Kryzys w strefie euro osłabił nasz rynek. Pytanie jak mocno i na jak długo? dr Dariusz Tłoczyński
Agenda światowy rynek przewozów lotniczych; rynek przewozów lotniczych w Polsce; perspektywy rozwoju rynku lotniczego.
Transport lotniczy: element lokalnego, krajowego, kontynentalnego, światowego i globalnego systemu transportowego; najmłodsza, nowoczesna i najszybciej rozwijająca się gałąź transportu; czynnik przyspieszający procesy globalizacji światowej gospodarki i jej rynków; instrument napędzający postęp techniczny, technologiczny i innowacyjność; ważny czynnik wyrównujący szanse gospodarczospołecznego i cywilizacyjnego rozwoju państw, regionów i kontynentów.
Funkcje transportu lotniczego: społeczna; ekonomiczna; transportowa.
Wpływ transportu lotniczego na gospodarkę według Airbus Industrie światowy transport lotniczy wytwarza ok. 2,2 biliona USD PKB; transport lotniczy generuje ok. 56,6 mln miejsc pracy; transport lotniczy stanowi ok. 3,5% światowego PKB; w Unii Europejskiej sektor lotnictwa zapewnia 5,1 mln miejsc pracy i wytwarza 365 mld EUR, czyli 2,4% europejskiego PKB.
Wpływ transportu lotniczego na gospodarkę Polski 1 milion pasażerów korzystających z transportu lotniczego generuje około tysiąca zatrudnionych bezpośrednio na lotnisku i około 3 tys. zatrudnionych bliskim otoczeniu portu lotniczego oraz 15 tys. w całym regionie obsługiwanym przez transport lotniczy; szacuje się, w oparciu o badania UG, że jeden pasażer przylatujący do regionalnego portu lotniczego wydaje ok. 100 Euro.
Analiza wzrostu przewozów lotniczych w relacji do wzrostu gospodarczego Przewozy pasażerskie Przewozy cargo
Światowy ruch lotniczy 6000 5000 4000 3000 2000 1000 0 3025 3080 1665 1719 3514 1918 3795 4032 2054 2169 4363 4450 4403 2360 2395 2385 409 420 473 503 535 570 579 555 620 647 686 32,8 35,0 38,4 39,4 41,8 44,4 42,9 42,6 50,7 51,4 49,2 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 Ruch pasażerski w mln Ruch cargo w mln t 4753 2593 Praca przewozowa w paskm Praca przewozowa w mld tkm 5061 2738 5401 2957
Sojusze lotnicze Obsługa: 727 mln pasażerów Liczba samolotów: 4071 szt. Liczba obsługiwanych portów: 1328 Liczba rejsów : 21900 dziennie Udział w rynku: 26,1% Obsługa: 324 mln pasażerów Liczba samolotów: 2437 szt. Liczba obsługiwanych portów: 841 Liczba rejsów : 8837 dziennie Udział w rynku: 14,1% Obsługa: 569 mln pasażerów Liczba samolotów: 2853 szt.+ 1475 powiązanych Liczba obsługiwanych portów: 1024 Liczba rejsów : 15189 dziennie Udział w rynku: 17,1%
Najwięksi przewoźnicy lotniczy na świecie obsługa pasażerów 164 mln pasażerów 134 mln pasażerów 103 mln pasażerów 96 mln pasażerów 86 mln pasażerów
Najwięksi przewoźnicy lotniczy na świecie obsługa cargo 16 mld tkm 14 mld tkm 10 mld tkm 10 mld tkm 10 mld tkm
Najwięksi przewoźnicy lotniczy w Europe obsługa pasażerów 79,6 mln pasażerów 77,4 mln pasażerów 74,7 mln pasażerów 59,2 mln pasażerów 54,6 mln pasażerów
Największe porty lotniczy na świecie obsługa pasażerów Miejsce Port lotniczy Obsługa w tys. pax. Dynamika w % 1 Atlanta 95513 6,92 2 Beijing 81929 10,88 3 London Heathrow 70038 6,31 4 Tokyo 67788 5,80 5 Chcago 67091 0,64 6 Los Angeles 63687 8,10 7 Paris 61612 5,92 8 Dallas 58591 2,96 9 Jakarta 57730 12,03 10 Dubai 57684 22,26
Obsługa pasażerów przez porty lotnicze Ponad ¾ rynku jest obsługiwane przez kilkaset portów lotniczych posiadających poniżej 2% udział w rynku. Pięć największych portów lotniczych (Atlanta, Pekin, Chicago, Londyn i Tokio) posiada razem ponad 13,14% udziału.
Największe porty lotniczy na świecie cargo Miejsce Port lotniczy Obsługa w tys. ton Dynamika w % 1 Hong Kong 4066 2,26 2 Memphis 4015 2,55 3 Shanghai 2938-4,73 4 Anchorage 2463-3,14 5 Incheon 2456-3,26 6 Dubai 2279 3,87 7 Louisville 2188-0,91 8 Paris 2151-6,47 9 Frankfurt 2066-6,68 10 Tokyo 2006 3,14
Największe porty lotniczy na świecie operacje lotnicze Miejsce Port lotniczy Obsługa w tys. operacji Dynamika w % 1 Atlanta 930 0,65 2 Chicago 878-0,11 3 Dallas 650 0,46 4 Denver 612-3,62 5 Los Angeles 605 0,17 6 Beijing 557 4,50 7 Douglas 552 2,22 8 Las Vegas 517-2,82 9 Houston 510-3,59 10 Paris 497-3,12
Liczba samolotów na świecie Liczba samolotów 30000 28297 25000 20000 15000 10000 10016 7020 1518 1282 1862 1538 5168 15000 5000 0 Samoloty odrzutowe - łącznie 23 236 szt.
Boeing & Airbus 620 489 527 381 281 285 290 398 441 375 481 462 477 588 Boeing 294 311 325 303 305 320 378 434 453 483 498 510 534 601 Airbus 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012
Liczba samolotów wybranych linii lotniczych na świecie oraz PLL LOT Delta United Airlines American Airlines Southwest Airlines ExpressJet FedEx China Southern US Airways China Eastern SkyWest Airlines Air China Ryanair Lufthansa American Eagle British Airways Air France UPS Air Canada Turkish Airlines easyjet JetBlue LOT 42 441 420 401 385 338 313 311 305 295 289 258 252 236 205 188 187 183 578 717 678 0 100 200 300 400 500 600 700 800 900 1000 911
Mobilność w Europie Cypr 8,50 Norwegia 6,94 Irlandia 5,15 Dania 4,75 Hiszpania 3,41 Niemcy 2,18 Węgry 0,85 Polska tylko 0,56 wzrost o 6% w stosunku do 2011 r.
Miejs ce Przychody z działalności lotniczej, wynik finansowy i zysk netto największych przewoźników Wynik finansowy z działalności Przychody z działalności lotniczej Zysk netto lotniczej Przewoźnik w mln USD Przewoźnik w mln USD Przewoźnik w mln USD 1 Lufthansa Group 37206 Delta Air Lines 2175 JAL Group 1979 United 2 Holdings 3 Delta Air Lines Continental 37110 JAL Group 2071 Lufthansa Group 1325 35115 Lufthansa Group 1732 Delta Air Lines 1009 4 Air France-KLM 31542 Korean Group 1380 Air China 783 5 FedEx 24884 FedEx 1260 Ryanair 729 6 AMR Corp. 24581 ANA Group 1104 US Airways Group 637 7 IAG 23979 Air China 1041 Turkish Airways 632 8 Emirates Ailine 17154 Ryanair 920 Emirates Ailine 621 9 British Airways 16954 IAG Airlines Hainan 807 AirAsia Group 603 10 Southwest Airlines 15780 US Airways Group 856 China Southern 4602
hotele Polski rynek usług transportu lotniczego Agent handlingowy Agent parkingowy Firmy kurierskie i spedycyjne Agent paliwowy Agent cateringowy Agent hangarowy Agent wolnocłowy Policja, Straż Graniczna, Urząd Celny Polska Agencja Żeglugi Powietrznej
Najwięksi przewoźnicy operujący w Polsce 6041 tys. pax udział 28,47 % 4,887 tys. pax 23,03 % 9,39 % 27,28 % 4185 tys. pax 19,72 % 2,62 %
Najwięksi przewoźnicy operujący w Polsce 1501 tys. pax 7,07 % 3,73% 442 tys. pax 2,09 % Razem Przewoźnicy niskokosztowi Przewoźnicy polscy 21221 tys. pax 10058 tys. pax 47,40 % 7331 tys. pax - 34,55 %
Przewozy tradycyjne a niskokosztowe w Polsce 100% 90% 80% 70% 52,6 52 48,4 48,2 47,38 49,4 60% 50% 40% 30% 20% 47,4 48 51,6 51,8 52,62 50,6 Przewoźnicy tradycyjni Przewoźnicy niskokosztowi 10% 0% 2012 2011 2010 2009 2008 2007
Najwięksi przewoźnicy operujący w Polsce PLL LOT, Wizzair, Ryanair, Lufthansa, OLT Express i easyjet posiadali w 2012r. łączny udział w rynku w wysokości 83%, podczas gdy w roku 2007 wskaźnik sześciu największych przewoźników wyniósł prawie 70%; od 2009 r. obserwujemy powolny rozwój przewozów realizowanych przez polskich przewoźników. W 2012 r. wyniósł on ok. 34,55 i był większy o 4 % w stosunku do 2011 r.
Udział przewoźników krajowych 50 40 30 34,55 30,63 29,23 28,74 32,19 39 37,86 39,84 20 10 0 2012 2011 2010 2009 2008 2007 2006 2005
Najpopularniejsze destynacje w roku 2012 Londyn 15,7 Frankfurt 26,04 Monachium Paryż 6,1 Oslo Dublin Rzym 5,3 Mediolan 2,5 2,5 2,6 2,6 3,9 4,4 4,9 Bruksela Sztokholm pozostałe destynacje
Najpopularniejsze kraje w roku 2012 Wlk. Brytania 23,5 26,1 Niemcy Włochy Norwegia 2,5 3,3 3,6 3,8 5,1 2,1 5,8 6,6 17,4 Irlandia Grancja Hiszpania Szwecja Holandia Belgia pozostałe kraje
Przewozy czarterowe obsługa przewiezionych pasażerów miejsce Przewoźnik 2011 2012 1 Enter Air 904 463 981698 2 Travel Service AS 523 629 587492 3 Small Planet Airlines 134 276 239539 4 OLT Express Poland 188577 5 Travel Service Polska 184457 6 Bingo Airways 173274 7 LOT Polish Airlines + 262 229 101638 EuroLOT 8 Nouvelair Tunisie 42 457 101037 9 Pegasus Airlines 91261 10 SprintAir 84916 11 Air Cairo 173 287 84344
Przewoźnicy czarterowi - udział 1,71 10,62 Enter Air PLL LOT + EuroLot 5,74 30,54 OLT Express Poland Small Planet Airlines SprintAir Pegasus Airlines 18,28 Air Cairo Bingo Airways 5,87 3,16 Novelair Tunise Travel Service AS 3,14 5,39 2,62 2,84 2,64 7,45 Travel Service Polska Yes Airways pozostali
Główne destynacje czarterowe 12,62 Antalya Hurghada Heraklion 38,23 13,16 Szarm el-szejk Enfidha Rodos 4,05 Fuerteventura Tenefyfa 3,22 3,50 2,17 3,10 8,48 4,55 3,11 3,81 Palma de Mallorca Tel Aviv Burgas pozostałe destynacje
Główne kierunki podróży czarterowych z polskich portów lotniczych 14,84 1,14 4,35 18,53 Turcja Egipt Hiszpania Tunezja Izrael 4,89 Portugalia 1,23 1,61 1,52 1,75 3,75 6,64 14,72 25,03 Maroko Cypr Włochy Bułgaria Grecja Chorwacja pozostałe
Polskie porty lotnicze w 2012 r. udział 11,71% udział 1,34 % udział 0% udział 1,42% udział 3,51% udział 6,39 % udział 0,05 % udział 39,15% udział 1,90% udział 7,96% udział 0,02% udział 11,71% udział 13,95% udział 2,25%
Dynamika ruchu pasażerskiego 50,0 40,0 30,0 20,0 10,0 0,0 Warszawa Kraków Katowice Gdańsk Wrocław Poznań 2008 2009 2010 2011 2012-10,0-20,0-30,0
Dynamika ruchu pasażerskiego 160,0 140,0 120,0 100,0 80,0 60,0 40,0 20,0 2008 2009 2010 2011 2012 0,0-20,0 Rzeszów Łodź Bydgoszcz Szczecin Zielona Góra Wszystkie porty -40,0-60,0
Udział portów lotniczych w obsłudze rynku niskokosztowego 0 10,32 8,91 1,67 3,6 7,93 4,03 0,05 8,43 2,63 16,03 15,01 21,38 Bydgoszcz Gdańsk Katowice Kraków Łódź Poznań Rzeszów Szczecin Warszawa Wrocław Zielona Góra Modlin Lublin
Port Lotniczy 2009 2010 2011 2012 Udział w strukturze pasażerów (w tys. pasażerów) Bydgoszcz 4,7 3,1 20,6 68,8 20,98 Gdańsk 241,6 236,8 290,6 585,1 20,45 Katowice 13,3 39,3 67,3 102,3 4,06 Kraków 183,4 194,1 274,7 428,7 12,58 Lublin 0,1 2,18 Łódź 0,6 0,6 0,6 11,9 2,57 Poznań 90,5 104,8 108,5 166,6 10,68 Rzeszów 80,3 89,8 108,2 139,9 24,85 Szczecin 83,8 92,7 87,2 155,0 44,67 Warszawa Lotnisko F. Chopina 824,4 913,7 1071,7 1513,2 15,82 Warszawa Modlin 0 0,00 Wrocław 200,5 210,4 227,6 399,2 20,56 Zielona Góra 2,8 3,6 6,9 50,8 413,43 RAZEM 1726 1892,3 2264,1 3621,8 14,81 zagranica 17 220 18576,7 19446,9 24435 85,19 Krajowy ruch lotniczy w portach lotniczych
Udział portów lotniczych w obsłudze rynku czarterowego 0,98 7,17 6,57 0,01 0 Bydgoszcz Gdańsk Katowice Kraków 23,52 Łódź Poznań 42,17 Rzeszów Szczecin 4,79 Warszawa 0,69 1,09 11,55 1,44 Wrocław Zielona Góra Modlin
Perspektywy rozwoju ruchu lotniczego na świecie do 2032 r. Liczba samolotów 3,60% Praca przewozowa paskm 5,00% Praca przewozowa tkm 5,00% Liczba pasażerów 4,10% PKB 3,20% 0,00% 1,00% 2,00% 3,00% 4,00% 5,00% 6,00%
Perspektywy rozwoju rynku lotniczego do 2032 r. według regionów 7,00% 6,00% 5,00% 4,00% 3,00% 2,00% 1,00% 0,00% Azja i Pacyfik Ameryka Płn. Europa Bliski Wschód Ameryka Łacińska Afryka WNP PKB Praca przewozowa paskm Praca przewozowa tkm Liczba samolotów
Kalendarium 2012- najważniejsze marzec wydarzenia kwiecień maj
Kalendarium 2012- najważniejsze wydarzenia czerwiec lipiec październik grudzień
Port Lotniczy Wrocław Nowy terminal lotniczy został oddany do użytku 11 marca 2012 roku. Jego budowa składała się z dwóch zadań, budowy nowego terminala oraz budowy i rozbudowy płaszczyzn lotniskowych. Nowy budynek posiada jedną z największych kubatur w Polsce 330 429,81 m³ oraz 60 000 m² powierzchni utwardzonej (drogi dojazdowe, place, parking na 1000 miejsc), na 4 piętrach (w tym jednym podziemnym) znajduje się 8 stanowisk kontroli bezpieczeństwa, 22 stanowiska odprawy biletowo-bagażowej, sale konferencyjne, uzupełnieniem jest nowoczesny system monitoringu, który składa się z 400 kamer, 3 stanowisk kontroli wyposażonych w 24 monitory 36-calowe. Terminal został zaprojektowany zgodnie ze standardem "C" wg IATA. Wykonawcą była firma Hochtief Polska. Wartość projektu to 300 mln złotych.
Port Lotniczy Gdańsk Port lotniczy w Gdańsku posiada bezpośrednie połączenie lotnicze z 52 destynacjami w 15 krajach, obsługiwanymi przez przewoźników tradycyjnych, niskokosztowych oraz z 26 destynacjami obsługiwanymi przez przewoźników czarterowych czarterowych. W gdańskim porcie zlokalizowana jest baza węgierskiego przewoźnika Wizzair.
OLT Express
Euro 2012
Główne wyzwania światowego rynku lotniczego rozwój rynków wschodnich; problemy z przepustowością przestrzeni powietrznej; wdrażanie europejskiego projektu SEASAR; polityka wobec CO 2 ; rentowność wybranych modeli biznesowych; wysokie koszty europejskich operatorów; konkurencja ze strony KDP.
Perspektywy rozwoju ruchu lotniczego w Polsce
Perspektywy rozwoju ruchu lotniczego w Polsce w okresie do 2015 r. ruch lotniczy zwiększy się o ok. 28%, natomiast liczba operacji pasażerskich o 23%; wzrośnie współczynnik mobilności o 45%; do 2015 r. prawdopodobnie zostanie zainwestowane w rozbudowę lotnisk i budowę nowych ok. 5 mld zł, z tego ok. 1,3 mld zł stanowić będzie dofinansowanie z funduszy unijnych; według ULC, że koszt pozyskania jednego nowego pasażera wyniesie ok. 700 zł i zwróci się w krótkim czasie.
Główne problemy polskiego rynku potrzeba dostosowania infrastruktury lotniczej do prognozowanego popytu; zwiększenie dostępności usług transportu lotniczego; konieczność realizacji inwestycji związanych z poprawą bezpieczeństwa ruchu lotniczego oraz efektywnego wykorzystania przestrzeni powietrznej; potrzeba stosowania w Polsce nowoczesnych rozwiązań z zakresu planowania procedur lotniczych zgodnie z zaleceniami Eurocontrol.
Główne problemy polskiego rynku potrzeba prywatyzacji operatorów lotniczych; potrzeba prywatyzacji PLL LOT; konkurencja ze strony przewoźników innych gałęzi oraz na rynku wewnątrzgałęziowym; finansowanie inwestycji lotniczych.
Literatura dane ULC; raporty miesięczne, kwartalne i roczne podmiotów z sektora transportu lotniczego; literatura przedmiotu; akty prawne; źródła internetowe.
Dziękuje za uwagę DARIUSZ TŁOCZYŃSKI dariusz.tloczynski@ug.gda.pl