KOMENDA GŁÓWNA PAŃSTWOWEJ STRAśY POśARNEJ Biuro ds. Ochrony Ludności i Obrony Cywilnej WYTYCZNE Szefa Obrony Cywilnej Kraju w sprawie zasad organizacji i sposobu przeprowadzania szkoleń Wydział ds. Szkoleń i Ćwiczeń Obrony Cywilnej Warszawa 2009 r.
WYTYCZNE w sprawie zasad organizacji i sposobu przeprowadzania szkoleń zatwierdzone w dniu 21 kwietnia 2009 r. przez Szefa Obrony Cywilnej Kraju - Wiesława Leśniakiewicza Na podstawie art. 17 ust. 5 ustawy z dnia 21 listopada 1967 r. o powszechnym obowiązku obrony Rzeczypospolitej Polskiej (Dz. U. z 2004 r. Nr 241, poz. 2416, z późn. zm.) w związku z 2 pkt 4 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 25 czerwca 2002 r. w sprawie szczegółowego zakresu działania Szefa Obrony Cywilnej Kraju, szefów obrony cywilnej województw, powiatów i gmin (Dz. U. nr 96, poz. 850), postanawiam co następuje. 1. Szkolenia, zwane dalej szkoleniami, są ukierunkowane na osiągnięcie następujących celów: 1) przygotowanie organów administracji publicznej do realizacji zadań z zakresu ochrony ludności i obrony cywilnej; 2) przygotowanie pracowników administracji publicznej, zakładów pracy oraz komendantów formacji obrony cywilnej do realizacji zadań z zakresu ochrony ludności i obrony cywilnej, 3) doskonalenie nabytych przez podmioty, o których mowa w pkt 1 i 2, umiejętności do realizacji zadań. 2. Obowiązkowi szkoleń podlegają: 1) wojewodowie i marszałkowie województw; 2) starostowie; 3) wójtowie, burmistrzowie i prezydenci miast; 4) dyrektorzy wydziałów urzędów wojewódzkich; 5) dyrektorzy departamentów (wydziałów) urzędów marszałkowskich; 6) dyrektorzy lub kierownicy komórek organizacyjnych ministerstw i urzędów centralnych właściwych do spraw obronnych; 7) komendanci główni Policji, Państwowej StraŜy PoŜarnej, StraŜy Granicznej oraz komendanci wojewódzcy Policji, Państwowej StraŜy PoŜarnej, szefowie oddziałów StraŜy Granicznej oraz dyrektorzy biur komend głównych Policji, Państwowej StraŜy PoŜarnej, StraŜy Granicznej właściwych do spraw obronnych; 8) kierownicy zakładów pracy, osoby zatrudnione w zakładach pracy wykonujące zadania ; 9) dyrektorzy i kierownicy placówek oświatowych; 10) osoby zatrudnione na stanowiskach związanych z prowadzeniem spraw obrony cywilnej w urzędach wojewódzkich; 11) osoby zatrudnione na stanowiskach związanych z prowadzeniem spraw obrony cywilnej w urzędach administracji szczebla powiatowego i gminnego, 12) komendanci formacji obrony cywilnej; 13) personel formacji obrony cywilnej; 14) ludność, pracownicy zakładów pracy z zakresu powszechnej samoobrony. 3. Szkolenia są realizowane na szczeblu centralnym oraz terenowym (wojewódzkim, powiatowym, gminnym) i w zakładach pracy. 4. Szkolenia prowadzi się w formie: 1) szkolenia podstawowego; 2) szkolenia doskonalącego; 1
3) szkolenia specjalistycznego; 4) ćwiczeń. 5. Komórka organizacyjna Szefa Obrony Cywilnej Kraju, właściwa do spraw szkoleń, przygotowuje roczny harmonogram szkoleń podstawowych organizowanych na szczeblu centralnym, nie później niŝ do dnia 1 grudnia roku poprzedzającego rok, którego harmonogram dotyczy i przedkłada do zatwierdzenia Szefowi Obrony Cywilnej Kraju. 6. Szkolenia na szczeblu centralnym organizowane są przez Szefa Obrony Cywilnej Kraju na podstawie harmonogramu, o którym mowa w 5, dla podmiotów wymienionych w 2 pkt 1, 4, 5, 6, 7 i 10. 7. ZałoŜenia programowe dla szkolenia podstawowego na szczeblu terenowym określa załącznik nr 1 do wytycznych. 8. Program szkolenia na szczeblu terenowym opracowują organizatorzy szkoleń na podstawie załoŝeń programowych, o których mowa w 7. Program ten powinien być zatwierdzony przez właściwego terytorialnie szefa obrony cywilnej. Prawo do zatwierdzania tego programu, realizowanego przez podległe placówki, mają równieŝ dyrektorzy oraz komendanci placówek dydaktycznych określonych w załączniku nr 2 do wytycznych. 9. Szkolenia na szczeblu terenowym organizuje: 1) szef obrony cywilnej województwa dla podmiotów wymienionych w 2 pkt 2, 3 oraz 10-12; 2) szefowie obrony cywilnej powiatów i gmin dla podmiotów wymienionych w 2 pkt 8, 9 i 14; 3) organ tworzący formację obrony cywilnej dla personelu formacji obrony cywilnej. 10. Podmioty wymienione: 1) w 2 pkt 10 i 11 powinny zostać przeszkolone w ramach szkolenia podstawowego w terminie do 2 lat od czasu objęcia swoich funkcji/stanowisk; 2) w 2 pkt 12 powinny zostać przeszkolone w ramach szkolenia podstawowego w terminie do 2 lat od czasu objęcia funkcji/stanowiska. 11. Szef obrony cywilnej województwa przesyła do wiadomości Szefowi Obrony Cywilnej Kraju harmonogram szkoleń podstawowych organizowanych na szczeblu terenowym nie później niŝ do dnia 31 stycznia roku, którego dotyczy harmonogram. 12. Podmioty wymienione: 1) w 2 pkt 9-12, kierowane są na szkolenia podstawowe przez właściwego terytorialnie szefa obrony cywilnej; 2) w 2 pkt 8 kierowane są na szkolenia podstawowe przez właściwy zakład pracy. 13. W szkoleniach podstawowych organizowanych na szczeblu centralnym oraz terenowym mogą brać udział podmioty nie wymienione w 2. Decyzję w tym zakresie podejmuje organizator szkolenia. 14. Szkolenia podstawowe organizowane są przez właściwych terytorialnie szefów obrony cywilnej oraz kierowników zakładów pracy na podstawie zatwierdzonych planów oraz programów szkoleń. 2
15. Szkolenia doskonalące mają na celu poszerzenie wiedzy i umiejętności zdobytych w czasie szkoleń podstawowych, niezbędnych do realizacji zadań z zakresu obrony cywilnej i ochrony ludności. Szkolenia te prowadzi się metodami teoretycznymi i praktycznymi. 16. Szkolenia specjalistyczne pozwalają ugruntować posiadaną wiedzę i umiejętności w określonej dziedzinie. 17. Ćwiczenia mają na celu sprawdzenie wiedzy i umiejętności nabytych podczas szkoleń, o których mowa w 4 pkt 1-3. Koordynacje ćwiczeń na szczeblu powiatu sprawuje wydział właściwy do spraw bezpieczeństwa i zarządzania kryzysowego urzędu wojewódzkiego. 18. Organizator szkoleń, o których mowa w 4 pkt 1-3 zapewnia właściwy poziom organizacyjno-merytoryczny zajęć dydaktycznych oraz prowadzi i przechowuje dokumentację szkolenia, której wykaz określono w załączniku nr 3 do wytycznych. 19. Organizator ćwiczeń zapewnia właściwy poziom organizacyjno-merytoryczny przedsięwzięcia oraz prowadzi i przechowuje stosowną dokumentację. 20. Wzór zaświadczenia o ukończeniu szkoleń, o których mowa w 4 pkt 1-3 określa załącznik nr 4 do wytycznych. Wydane zaświadczenia podlegają ewidencjonowaniu. 21. Szefowie obrony cywilnej województw do dnia 31 marca składają Szefowi Obrony Cywilnej Kraju sprawozdanie z realizacji szkoleń przeprowadzonych na szczeblu terenowym, zrealizowanych w roku poprzednim. Wzory sprawozdań określa załącznik nr 5. 22. Realizacja szkoleń, o których mowa w 4 pkt 1-3 moŝe być zlecana placówkom dydaktycznym określonym w załączniku nr 1 do niniejszych wytycznych. 23. Placówki dydaktyczne określone w załączniku nr 2 do niniejszych wytycznych, mogą organizować szkolenia, o których mowa w 4 pkt 1-3, adresowane do podmiotów, o których mowa w 2. 24. Nadzór nad organizacją i realizacją szkoleń sprawuje Szef Obrony Cywilnej Kraju za pośrednictwem komórki organizacyjnej właściwej do spraw szkoleń z zakresu ochrony ludności i obrony cywilnej. 25. Wytyczne wchodzą w Ŝycie z dniem podpisania. 26. Tracą moc wytyczne Szefa Obrony Cywilnej Kraju z dnia 19 grudnia 2006 r. w sprawie zasad organizacji i sposobu przeprowadzania szkoleń z zakresu ochrony ludności i obrony cywilnej. 3
Załącznik nr 1 do Wytycznych Szefa Obrony Cywilnej Kraju z dnia 21 kwietnia 2009 roku w sprawie zasad organizacji i sposobu przeprowadzania szkoleń ZAŁOśENIA PROGRAMOWE DO SZKOLENIA PODSTAWOWEGO NA SZCZEBLU TERENOWYM Z ZAKRESU OCHRONY LUDNOŚCI I OBRONY CYWILNEJ 4
Cel szkolenia: Celem szkolenia podstawowego na szczeblu terenowym z obszaru ochrony ludności i obrony cywilnej jest przygotowanie podmiotów podlegających obowiązkowi szkolenia, o których mowa w 2 Wytycznych Szefa Obrony Cywilnej Kraju w sprawie zasad organizacji i sposobu przeprowadzania szkoleń z zakresu ochrony ludności i obrony cywilnej, do właściwej realizacji zadań administracji publicznej oraz kształtowanie postaw ukierunkowanych na efektywną realizację zadań z zakresu ochrony ludności i obrony cywilnej. Treści edukacyjne: Mając na uwadze właściwą realizację przedstawionego celu szkolenia, opracowany na podstawie niniejszych załoŝeń program szkolenia podstawowego, powinien uwzględniać niŝej wymienione treści edukacyjne oraz inne z zakresu ochrony ludności i obrony cywilnej, w zaleŝności od potrzeb uczestników szkolenia: 1) ochrona ludności i obrona cywilna w systemie obronności Państwa; 2) zadania i kompetencje organów administracji publicznej, słuŝb, inspekcji, straŝy w zakresie ochrony ludności, obrony cywilnej i ochrony dóbr kultury; 3) wybrane zagadnienia z zarządzania w sytuacjach kryzysowych; 4) międzynarodowe prawo humanitarne w aspektach dotyczących ochrony ludności i obrony cywilnej oraz ochrony dóbr kultury; 5) formacje obrony cywilnej zadania, sposób organizacji, wyposaŝenie, zasady osiągania gotowości do działania; 6) psychologiczne aspekty sytuacji kryzysowych, ze szczególnym uwzględnieniem udzielania pomocy psychologicznej osobom poszkodowanym oraz ratownikom; 7) sposoby postępowania w kontaktach z mediami w sytuacjach kryzysowych, rola mediów w sytuacjach kryzysowych; 8) reklamowanie osób funkcyjnych, nadawanie przydziałów organizacyjnomobilizacyjnych oraz świadczenia na rzecz obrony cywilnej; 9) załoŝenia i funkcjonowanie systemu alarmowania i ostrzegania; 10) wybrane zagadnienia z zakresu powszechnej samoobrony ludności; 11) zadania organizacji pozarządowych w systemie ochrony ludności i obrony cywilnej; 12) zasady ewakuacji ludności, zwierząt i mienia na wypadek masowego zagroŝenia. Proponowane metody realizacji zajęć dydaktycznych: Proponuje się, aby zajęcia podczas szkolenia podstawowego były prowadzone między innymi następującymi metodami: 1) wykład; 2) dyskusja; 3) pokaz; 4) gra decyzyjna; 5) ćwiczenia praktyczne. 5
Ponadto dopuszcza się moŝliwość organizowania wycieczek dydaktycznych (np. do centrum zarządzania kryzysowego). Środki i materiały dydaktyczne: Zajęcia dydaktyczne podczas szkolenia podstawowego powinny być prowadzone przy pomocy następujących środków i materiałów dydaktycznych: 1) przykłady dokumentacji (planistycznej, operacyjnej, prewencyjnej itd.); 2) prezentacje multimedialne; 3) filmy edukacyjne; 4) edukacyjne narzędzia informatyczne (programy komputerowe, Internet); 5) pomoce dydaktyczne (np., sprzęt łączności, ochrony osobistej itp.). Uzupełnieniem wyŝej wymienionych środków dydaktycznych powinna być literatura zalecana przez wykładowców. Czas szkolenia: Program szkolenia podstawowego powinien zawierać minimum 14 godzin dydaktycznych (godzina dydaktyczna w wymiarze 45 minut). Zaleca się, aby zajęcia dydaktyczne w danym dniu nie przekraczały 7 godzin. Dopuszcza się moŝliwość łączenia godzin dydaktycznych w jednostki lekcyjne (np. 2x45 min). Ewaluacja: Pod pojęciem ewaluacja naleŝy rozumieć zespół przedsięwzięć mających na celu ocenę przydatności i skuteczności podejmowanych działań dydaktycznych, w odniesieniu do załoŝonych celów, słuŝących doskonaleniu procesu szkolenia. Ewaluacja realizowana powinna być poprzez: 1) Kontrolę i ocenę osiągnięć uczestnika szkolenia: a) samoocena, b) sprawdzian końcowy, c) frekwencja na szkoleniu; 2) Ocenę szkolenia: a) ocena kadry dydaktycznej, b) ocena programu, c) ocena organizacji szkolenia, d) ocena infrastruktury materialnej i organizacyjnej. Wyniki ewaluacji stanowią podstawę do nowelizacji programów nauczania. 6
Załącznik nr 2 do Wytycznych Szefa Obrony Cywilnej Kraju z dnia 21 kwietnia 2009 roku w sprawie zasad organizacji i sposobu przeprowadzania szkoleń Wykaz placówek dydaktycznych realizujących szkolenia 1) Szkoła Główna SłuŜby PoŜarniczej w Warszawie - ul. Słowackiego 52/54, 01-629 Warszawa, www.sgsp.edu.pl 2) Centralna Szkoła Państwowej StraŜy PoŜarnej w Częstochowie - ul. Sabinowska 62/64, 42-200 Częstochowa, www.cspsp.pl 3) Szkoła Aspirantów Państwowej StraŜy PoŜarnej w Krakowie - os. Zgody 18, 31-951 Kraków, www.sapsp.pl 4) Szkoła Aspirantów Państwowej StraŜy PoŜarnej w Poznaniu - ul. Czechosłowacka 27, 61-459 Poznań, www.sapsp.edu.pl 5) Szkoła Podoficerska Państwowej StraŜy PoŜarnej w Bydgoszczy - ul. Glinki 86, 85-861 Bydgoszcz, www.sppsp.bydgoszcz.pl 6) Centrum Naukowo-Badawcze Ochrony PrzeciwpoŜarowej im. Józefa Tuliszkowskiego - ul. Nadwiślańska 213, 05-420 Józefów k. Otwocka, www.cnbop.pl 7) Międzywojewódzki Ośrodek Szkolenia Obrony Cywilnej - ul. Szosa Baranowicka 35, 15-522 Białystok, www.mosoc.pl 7
Załącznik nr 3 do Wytycznych Szefa Obrony Cywilnej Kraju z dnia 21 kwietnia 2009 roku w sprawie zasad organizacji i sposobu przeprowadzania szkoleń Dokumentacja dydaktyczna Mając na uwadze właściwe przygotowanie i realizację szkolenia, opracowuje się stosowną dokumentację dydaktyczną, w skład której wchodzą: 1) szczegółowy program szkolenia; 2) plan zajęć z podpisami wykładowców, poświadczających ich przeprowadzenie; 3) lista obecności zawierająca imię i nazwisko uczestnika, datę szkolenia oraz podpis; 4) ewidencja wydanych zaświadczeń oraz ich wzór (jeśli były wydane uczestnikom); 5) kopie materiałów pomocniczych wydanych uczestnikom szkolenia. Organizator szkolenia powinien przechowywać dokumentację szkolenia zgodnie z obowiązującym w danej jednostce organizacyjnej rzeczowym jednolitym wykazem akt. 8
Załącznik nr 4 do Wytycznych Szefa Obrony Cywilnej Kraju z dnia 21 kwietnia 2009 roku w sprawie zasad organizacji i sposobu przeprowadzania szkoleń LOGO/HERB REALIZATORA SZKOLENIA REALIZATOR SZKOLENIA ZAŚWIADCZENIE Pani/Pan. urodzona/y.. w (pełna nazwa szkolenia) ukończył/a. w dniach.. m.p... Podpis i pieczęć Nr./2009 9
PLAN SZKOLENIA (NaleŜy umieścić tematy zajęć oraz liczbę godzin dydaktycznych) Lp. Temat zajęć Liczba godzin Teoretycznych Praktycznych Razem 1. 2. 3. Razem Na podstawie programu szkolenia (tytuł)...... z dnia. zatwierdzonego przez (nazwa).. 10