Rachunek kosztów dla inżyniera Wykład 5. Modele rachunku kosztów: rachunek kosztów pełnych, rachunek kosztów zmiennych, wpływ rachunku kosztów na sprawozdania finansowe. Zofia Krokosz-Krynke, Dr inż., MBA zofia.krokosz-krynke@pwr.edu.pl http://www.ioz.pwr.wroc.pl/pracownicy/krokosz/
Potrzebne zasoby Produkcja Sprzedaż produktów Gotówka Zapasy materiałów Zapasy produkcji w toku Zapasy wyrobów gotowych Koszt wyrobów sprzedanych Inne aktywa i zobowiązania Wynagrodzenie bilans rachunek wyników Koszty wydziałowe (ogólne) zasoby i ich obraz w systemie rachunkowości 2
Model rachunku kosztów zmiennych Koszty Koszty produkcyjne Koszty nieprodukcyjne Pośrednie koszty produkcji koszt zmienny Materiały bezpośrednie Robocizna bezpośrednia zmienne pośrednie koszty produkcji Koszty sprzedaży Koszty ogólnego zarządu Stałe pośrednie koszty produkcyjne Produkcja w toku Wyroby gotowe sprzedaż Rachunek wyników zapasy Bilans 3
Model rachunku kosztów pełnych Koszty Koszty produkcyjne Koszty nieprodukcyjne pełny koszt wytworzenia Pośrednie koszty produkcji Koszty sprzedaży Koszty ogólnego zarządu Materiały bezpośrednie Robocizna bezpośrednia zmienne pośrednie koszty produkcji Stałe pośrednie koszty produkcyjne Produkcja w toku Wyroby gotowe sprzedaż Rachunek wyników zapasy Bilans 4
Porównanie rachunku kosztów pełnych i rachunku kosztów zmiennych Rachunek kosztów pełnych Użytkowany dla potrzeb zewnętrznych i wewnętrznych Przydatny przy podejmowaniu decyzji długookresowych Wynik na sprzedaży zależy od wielkości produkcji i sprzedaży Mało przydatny przy kontroli działalności segmentów Zwiększa wpływ zapasów na wynik na sprzedaży Dzieli stałe koszty produkcyjne na poszczególne wyroby Rachunek kosztów zmiennych Użytkowany dla potrzeb wewnętrznych Przydatny przy podejmowaniu decyzji krótkookresowych Wynik na sprzedaży zależy od wielkości sprzedaży Przydatny do monitorowania działalności segmentów Niweluje wpływ zapasów na wynik sprzedaży Traktuje wszystkie koszty stałe jako koszty okresu 5
Porównanie rachunku kosztów pełnych i rachunku kosztów zmiennych Założenia [PLN] cena wyrobu 50,00 jednostkowy koszt zmienny 30,00 koszty stałe wytworzenia (wydziałowe) 60 000,00 koszty zarządu 6 000,00 koszty sprzedaży 4 000,00 Wielkości podane w sztukach I okres II okres III okres Zapas początkowy 1 000 200 Produkcja 5 000 4 000 5 300 Sprzedaż 4 000 4 800 5 500 Zapas końcowy 1 000 200 Ustalić: wyniki finansowe w rozpatrywanych okresach za pomocą rachunku kosztów pełnych i rachunku kosztów zmiennych wartość zapasów wyrobów nie sprzedanych w poszczególnych okresach porównać i zinterpretować otrzymane wyniki 6
Porównanie rachunku kosztów pełnych i rachunku kosztów zmiennych RACHUNEK KOSZTÓW PEŁNYCH I okres RACHUNEK KOSZTÓW ZMIENNYCH Przychody ze sprzedaży 200 000,00 Przychody ze sprzedaży 200 000,00 Całkowity techniczny koszt wytworzenia wyrobów sprzedanych 4 000*(30+60 000/5 000)= 4 000*42 Wynik finansowy 168 000,00 Koszty zmienne sprzedanych wyrobów 120 000,00 Marża brutto 80 000,00 Koszty stałe wytworzenia 60 000,00 Koszty zarządu 6 000,00 Koszty zarządu 6 000,00 Koszty sprzedaży 4 000,00 Koszty sprzedaży 4 000,00 Razem koszty uzyskania przychodów 178 000,00 Wynik finansowy na sprzedaży 22 000,00 Wynik finansowy 10 000,00 4 000*30 7
Porównanie rachunku kosztów pełnych i rachunku kosztów zmiennych RACHUNEK KOSZTÓW PEŁNYCH II okres RACHUNEK KOSZTÓW ZMIENNYCH Przychody ze sprzedaży 240 000,00 Przychody ze sprzedaży 240 000,00 Całkowity techniczny koszt wytworzenia wyrobów sprzedanych 1 000*42+3 800*(30+60 000/4000)= 1000*42+3800*45 Wynik finansowy 213 000,00 Koszty zmienne sprzedanych wyrobów 144 000,00 Marża brutto 96 000,00 Koszty stałe wytworzenia 60 000,00 Koszty zarządu 6 000,00 Koszty zarządu 6 000,00 Koszty sprzedaży 4 000,00 Koszty sprzedaży 4 000,00 Razem koszty uzyskania przychodów 223 000,00 Wynik finansowy na sprzedaży 17 000,00 Wynik finansowy 26 000,00 8
Porównanie rachunku kosztów pełnych i rachunku kosztów zmiennych RACHUNEK KOSZTÓW PEŁNYCH III okres RACHUNEK KOSZTÓW ZMIENNYCH Przychody ze sprzedaży 275 000,00 Przychody ze sprzedaży 275 000,00 Całkowity techniczny koszt wytworzenia wyrobów sprzedanych 200*45+5300*(30+60 000/5300) Wynik finansowy 228 000,00 Koszty zmienne sprzedanych wyrobów 165 000,00 Marża brutto 110 000,00 Koszty stałe wytworzenia 60 000,00 Koszty zarządu 6 000,00 Koszty zarządu 6 000,00 Koszty sprzedaży 4 000,00 Koszty sprzedaży 4 000,00 Razem koszty uzyskania przychodów 238 000,00 Wynik finansowy na sprzedaży 37 000,00 Wynik finansowy 40 000,00 9
Porównanie rachunku kosztów pełnych i rachunku kosztów zmiennych RACHUNEK KOSZTÓW PEŁNYCH za cały okres RACHUNEK KOSZTÓW ZMIENNYCH Przychody ze sprzedaży 715 000,00 Przychody ze sprzedaży 715 000,00 Całkowity techniczny koszt wytworzenia wyrobów sprzedanych Wynik finansowy 609 000,00 Koszty zmienne sprzedanych wyrobów 429 000,00 Marża brutto 286 000,00 Koszty stałe wytworzenia 180 000,00 Koszty zarządu 18 000,00 Koszty zarządu 18 000,00 Koszty sprzedaży 12 000,00 Koszty sprzedaży 12 000,00 Razem koszty uzyskania przychodów 639 000,00 Wynik finansowy na sprzedaży 76 000,00 Wynik finansowy 76 000,00 10
Porównanie rachunku kosztów pełnych i rachunku kosztów zmiennych Wartość zapasów wyrobów gotowych I okres II okres III okres rachunek kosztów pełnych zmiennych pełnych zmiennych pełnych zmiennych Zapas początkowy [PLN]* 0 0 42 000 30 000 9 000 6 000 Zapas końcowy [PLN] 42 000 30 000 9 000 6 000 0 0 * zapasy liczone metodą FIFO 11
Co zakomunikuje nam system rachunkowości jeśli to zrobimy? koszty materiałowe (1) 280 * ilość b. robocizna (2) 360 * ilość b. koszty pośrednie (4)+(5), (3), (6) 18 000 + 80 * ilość b. koszty ogólne i adm. (7), (8), (9), (10) 58 500 + 10 * ilość b. koszt całkowity 76 500 + 730 * ilość b. model kosztu całkowitego firma produkuje biurka na magazyn w ciągu 6 miesięcy wyprodukowano 600 biurek sprzedano 550 biurek 12
Co zakomunikuje nam system rachunkowości jeśli to zrobimy? koszty materiałowe (1) 280 * ilość b. robocizna (2) 360 * ilość b. koszty pośrednie (4)+(5), (3), (6) 18 000 + 80 * ilość b. koszty ogólne i adm. (7), (8), (9), (10) 58 500 + 10 * ilość b. koszt całkowity 76 500 + 730 * ilość b. koszt wytworzenia = 18 000 + 720*ilość biurek całkowity koszt produkcji = 18 000 + 600*720 = 450 000 zł średni koszt produkcji jednego biurka = 450 000/600 = 18 000/600 + 720 = 750 zł/szt 13
Co zakomunikuje nam system rachunkowości jeśli to zrobimy? koszty materiałowe (1) 280 * ilość b. robocizna (2) 360 * ilość b. koszty pośrednie (4)+(5), (3), (6) 18 000 + 80 * ilość b. koszty og. i adm. (7), (8), (9), (10) 58 500 + 10 * ilość b. zapis w systemie rachunkowości sprzedaż 495 000 koszt wyrobów sprzedanych 412 500 koszty ogólne i administracyjne 64 000 dochód 18 500 wyprodukowano 600 i sprzedano 550 biurek całkowity koszt = 18 000 + 600*720 + 58 500 + 10*550 = 450 000 + 64 000 przychód całkowity = 514 000zł = 550*900 = 495 000 zł w sprzedaży 550 biurek ulokowano 476 500 z kosztu całkowitego 514 000 CO STAŁO SIĘ Z POZOSTAŁYMI 37 500 zł? stanowią one wartość zapasów wyrobów gotowych 50szt*750zł/szt = 37 500 zł 14
ile kosztuje biurko? 730 zł? koszt zmienny elementy: kosztu materiałowego, robocizny, kosztów pośrednich kosztów ogólnoadministracyjnych dla celów decyzyjnych: - podział na koszty stałe i zmienne - rachunek kosztów zmiennych 750 zł? średni koszt produkcji na jednostkę produktu elementy: koszt materiałowy koszt robocizny koszt pośredni w całości w systemie rachunkowości: - podział na koszty wytworzenia i ogólne i administracyjne - rachunek kosztów pełnych 15
model kosztu całkowitego koszty materiałowe (1) 280 * ilość b. robocizna (2) 360 * ilość b. koszty pośrednie (4)+(5), (3), (6) 18 000 + 80 * ilość b. koszty ogólne i adm. (7), (8), (9), (10) 58 500 + 10 * ilość b. Rachunek kosztów pełnych jednostkowy koszt wytworzenia Rachunek kosztów zmiennych jednostkowy koszt zmienny 16
zapamiętajmy System rachunkowości może podawać koszt nazywany kosztem produktu. Właściwe wykorzystanie tej wielkości jest możliwe jeżeli: wiemy jaki rodzaj kosztu potrzebny jest do analizy wiemy jak skonstruowany jest koszt podany przez system 17
koszty podstawą ustalania ceny (1) cena jako wynik KOSZT + NARZUT ABSORBCYJNY UKŁAD KOSZTÓW na jednostkę ogółem* materiały bezpośrednie 6,00 robocizna bezpośrednia 4,00 koszty pośrednie zmienne 3,00 koszty pośrednie stałe 70 000,00 koszty og. i adm. zmienne 2,00 koszty og. i adm.stałe 60 000,00 * dane dla 10 000 szt. 18
koszty podstawą ustalania ceny (2) cena jako wynik KOSZT + NARZUT KOSZTY WYTWORZENIA na jednostkę ogółem* materiały bezpośrednie 6,00 60 000,00 robocizna bezpośrednia 4,00 40 000,00 koszty pośrednie zmienne 3,00 30 000,00 koszty pośrednie stałe 7,00 70 000,00 20,00 200 000,00 CENA = KOSZT WYTWORZENIA W UKŁADZIE ABSORBCYJNYM + NARZUT koszt wytworzenia 20.00 zł plus narzut kosztów og. i adm. i zysku 50% 10.00 zł cena 30.00 zł 19
koszty podstawą ustalania ceny (3) cena jako wynik KOSZT + NARZUT METODA PODZIAŁOWA CAŁKOWITY KOSZT ZMIENNY materiały bezpośrednie 6,00 robocizna bezpośrednia 4,00 koszty pośrednie zmienne 3,00 koszty og. i adm. zmienne 2,00 15,00 CENA = CAŁKOWITY KOSZT ZMIENNY + NARZUT całkowity koszt zmienny plus narzut kosztów stałych i zysku 100% cena 15.00 zł 15.00 zł 30.00 zł 20
koszty podstawą ustalania ceny (4) cena jako wynik KOSZT + NARZUT OKREŚLANIE NARZUTU - układ absorpcyjny NARZUT NA KOSZT WYTWORZENIA = POŻĄDANY ZWROT Z AKTYWÓW + KOSZTY SPRZEDAŻY, OGÓLNE I ADMISTRACYJNE ILOŚĆ x JEDNOSTKOWY KOSZT WYTWORZENIA 21
koszty podstawą ustalania ceny (5) cena jako wynik KOSZT + NARZUT OKREŚLANIE NARZUTU - układ absorpcyjny sprzedaż roczna wymagane aktywa jednostkowy koszt wytworzenia koszty sprzed., og. i adm. 50 000 szt 2 000 000 zł 30,00 zł/szt 700 000 zł wymagany zwrot z kapitału ROI 25% Narzut = (25% x 2 000 000) + 700 000 = 1 200 000 = 80% 50 000 x 30,00 1 500 000 22
koszty podstawą ustalania ceny (6) cena jako wynik KOSZT + NARZUT OKREŚLANIE NARZUTU - metoda podziałowa NARZUT NA KOSZT ZMIENNY = POŻĄDANY ZWROT Z AKTYWÓW + KOSZT STAŁY ILOŚĆ x JEDNOSTKOWY KOSZT ZMIENNY 23
koszty podstawą ustalania ceny (7) cena jako wynik KOSZT + NARZUT OKREŚLANIE NARZUTU - metoda podziałowa sprzedaż roczna wymagane aktywa jednostkowy koszt zmienny całkowity koszt stały 50 000 szt 2 000 000 zł 20,00 zł/szt 1 000 000 zł wymagany zwrot z kapitału ROI 25% Narzut = (25% x 2 000 000) + 1 000 000 = 1 500 000 = 150% 50 000 x 20,00 1 000 000 24