KBF-4101-004-03/2014 P/14/013 WYSTĄPIENIE POKONTROLNE

KBF-4101-004-03/2014 P/14/013 WYSTĄPIENIE POKONTROLNE

I. Dane identyfikacyjne kontroli Numer i tytuł kontroli Jednostka przeprowadzająca kontrolę Kontrolerzy Jednostka kontrolowana Kierownik jednostki kontrolowanej P/14/013 Nadzór organów podatkowych i organów kontroli skarbowej nad prawidłowością rozliczeń z budżetem państwa podmiotów z udziałem kapitału zagranicznego Najwyższa Izba Kontroli Departament Budżetu i Finansów 1. Sławomir Sońta, główny specjalista kontroli państwowej, upoważnienie do kontroli nr 88796 z dnia 1 września 2014 r. 2. Agnieszka Szymaniak, główny specjalista kontroli państwowej, upoważnienie do kontroli nr 88795 z dnia 1 września 2014 r. (dowód: akta kontroli str. 1-4) Drugi Mazowiecki Urząd Skarbowy w Warszawie, 00-193 Warszawa, ul. Stawki 2 (dalej: DMUS lub Urząd) Tomasz Lipiarz p.o. Naczelnika Drugiego Mazowieckiego Urzędu Skarbowego od 1 grudnia 2013 r., poprzednio od 1 stycznia 2004 r. Naczelnikiem Urzędu była Maria Pierzchała-Bandolet. Ocena ogólna Uzasadnienie oceny ogólnej II. Ocena kontrolowanej działalności Najwyższa Izba Kontroli ocenia 1, że w kontrolowanym okresie (2012-I półrocze 2014 r.) prawidłowo prowadzone były kontrole oraz postępowania podatkowe w zakresie podatku dochodowego od osób prawnych podmiotów z udziałem kapitału zagranicznego. Nie dopuszczono do przedawnienia karalności ujawnionych czynów zabronionych. DMUS podejmował także prawidłowe działania w celu wyegzekwowania zaległości podatkowych. Natomiast nie były podejmowane wystarczające i skuteczne działania mające na celu zapobieganie uchylaniu się od opodatkowania poprzez transfer dochodów przez podmioty z udziałem kapitału zagranicznego. Działania DMUS koncentrowały się na zwalczaniu nieprawidłowości w podatku od towarów i usług. 1. W okresie objętym kontrolą Urząd przeprowadzał kontrole w zakresie podatku dochodowego od osób prawnych wykorzystując wskazania ze źródeł wewnętrznych i zewnętrznych, głównie na podstawie kwartalnych planów kontroli. Nie prowadzono regularnych analiz w celu rozpoznawania obszarów i mechanizmów unikania opodatkowania podatkiem dochodowym przez podmioty działające w skali międzynarodowej. Nie typowano systematycznie do kontroli podmiotów powiązanych w celu zapobiegania nielegalnemu transferowi dochodów. 2. Priorytetem były kontrole VAT, w tym dotyczące zwrotów tego podatku. Nie przeprowadzano natomiast kontroli prawidłowości stosowania cen transferowych. Z uwagi na limity czasu trwania kontroli określone w ustawie z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej 2 zagadnienie cen transferowych celowo było wyłączone z zakresu badania. DMUS nie dysponował dostępem do baz danych porównawczych umożliwiających ocenę, czy ceny stosowane w transakcjach pomiędzy podmiotami powiązanymi, odbiegają od wartości rynkowych. 1 Najwyższa Izba Kontroli stosuje 3-stopniową skalę ocen: pozytywna, pozytywna mimo stwierdzonych nieprawidłowości, negatywna. Jeżeli sformułowanie oceny ogólnej według proponowanej skali byłoby nadmiernie utrudnione, albo taka ocena nie dawałaby prawdziwego obrazu funkcjonowania kontrolowanej jednostki w zakresie objętym kontrolą, stosuje się ocenę opisową, bądź uzupełnia ocenę ogólną o dodatkowe objaśnienie. 2 Dz. U. z 2013 r. poz. 672 ze zm. 2

Zdaniem NIK pracownicy nie byli wystarczająco przygotowani do podejmowania kontroli prawidłowości stosowania cen transferowych. W okresie od 2011 r. do 30 czerwca 2014 r. w zakresie tej tematyki przeszkolony został jeden pracownik. Stopień objęcia kontrolą 3 w zakresie CIT podmiotów z udziałem kapitału zagranicznego dotyczył niewielkiego odsetka podatników (0,8% 4 i 0,6% 5 ) oraz przychodów, kosztów uzyskania przychodów (0,01%), strat (0,3%) i dochodów (0,1%) wykazanych przez tych podatników w zeznaniach podatkowych, niewielki był także odsetek skontrolowanych podatników CIT ogółem (1,0-1,2% 6 ). Na podstawie zbadanych przez NIK 15 kontroli podatkowych dotyczących podatników z udziałem kapitału zagranicznego ustalono, że w przeprowadzonych kontrolach przestrzegano limitów czasu trwania kontroli.. W kontrolach, w których limit czasu trwania kontroli nie miał zastosowania informowano podatników o zmianie terminu zakończenia kontroli, podając przyczyny przedłużenia i wskazując nowy termin jej zakończenia. Po przeprowadzonej kontroli postępowania podatkowe wszczynano zgodnie z terminem określonym w art. 165b 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa 7. Ustalenia kontroli podatkowej znalazły potwierdzenie w decyzjach wymiarowych lub w złożonych przez podatników korektach deklaracji w całości uwzględniających ustalenia kontroli. W badanych sprawach nie stwierdzono przypadków ograniczania stronom czynnego udziału w postępowaniach podatkowych. Stwierdzone uchybienia polegały na: wystąpieniu nieuzasadnionych przerw w trzech prowadzonych postępowaniach podatkowych, poinformowaniu podatnika w jednym przypadku o niezałatwieniu sprawy w terminie dwa dni po upływie terminu do jej załatwienia, w jednym przypadku niezawiadomieniu strony o niezałatwieniu sprawy w terminie przed upływem jednego miesiąca z uwagi na uznanie, że sprawa ma charakter szczególnie skomplikowany. Zdaniem Najwyższej Izby Kontroli powyższe uchybienia nie spowodowały ujemnych skutków dla zwalczania nieprawidłowości w podatku dochodowym od osób prawnych. 3. DMUS podejmował prawidłowe działania w celu wyegzekwowania należności podatkowych z tytułu podatku CIT od podmiotów z udziałem kapitału zagranicznego. Tytuły wykonawcze wystawiane były bez opóźnienia, na bieżąco wszczynano postępowania egzekucyjne i podejmowano kolejne czynności egzekucyjne. Rzetelnie ustalano stan majątkowy zobowiązanego, podejmowano działania wobec osób trzecich. Przyczynami niewyegzekwowania zaległości była bezskuteczność egzekucji w związku z brakiem majątku u zobowiązanych. 4. Analiza działań DMUS wobec podmiotów z udziałem kapitału zagranicznego, w których kontrole podatkowe wykazały nieprawidłowości wykazała, że nie dopuszczono do przedawnienia karalności czynów zabronionych. Do komórki ds. karnych skarbowych zostało skierowanych pięć zawiadomień dotyczących narażenia na uszczuplenie należności publicznoprawnych (cztery w trakcie kontroli NIK). NIK zwraca uwagę, że zawiadomienia w trzech sprawach zostały skierowane po upływie dziewięciu miesięcy od wydania decyzji przez organ podatkowy. W jednej sprawie zakończonej złożeniem przez podatnika, po kontroli DMUS, korekty deklaracji podatkowej nie skierowano zawiadomienia do komórki ds. karnych skarbowych, mimo, że zaległości podatkowe w kwocie 238,4 tys. zł nie zostały 3 Wskaźniki ustalono opierając się na uproszczonych relacjach wartości przychodów, kosztów uzyskania przychodów, strat oraz dochodów wykazanych w rozliczeniach CIT przedsiębiorstw finansowych i niefinansowych, w tym podmiotów z udziałem kapitału zagranicznego, objętych kontrolą w latach 2012-2013 oraz w pierwszym półroczu 2014 r. do wartości tych wielkości wykazanych w zeznaniach podatkowych za lata 2011 i 2012. 4 Podatników wykazujących w zeznaniach podatkowych przychody, koszty uzyskania przychodów oraz straty. 5 Podatników wykazujących w zeznaniach podatkowych dochód. 6 Podatników wykazujących w zeznaniach podatkowych przychody, koszty uzyskania przychodów i dochód oraz podatników wykazujących w zeznaniach podatkowych straty z tytułu prowadzonej działalności. 7 Dz. U. z 2012 r. poz. 749 ze zm. 3

uregulowane. Zdaniem NIK było to niezgodne z treścią art. 16a ustawy z dnia 10 września 1999 r. Kodeks karny skarbowy 8. Opis stanu faktycznego III. Opis ustalonego stanu faktycznego 1. Typowanie podmiotów do kontroli W Urzędzie, według stanu na koniec czerwca 2014 r., zarejestrowanych było 13.415 podatników CIT, w tym 10.097, tj. 75,3% podatników z udziałem kapitału zagranicznego. Liczba podatników CIT wzrosła z 12.194 na koniec 2012 roku do 12.341 na koniec 2013 roku oraz do 13.415 według stanu na dzień 30 czerwca 2014 r. Liczba podatników z udziałem kapitału zagranicznego wzrosła z 8.724 na koniec 2012 roku do 9.097 na koniec 2013 roku oraz do 10.097 według stanu na dzień 30 czerwca 2014 r. Spośród 13.415 podatników CIT zarejestrowanych według stanu na koniec czerwca 2014 roku 13.364 było przedsiębiorcami niefinansowymi, w tym 10.046 przedsiębiorcami z udziałem kapitału zagranicznego. (dowód: akta kontroli str.1073-1074 ) W 2013 roku wpływy z CIT wyniosły 5.096.611,7 tys. zł i były wyższe od wpływów uzyskanych w 2012 roku o 4,5%, tj. o 221.641,3 tys. zł. Również wpływy uzyskane w I półroczu 2014 roku (2.771.149,6 tys. zł) były wyższe o 15,7%, tj. o 376.756,5 tys. zł od wpływów w I półroczu 2013 roku. Na koniec 2013 r. zaległości netto wyniosły 518.935,2 tys. zł i stanowiły 10,2% wpływów z podatku CIT uzyskanych w 2013 roku. Były one dziesięciokrotnie wyższe od zaległości netto na koniec 2012 roku (51.000,5 tys. zł). Zaległości netto na dzień 30 czerwca 2014 r. wyniosły 85.674,0 tys. zł. Przyczyną wzrostu zaległości, były zaległości [ ] 9 w kwocie 464.680,3 tys. zł przypisane na podstawie decyzji Dyrektora Urzędu Kontroli Skarbowej w Warszawie z dnia 5 grudnia 2012 r., utrzymanej w mocy decyzją Dyrektora Izby Skarbowej w Warszawie z dnia 4 grudnia 2013 r. Następnie w wyniku wstrzymania przez Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie wykonania zaskarżonej decyzji (postanowienie WSA z dnia 31 marca 2014 r.) zaległości w kwocie 464.680,3 tys. zł stały się niewymagalne, co spowodowało zmniejszenie kwoty zaległości netto. (dowód: akta kontroli str. 1075-1077, 1660, 1664) Liczba podatników, którzy złożyli zeznania podatkowe odpowiednio za 2011, 2012 oraz 2013 rok kształtowała się na podobnym poziomie. Większość podatników (powyżej 60,0%) nie wykazała w zeznaniach podatkowych podatku należnego. Zeznania podatkowe za: 2013 rok złożyło 7.806 podatników CIT, z tego 4.968 (63,6%) podatników nie wykazało podatku należnego a 2.838 (36,4%) podatników wykazało podatek należny, 2012 rok - 8.114 podatników, z tego 5.301 (65,3%) podatników nie wykazało podatku należnego a 2.813 (34,7%) podatników wykazało podatek należny, 2011 rok - 7.864 podatników, z tego 5.058 (64,3%) podatników nie wykazało podatku należnego a 2.806 (35,7%) podatników wykazało podatek należny. (dowód: akta kontroli str. 1078) Analizą objęto rozliczenie CIT według złożonych przez podatników zeznań podatkowych za rok 2011, 2012 i 2013. Spośród 7.806 podatników CIT, którzy złożyli zeznania podatkowe za 2013 rok: przychód w kwocie 2.267.861.333,0 tys. zł wykazało 7.118 (91,2%) podatników, stratę w kwocie 5.936.231 tys. zł 3.689 (47,3%) podatników, dochód w kwocie 38.732.358,0 tys. zł 3.876 (49,7%) podatników. Spośród 8.114 podatników CIT, którzy złożyli zeznanie podatkowe za 2012 rok: przychód w kwocie 2.966.353.023,0 tys. zł wykazało 7.278 (89,7%) podatników, 8 Dz. U. z 2013 r., poz. 186 ze zm. 9 NIK wyłączyła jawność informacji na podstawie art. 5 ust. 1 ustawy z dnia 6 września 2001 r. o dostępie do informacji publicznej (Dz.U. z 2014 r. poz. 782 ze zm). 4

stratę w kwocie 9.009.449,0 tys. zł 4.015 (49,5%) podatników, dochód w kwocie 39.410.618,0 tys. zł 3.761 (46,4%) podatników. Spośród 7.864 podatników CIT, którzy złożyli zeznanie podatkowe za 2011 rok: przychód w kwocie 2.841.533.704,0 tys. zł wykazało 7.023 (89,3%) podatników, stratę w kwocie 7.617.374,0 tys. zł 3.778 (48,1%) podatników, dochód w kwocie 43.970.895,0 tys. zł 3.641 (46,3%) podatników. Efektywna stawka podatkowa (kwota podatku należnego do kwoty dochodu przed odliczeniem) wyniosła: w 2013 roku 13,00%, 2012 roku 14,00%, 2011 roku 14,00%. Efektywna stawka podatkowa w 2013 r.: była niższa o jeden punkt procentowy od efektywnej stawki podatkowej w 2012 r. i 2011 r., była znacznie niższa od średniej krajowej, która wyniosła w 2013 r. 17,04%, 2012 r. 17,29%, 2011 r. 17,37%. (dowód: akta kontroli str. 1079-1081, 1688) W sprawie niskiej efektywności stawki podatkowej Naczelnik Urzędu stwierdził, że koszty uzyskania przychodów za poszczególne lata niemal się równoważyły z osiągniętymi w tych okresach przychodami, stąd powstały dochód był stosunkowo niski. Wynikało to ze specyfiki podmiotów, które rozliczały się w Urzędzie i generowały największe przychody oraz koszty (były to przede wszystkim banki, firmy ubezpieczeniowe oraz duże spółki deweloperskie). W samym sektorze,,ubezpieczeń na życie w 2012 r. rynek zmniejszył się o 26 procent z tytułu wycofania polisolokat, ze względu na ryzyko kredytowe i znikomą rentowność dla ubezpieczycieli. Również firmy deweloperskie od dłuższego czasu borykały się z trudnościami związanymi ze sprzedażą nieruchomości, zaś w sektorze bankowości w 2012 roku doszło do zmniejszenia tempa wzrostu akcji kredytowej, które nastąpiło na skutek obniżenia tempa wzrostu kredytów dla gospodarstw domowych i przedsiębiorstw. Przy osiąganiu niskich dochodów, każde odliczenie od dochodu znacznie obniżało podatek należny co przekładało się na wysokość efektywnej stawki podatku należnego. Podmioty rozliczające się z w Urzędzie często korzystały z odliczeń od dochodu z tytułu strat z lat ubiegłych oraz darowizn przekazanych na rzecz organizacji pożytku publicznego. Ponadto część dochodu firm to dochód wolny od podatku, to m.in. ulgi technologiczne czy dotacje unijne. W wyniku tych okoliczności efektywna stawka podatku kształtuje się poniżej średniej krajowej. Obniżenie efektywnej stawki podatku należnego w roku 2013 wynikało przede wszystkim z faktu, że zwiększyła się kwota odliczeń od dochodu o 1.050,8 tys. zł w porównaniu do roku 2012 i o 1.656,8 tys. zł w porównaniu do roku 2011. Analogiczna sytuacja zaistniała również przy odliczeniu strat podatkowych, kwota odliczeń wzrosła o 599.643,00 zł. W porównaniu do roku 2012 i o 1.414.475,00 zł. w stosunku do roku 2011. (dowód: akta kontroli str. 1691-1692) Analiza danych ujętych w zeznaniach CIT-8 wykazała, że spośród 30 podatników, którzy wykazali najwyższe przychody w 2012 r. 19 podatników było podmiotami z udziałem kapitału zagranicznego, w tym pięciu podmiotami finansowymi. Spośród 30 podatników, którzy wykazali najwyższe przychody w 2013 r. 16 podatników było podmiotami z udziałem kapitału zagranicznego, w tym czterech podmiotami finansowymi. Podatku należnego nie wykazało: ośmiu podatników [ ] 10 Wyżej wymienieni podatnicy nie byli kontrolowani w zakresie CIT w okresie objętym kontrolą NIK. Podatnicy nie wykazali podatku należnego w związku z wykazaniem w zeznaniach podatkowych dochodów wolnych, zwolnionych od podatku lub strat. Spośród 30 podatników, którzy wykazali najwyższe przychody w 2012 r. 13 podmiotów z udziałem kapitału zagranicznego wykazało podatek należny w kwocie 1.640.863,5 tys. zł (średnio na jeden podmiot 126.220,7 tys. zł), dziewięć podmiotów bez udziału kapitału zagranicznego wykazało podatek należny w kwocie 1.510.348,8 tys. zł (średnio na jeden podmiot 167.816,5 tys. zł). Spośród 30 podatników, którzy wykazali najwyższe przychody w 2013 r.: 10 5

14 podmiotów z udziałem kapitału zagranicznego wykazało podatek należny w kwocie 1.035.361,5 tys. zł (średnio na jeden podmiot 73.954,4 tys. zł), 12 podmiotów bez udziału kapitału zagranicznego wykazało podatek należny w kwocie 1.539.279,2 tys. zł (średnio na jeden podmiot 128.273,3 tys. zł). Wyższe podatki deklarowały podmioty finansowe Za 2012 r. podatek należny wykazało siedem podmiotów finansowych w kwocie 2.204.842,2 tys. zł oraz 15 podmiotów niefinansowych w kwocie 946.370,2 tys. zł. Za 2013 r. osiem podmiotów finansowych wykazało podatek należny w kwocie 1.460.399,1 tys. zł oraz 18 podmiotów niefinansowych w kwocie 1.114.241,6 tys. zł. Spośród 30 podatników, w latach 2012-2013 i I półroczu 2014 r. skontrolowano w zakresie CIT 6 podmiotów, z tego trzy kontrole zostały przeprowadzone przez UKS, a trzy przez DMUS. (dowód: akta kontroli str. 1243-1257, 1667) Naczelnik Urzędu wskazał, że powodem nie przeprowadzania kontroli w badanym okresie u większości wskazanych podatników był brak ustaleń z prowadzonych czynności sprawdzających i zakwalifikowanie tych podmiotów do tzw. podatników sprawdzonych i umieszczenie ich na listach podatników sprawdzonych na lata 2011/2012 oraz na 2013 r. oraz brak informacji wskazujących na występowanie nieprawidłowości podatkowych w zakresie CIT. (dowód: akta kontroli str. 1660, 1666-1667) W Urzędzie zostały opracowane wewnętrzne zasady typowania podmiotów do kontroli ujęte w: Instrukcji I-075 Planowanie kontroli podatkowej, obowiązującej od dnia 16 maja 2011 r., Procedurze realizacji zarządzania ryzykiem zewnętrznym w Drugim Mazowieckim Urzędzie Skarbowym w Warszawie, obowiązującej od 4 czerwca 2009 r., Instrukcji w sprawie postępowania z doniesieniami w urzędzie skarbowym, obowiązującej od 4 czerwca 2009 r. W wyżej wymienionych uregulowaniach nie wyodrębniono zasad typowania do kontroli podmiotów z udziałem kapitału zagranicznego. (dowód: akta kontroli str. 1083-1097) Zgodnie z Instrukcją I-075 Urząd przeprowadzał kontrole w zakresie podatku dochodowego od osób prawnych głównie na podstawie kwartalnych planów. W okresie objętym kontrolą w podsystemie Kontrola zostały zarejestrowane 162 wnioski o przeprowadzenie kontroli w zakresie podatku CIT, z tego 139 wniosków wewnętrznych oraz 23 wnioski zewnętrzne, głównie z innych urzędów skarbowych. Przy typowaniu podmiotów do kontroli analizą zostały objęte wszystkie wnioski. W kwartalnych planach kontroli obejmujących 2013 r. oraz I półrocze 2014 r. ujęto 111 wskazań. (dowód: akta kontroli str. 1098-1242) Przy typowaniu podmiotów do kontroli nie kierowano się strukturą kapitału przedsiębiorców. Naczelnik Urzędu podał, że typując podmioty do kontroli nie dokonywano selekcji podmiotów wyłącznie po kryterium udziału kapitału zagranicznego i to kryterium nigdy nie było głównym wyznacznikiem dokonania selekcji, z uwagi np. na brak możliwości systemowego dokonywania selekcji po takich podmiotach. Jedynym kryterium typowania podmiotów do kontroli i ujmowania ich w planie kontroli było ryzyko wystąpienia nieprawidłowości podatkowych i ich skala, wysokość potencjalnych strat bezpośrednich jak i pośrednich dla budżetu państwa. (dowód: akta kontroli str.1661, 1669) Urzędy skarbowe zostały zobowiązane w 2012 r. oraz 2013 r. do typowania podmiotów do kontroli podatkowych oraz czynności sprawdzających przynajmniej dwa razy w roku przy wykorzystaniu narzędzia informatycznego moduł Analiza grupowa w podsystemie KONTROLA według kryteriów określonych dla wszystkich urzędów skarbowych przez Ministerstwo Finansów dla obszarów podwyższonego ryzyka określonych w Krajowym Planie Dyscypliny Podatkowej (pismo AP4/0683/19/RAP/2012/1712 z 6 marca 2012 r. oraz AP4/0683/100/ITR/2013 z 26 kwietnia 2013 r.). Mimo to w 2012 r., w DMUS, typowanie 6

podmiotów do kontroli podatkowych oraz czynności sprawdzających przy wykorzystaniu modułu Analiza grupowa przeprowadzono jednokrotnie. W okresie objętym kontrolą nie wytypowano do kontroli w zakresie CIT, przy wykorzystaniu ww. narzędzia żadnych podmiotów, ponieważ jak stwierdził Naczelnik Urzędu zgodnie z Wytycznymi Ministra Finansów w zakresie VAT oraz priorytetami jakimi kierował się Urząd w tym okresie, działania DMUS koncentrowały się na podatku VAT w obszarach wysokiego ryzyka, np. handel złomem, elektroniką, metalami szlachetnymi. W toku przeprowadzonych kontroli kwoty stwierdzonych uszczupleń w podatku VAT znacznie przewyższały ustalenia dokonane w podatku CIT, tj. w 2012 r. 45-krotnie w 2013 r. 65-krotnie, co potwierdzają sprawozdania MF-9Ps. (dowód: akta kontroli str. 1258, 1660, 1665, 1668, 1672-1675) Naczelnik Urzędu podał, że w procesie typowania podmiotów do kontroli wykorzystywane były raporty z podsystemu Kontrola, programu e-orus. Uzyskane wyniki były każdorazowo przedmiotem dalszej analizy, przeprowadzanej z wykorzystaniem arkusza kalkulacyjnego mającej na celu wytypowanie podmiotów o największym ryzyku wystąpienia nieprawidłowości podatkowych. W kolejnym etapie analizy wykorzystywano wszelkie dostępne informacje (sprawozdania, inne informacje sygnalne oraz Internet) mogące wpływać na określenie prawdopodobieństwa wystąpienia naruszenia przepisów prawa podatkowego lub nieprawidłowości wypełniania obowiązków podatkowych. W I połowie 2013 r. zostały zweryfikowane przez DMUS dane wykazane w informacjach o umowach zawartych z nierezydentami (ORD-U 11 ) za 2011 r. złożonych przez 43 wytypowanych podatników. Przeprowadzone czynności sprawdzające nie wykazały nieprawidłowości. W Urzędzie były prowadzone analizy deklaracji podatników podatku dochodowego od osób prawnych przez działy czynności sprawdzających z wykorzystaniem danych zgromadzonych w systemie Poltax, w tym: analizy dotyczące wywiązywania się przez podatników podatku CIT z obowiązku złożenia zeznania o wysokości dochodu (poniesionej straty) w roku podatkowym (CIT-8) z wykorzystaniem raportu o podatnikach, którzy zostali zarejestrowani jako podatnicy podatku CIT i nie wywiązali się z obowiązku złożenia zeznania CIT-8 za dany rok podatkowy, analizy w zakresie terminowości realizacji obowiązku złożenia zeznania o wysokości dochodu (poniesionej straty) w roku podatkowym (CIT-8) z wykorzystaniem raportów dotyczących deklaracji (zeznań) złożonych z naruszeniem ustawowego terminu generowanych w latach 2012, 2013 dwa razy do roku, zaś począwszy od 2014 roku raporty generowano kwartalnie, analizy dotyczące formalnej poprawności deklaracji prowadzone na bieżąco na podstawie sygnalizowanych przez system Poltax błędów o charakterze formalnym i rachunkowym, a także na podstawie analizy zapisów z kart kontowych podatników w zakresie zgodności kwot zaliczek na podatek, wpłaconych w trakcie roku a wykazanych w zeznaniu CIT-8; analizy dotyczące wywiązywania się przez podatników z obowiązku wpłat zaliczek na podatek CIT w trakcie roku podatkowego (dwa razy w roku), analizy dotyczące wywiązywania się przez podatników z obowiązku złożenia w Urzędzie sprawozdania finansowego raz w roku generowano raport o podmiotach które nie wywiązały się z obowiązku przekazania do urzędu skarbowego sprawozdania finansowego. Oprócz analiz w odniesieniu do obowiązków wszystkich podatników przeprowadzano analizy dotyczące wybranych grup podatników, np. podatników, którzy wykazali nadpłatę, przy wykorzystaniu modułu w podsystemie Kontrola - Analiza zasadności nadpłaty. W przypadku analiz grupowych badany okres został każdorazowo wskazany w przekazanym raporcie dotyczącym okresów, za które została dokonana analiza grupowa, natomiast w przypadku analiz dokonywanych na podstawie wpływających do komórki analiz i planowania informacji sygnalnych okres analizy obejmował od 1 do 3 lat, w zależności od treści informacji i prawdopodobieństwa wystąpienia nieprawidłowości podatkowej. 11 Informacja o umowach zawartych z nierezydentami. 7

Przedmiotową analizą obejmowane były zazwyczaj trzy tytuły podatkowe CIT, VAT, PIT płatnik. (dowód: akta kontroli str. 1638-1643, 1661, 1667-1668, 1676-1680, 1689, 1695, 1702-1728) Nie typowano do kontroli w zakresie podatku CIT wyłącznie podmiotów wykorzystujących umowy o unikaniu podwójnego opodatkowania, podmiotów powiązanych (w celu zapobiegania nielegalnemu transferowi dochodów), jak wyjaśnił Naczelnik Urzędu, z uwagi na brak narzędzi umożliwiających ich przeprowadzenie z wykorzystaniem systemów informatycznych. (dowód: akta kontroli str. 941, 944, 947, 955, 1638, 1643,1661, 1670) Naczelnik Urzędu podał, że przypadki powiązań, dla których zastosowanie znajdują przepisy w zakresie cen transferowych i cienkiej kapitalizacji identyfikowano na etapie analizy sprawozdań finansowych i taka informacja powinna być zawarta w sporządzonej analizie podmiotu lub wniosku o przeprowadzenie kontroli podatkowej. W okresie objętym kontrolą nie typowano podmiotów do weryfikacji wyłącznie w ww. zakresach. Naczelnik Urzędu wskazał jedną analizę umów dzierżawy zawartych przez spółkę z powiązanymi podmiotami (nie stwierdzono zaniżenia wartości umów). (dowód: akta kontroli str. 1638, 1643, 1662, 1670, 1676-1680-1687) Nie prowadzono regularnych analiz w celu rozpoznania obszarów i mechanizmów unikania opodatkowania podatkiem dochodowym przez podmioty działające w skali międzynarodowej. W opinii Naczelnika Urzędu spowodowane to było brakiem szkoleń we wskazanym zakresie (1 osoba została przeszkolona dopiero w maju 2013 r.) jak i narzędzi umożliwiających dokonanie przedmiotowej analizy. Narzędzia, w postaci programów informatycznych, prezentowane w trakcie szkolenia (np. program Amadeus) są nadal niedostępne dla urzędu, a są podstawą podjęcia ukierunkowanych działań we wskazanym obszarze. (dowód: akta kontroli str. 1639, 1645) W Urzędzie zarejestrowano 22 banki. W okresie objętym kontrolą nie typowano do kontroli banków, w tym podmiotów z udziałem kapitału zagranicznego, ponieważ jak stwierdził Naczelnik Urzędu wyniki kontroli w zakresie podatku VAT w bankach 12 nie wskazywały na występowanie nieprawidłowości podatkowych w CIT w tej grupie przedsiębiorców. W wyniku przeprowadzonych w latach 2004-2014 40 kontrolach w bankach stwierdzono w podatkach CIT, PIT, VAT uszczuplenie na łączną kwotę 3.220,1 tys. zł. W tym samym okresie przeprowadzono 702 kontrole w zakresie podatku VAT. Stwierdzono uszczuplenie ogółem na kwotę 323.954,8 tys. zł. Kwota uszczupleń w związku z kontrolami prowadzonymi w bankach była niewspółmiernie niska do stwierdzonych uszczupleń w podatku VAT. Dlatego też Naczelnik DMUS kierując się głównymi celami zawartymi w przekazanych przez Ministerstwo Finansów Zadaniach dla Dyrektorów Izb Skarbowych i Naczelników Urzędów Skarbowych w zakresie realizacji przez organy administracji podatkowej polityki finansowej państwa, uznał kontrole w zakresie VAT jako priorytetowe. Ponadto postanowienia porozumienia z dnia 18 września 2009 r. o współpracy pomiędzy Dyrektorem Izby Skarbowej w Warszawie a Dyrektorem Urzędu Kontroli Skarbowej w Warszawie, w którym wskazano na podział kompetencji kontrolnych w zakresie kontroli, które jednoznacznie predysponowały UKS do kontroli banków. (dowód: akta kontroli str. 1639, 1645, 1661, 1669, 1688, 1695, 1729-1752) W Urzędzie zarejestrowano 33 podmioty prowadzące sieci handlowe oraz sklepy wielkopowierzchniowe 13, w tym 27 z udziałem kapitału zagranicznego. W okresie objętym kontrolą pracownicy Urzędu wytypowali do kontroli i przeprowadzili kontrole w zakresie podatku CIT w dwóch podmiotach. Naczelnik Urzędu stwierdził, że powody sporadycznego typowania do kontroli dużych sieci handlowych były analogiczne jak w przypadku banków. (dowód: akta kontroli str. 1290-1299, 1639, 1644, 1647, 1661, 1670) 12 Ujawniono uszczuplenie w podatku VAT na kwotę 272.923 zł. 13 Które w zeznaniach podatkowych za 2012 i 2013 rok wykazały przychody równe lub większe niż 100 mln zł i posiadały powyżej 50 kas fiskalnych. 8

W okresie objętym kontrolą do Urzędu wpłynęło 3.630 informacji o dochodach uzyskanych przez polskie podmioty poza granicami kraju z Biura Wymiany Informacji Podatkowych w ramach automatycznej wymiany informacji od zagranicznych administracji podatkowych. Nie przeprowadzano kontroli z uwagi na wyjaśnienie spraw w drodze czynności sprawdzających. Nie uzyskano też żadnych efektów podatkowych. Do Urzędu wpłynęło 16 informacji spontanicznych. W wyniku podjętych czynności sprawdzających nie stwierdzono nieprawidłowości. Urząd nie wnioskował o wszczęcie kontroli wielostronnej z udziałem innych państw w zakresie podatku dochodowego oraz nie uczestniczył w kontrolach organizowanych przez inne państwa. (dowód: akta kontroli str. 1300-1334, 1689, 1698) Uwagi dotyczące badanej działalności Ustalone nieprawidłowości Ocena cząstkowa Opis stanu faktycznego NIK zwraca uwagę na brak systemowych analiz ukierunkowanych na rozpoznawanie zagrożeń w obszarze stosowania cen transferowych. W działalności kontrolowanej jednostki w przedstawionym wyżej zakresie stwierdzono następującą nieprawidłowość: Typowanie podmiotów do kontroli podatkowych oraz czynności sprawdzających przy wykorzystaniu modułu Analiza grupowa przeprowadzono w 2012 r. jednokrotnie zamiast dwukrotnie jak zalecał Minister Finansów. (dowód: akta kontroli str.1258, 1660, 1665, 1688, 1672-1675) W okresie objętym kontrolą Urząd przeprowadzał kontrole w zakresie podatku dochodowego od osób prawnych wykorzystując wskazania ze źródeł wewnętrznych i z zewnętrznych. Niewystarczające były działania w zakresie monitorowania obszarów ryzyka związanego z przerzucaniem dochodów między podmiotami powiązanymi w celu uchylenia się od opodatkowania. 2. Kontrola podatkowa, postępowanie podatkowe, jakość wydawanych rozstrzygnięć W badanym okresie kontrolami podatkowymi objęto 0,2% wykazanych przez podatników podatku dochodowego od osób prawnych przychodów, kosztów uzyskania przychodów i dochodów oraz 16,2% kwot strat wykazanych przez podatników w złożonych zeznaniach podatkowych. W przypadku kontroli podmiotów z udziałem kapitału zagranicznego powyższy wskaźnik w zakresie objętych kontrolą podatkową kwot wykazanych przychodów i kosztów uzyskania przychodów wynosił 0,01%, w zakresie dochodów 0,1%, a w zakresie kwot wykazanych strat niespełna 0,3%. Z relacji średniej arytmetycznej liczby skontrolowanych podmiotów do liczby podatników, którzy wykazali dane w zeznaniach CIT za lata 2011-2012 wynika, że kontrolą podatkową w zakresie CIT objęto niespełna jeden procent podatników wykazujących w zeznaniach podatkowych przychody, koszty uzyskania przychodów i dochody oraz 1,2% podatników wykazujących straty z tytułu prowadzonej działalności gospodarczej. W przypadku kontroli podmiotów z udziałem kapitału zagranicznego kontrolą podatkową w zakresie CIT objęto 0,8% podatników wykazujących w zeznaniach podatkowych przychody, koszty uzyskania przychodów i straty oraz 0,6% podatników wykazujących w zeznaniach CIT dochód. W okresie objętym kontrolą Urząd przeprowadził 89 kontroli w zakresie podatku dochodowego od osób prawnych (CIT) - 83 planowe i 6 doraźnych, z tego: w 2012 r. przeprowadzono 51 kontroli (46 planowych i 5 doraźnych), z tego 27 (52,9%) kontroli dotyczyło podmiotów z udziałem kapitału zagranicznego, w 2013 r. przeprowadzono 26 kontroli (wszystkie planowe), z tego 16 (61,5%) kontroli dotyczyło podmiotów z udziałem kapitału zagranicznego, 9

w pierwszym półroczu 2014 r. przeprowadzono odpowiednio 12 kontroli (11 planowych, jedna doraźna), z tego dziewięć (75,0%) kontroli dotyczyło podmiotów z udziałem kapitału zagranicznego. W badanym okresie zmniejszyła się liczba kontroli w zakresie podatku CIT przeprowadzonych przez Urząd. W 2012 r. (51) przeprowadzono o 13,6 % kontroli podatkowych w zakresie CIT mniej niż w 2011 r. (59 kontroli), a w 2013 r. (26) przeprowadzono o 49,0% kontroli podatkowych w zakresie CIT mniej niż w 2012 r. W pierwszym półroczu 2014 r. przeprowadzono o dwie kontrole więcej niż w pierwszym półroczu 2013 r. Zmniejszyła się również liczba kontroli w zakresie CIT podmiotów z udziałem kapitału zagranicznego. W 2012 r. (27) w porównaniu do roku 2011 (44) o 38,6%, a w 2013 r. (16) w porównaniu do roku 2012 o 40,7%. W pierwszym półroczu 2014 r. przeprowadzono o trzy kontrole więcej niż w pierwszym półroczu 2013 r. Zmniejszającą się liczbę przeprowadzonych kontroli podatkowych w zakresie podatku dochodowego od osób prawnych w latach 2012-2014 Naczelnik Urzędu uzasadniał m.in. realizacją długotrwałych kontroli podmiotów uczestniczących w transakcjach karuzelowych, koniecznością prowadzenia kontroli w zakresie podatku od towarów i usług podatników występujących o zwrot bezpośredni tego podatku oraz brakiem stwierdzonych, znaczących nieprawidłowości w CIT w porównaniu do VAT (kwota stwierdzonych uszczupleń w CIT stanowi 1-2% ogółu uszczupleń stwierdzonych w toku prowadzonych kontroli). (dowód: akta kontroli str. 5-11, 17, 74, 941-957) Z raportów z czasu trwania przeprowadzonych przez Urząd kontroli z podziałem na formy opodatkowania wynika, że w 2013 r. w stosunku do 2012 r. wzrosła liczba kontroli VAT trwających powyżej 15 dni z 33 do 55, a w pierwszym półroczu 2014 r, w porównaniu do pierwszego półrocza 2013 r. z 27 do 34 kontroli. Według sprawozdania MF-9Ps 14 liczba jednostek podlegających kontroli Urzędu 30 czerwca 2014 r. wzrosła w stosunku do roku 2011 o 1.290 podmiotów. Średnie uszczuplenie z kontroli w podatku od towarów i usług w przeliczeniu na okres rozliczeniowy 15 w okresie objętym kontrolą wyniosło 98,0 tys. zł, a uszczuplenie w podatku dochodowym od osób prawnych 54,6 tys. zł. (dowód: akta kontroli str. 18-25, 43-63) Wskaźnik skuteczności przeprowadzonych przez Urząd kontroli w zakresie CIT (planowych i doraźnych), liczony jako relacja liczby kontroli, w których stwierdzono nieprawidłowości w zakresie CIT do liczby przeprowadzonych kontroli w okresie objętym kontrolą wyniósł 64,0%. W 2012 r. relacja ta wyniosła 58,8%, w 2013 r. 69,2%, a w pierwszym półroczu 2014 r. 75,0%. Skuteczność prowadzonych przez Urząd kontroli podmiotów z udziałem kapitału zagranicznego kształtowała się na poziomie: w 2012 r. 55,6%, w 2013 r. 75,0%, a w pierwszym półroczu 2014 r. 66,7%. (dowód: akta kontroli str. 5-11) Urząd w latach 2012-2013 przeprowadził 27 kontroli (17 w 2012 r. i 10 w 2013 r.) podmiotów z udziałem kapitału zagranicznego w obszarze ryzyka 16 : Wykazywanie znacznych przychodów i jednocześnie niskich dochodów lub strat z tytułu działalności gospodarczej oraz dokonywanie odliczeń strat z lat ubiegłych. Kontrole podmiotów zagranicznych stanowiły w 2012 r. 63,0% wszystkich przeprowadzonych kontroli w tym obszarze (27), w 2013 r. 71,4% (14 wszystkich kontroli). W obszarze ryzyka Podatnicy lub płatnicy podatku dochodowego niedokonujący wpłat należnego podatku bądź zaliczek na podatek za poszczególne miesiące lub kwartały w latach 2012-2013 Urząd przeprowadził 10 kontroli podmiotów z udziałem kapitału 14 Sprawozdanie o kontrolach podatkowych i czynnościach sprawdzających przeprowadzonych przez urzędy skarbowe oraz o działaniach w zakresie ujawniania przychodów nieznajdujących pokrycia w ujawnionych źródłach lub pochodzących ze źródeł nieujawnionych. 15 W podatku VAT okres rozliczeniowy obejmuje miesiąc lub kwartał, w podatku CIT rok podatkowy. 16 Obszary ryzyka zostały określne przez Ministra Finansów w Krajowym Planie Dyscypliny Podatkowej w latach 2012-2013. 10

zagranicznego (po 5 w każdym roku). Przeprowadzone kontrole stanowiły w 2012 r. 55,6% wszystkich kontroli przeprowadzonych w tym obszarze ryzyka (9), a w 2013 r. 71,4% (wszystkie kontrole 7). (dowód: akta kontroli str. 26-35) W okresie objętym kontrolą, wśród podatników będących we właściwości Naczelnika Drugiego Mazowieckiego Urzędu Skarbowego w Warszawie nie było podmiotów, które otrzymały zwolnienie z poboru podatku dochodowego na podstawie ustawy z dnia 14 czerwca 1991r. o spółkach z udziałem zagranicznym 17. Urząd w latach 2011-2013 i w pierwszym półroczu 2014 r. nie przeprowadzał kontroli w zakresie podatku dochodowego od osób prawnych dotyczących prawidłowości stosowania cen transferowych. Naczelnik Urzędu wskazał, że urząd nie dysponuje obecnie narzędziami umożliwiającymi dokonywanie typowań podmiotów w zakresie prawidłowości stosowania cen transferowych, a ograniczony zakres ich pozyskania w ramach czynności sprawdzających praktycznie uniemożliwia zebranie dowodów i badanie ich przed wszczęciem kontroli podatkowej. Wysoki stopień skomplikowania wskazanego zagadnienia, długotrwały proces ustalania, czy cena uzgodniona pomiędzy kontrahentami powiązanymi odpowiada realiom rynkowym, ograniczony zakres wiedzy pracowników urzędu czy ograniczony czas trwania kontroli wynikający z ustawy o swobodzie działalności gospodarczej praktycznie uniemożliwiają badanie tego zagadnienia na etapie postępowania kontrolnego. Z uwagi na powyższe w przypadku powzięcia przypuszczenia dotyczącego możliwości wystąpienia cen transferowych tut Urząd kierował wniosek o przeprowadzenie kontroli przez UKS. (dowód: akta kontroli str. 5-11, 946-957) W latach 2012-2013 oraz w pierwszym półroczu 2014 r. do UKS w Warszawie skierowano dwa wnioski o przeprowadzenie kontroli skarbowej w zakresie prawidłowości rozliczeń z budżetem państwa z tytułu podatku dochodowego od osób prawnych podatników, co do których powzięto przypuszczenie, że dokonują transakcji z podmiotami powiązanymi. (dowód: akta kontroli str.1012-1018) W badanym okresie Urząd w zakresie podatku dochodowego od osób prawnych nie kontrolował także banków oraz przedsiębiorców prowadzących działalność gospodarczą na terenie specjalnych stref ekonomicznych. Naczelnik Urzędu stwierdził, że kontrole w bankach nie były prowadzone, ponieważ wyniki analizy zewnętrznych informacji sygnalnych, wyniki przeprowadzonych przez Urząd kontroli w innych podatkach, jak również kontroli UKS nie wskazywały na występowanie nieprawidłowości podatkowych w tej grupie przedsiębiorców. Nie kontrolowano przedsiębiorstw prowadzących działalność w specjalnych strefach ekonomicznych, gdyż w wyniku czynności sprawdzających przeprowadzonych wobec niektórych podatników nie stwierdzono nieprawidłowości skutkujących skierowaniem wniosku o kontrolę. W okresie objętym kontrolą przeprowadzono 36 kontroli zasadności wykazywania strat z prowadzonej działalności gospodarczej. W 28 przypadkach (77,8%) kontrole te dotyczyły podmiotów z udziałem kapitału zagranicznego. Skuteczność kontroli strat wyniosła 85,7% w 2012 r. oraz po 100% w 2013 r. i w pierwszym półroczu 2014 r., a skuteczność kontroli podmiotów z udziałem kapitału zagranicznego odpowiednio: 93,8%,100% i 100%. (dowód: akta kontroli str.5-11, 946-957) Według stanu na dzień 30 czerwca 2014 r. nie zakończono dwóch kontroli w zakresie podatku dochodowego od osób prawnych podmiotów z udziałem kapitału zagranicznego. 17 Ustawa utraciła moc z dniem 1 stycznia 2001 r., z wyjątkiem art. 42 uchylonego z dniem 1 kwietnia 2002 r. 11

Według stanu na dzień 30 września 2014 r. nie została zakończona jedna kontrola w zakresie podatku CIT dotycząca podmiotu z udziałem kapitału zagranicznego. (dowód: akta kontroli str. 12, 76-83) W wyniku przeprowadzonych kontroli w latach 2012-2013 oraz w pierwszym półroczu 2014 r. wydano 26 pokontrolnych decyzji wymiarowych w CIT. W wydanych decyzjach wymierzono zobowiązania podatkowe w CIT w kwocie 5.207,0 tys. zł. Wydano również 12 decyzji określających wysokość poniesionej straty, w których obniżono wykazane przez podatników straty o 379,4 tys. zł. Wobec podmiotów z udziałem kapitału zagranicznego wydano 17 decyzji pokontrolnych, w których wymierzono zobowiązanie podatkowe w CIT w kwocie 4.519,0 tys. zł oraz 7 decyzji zmniejszających wykazane straty o kwotę 184,9 tys. zł. Złożeniem przez podatników korekty deklaracji zakończone zostały 42 kontrole, w tym 24 kontrole dotyczyły podmiotów z udziałem kapitału zagranicznego. W wyniku 26 kontroli podatnicy skorygowali wykazaną w deklaracji stratę, w tym podmioty z udziałem kapitały zagranicznego w 18 przypadkach. W złożonych po kontrolach korektach kwota dodatkowych ustaleń wyniosła 861,0 tys. zł, w tym w przypadku podmiotów z udziałem kapitału zagranicznego 279,0 tys. zł. W korektach, złożonych po przeprowadzonych kontrolach podatnicy obniżyli także wykazane pierwotnie straty o kwotę 2.890,3 tys. zł, w tym podmioty z udziałem kapitału zagranicznego o kwotę 1.060,0 tys. zł. Wymagalne zobowiązania podatkowe w zakresie CIT, wymierzone w decyzjach pokontrolnych wobec podmiotów z udziałem kapitału zagranicznego 18 (4.505,1 tys. zł) zostały zapłacone w kwocie 3.227,0 tys. zł, co stanowi 71,6% wymierzonych kwot. Dodatkowe ustalenia wynikające ze złożonych przez podmioty z udziałem kapitału zagranicznego korekt deklaracji (279,0 tys. zł) zostały zapłacone w kwocie 41,0 tys. zł, co stanowi 16,7% kwoty dodatkowych ustaleń. Przyczyną niewyegzekwowania zobowiązań wymierzonych w decyzjach pokontrolnych oraz wynikających ze złożonych po kontroli korekt była bezskuteczność egzekucji w związku z brakiem majątku podatnika. (dowód: akta kontroli str.13-16, 933-940, 946-957) Szczegółowym badaniem objęto 15 kontroli podatkowych, które w badanym okresie zostały zakończone dziewięcioma postępowaniami podatkowymi oraz złożeniem siedmiu korekt. Kontrolami DMUS zostały objęte lata 2008-2012. Z wydanych decyzji oraz złożonych korekt wynikały dodatkowe przypisy w kwocie 1.837,6 tys. zł oraz zmniejszenie wykazanej przez kontrolowanych podatników straty podatkowej o kwotę 23.407,0 tys. zł. Przyczynami objęcia tych podmiotów kontrolą DMUS były: wnioski skierowane przez prokuraturę w związku z ustaleniami śledztwa bądź wnioski urzędów kontroli skarbowej lub innych urzędów skarbowych skierowane w związku ustaleniami kontroli u kontrahenta podatnika (6 spraw), brak złożonych deklaracji CIT pomimo wezwań kierowanych do podatnika (4 sprawy), złożone korekty deklaracji z wykazaną stratą (2 prawy), wykazywanie straty w deklaracji CIT za kilka lat (2 sprawy), wykazanie straty oraz częstych nadwyżek podatku naliczonego nad należnym do przeniesienia na następny okres rozliczeniowy (1 sprawa). W toku prowadzonych kontroli nie weryfikowano prawidłowości stosowania cen transferowych oraz nie stwierdzono nieprawidłowości (mechanizmów) w rozliczeniach podmiotów z udziałem kapitału zagranicznego, które miały na celu nielegalny transfer dochodów. Naczelnik Urzędu wyjaśnił, że w badanych kontrolach podatkowych zagadnienie dotyczące cen transferowych nie były przedmiotem badania z uwagi na złożoność problemu oraz brak dostępu do baz zawierających dane porównawcze w celu oceny czy ceny stosowane w transakcjach handlowych pomiędzy podmiotami powiązanymi, odbiegają od wartości rynkowych. Ponadto, z uwagi na fakt, że co do zasady prowadzone kontrole podatkowe były objęte limitem czasu trwania kontroli, celowo zagadnienie cen transferowych zostało 18 Jedna decyzja (1472/PP-1II/4210-2/14/AK), określająca zobowiązanie podatkowe, z której wynikała niezapłacona kwota 13,9 tys. zł, w związku z niezakończonym postępowaniem odwoławczym była nieostateczna. 12

wyłączone z zakresu badania. W prowadzonych kontrolach badano przede wszystkim zakres zagadnień zgłoszonych przez wnioskodawców kontroli. W objętych szczegółowym badaniem kontrolach przestrzegano limitów czasu trwania kontroli określonych przepisami art. 83 ust. 1 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej. W przypadku trzech kontroli limit czasu trwania kontroli nie miał zastosowania. W kontrolach 19, w których limit czasu trwania kontroli nie miał zastosowania, w dwóch sprawach, w drodze postanowień informowano podatników o zmianie terminu zakończenia kontroli, podając przyczyny przedłużenia terminu zakończenia kontroli i wskazując nowy termin jej zakończenia - zgodnie z art. 284b 2 Ordynacji podatkowej. Jedna kontrola 20, do której limit czasu kontroli nie miał zastosowania została zakończona w terminie wskazanym w upoważnieniu. We wszystkich badanych sprawach ustalenia kontroli podatkowej znalazły potwierdzenie w decyzjach wymiarowych lub w złożonych przez podatników korektach w całości uwzględniających ustalenia kontroli. Nie stwierdzono przypadków ograniczania stronom czynnego udziału w postępowaniach podatkowych, przed wydaniem decyzji zapewniano im możliwość wypowiadania się w sprawie zebranego materiału dowodowego. W badanej próbie spraw zobowiązania podatkowe wynikające z wydanych decyzji w kwocie 1.571,8 tys. zł zostały wyegzekwowane w 16,6%. Zobowiązania podatkowe wynikające ze złożonych korekt pokontrolnych w kwocie 265,8 tys. zł zostało zapłacone w kwocie 27,6 tys. zł, tj. w 10,4%. Na powyższe wskaźniki wpływ miało głównie niewyegzekwowanie należności wynikających z dwóch decyzji na kwotę 1.286,5 tys. zł wydanych wobec jednego podatnika oraz dwóch korekt w kwocie 238,3 tys. zł z uwagi na brak majątku podatników. Postępowanie egzekucyjne zostało umorzone na podstawie art 59 2 ustawy o postępowaniu egzekucyjnym w administracji 21. Po zakończonej kontroli, w sytuacji gdy podatnik nie skorygował rozliczenia zgodnie z ustaleniami kontroli, postępowania podatkowe wszczynano w terminach od 64 do 132 dni od zakończenia kontroli - zgodnie z terminem określonym w art. 165b 1 Ordynacji podatkowej. W badanych postępowaniach, z uwagi na szczególnie skomplikowany charakter prowadzonych spraw 22, zgodnie z art. 139 1 Ordynacji podatkowej wydanie decyzji następowało w terminie 2 miesięcy od wszczęcia postępowania podatkowego, bądź po upływie dwóch miesięcy od wszczęcia postępowania podatkowego i stosownie do przepisu art. 140 1 tej ustawy zawiadamiano podatnika o niezałatwieniu sprawy we właściwym terminie podając przyczyny niedotrzymania terminu i wskazując nowy termin jej załatwienia. Jako przyczyny niezałatwienia sprawy w terminie wskazywano: gromadzenie materiału dowodowego, konieczność jego uzupełnienia lub konieczność analizy obszernego materiału dowodowego, a także zapewnienie stronie możliwości skorzystania z uprawnienia wynikającego z art. 200 Ordynacji podatkowej. Spośród 12 wydanych decyzji wymiarowych 23, w jednym przypadku 24 podatnik złożył odwołanie do Dyrektora Izby Skarbowej w Warszawie. Dyrektor Izby Skarbowej uchylił decyzję organu I instancji i orzekł, co do istoty sprawy określając zobowiązanie w podatku CIT za 2008 r. w kwocie 404.738,00 zł. W ocenie organu odwoławczego, pomimo zarzutów proceduralnych, organ pierwszej instancji wyczerpująco zebrał i ocenił materiał dowodowy 19 KP-III/505-226/12 i KP-IV/505-295/12. 20 KP-I505-291/12. 21 Dz. U. z 2012 r., poz. 1015 ze zm. 22 Postępowania obejmowały dwa okresy rozliczeniowe lub trzy lata podatkowe, w prowadzonych postępowaniach uzupełniano materiał dowodowy, który z uwagi na limity czasu trwania kontroli nie został zgromadzony w toku kontroli, podatnicy nie odbierali kierowanej do nich korespondencji, nie przedkładali żądanej przez Urząd dokumentacji, co powodowało konieczność występowania do kontrahentów podatnika lub US właściwych dla tych kontrahentów. 23 Dwa postępowania podatkowe obejmowały więcej niż jeden okres rozliczeniowy. 24 Decyzja nr 1472/PP-1II/4210-56/12/AK, określająca zobowiązanie podatkowe w podatku dochodowym od osób prawnych za 2008 rok w wysokości 404,9 tys. zł. 13

Uwagi dotyczące badanej działalności w sprawie oraz uzasadnił swoje rozstrzygnięcie. Błąd proceduralny Naczelnika Urzędu polegał na tym, że w końcowych ustaleniach kontroli podatkowej oraz przed wydaniem decyzji w wezwaniu Urząd nie wymienił jednego z wydatków, którego nie uwzględnił jako kosztu uzyskania przychodu. Na decyzję Dyrektora Izby Skarbowej podatnik wniósł skargę do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie, który skargę oddalił. Orzeczenie jest prawomocne. (dowód: akta kontroli str. 84-932, 946-957) W latach 2011-2013 oraz w pierwszym półroczu 2014 r. w zakresie tematyki objętej przedmiotem kontroli NIK czterech pracowników urzędu wzięło udział w następujących szkoleniach: Wypracowanie właściwej oceny ryzyka podatkowego w zakresie cen transferowych (udział wziął jeden pracownik). Szkolenie zostało zorganizowane przez Centrum Edukacji Zawodowej Resortu Finansów w 2013 r.; Realizacja automatycznej wymiany informacji w zakresie podatków bezpośrednich z wykorzystaniem aplikacji WAIPB (udział wziął jeden pracownik) zorganizowane przez Centrum Edukacji Zawodowej Resortu Finansów w 2013 r.; Współpraca administracyjna i wymiana informacji o podatkach bezpośrednich (udział wzięło dwóch pracowników) - zorganizowane przez Izbę Skarbową w Warszawie w 2014 r. (dowód: akta kontroli str. 1041-1062) 1. Najwyższa Izba kontroli zwraca uwagę, że w trzech badanych postępowaniach 25 podatkowych przez odpowiednio 27, 37 i 45 dni po dokonaniu wszczęcia postępowania podatkowego nie podejmowano żadnych czynności dowodowych. Stwierdzone przerwy w podejmowaniu czynności dowodowych uzasadniano oczekiwaniem na zwrotne potwierdzenie odbioru postanowienia w sprawie wszczęcia postępowania, kumulacją spraw prowadzonych w przedmiotowym okresie przez pracownika prowadzącego postępowanie pierwszeństwo miały postępowania w sprawach stwierdzenia nadpłaty inicjowane przez podatników, z uwagi na konieczność uniknięcia wypłaty oprocentowania, zmianą pracownika prowadzącego postępowanie, chorobą pracownika prowadzącego sprawę. Ponadto w jednym postępowaniu 26 DMUS nie zawiadomił, przed upływem jednego miesiąca, strony o niezałatwieniu sprawy w terminie na podstawie art. 140 1 Ordynacji podatkowej i nie wyznaczył nowego terminu załatwienia sprawy przyjmując, że sprawa ma charakter szczególnie skomplikowany. Z akt sprawy wynika, że w toku postępowania podatkowego nie podejmowano żadnych czynności dowodowych. Decyzja została wydana zgodnie z ustaleniami kontroli. Kierownik Działu Postępowań Podatkowych II stwierdził, że sprawę uznano za szczególnie skomplikowaną w związku z tym, że w oparciu o materiał dowodowy zgromadzony w toku kontroli prowadzono jednocześnie postępowania podatkowe w dwóch podatkach. Ponadto sprawa wymagała oceny materiału dowodowego zgromadzonego w postępowaniu kontrolnym. Zgodnie z obowiązującą w Urzędzie procedurą wewnętrzną 27 analiza materiału pokontrolnego powinna być dokonana przed wszczęciem postępowania. Biorąc to pod uwagę, wymienione postępowania podatkowe powinny być załatwiane szybciej, a w przypadkach nie mających szczególnie skomplikowanego charakteru zawiadomienie podatnika o niezałatwieniu sprawy w terminie powinno nastąpić przed upływem jednego miesiąca. 2. DMUS nie przeprowadzał kontroli w zakresie podatku dochodowego od osób prawnych dotyczących prawidłowości stosowania cen transferowych, w tym przez podmioty z udziałem kapitału zagranicznego. Brak takich kontroli nie pozwalał na 25 1472/PP-1II/4210-56/12/AK, 1472/PP-1II/4210-75/13/DW, 1472/PP-1II/4210-12/13/KM. 26 Postępowanie 1472/PP-1II/4210-5/14/SZP. 27 Instrukcja I 073, określająca sposób realizacji makro procesu WP - wymiar podatków, w części dotyczącej procesu WP.03- Postępowanie w sprawach ustalenia/określenia zobowiązania podatkowego, stwierdzenia nadpłaty oraz orzeczenia odpowiedzialności płatników. 14

Ustalone nieprawidłowości Ocena cząstkowa Opis stanu faktycznego określenie zagrożeń związanych z transferem dochodów przez podmioty działające w skali międzynarodowej. (dowód: akta kontroli str.183-246, 300-425, 509-559, 1030-1040) W działalności kontrolowanej jednostki w przedstawionym wyżej zakresie stwierdzono następującą nieprawidłowość: W jednym z siedmiu badanych postępowań podatkowych 28, w których Urząd przedłużył termin załatwienia sprawy stwierdzono opóźnienie w poinformowaniu strony o przyczynach niezałatwienia sprawy w terminie. W badanym postępowaniu postanowieniem z dnia 20 marca 2013 r. zostało wszczęte postępowanie w sprawie określenia straty podatkowej z tytułu podatku dochodowego od osób prawnych za okres od 1 października 2009 r. do 31 grudnia 2010 r. W związku z nieodebraniem przesyłki listowej przez stronę, postanowienie zgodnie z art. 150 2 Ordynacji podatkowej zostało uznane za doręczone w dniu 4 kwietnia 2013 r. Postanowieniem z dnia 6 czerwca 2013 r. Naczelnik Urzędu przedłużył termin zakończenia postępowania do dnia 5 sierpnia 2013 r. Z powodu błędnego zaewidencjonowania terminu wszczęcia postępowania w użytkowanym przez Urząd programie kancelaryjnym, postanowienie w sprawie przedłużenia terminu załatwienia sprawy zostało sporządzone dwa dni po upływie terminu do jej załatwienia. Według Naczelnika Urzędu błąd ten nie wywołał negatywnych skutków, gdyż podatnik nie uczestniczył w toku postępowania podatkowego (korespondencja doręczana była zastępczo). (dowód: akta kontroli str.432-508, 953-954) Poza stwierdzonymi uchybieniami i nieprawidłowością, postępowania podatkowe wobec podmiotów z udziałem kapitału zagranicznego w zakresie CIT prowadzone były terminowo i zgodnie z obowiązującymi procedurami. Ustalenia kontroli podatkowych znajdowały potwierdzenie w decyzjach wymiarowych i korektach deklaracji składanych przez podatników. DMUS koncentrował się na zwalczaniu nieprawidłowości w podatku od towarów i usług, nie badał obszaru dotyczącego prawidłowości stosowania cen transferowych. 3. Egzekwowanie należności pieniężnych Badaniem objęto postępowania prowadzone wobec wszystkich (13) podmiotów z udziałem kapitału zagranicznego, posiadających zaległości w podatku dochodowym od osób prawnych przypisane w badanym okresie i które do dnia 30 czerwca 2014 r. nie zostały wyegzekwowane, tj. w kwocie 22.883,0 tys. zł, które stanowiły 26,7% zaległości netto według stanu na dzień 30 czerwca 2014 r. Zbadano postępowania prowadzone wobec: pięciu podmiotów posiadających zaległości przypisane na podstawie decyzji pokontrolnych Dyrektora Urzędu Kontroli Skarbowej w Warszawie w kwocie 19.553,2 tys. zł, siedmiu podmiotów posiadających zaległości przypisane na podstawie dziewięciu decyzji Naczelnika Urzędu 29 w kwocie 3.091,5 tys. zł, jednego podmiotu o zaległościach przypisanych na podstawie pokontrolnych korekt deklaracji w kwocie 238,3 tys. zł. Stwierdzono: Tytuły wykonawcze zostały wystawione niezwłocznie, bez opóźnień. Kwoty zaległych należności na tytule wykonawczym odpowiadały kwotom wynikającym z ewidencji księgowej. Na bieżąco wszczynano postępowania egzekucyjne. W przypadku braku informacji o majątku zobowiązanego, bez opóźnień przydzielano tytuł wykonawczy poborcy. W przypadku dysponowania danymi o majątku bez opóźnień zastosowano środek egzekucyjny. (dowód: akta kontroli str. 1335-1503, 1689, 1696) 28 Postępowanie 1472/PP-1II/4210-95/13/KM. 29 Siedem decyzji pokontrolnych oraz dwie na podstawie postępowania podatkowego. 15

Uwagi dotyczące badanej działalności Ustalone nieprawidłowości Postepowania egzekucyjne prowadzone wobec 11 podmiotów zostały umorzone w trybie art. 59 2 ustawy z dnia 17 czerwca 1966 r. o postepowaniu egzekucyjnym w administracji (dziewięć postępowań zostało umorzonych przed 30 czerwca 2014 r., a dwa postępowania prowadzone wobec jednego podmiotu 27 lipca 2014 r.). Przyczynami niewyegzekwowania zaległości był brak majątku zobowiązanych. Podmioty nie prowadziły działalności pod wskazanym adresem oraz nie było z nimi kontaktu. (dowód: akta kontroli str. 1373-1382, 1395-1396, 1415-1417, 1421) W jednym przypadku [ ] 30 rozważane jest umorzenie postępowania egzekucyjnego w trybie art. 59 2 ww. ustawy. Spółka nie prowadziła działalności pod wskazanym adresem. Na członków zarządu powoływano osoby podstawione (tzw. słupy), nie mające wiedzy o działalności spółki. (dowód: akta kontroli str. 1375, 1396) Postępowanie wobec jednego podmiotu zostało przekazane wg właściwości miejscowej do Naczelnika Pierwszego Mazowieckiego Urzędu Skarbowego w Warszawie. (dowód: akta kontroli str. 1378, 1389-1394) W czterech sprawach zostały wszczęte postępowania o odpowiedzialności osób trzecich, z tego w dwóch zostały wydane decyzje, a w jednej także tytuł wykonawczy. W pozostałych sprawach prowadzone są czynności przygotowawcze pod kątem wystąpienia przesłanek do orzeczenia o odpowiedzialności podatkowej osób trzecich. (dowód: akta kontroli str. 1521-1587) Nie korzystano z pomocy innych państw w dochodzeniu należności pieniężnych. Naczelnik Urzędu wyjaśnił, że pomoc taka wchodzi w grę w sytuacji posiadania informacji o majątku położonym za granicą. W przypadku podmiotów objętych kontrolą organ egzekucyjny takich informacji nie posiadał, nie było również żadnych przesłanek by podejrzewać istnienie takiego majątku. Z uwagi na powyższe niemożliwe, oraz niezasadne było korzystanie z pomocy innych państw w dochodzeniu należności Skarbu Państwa. (dowód: akta kontroli str. 1689, 1696) NIK zwraca uwagę, że od 21 listopada 2013 r. obowiązuje ustawa z dnia 11 października 2013 r. o wzajemnej pomocy przy dochodzeniu podatków, ceł i innych należności pieniężnych 31. Wzajemna pomoc przy dochodzeniu należności pieniężnych obejmuje wymianę informacji dotyczących podmiotu, w szczególności takich jak adres zamieszkania (siedziby) podmiotu, posiadane rachunki bankowe, ruchomości i nieruchomości, wysokość uzyskiwanych dochodów, źródła dochodów, rodzaj i miejsce zatrudnienia, rodzaj i miejsce prowadzonej działalności. Informacje te stanowią katalog otwarty i mają służyć wierzycielowi oraz organowi egzekucyjnemu do podjęcia decyzji, czy wystąpić z wnioskiem o udzielenie pomocy (odzyskanie należności pieniężnych lub podjęcie środków zabezpieczających). Zgodnie z art. 41 ust. 3 ustawy we wniosku o odzyskanie należności pieniężnych podaje się informację o majątku, którym dysponuje podmiot na terytorium państwa członkowskiego, o ile jest znany organowi egzekucyjnemu. Przepis stosuje się także do wniosku o podjęcie środków zabezpieczających należności pieniężne (art. 57). W działalności kontrolowanej jednostki w przedstawionym wyżej zakresie nie stwierdzono nieprawidłowości. Ocena cząstkowa Tytuły wykonawcze wystawione były bez opóźnień. Na bieżąco wszczynano postępowania egzekucyjne, które były prawidłowo prowadzone. Przyczynami niewyegzekwowania zaległości była bezskuteczność egzekucji w związku z brakiem majątku u zobowiązanych. 30 31 Dz. U. z 2013 r. poz. 1289. 16

Opis stanu faktycznego 4. Postępowania karne skarbowe Analizą objęto działania Urzędu wobec 15 podmiotów z udziałem kapitału zagranicznego, w których Urząd przeprowadził kontrole podatkowe. 15 kontroli zostało zakończonych: dziewięcioma postępowaniami podatkowymi i wydaniem dziesięciu decyzji, w tym: pięć decyzji wymierzających czterem podmiotom dodatkowe zobowiązania podatkowe w podatku CIT w kwocie 1.540,3 tys. zł (do komórki karnej skarbowej skierowano cztery zawiadomienia o naruszeniu przepisów podatkowych przez te podmioty), jedna decyzja wymierzająca dodatkowe zobowiązania podatkowe w podatku CIT w kwocie 31,5 tys. zł (skierowano do komórki karnej skarbowej zawiadomienie o naruszeniu przepisów podatkowych) oraz zmniejszająca wykazaną stratę o kwotę 59,5 tys. zł, cztery decyzje zmniejszające wykazane w deklaracjach straty o 22.309,5 tys. zł, złożeniem siedmiu korekt, w tym: trzy korekty (dotyczące dwóch podatników) określające dodatkowe zobowiązania w kwocie 252,6 tys. zł, z tego dodatkowe zobowiązania jednego podmiotu w kwocie 238,3 tys. zł nie zostały uregulowane i nie skierowano do komórki karnej skarbowej zawiadomienia o naruszeniu przepisów podatkowych, jedna korekta określające dodatkowe zobowiązania w kwocie 13,2 tys. zł (zobowiązanie zostało zapłacone) oraz zmniejszająca wykazaną stratę o 53,3 tys. zł, trzy korekty zmniejszające wykazane straty o 984,5 tys. zł, (dowód: akta kontroli str. 1504-1505) Urząd nie dopuścił do przedawnienia karalności czynów zabronionych. W wyniku przeprowadzonych kontroli do komórki karnej skarbowej zostało skierowanych pięć zawiadomień dotyczących narażenia na uszczuplenie należności publicznoprawnych. I tak: W wyniku kontroli zakończonej 26 sierpnia 2013 r. stwierdzono, że [ ] 32 nie złożyła w ustawowym terminie zeznań podatkowych CIT-8 za dwa okresy 2010 r. czym naruszyła przepisy art. 27 ust. 1 ustawy z dnia 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych 33. Decyzją z 20 grudnia 2013 r. Naczelnik Urzędu określił wysokość zobowiązania w podatku CIT w kwocie 1.286,5 tys. zł. Zawiadomienie o naruszeniu przepisów podatkowych zostało skierowane do komórki karnej skarbowej 19 września 2014 r. (w trakcie kontroli NIK), tj. po12 miesiącach od zakończenia kontroli oraz po 9 miesiącach od wydania decyzji, i zostało włączone do prowadzonego już postępowania w sprawie przestępstwa skarbowego z art. 54 1 ustawy z dnia 10 września 1999 r. Kodeks karny skarbowy. W wyniku kontroli zakończonej 27 października 2011 r. stwierdzono, że [ ] 34 Sp. z o.o. naruszyła art. 9 ust. 1, art. 12 ust. 3 oraz ust. 3a, art. 15 ust. 1, art. 16 ust. 1 pkt 1 oraz pkt 28 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych, skutkiem czego zaniżyła przychody podatkowe 2008 r. o kwotę116,9 tys. zł oraz zawyżyła podatkowe koszty uzyskania przychodów w 2008 r. o kwotę 912,0 tys. zł, co spowodowało zaniżenie podatku należnego o kwotę 195,5 tys. zł. Decyzją z 2 lipca 2012 r. Naczelnik Urzędu określił wysokość zobowiązania w podatku CIT w kwocie 195,5 tys. zł. Zawiadomienie o naruszeniu przepisów podatkowych zostało skierowane do komórki karnej skarbowej 30 lipca 2012 r., tj. po 9 miesiącach od zakończenia kontroli oraz 28 dni po wydaniu decyzji. Postępowanie w sprawie przestępstwa skarbowego z art. 56 2 Kodeksu karnego skarbowego zostało wszczęte 27 października 2014 r., tj. w trakcie kontroli NK. Kontrola podatkowa w [ ] 35 Sp. z o.o. została zakończona 17 października 2012 r. W toku postępowania podatkowego począwszy od czerwca 2013 r., Spółka przestała odbierać wysyłaną przez Urząd korespondencję. Korespondencja była doręczana w 32 33 Dz. U. z 2011 r. Nr 74, poz. 397 ze zm. 34 35 17

trybie art. 150 2 Ordynacji podatkowej. Brak kontaktu ze Spółką. Decyzją z 10 kwietnia 2014 r. Naczelnik Urzędu określił wysokość zobowiązania w podatku CIT w kwocie 24,1 tys. zł. Zawiadomienie o naruszeniu przepisów podatkowych zostało skierowane do komórki karnej skarbowej 10 września 2013 r., tj. po 10 miesiącach od zakończenia kontroli. Dochodzenie w sprawie przestępstwa skarbowego z art. 56 2 Kodeksu karnego skarbowego zostało wszczęte 28 października 2014 r., tj. w trakcie kontroli NIK. W wyniku kontroli zakończonej 4 lutego 2013 r., stwierdzono, że [ [ 36 Sp. z o.o. nie złożyła w ustawowym terminie zeznania CIT-8 (naruszyła przepisy art. 27 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych), W okresie kontroli oraz postepowania podatkowego Spółka nie przedłożyła większości dokumentów żądanych przez Urząd wezwaniami. Decyzją z 2 października 2013 r. Naczelnik Urzędu określił wysokość zobowiązania w podatku CIT w kwocie 34,2 tys. zł. Zawiadomienie o naruszeniu przepisów podatkowych zostało skierowane do komórki karnej skarbowej 18 września 2014 r. (w trakcie kontroli NIK), tj. po 19 miesiącach od zakończenia kontroli oraz po 11 miesiącach od wydania decyzji. Postępowanie w sprawie przestępstwa skarbowego z art. 56 2 Kodeksu karnego skarbowego zostało wszczęte 28 października 2014 r. W wyniku kontroli zakończonej 11 lipca 2012 r. stwierdzono, że [ ] 37 Sp. z o.o. zaniżyła wysokość zobowiązań w podatku dochodowym od osób prawnych o kwotę 31,5 tys. zł. Decyzją z 20 lutego 2013 r. Naczelnik Urzędu określił wysokość zobowiązania w podatku CIT w kwocie 31,5 tys. zł. Zawiadomienie o naruszeniu przepisów podatkowych zostało skierowane do komórki karnej skarbowej 23 września 2014 r. (w trakcie kontroli NIK), tj. po dwóch latach od zakończenia kontroli i po półtora roku od wydania decyzji. Postępowanie nie zostało wszczęte, ponieważ jak wyjaśnił Naczelnik Urzędu, zawiadomienie dotyczy narażenia na uszczuplenie należności publicznej za 2010 r. i nie jest zagrożone przedawnieniem. (dowód: akta kontroli str. 11504-1519) W Instrukcji I-073 Postępowanie w sprawie ustalenia/określenia zobowiązania podatkowego, stwierdzenia nadpłaty oraz orzeczenia o odpowiedzialności płatnika (Wersja 7, część V.2.e Ewidencja decyzji, str. 12, 13) określono, że, jako termin rozpoczęcia sprawy w Bibliotece Akt przyjmuje się datę wydania decyzji. ( ) Sprawa zostaje zakończona z dniem doręczenia decyzji po przedstawieniu kierownikowi komórki dokumentów potwierdzających wykonanie wszystkich czynności przewidzianych w niniejszym punkcie. ( ) Pracownik komórki wymiarowej przygotowuje i przekazuje za pokwitowaniem koordynatorowi komórki ds. karnych skarbowych zawiadomienie o naruszeniu przepisów wraz z kopią decyzji ( ). Naczelnik Urzędu wyjaśnił, że wydana decyzja może być podstawą do złożenia wniosku do komórki po jej wprowadzeniu do obrotu prawnego poprzez jej doręczenie stronie, a to można stwierdzić po wpływie potwierdzenia zwrotnego do Urzędu. Sformułowanie użyte w Instrukcji wewnętrznej, jako budzące wątpliwości, zostanie zmienione, gdyż nie było nigdy intencją, aby zawiadomienia do komórki karnej skarbowej miały być składane w okresie między datą wydania a datą doręczenia decyzji. W żadnej z obowiązujących instrukcji, a w szczególności w Instrukcji w sprawie "Przyjmowanie zawiadomień dotyczących spraw karnych i karnych skarbowych" (I-102 w wersjach 6-8 - obowiązujących w okresie jaki obejmuje kontrola) jak również w Instrukcji "Postępowanie w sprawie ustalenia /określenia zobowiązania podatkowego, stwierdzenia nadpłaty oraz orzeczenia o odpowiedzialności płatnika" (I-073 ) nie określono jednoznacznie terminu przekazania zawiadomień do komórki karno-skarbowej. ( ) Złożenie zawiadomienia po wydaniu decyzji podatkowej powinno nastąpić bez zbędnej zwłoki w czasie umożliwiającym przeprowadzenie postępowania karnego skarbowego. (dowód: akta kontroli str. 1753-1773) 36 37 18

Uwagi dotyczące badanej działalności Ustalone nieprawidłowości Ocena cząstkowa Wnioski pokontrolne W jednej sprawie (dotyczącej spółki [ ] 38 ) zakończonej złożeniem 21 maja 2014 r. korekty, wniosek nie został przekazany do komórki ds. karnych skarbowych, mimo że zaległości podatkowe w kwocie 238,4 tys. zł nie zostały uregulowane. Prowadzone postępowanie egzekucyjne zostało 29 lipca 2014 r. umorzone w trybie art. 59 2 ustawy o postępowaniu egzekucyjnym w administracji. W dniu 15 października 2014 r. (w trakcie kontroli NIK), tj. po 4 miesiącach i 24 dniach po złożeniu przez spółkę korekty deklaracji), Naczelnik Urzędu skierował do podatnika na podstawie art. 16a ustawy Kodeks karny skarbowy wezwanie do uiszczenia zobowiązania. Zgodnie z art. 16a ustawy Kodeks karny skarbowy nie podlega karze za przestępstwo skarbowe lub wykroczenie skarbowe, kto złożył prawnie skuteczną, w rozumieniu przepisów ustawy - Ordynacja podatkowa lub ustawy z dnia 28 września 1991 r. o kontroli skarbowej korektę deklaracji podatkowej wraz z uzasadnieniem przyczyny korekty i w całości uiścił, niezwłocznie lub w terminie wyznaczonym przez uprawniony organ, należność publicznoprawną uszczuploną lub narażoną na uszczuplenie. Naczelnik Urzędu wyjaśnił, że w przedmiotowej sprawie tytuł wykonawczy wystawiony został 7 lipca 2014 r. W dniu 15 października 2014 r. skierowano do spółki wezwanie w trybie art. 16a k.k.s. wyznaczając Spółce termin 7 dni na uiszczenie podatku wynikającego z korekty. Po upływie ww. terminu zostanie złożony wniosek o wszczęcie postępowania karnego skarbowego. (dowód: akta kontroli str. 943, 954-955, 984, 1505) NIK zwraca uwagę na znaczny upływ czasu od zakończenia kontroli i wydania decyzji do skierowania zawiadomienia do komórki do spraw karnych skarbowych. Zawiadomienia w sprawie [ ] 39, zostały skierowane do komórki karnej skarbowej 9, 11 oraz 18 miesiącach po doręczeniu decyzji wymiarowej oraz 12, 19 i 24 miesięcy od zakończenia kontroli. Ustalenie osób odpowiedzialnych i wyjaśnienie okoliczności popełnienia czynu zabronionego powinno nastąpić w możliwie najkrótszym terminie i z poszanowaniem obowiązujących procedur. Świadczy to bowiem o skuteczności organów państwa. Nieuchronność i szybkość wymiaru kary działa prewencyjnie i wpływa na podnoszenie dyscypliny podatkowej. (dowód: akta kontroli str. 1504-1509) W działalności kontrolowanej jednostki w przedstawionym wyżej zakresie stwierdzono następującą nieprawidłowość: Warunkiem odstąpienia od karania sprawcy na podstawie art. 16a kks jest nie tylko złożenie przez podatnika korekty, ale również zapłata należności publicznoprawnej. Spółka [ ] 40 nie uregulowała zobowiązania podatkowego wynikającego ze złożonej, po kontroli DMUS, korekty deklaracji podatkowej, a prowadzone w tej sprawie postępowanie egzekucyjne było nieskuteczne i zostało umorzone. Pomimo to w sprawie nie skierowano wniosku o wszczęcie postępowania karnego skarbowego. Najwyższa Izba Kontroli ocenia pozytywnie mimo stwierdzonej nieprawidłowości działania Urzędu w zbadanym zakresie. IV. Uwagi i wnioski Przedstawiając powyższe oceny i uwagi wynikające z ustaleń kontroli, Najwyższa Izba Kontroli, na podstawie art. 53 ust. 1 pkt 5 ustawy z dnia 23 grudnia 1994 r. o Najwyższej Izbie Kontroli 41, wnosi o: 1. Wykorzystywanie w szerszym zakresie informacji, do których DMUS ma dostęp, w celu typowania do kontroli podmiotów z udziałem kapitału zagranicznego dokonujących transakcji z podmiotami powiązanymi, oraz wzmocnienie współpracy z Urzędem Kontroli Skarbowej w Warszawie w tym zakresie. 38 39 40 41 Dz. U. z 2012 r., poz.82 ze zm. 19

2. Skierowanie pracowników na szkolenia w celu przygotowania do podejmowania kontroli stosowania cen transferowych. 3. Rozważenie podjęcia działań organizacyjnych zapewniających sprawny przebieg prowadzonych postępowań podatkowych oraz właściwe zawiadamianie podatników o niezałatwieniu sprawy w terminie. 4. Szybsze przekazywanie zawiadomień do komórki ds. karnych skarbowych. 5. Skierowanie zawiadomienia do komórki ds. karnych skarbowych w sprawie Spółki [ ] 42, która nie uregulowała zaległości podatkowych w kwocie 238,4 tys. zł. Prawo zgłoszenia zastrzeżeń Obowiązek poinformowania NIK o sposobie wykorzystania uwag i wykonania wniosków V. Pozostałe informacje i pouczenia Wystąpienie pokontrolne zostało sporządzone w dwóch egzemplarzach; jeden dla kierownika jednostki kontrolowanej, drugi do akt kontroli. Zgodnie z art. 54 ustawy o NIK kierownikowi jednostki kontrolowanej przysługuje prawo zgłoszenia na piśmie umotywowanych zastrzeżeń do wystąpienia pokontrolnego, w terminie 21 dni od dnia jego przekazania. Zastrzeżenia zgłasza się do dyrektora Departamentu Budżetu i Finansów Najwyższej Izby Kontroli. Zgodnie z art. 62 ustawy o NIK proszę o poinformowanie Najwyższej Izby Kontroli, w terminie 14 dni od otrzymania wystąpienia pokontrolnego, o sposobie wykorzystania uwag i wykonania wniosków pokontrolnych oraz o podjętych działaniach lub przyczynach niepodjęcia tych działań. W przypadku wniesienia zastrzeżeń do wystąpienia pokontrolnego, termin przedstawienia informacji liczy się od dnia otrzymania uchwały o oddaleniu zastrzeżeń w całości lub zmienionego wystąpienia pokontrolnego. Warszawa, dnia 26 listopada 2014 r. Kontrolerzy Sławomir Sońta główny specjalista kontroli państwowej Najwyższa Izba Kontroli Departament Budżetu i Finansów Dyrektor Stanisław Jarosz...... Podpis Podpis Agnieszka Szymaniak główny specjalista kontroli państwowej... Podpis 42 20