POLITECHNIKA KRAKOWSKA Instytut Inżynierii Cieplnej i Ochrony Powietrza METODY POMIARU PRĘDKOŚCI, STRUMIENIA I OBJĘTOŚCI PRZEPŁYWU OPOMIAROWANIE I MONITORING ZUŻYCIA CZYNNIKÓW ENERGETYCZNYCH DR INŻ. JAN PORZUCZEK ZAGADNIENIA Klasyfikacja przepływomierzy Konstrukcje i zasada działania wybranych przyrządów pomiarowych Mikroprocesorowe przeliczniki przepływu Wodomierze podstawy prawne i normalizacja Opomiarowanie zużycia paliw podstawy prawne i normalizacja 1
METODY POMIARU PRĘDKOŚCI, STRUMIENIA I OBJĘTOŚCI PRZEPŁYWU WIELKOŚĆ MIERZONA PRĘDKOŚĆŚREDNIA PRĘDKOŚĆ LOKALNA STRUMIEŃ OBJĘTOŚCI STRUMIEŃ MASY OBJĘTOŚĆ (p. całkujące) MASA (p. całkujące) 2
ZASADA DZIAŁANIA PRZEPŁYWOMIERZE ZWĘŻKOWE SONDY SPIĘTRZAJĄCE PRZEPŁYWOMIERZE PŁYWAKOWE PRZEPŁYWOMIERZE SILNIKOWE PRZEPŁYWOMIERZE ULTRADŹWIĘKOWE PRZEPŁYWOMIERZE ELEKTROMAGNETYCZNE PRZEPŁYWOMIERZE CORIOLISA PRZEPŁYWOMIERZE ZWĘŻKOWE NORMA: PN-EN ISO 5167-1 Pomiary strumienia płynu za pomocą zwężek pomiarowych 3
PRZEPŁYWOMIERZE ZWĘŻKOWE a) KRYZA b) DYSZA c) ZWĘŻKA VENTURIEGO KRYZY POMIAROWE 4
KRYZY POMIAROWE SONDY SPIĘTRZAJĄCE POMIAR PRĘDKOŚCI: LOKALNEJ ŚREDNIEJ 5
SONDY SPIĘTRZAJĄCE SONDY SPIĘTRZAJĄCE 6
PRZEPŁYWOMIERZE PŁYWAKOWE - ROTAMETRY ROTAMETRY 7
ROTAMETRY PRZEPŁYWOMIERZE SILNIKOWE PRZEPŁYWOMIERZE SILNIKOWE WODOMIERZE GAZOMIERZE PRZEPŁYWOMIERZE TURBINOWE SKRZYDEŁKOWE ŚRUBOWE SKRZYDEŁKOWE MIECHOWE KOMOROWE TŁOKOWE ROTOROWE BĘBNOWE 8
PRZEPŁYWOMIERZE SILNIKOWE a) skrzydełkowy b)śrubowy PRZEPŁYWOMIERZE SILNIKOWE WODOMIERZE SKRZYDEŁKOWE (JEDNOSTRUMIENIOWE SUCHE) 9
PRZEPŁYWOMIERZE SILNIKOWE SKRZYDEŁKOWY (WIELOSTRUMIENIOWY) ŚRUBOWY PRZEPŁYWOMIERZE SILNIKOWE WODOMIERZ SPRZĘŻONY ŚRUBOWY SKRZYDEŁKOWY 10
GAZOMIERZE ZAKRESY STOSOWANIA PRZEPŁYWOMIERZ TURBINOWY TURBINA (RUCHOMA) PROSTOWNICE STRUMIENIA (NIERUCHOME) 11
PRZEPŁYWOMIERZ TURBINOWY TURBINY (RUCHOME) PROSTOWNICE STRUMIENIA (NIERUCHOME) PRZEPŁYWOMIERZ ROTOROWY 12
PRZEPŁYWOMIERZ ROTOROWY PRZEPŁYWOMIERZE SILNIKOWE GAZOMIERZ ROTOROWY GAZOMIERZ TURBINOWY 13
GAZOMIERZE MIECHOWE GAZOMIERZE (zabytkowe...) 14
ANEMOMETRY ANEMOMETRY 15
PRZEPŁYWOMIERZE ULTRADŹWIĘKOWE PRZEPŁYWOMIERZE ELEKTROMAGNETYCZNE 16
PRZEPŁYWOMIERZE ELEKTROMAGNETYCZNE PRZEPŁYWOMIERZE CORIOLISA BEZPOŚREDNI POMIAR STRUMIENIA MASY! 17
WSKAŹNIKI PRZEPŁYWU PRZELICZNIKI PRZEPŁYWU 18
MIKROPROCESOROWE PRZELICZNIKI PRZEPŁYWU MIKROPROCESOROWE PRZELICZNIKI PRZEPŁYWU PRZELICZNIK PRZEPŁYWU BLOK ZAWORÓW KRYZA POMIAROWA 19
MIKROPROCESOROWE PRZELICZNIKI PRZEPŁYWU MIKROPROCESOROWE PRZELICZNIKI PRZEPŁYWU Przelicznik współpracuje z różnymi typami gazomierzy: z gazomierzami turbinowymi z wyjściem impulsowym z gazomierzami zwężkowymi z gazomierzami ultradźwiękowymi z wyjściem impulsowym lub cyfrowym 20
PODSTAWY PRAWNE I NORMALIZACJA PODSTAWY PRAWNE Ustawa Prawo o miarach z 11 maja 2001 (z późniejszymi zmianami) określa: legalne jednostki miar, wymagania prawnej kontroli metrologicznej przyrządów pomiarowych, kompetencje organów administracji rządowej sankcje za naruszenie przepisów ustawy 21
PODSTAWY PRAWNE Rozporządzenie Ministra Gospodarki z 20 lutego 2003 w sprawie przyrządów pomiarowych podlegających prawnej kontroli metrologicznej oraz rodzajów przyrządów, które są legalizowane bez zatwierdzenia typu precyzuje klasy przyrządów pomiarowych podlegających prawnej kontroli metrologicznej...prawnej kontroli metrologicznej podlegają przyrządy pomiarowe służące do pomiaru: 3. objętości i przepływu płynów oraz do pomiaru ciepła: a) gazomierze: turbinowe o maksymalnym strumieniu objętości nie większym niż 6500 m 3 /h rotorowe miechowe 22
...prawnej kontroli metrologicznej podlegają przyrządy pomiarowe służące do pomiaru: b) przeliczniki do gazomierzy, o których mowa w lit. a c) wodomierze d) liczniki do cieczy innych niż woda (...) e) instalacje pomiarowe: - do gazu ciekłego propan-butan (...) f) odmierzacze: - paliw ciekłych innych niż gazy ciekłe - gazu ciekłego propan-butan g) przeliczniki do liczników cieczy innych niż woda (...) PODSTAWY PRAWNE Rozporządzenie Ministra Gospodarki z 23 października 2007r. w sprawie wymagań, którym powinny odpowiadać wodomierze oraz szczegółowego zakresu sprawdzeń wykonywanych podczas prawnej kontroli metrologicznej tych przyrządów pomiarowych 23
PODSTAWY PRAWNE Rozporządzenie Ministra Gospodarki z 28 grudnia 2007r. w sprawie wymagań, którym powinny odpowiadać gazomierze i przeliczniki do gazomierzy, oraz szczegółowego zakresu sprawdzeń wykonywanych podczas prawnej kontroli metrologicznej tych przyrządów pomiarowych PODSTAWY PRAWNE Dyrektywa UE Measuring Instruments Directive (MID) Przyrząd zgodny z MID może być stosowany w każdym kraju UE 24
ATEX Dyrektywa Unii Europejskiej, definiująca wymagania zasadnicze, jakie musi spełniać każdy produkt, przeznaczony do stosowania w strefach zagrożonych wybuchem. Wymagania szczegółowe podane są w normach powiązanych z tą dyrektywą, natomiast wymagania, które nie są objęte ani dyrektywą ani normami mogą być przedmiotem regulacji wewnętrznych obowiązujących w poszczególnych krajach członkowskich. Regulacje te nie mogą jednak być sprzeczne z dyrektywą, oraz nie mogą zaostrzać jej wymagań. ATEX 1) 2) 3) 4) 5) 6) 7) 8) Oznaczenie CE Numer identyfikacyjny jednostki certyfikującej Symbol wykonania przeciwwybuchowego Grupa wybuchowości Kategoria urządzenia Rodzaj ochrony przeciwwybuchowej Podgrupa wybuchowości Klasa temperatur 25
IP xy Pierwszy znak: zabezpieczenie przed ciałami stałymi (zgodnie z PN-EN 60529:2003): 0 - brak ochrony 1 - ochrona przed ciałami o wielkości ponad 50 mm (przypadkowy dotyk dłonią) 2 - ochrona przed ciałami o wielkości ponad 12,5 mm (przypadkowy dotyk palcem) 3 - ochrona przed ciałami o wielkości ponad 2,5 mm (przypadkowy dotyk drutem lub wkrętakiem) 4 - ochrona przed ciałami o wielkości ponad 1 mm (cienkie narzędzie, cienki przewód) 5 - ochrona przed wnikaniem pyłu w ilościach nie zakłócających pracy urządzenia 6 - całkowita ochrona przed wnikaniem pyłu IP xy Drugi znak: zabezpieczenie przed wnikaniem wody (zgodnie z PN-EN 60529:2003): 0 - brak ochrony 1 - ochrona przed kroplami wody spadającymi pionowo (z kondensacji) 2 - ochrona przed kroplami wody padającymi na obudowę pod kątem 15 względem położenia normalnego 3 - ochrona przed kroplami padającymi pod kątem 60 od pionu 4 - ochrona przed kroplami padającymi pod dowolnym kątem, ze wszystkich stron (deszcz) 5 - ochrona przed strumieniem wody z dowolnego kierunku 6 - ochrona przed silnymi strumieniami wody lub zalewaniem falą z dowolnego kierunku 7 - ochrona przed zalaniem przy zanurzeniu na taką głębokość, aby dolna powierzchnia obudowy znajdowała się 1 m pod wodą a górna nie mniej niż 0,15 m w czasie 30 min 8 - ochrona przed zalaniem przy ciągłym zanurzeniu i zwiększonym ciśnieniu wody (1 m głębokości) 9 - ochrona przed laniem strugą wody pod ciśnieniem (80-100 barów, o temperaturze do +80 C) zgodnie z normą DIN 40050 26
NORMY PN-EN 14154-1+A1:2007 Wodomierze -- Część 1: Wymagania ogólne PN-EN 14154-2+A1:2007 Wodomierze -- Część 2: Instalacja i warunki użytkowania PN-EN 14154-3+A1:2007 Wodomierze -- Część 3: Metody i wyposażenie do badań NORMY PN-EN 1359:2004 Gazomierze -- Gazomierze miechowe PN-EN 12261:2005 Gazomierze -- Gazomierze turbinowe PN-EN 12480:2005 Gazomierze -- Gazomierze rotorowe PN-EN 14236:2007 Ultradźwiękowe domowe gazomierze PN-EN 12405-1:2007 Gazomierze -- Przeliczniki -- Część 1: Przeliczanie objętości 27