (w 2009 r. - 7 724 2008 r. - 6 703, 2007 r. - 6 590, 2006 r. - 6 668). Najwięcej zgonów z powodu chorób układu krążenia w roku 2010 zanotowano w powiatach: kieleckim (968), Kielcach (880) i ostrowieckim (702). Nowotwory są drugą pod względem częstości przyczyną zgonów w województwie. Nowotwory złośliwe jawią się jako jeden z najważniejszych problemów medycznych XXI wieku. W 2010 roku w województwie świętokrzyskim odnotowano 3 118 zgonów z powodu nowotworów. Najwięcej zgonów, których przyczyną były nowotwory w 2010 r. zarejestrowano w Kielcach (493) oraz powiatach: kieleckim (426) i ostrowieckim (299). Na trzecim miejscu wśród przyczyn zgonów w 2010 r. były zewnętrzne przyczyny zachorowania i zgonu. Z tych przyczyn w 2010 roku odnotowano 894 zgony. Kolejną główną przyczynę zgonów w naszym województwie stanowią choroby układu oddechowego, których zarejestrowano 593. Najwięcej zgonów z powodu chorób układu oddechowego w roku 2010 zanotowano w powiatach: kieleckim (117), Kielcach (80) i koneckim (51). 19

Tabela 10. Główne przyczyny zgonów w Województwie Świętokrzyskim w latach 2005-2010 Wyszczególnienie 2005 2006 2007 2008 2009 2010 1 Choroby układu krążenia 6 394 6 668 6 590 6 703 7 724 7 436 2 Nowotwory 2 948 3 122 3 257 3 227 3 120 3 118 3 Zewnętrzne przyczyny zachorowania i zgonu 896 903 869 883 576 894 4 Choroby układu oddechowego 762 714 640 718 711 593 5 Choroby układu trawiennego 483 488 514 531 454 527 6 Pozostałe przyczyny zgonów 1 786 1 908 1 832 1 829 1 202 1 438 OGÓŁEM 13 269 13 803 13 702 13 891 13 797 14 006 Opracowanie własne na podstawie danych ŚCMOZ za 2005 r. oraz za lata 2006-2010 na podstawie danych opublikowanych przez GUS na stronach internetowych Tabele Dane dla jednostki podziału lokalnego Ludność 16000 14000 13269 13803 13702 13891 13797 14006 12000 10000 8000 6394 6668 6590 6703 7724 7436 6000 4000 2948 3122 3257 3227 3120 3118 2000 0 896 762 483 1786 903 714 488 1908 869 640 514 1832 833 718 531 1829 576 711 454 1212 2005 2006 2007 2008 2009 2010 894 593 527 1438 Ogółem Nowotwory Choroby układu oddechowego Pozostałe przyczyny zgonów Choroby układu krążenia Zewnętrzne przyczyny zachorowania i zgonu Choroby układu trawiennego Wykres 4. Główne przyczyny zgonów w Województwie Świętokrzyskim w latach 2005-2010 20

Tabela 11. Główne przyczyny zgonów w Polsce, województwie świętokrzyskim i poszczególnych powiatach w roku 2010 POWIATY Lp Przyczyny zgonów POLSKA WOJEWÓDZTWO ŚWIĘTOKRZYSKIE MIASTO KIELCE BUSKI 1 Choroby układu krążenia 174 003 7 436 880 516 586 248 968 524 371 702 360 516 479 534 418 334 2 Nowotwory ogółem 96 066 3 088 493 202 219 102 426 189 165 299 112 202 190 240 164 115 3 Zewnętrzne przyczyny zachorowania i zgonu 23 626 894 99 64 69 22 132 58 57 82 35 66 52 58 51 49 4 Objawy, cechy chorobowe oraz nieprawidłowe wyniki badań klinicznych i laboratoryjnych jednostek chorobowych gdzie indziej niesklasyfikowane JĘDRZEJOWSKI KAZIMIERSKI KIELECKI KONECKI 24 496 748 130 54 43 59 120 17 66 69 22 43 14 49 36 26 5 Choroby układu oddechowego 19 333 593 80 42 49 25 117 51 26 35 13 39 24 49 18 25 6 Choroby układu trawiennego 16 235 527 79 47 24 13 73 44 22 51 13 45 38 25 31 22 7 Choroby układu moczowo-płciowego 5 145 187 35 8 19 7 29 8 9 15 6 11 11 10 8 11 8 Zaburzenia wydzielania wewnętrznego, stanu odżywiania i przemiany metabolicznej ogółem 6 868 163 29 12 9 5 14 10 10 20 2 6 16 18 5 7 9 Choroby układu nerwowego 5 131 157 15 9 14 4 17 3 10 19 5 21 11 13 11 5 10 Niektóre choroby zakaźne i pasożytnicze ogółem 2 806 58 10 4 3 1 11 6 5 3 2 2 2 6 2 1 11 Niektóre stany rozpoczynające się w okresie okołoporodowym 1 062 50 5 2 2 1 12 2 3 8 6 4 1 4 12 Wady rozwojowe wrodzone, zniekształcenia i aberracje chromosomowe 976 29 2 3 3 5 4 1 3 1 1 3 1 2 13 Choroby układu kostno-stawowego, mięśniowego i tkanki łącznej 473 21 2 2 3 2 1 2 1 1 5 2 14 Choroby krwi i narządów krwiotwórczych oraz niektóre choroby przebiegające z udziałem mechanizmów autoimmunologicznych 405 17 4 4 1 1 2 1 3 1 15 Pozostałe przyczyny 1 853 8 1 1 1 1 2 1 1 OGÓŁEM 378 478 14 006 1 863 966 1 044 492 1 926 919 745 1 311 571 961 846 1 012 753 597 OPATOWSKI OSTROWIECKI PIŃCZOWSKI SANDOMIERSKI SKARŻYSKI STARACHOWICKI STASZOWSKI WŁOSZCZOWSKI 21

Tabela 12.Główne przyczyny zgonów w Polsce, województwie świętokrzyskim i poszczególnych powiatach w roku 2009 POWIATY Lp Przyczyny zgonów POLSKA WOJEWÓDZTWO ŚWIĘTOKRZYSKIE MIASTO KIELCE BUSKI 1 Niektóre choroby zakaźne i pasożytnicze ogółem 2 783 72 9 6 5 4 10 9 5 4 1 2 6 8 1 2 2 Nowotwory ogółem 96 157 3 120 482 213 202 121 389 214 168 285 115 209 214 229 168 111 3 Choroby krwi i narządów krwiotwórczych oraz niektóre choroby przebiegające z udziałem mechanizmów autoimmunologicznych 426 17 3 1 1-3 1-1 - 3-4 - - 4 Zaburzenia wydzielania wewnętrznego, stanu odżywiania i przemiany metabolicznej ogółem 7 149 104 11 8 7 1 12 11 4 11 2 8 9 11 7 2 5 Choroby układu nerwowego 5 171 109 12 4 3 2 14 3 5 10 3 19 7 11 10 6 6 Choroby układu krążenia 177 965 7 724 840 526 628 220 992 557 417 719 319 554 498 603 487 364 7 Choroby układu oddechowego 20 652 711 125 49 65 32 114 53 36 43 25 40 33 47 19 30 8 Choroby układu trawiennego 16 791 454 74 27 18 20 69 27 19 39 14 30 31 54 10 22 9 Choroby układu kostno-stawowego, mięśniowego i tkanki łącznej 517 15 1 1 1 1-4 - 2-1 3 1 - - 10 Choroby układu moczowo-płciowego 5 053 212 43 10 12 5 31 20 7 19 8 18 9 12 9 9 11 Niektóre stany rozpoczynające się w okresie okołoporodowym 1 278 27 9 - - - 3 2 1 2-1 3 1 2 3 12 Wady rozwojowe wrodzone, zniekształcenia i aberracje chromosomowe 1 021 23 2-4 1 6 2 1 - - 3 2-2 - 13 Objawy, cechy chorobowe oraz nieprawidłowe wyniki badań klinicznych i laboratoryjnych jednostek chorobowych gdzie indziej niesklasyfikowane JĘDRZEJOWSKI KAZIMIERSKI KIELECKI KONECKI 23 876 620 134 36 28 18 119 48 46 53 16 39 21 26 22 14 14 Zewnętrzne przyczyny zachorowania i zgonu 24 185 576 57 31 63 17 92 37 33 55 27 33 36 45 33 17 15 Pozostałe przyczyny 1 916 13-1 - - 1 1 3 1 3 1-1 1 - OGÓŁEM 384 940 13 797 1 802 913 1 037 442 1 855 989 745 1 244 533 961 872 1 053 771 580 Opracowano na podstawie danych opublikowanych przez GUS na stronach internetowych Tabele Dane dla jednostki podziału terytorialnego Ludność OPATOWSKI OSTROWIECKI PIŃCZOWSKI SANDOMIERSKI SKARŻYSKI STARACHOWICKI STASZOWSKI WŁOSZCZOWSKI 22

2.5. Wnioski Analizując dane dotyczące umieralności w 2010 r. w stosunku do 2009 r. odnotowano: wyższy współczynnik zgonów wśród mieszkańców obszarów wiejskich, utrzymującą się przewagę zgonów w populacji mężczyzn, zmniejszenie liczby zgonów niemowląt, wyższy współczynnik umieralności niemowląt zamieszkałych na obszarach wiejskich, utrzymujący się wysoki odsetek zgonów z powodu chorób układu krążenia, nowotworów oraz zewnętrznych przyczyny zachorowania i zgonu. 23

3. Analiza struktury hospitalizacji ogólnych i psychiatrycznych Charakteryzując strukturę hospitalizacji ogólnej mieszkańców w zakładach opieki zdrowotnej na terenie województwa świętokrzyskiego wzięto pod uwagę podstawowe przyczyny hospitalizacji zgodnie z klasyfikacją ICD-10 (kat. 3 znakową). W zakładach opieki zdrowotnej województwa w roku 2011 było hospitalizowanych 223 571 mieszkańców województwa świętokrzyskiego. W stosunku do roku 2010 liczba ta zwiększyła się o 2 095. Najczęstszą przyczynę hospitalizacji w roku 2011 nadal stanowiły choroby układu krążenia. Zapadalność na ten rodzaj schorzeń wciąż wzrasta we wszystkich powiatach na terenie województwa i stanowi pierwszą przyczynę zgonów w statystykach zdrowotnych. Strukturę hospitalizacji mieszkańców naszego województwa przedstawia poniższa analiza. Najczęstszymi chorobami układu krążenia są: niewydolność serca 8 039, przewlekła choroba niedokrwienna serca 4 574, choroby serca niedokładnie określone i powikłania chorób serca 3 233, dusznica bolesna 3 012, ostry zawał serca 2 934, migotanie i trzepotanie przedsionków 2 082 oraz choroba nadciśnieniowa z zajęciem serca 1 807 hospitalizacji. Na drugim miejscu nadal znajduje się poród samoistny pojedynczy siłami natury 4 801 hospitalizacji, poród przedwczesny 2 538 i poród pojedynczy przez cięcie cesarskie 2 324. Następne w kolejności znajdują się schorzenia przewodu pokarmowego. Do najczęstszych schorzeń można zaliczyć: kamicę żółciową 2 954, zapalenie żołądka i dwunastnicy 2 945, wirusowe i inne określone zakażenia jelitowe 1 720, przewlekłe wirusowe zapalenie wątroby 1 520 oraz inne niezakaźne zapalenie żołądkowo-jelitowe i jelita grubego 1 253. Następnie znajdują się choroby układu moczowo-płciowego. Do najczęstszych schorzeń można zaliczyć kamicę nerki i moczowodu 3 309. Na kolejnym miejscu znajdują się choroby układu oddechowego: inna przewlekła zaporowa choroba płuc 2 072 oraz zapalenie płuc 1 905. Kolejnymi przyczynami hospitalizacji były nowotwory. Najczęstszym schorzeniem był nowotwór o niepewnym lub nieznanym charakterze jamy ustnej i narządów trawiennych 1 677, nowotwór złośliwy pęcherza moczowego 1 422, nowotwory o niepewnym lub nieznanym charakterze innych i nieokreślonych umiejscowień 1 370 oraz nowotwór o niepewnym lub nieznanym charakterze ucha środkowego, narządów układu oddechowego i klatki piersiowej 1 248. Nowotwory stanowią jedną z najgroźniejszych grup chorób trapiących społeczeństwo. Wpływ na wzrost ich liczby mają przede wszystkim: zmiany cywilizacyjne, brak higienicznego trybu życia, wydłużenie średniego czasu życia oraz coraz lepsza diagnostyka i wcześniejsza wykrywalność. 24

Nadal pomimo zmniejszenia liczby hospitalizowanych z powodu nowotworów oraz szeroko rozwiniętej profilaktyki stanowią one drugie miejsce po chorobach układu krążenia w przyczynach zgonu społeczeństwa naszego województwa. Choroby układu nerwowego mogą rozwijać się jako pierwotne lub wtórne jako powikłanie innego schorzenia. Do najczęściej spotykanych zaliczamy: zawał mózgu 2 989 i uraz śródczaszkowy 1 911. Zestawienie liczby i przyczyn hospitalizacji w ogólnych mieszkańców Województwa Świętokrzyskiego i poszczególnych powiatów w roku 2011 odzwierciedlają tabele 13 i 14 oraz wykres 5. Z analizy danych dotyczacych hospitalizacji psychiatrycznych mieszkańców naszego województwa wynika, iż sukcesywnie wzrasta liczba osób hospitalizowanych w oddziałach psychiatrycznych. W stosunku do roku 2010, w 2011 r. w liczba hospitalizacji wzrosła o 611 osób (w 2011 r. 11 642, 2010 r. 10 031, 2009 r. 9 413 i 2008 r. 9 294). Podstawową przyczynę hospitalizacji pacjentów w szpitalach o profilu psychiatrycznym w roku 2011 nadal stanowiły zaburzenia psychiczne i zaburzenia zachowania spowodowane użyciem alkoholu 4 751. Drugą przyczyną hospitalizacji była schizofrenia 1 975. Trzecie miejsce stanowiły hospitalizacje związane z innymi zaburzeniami psychicznymi spowodowanymi uszkodzeniem lub dysfunkcją mózgu i chorobą somatyczną 1 0317. Na kolejnych miejscach znajdują się zaburzenia osobowości i zachowania spowodowane chorobą, uszkodzeniem lub dysfunkcją mózgu 407 oraz zaburzenia depresyjne nawracające 239. Powyższe dane mogą świadczyć o zmniejszonej odporności społeczeństwa naszego regionu na czynniki stresowe związane ze zwiększoną dynamika życia codziennego. Pozostali pacjenci objęci są opieką w ramach oddziałów psychiatrycznych o różnych profilach (somatyczny, nerwice, detoksykacyjny, odwykowy) lub w zakładach opiekuńczo leczniczych i pielęgnacyjno opiekuńczych. Na oddziałach odwykowych podstawą przyjęć są zaburzenia psychiczne spowodowane używaniem alkoholu, Natomiast na psychiatrii dziennej w ramach prowadzonej terapii zajęciowej przebywają pacjenci ze schizofrenią, zaburzeniami lękowymi i nerwicami. Zestawienie przyczyn i liczby hospitalizacji psychiatrycznych mieszkańców Województwa Świętokrzyskiego i poszczególnych powiatów w roku 2011 odzwierciedlają tabela 15 i 16, a także wykres 6. 25

Tabela 13. Struktura hospitalizacji ogólnych WOJEWÓDZTWA ŚWIĘTOKRZYSKIEGO wykonanych w zakładach opieki zdrowotnej zlokalizowanych na terenie województwa w roku 2011 Przyczyny hospitalizacja zgodnie z klasyfikacją międzynarodową ICD-10 (kat. 3-znakowa) kod 1 2 I50 Niewydolność serca 8 039 O80 Poród samoistny pojedynczy (siłami natury) 4 801 Z38 Żywo urodzone niemowlęta według miejsca urodzenia 4 662 I25 Przewlekła choroba niedokrwienna serca 4 574 N20 Kamica nerki i moczowodu 3 309 R10 Ból w okolicy brzucha i miednicy 3 239 I51 Choroby serca niedokładnie określone i powikłania chorób serca 3 233 I20 Dusznica bolesna 3 012 I63 Zawał mózgu 2 989 K80 Kamica żółciowa 2 954 K29 Zapalenie żołądka i dwunastnicy 2 945 I21 Ostry zawał serca 2 934 O60 Poród przedwczesny 2 538 O82 Poród pojedynczy przez cięcie cesarskie 2 324 I70 Miażdżyca 2 286 K40 Przepuklina pachwinowa 2 231 O20 Krwawienie we wczesnym okresie ciąży 2 173 I48 Migotanie i trzepotanie przedsionków 2 082 J44 Inna przewlekła zaporowa choroba płuc 2 072 H25 Zaćma starcza 2 039 N93 Inne nieprawidłowe krwawienia maciczne i pochwowe 1 990 S06 Uraz śródczaszkowy 1 911 J18 Zapalenie płuc wywołane nieokreślonym drobnoustrojem 1 905 H26 Inne postacie zaćmy 1 809 I11 Choroba nadciśnieniowa z zajęciem serca 1 807 A08 Wirusowe i inne określone zakażenia jelitowe 1 720 J15 Zapalenie płuc bakteryjne niesklasyfikowane gdzie indziej 1 697 D37 Nowotwór o niepewnym lub nieznanym charakterze jamy ustnej i narządów trawiennych 1 677 I10 Samoistne (pierwotne) nadciśnienie 1 649 E10 Cukrzyca insulinozależna 1 573 B18 Przewlekłe wirusowe zapalenie wątroby 1 520 G45 Przemijające mózgowe napady niedokrwienia i zespoły pokrewne 1 467 O47 Poród fałszywy 1 442 C67 Nowotwór złośliwy pęcherza moczowego 1 422 N18 Przewlekła niewydolność nerek 1 409 J35 Przewlekłe choroby migdałków podniebiennych i migdałka gardłowego 1 403 D48 Nowotwory o niepewnym lub nieznanym charakterze innych i nieokreślonych umiejscowień 1 370 S72 Złamanie kości udowej 1 361 E11 Cukrzyca insulinoniezależna 1 355 M81 Osteoporoza bez patologicznego złamania 1 350 N40 Rozrost gruczołu krokowego 1 315 J96 Niewydolność oddechowa niesklasyfikowana gdzie indziej 1 272 G44 Inne zespoły bólu głowy 1 260 K52 Inne niezakaźne zapalenie żołądkowo-jelitowe i jelita grubego 1 253 Nowotwór o niepewnym lub nieznanym charakterze ucha środkowego, narządów układu oddechowego D38 i klatki piersiowej 1 248 N39 Inne zaburzenia układu moczowego 1 238 N84 Polip żeńskiego narządu rodnego 1 210 26

S00 Powierzchowny uraz głowy 1 192 K85 Ostre zapalenie trzustki 1 121 D23 Inne niezłośliwe nowotwory skóry 1 105 E28 Zaburzenie czynności jajników 1 094 I49 Inne zaburzenia rytmu serca 1 089 S52 Złamanie przedramienia 1 082 S82 Złamanie podudzia łącznie ze stawem skokowym 1 035 M23 Wewnętrzne uszkodzenia stawu kolanowego 969 C34 Nowotwór złośliwy oskrzela i płuca 947 D25 Mięśniak gładkokomórkowy macicy 916 J45 Dychawica oskrzelowa 905 G40 Padaczka 897 A09 Biegunka i zapalenie żołądkowo-jelitowe o prawdopodobnie zakaźnym pochodzeniu 884 J20 Ostre zapalenie oskrzeli 879 M05 Sero-dodatnie reumatoidalne zapalenie stawów 876 T93 Następstwa urazów kończyny dolnej 857 M16 Choroba zwyrodnieniowa stawów biodrowych /koksartroza/ 840 N86 Nadżerka i wywinięcie błony śluzowej kanału szyjki macicy 837 R42 Zawroty głowy i odurzenie 827 N87 Dysplazja szyjki macicy 812 M51 Inne choroby krążka międzykręgowego 811 I69 Następstwa chorób naczyń mózgowych 807 K83 Inne choroby przewodów żółciowych 798 M17 Choroba zwyrodnieniowa stawów kolanowych /gonartroza/ 783 K35 Ostre zapalenie wyrostka robaczkowego 768 K92 Inne choroby układu pokarmowego 766 R19 Inne objawy podmiotowe i przedmiotowe dotyczące przewodu pokarmowego i jamy brzusznej 763 N92 Obfite, częste i nieregularne miesiączki 754 K63 Inne choroby jelit 738 R55 Omdlenie i zapaść 735 T92 Następstwa urazów kończyny górnej 720 K57 Choroba uchyłkowa jelit 692 G47 Zaburzenia snu 686 N13 Uropatia zaporowa i odpływowa 682 P59 Żółtaczka noworodków spowodowana innymi i nieokreślonymi przyczynami 671 J98 Inne choroby układu oddechowego 670 H90 Głuchota przewodzeniowa i czuciowo-nerwowa (odbiorcza) 649 O03 Poronienie samoistne 641 N17 Ostra niewydolność nerek 637 S02 Złamanie czaszki i kości twarzoczaszki 633 K59 Inne czynnościowe zaburzenia jelit 617 T78 Ujemne skutki, niesklasyfikowane gdzie indziej 613 K70 Alkoholowa choroba wątroby 596 E04 Wole nietoksyczne, inne 593 Zaburzenia związane z krótkim czasem trwania ciąży i niskiej urodzeniowej masie ciała, niesklasyfikowane P07 gdzie indziej 592 L97 Owrzodzenie kończyny dolnej, niesklasyfikowane gdzie indziej 590 S42 Złamanie barku i ramienia 584 I42 Kardiomiopatie 583 I87 Inne zaburzenia żył 570 D27 Niezłośliwy nowotwór jajnika 566 M54 Bóle grzbietu 565 R11 Nudności i wymioty 564 N81 Wypadanie żeńskich narządów płciowych 550 27