PP.0714-B-7-AW/2010 ANEKS DO RANKINGU ZAWODÓW DEFICYTOWYCH I NADWYśKOWYCH W POWIECIE MIELECKIM W 2009 ROKU (II/P 2009) Mielec 2010 e-mail: sekretariat@pup.mielec.pl http://www.pup.mielec.pl 1
Spis treści: 1. Wstęp... 3 2. Analiza wyników badania podaŝy absolwentów szkół ponadgimnazjalnych z terenu powiatu mieleckiego... 4 3. Wnioski... 9 Spis wykresów... 10 Spis tabel... 11 e-mail: sekretariat@pup.mielec.pl http://www.pup.mielec.pl 2
1. WSTĘP Zgodnie z zapisami Ustawy z dnia 20 kwietnia 2004r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy prowadzenie monitoringu zawodów deficytowych i nadwyŝkowych wraz z informacją o sytuacji absolwentów szkół ponadgimnazjalnych jest jednym z zadań samorządu powiatu w zakresie realizowanej polityki rynku pracy. Aneks do monitoringu zawodów deficytowych i nadwyŝkowych w powiecie mieleckim w 2009 roku stanowi uzupełnienie wcześniej opracowanego raportu o informacje dotyczące absolwentów szkół ponadgimnazjalnych z terenu powiatu mieleckiego. W opracowaniu przedstawiono dane odnoszące się do ilości absolwentów, którzy ukończyli kształcenie w poszczególnych zawodach w roku szkolnym 2008/2009, informacje o bezrobotnych absolwentach zarejestrowanych w Powiatowym Urzędzie Pracy w Mielcu na koniec 2009 roku oraz zaprezentowano dane dotyczące przewidywanej ilości absolwentów w poszczególnych typach szkół w roku szkolnym 2009/2010. Podstawowym źródłem informacji słuŝącym do opracowania aneksu były dane pochodzące z Systemu Informacji Oświatowej Ministerstwa Edukacji Narodowej, badań kwestionariuszowych podaŝy absolwentów przeprowadzonych przez Powiatowy Urząd Pracy w Mielcu w szkołach ponadgimnazjalnych z terenu powiatu mieleckiego oraz informacje o ilości zarejestrowanych absolwentów ze sprawozdań ministerialnych (Załącznik nr 2 do sprawozdania MPiPS-01 Bezrobotni według rodzaju działalności ostatniego miejsca pracy oraz oferty pracy, a takŝe Załącznik nr 3 do sprawozdania MPiPS-01 Bezrobotni oraz oferty pracy według zawodów i specjalności ). Z uwagi na przyjętą przez Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej zasadę, Ŝe bezrobotni absolwenci szkół zawodowych i technicznych po ukończeniu szkoły a przed przystąpieniem do egzaminu zawodowego są rejestrowani w powiatowych urzędach pracy jako osoby bez zawodu opracowana analiza jest obarczona błędem klasyfikacji i nie daje w pełni rzeczywistego obrazu sytuacji absolwentów na lokalnym rynku pracy. Dodatkowo klasyfikacja zawodów i specjalności wykorzystywana w szkolnictwie nie jest spójna i nie pokrywa się z klasyfikacją wykorzystywaną przez instytucje działające na rynku pracy. RozbieŜności w nazewnictwie zawodów mają swoje odzwierciedlenie w mniej lub bardziej rzeczywistym identyfikowaniu określonych grup zawodowych na potrzeby realizacji pośrednictwa pracy. Pomimo pewnych ograniczeń prezentowana analiza pozwala na wstępną orientację w sytuacji bezrobotnych absolwentów i powinna posłuŝyć jako jedno ze źródeł informacji koniecznych do opracowania programów zmian w systemie kształcenia, tak aby złagodzić dotkliwe skutki pozostawania bez pracy i skutecznie wpływać na rynek pracy poprzez stosowanie szerokiego spektrum instrumentów. e-mail: sekretariat@pup.mielec.pl http://www.pup.mielec.pl 3
2. ANALIZA WYNIKÓW BADANIA PODAśY ABSOLWENTÓW SZKÓŁ PONADGIMNAZJALNYCH Z TERENU POWIATU MIELECKIEGO W ramach monitoringu zawodów deficytowych i nadwyŝkowych Powiatowy Urząd Pracy w Mielcu przeprowadził w 2009 roku badanie sondaŝowe szkół ponadgimnazjalnych pod kątem ilości absolwentów, którzy ukończyli kształcenie w poszczególnych zawodach w roku szkolnym 2008/2009. Pozyskano równieŝ dane dotyczące planowanej liczby absolwentów na rok 2010. Badaniem objęto 18 szkół ponadgimnazjalnych z terenu powiatu mieleckiego w tym 2 szkoły wyŝsze oraz 3 szkoły kształcące na poziomie policealnym. Tabela 1.Podział absolwentów wg typu ukończonej szkoły. Typ szkoły Absolwenci, którzy ukończyli szkołę na terenie powiatu w 2009 roku Bezrobotni absolwenci ze szkół z terenu powiatu w dniu 31.12.2009 roku Przewidywani absolwenci ze szkół z terenu powiatu na koniec roku szkolnego 2009/2010 Procent bezrobotnych absolwentów ze szkół z terenu powiatu w dniu 31.12.2009 roku Szkoły wyŝsze 123 19 147 15,45 Szkoły policealne 300 25 339 8,33 Szkoły średnie techniczne (technika, licea zawodowe) 456 72 491 15,79 Licea ogólnokształcące 1151 280 1080 24,33 Zasadnicze szkoły zawodowe 521 147 609 28,21 Razem 2551 543 2666 21,29 Źródło: Opracowanie Powiatowego Urzędu Pracy w Mielcu. W 2009 roku do ewidencji bezrobotnych napłynęło 2.019 absolwentów w tym 1.113 kobiet. W porównaniu z analogicznym okresem roku ubiegłego nastąpił wzrost ilości rejestrujących się bezrobotnych absolwentów o 21,55% (358 osób). W porównaniu do roku ubiegłego wzrosła ilość nowo rejestrujących się bezrobotnych absolwentów bez zawodu o 16,01%. Na koniec roku 2009 w ewidencji bezrobotnych pozostawało 333 absolwentów bez zawodu (w roku ubiegłym 243 osoby). Z informacji uzyskanych od szkół ponadgimnazjalnych z terenu powiatu mieleckiego, które zostały objęte badaniem sondaŝowym, w roku szkolnym 2008/2009 naukę ukończyło 2.551 absolwentów (o 141 osób mniej niŝ w roku ubiegłym). Na koniec 2009 roku w rejestrach Urzędu figurowało 543 bezrobotnych absolwentów, co oznaczało, Ŝe bez pracy było 21,28% ogółu absolwentów, którzy ukończyli kształcenie w roku szkolnym 2008/2009 (w roku ubiegłym było to 19,39% absolwentów). Jednocześnie szkoły przewidują, Ŝe w roku 2010 ilość absolwentów ulegnie zmianie i edukację zakończy o 4,5% osób więcej, niŝ w roku szkolnym 2008/2009 (2.666 osób). Analogicznie jak w roku ubiegłym najliczniejszą grupę absolwentów stanowili licealiści (1.151 osób) wśród których poziom bezrobocia kształtował się na poziomie 24,33% (w roku ubiegłym było to 19,38%). Dyrekcje szkół ogólnokształcących przewidują na rok szkolny 2009/2010 spadek ilości absolwentów o około 70 osób. Szkoły policealne ukończyło w 2009 roku 300 osób (o 51 mniej niŝ w roku ubiegłym), pośród których 25 absolwentów (8,33%) pozostawało w rejestrze osób bezrobotnych Powiatowego Urzędu Pracy w Mielcu. W roku ubiegłym bez pracy było 27 absolwentów szkół policealnych (15,79%). Dyrektorzy szkół policealnych szacują, Ŝe w roku szkolnym 2009/2010 ten rodzaj szkoły ukończy o 39 osób więcej niŝ w roku 2009 (planowany wzrost ilości absolwentów o 13%). NajwyŜszy wskaźnik bezrobotnych absolwentów (28,21%) obserwowany jest w przypadku zasadniczych szkół zawodowych, e-mail: sekretariat@pup.mielec.pl http://www.pup.mielec.pl 4
które ukończyło 521 absolwentów (o 74 osoby więcej, niŝ w roku ubiegłym). W dniu 31.12.2009 roku w ewidencji Urzędu pozostawało 147 osób (w roku ubiegłym 115 osób). Z danych przekazanych przez szkoły wynika, Ŝe ilość absolwentów nieznacznie ulegnie zmianie i edukację w roku szkolnym 2009/2010 ukończy 609 absolwentów. Zaobserwowano pogorszenie sytuacji w ilości absolwentów szkół wyŝszych. W roku ubiegłym 5% absolwentów pozostawała bez zatrudnienia. Ciągle rosnąca konkurencja na rynku pracy wśród osób z wyŝszym wykształceniem spowodowała, Ŝe e w trakcie 12 miesięcy odnotowano wzrost wskaźnika bezrobocia w tej grupie do poziomu 15,45%. Przewiduje się ponad 19% wzrost ilości absolwentów tego typu szkół w roku 2010. W bardzo korzystnej sytuacji na rynku pracy w 2009 roku znalazły się osoby legitymujące e się wykształceniem policealnym. Z danych statystycznych przekazanych przez szkoły policealne z terenu powiatu mieleckiego wynika, Ŝe edukację ukończyło 300 absolwentów, z czego jedynie 25 osób (8,33%) pozostawały w dniu 31.12.2009 roku w ewidencji osób bezrobotnych. Jednocześnie szkoły przewidują ą wzrost ilości absolwentów w roku szkolnym 2009/2010 o 13% (planowana ilość absolwentów szacowana jest na 339 osób). Wykres 1. Absolwenci wg poszczególnych typów szkół. 18% 12% 5% 20% 45% Zasadnicze szkoły zawodowe Licea ogólnokształtące Średnie szkoły techniczne Szkoły policealne Szkoły wyższe Źródło: Opracowanie Powiatowego Urzędu Pracy w Mielcu. Z informacji uzyskanych od szkół ponadgimnazjalnych z terenu powiatu mieleckiego wynika, Ŝe prawie połowę wszystkich absolwentów stanowią licealiści, ci, 18% udział stanowią absolwenci średnich szkół technicznych (technika, licea zawodowe) a jedna piąta to osoby, które ukończyły kształcenie w zasadniczych szkołach zawodowych. 12% ogółu absolwentów stanowią osoby kończące edukację na poziomie ponadgimnazjalnym w szkołach policealnych i zaledwie 5% to absolwenci szkół wyŝszych mających swoją siedzibę na terenie powiatu mieleckiego. Warto zauwaŝyć, Ŝe e w bardzo podobny sposób rozkłada się udział bezrobotnych absolwentów poszczególnych typów szkół w ogóle zarejestrowanych absolwentów. Z danych dotyczących przewidywanej ilości absolwentów przekazanych przez szkoły z terenu powiatu mieleckiego wynika, ze struktura absolwentów w roku 2010 nie ulegnie znaczącym zmianom, e-mail: sekretariat@pup.mielec.pl http://www.pup.mielec.pl 5
co oznacza, Ŝe e nadal około połowę absolwentów będą stanowiły osoby bez zawodu kończące naukę w liceach ogólnokształcących i liceach profilowanych. Wykres 2. Bezrobotni absolwenci wg poszczególnych typów szkół. 5% 13% 4% 27% Zasadnicze szkoły zawodowe Licea ogólnokształcące Szkoły średnie techniczne 51% Szkoły policealne Szkoły wyższe Źródło: Opracowanie Powiatowego Urzędu Pracy w Mielcu. Analiza wskaźnika procentowego udziału bezrobotnych absolwentów wskazuje, Ŝe w najtrudniejszej sytuacji znajdują się absolwenci zasadniczej szkoły zawodowej w zawodzie sprzedawca. W roku szkolnym 2008/2009 szkołę w tym kierunku ukończyło 39 osób z czego 28 (blisko 72%) w dniu 31.12.2009 roku pozostawało w ewidencji osób bezrobotnych. W równie trudnej sytuacji znalazły się osoby z zawodem cukiernika. Ponad 54% absolwentów tego kierunku kształcenia nie podjęła pracy. W przypadku absolwentów obydwu zawodów bezrobocie wiąŝe się z niechęcią pracodawców do zatrudniania osób bez doświadczenia zaraz po ukończeniu szkoły. Ciągle rozwijający się na lokalnym rynku pracy sektor handlu, pozwala na stwierdzenie, Ŝe e sytuacja absolwentów posiadających wykształcenie o profilu handlowym poprawi się. Ponad 40% poziom bezrobocia moŝna zauwaŝyć wśród absolwentów kierunków monter elektronik (edukację w roku szkolnym 2008/2009 zakończyło 16 osób z czego na koniec 2009 roku w ewidencji urzędu pozostawało 7 absolwentów tego kierunku), oraz stolarz (szkołę o takim właśnie kierunku ukończyło 14 absolwentów z czego 6 osób figurowało w rejestrach urzędu w końcu roku 2009). Prognozy na temat ilości absolwentów na rok szkolny 2009/2010 nie przyniosą diametralnych zmian w tej kwestii, gdyŝ w roku szkolnym 2009/2010 ilość absolwentów będzie kształtować się prawie na tym samym poziomie edukację w zawodzie monter elektronik ukończy 10 osób a w zawodzie stolarz 15 osób. Wysokie wartości omawianego wskaźnika obserwuje się takŝe w przypadku zawodów: mechanik operator pojazdów i maszyn rolniczych (38,88%), murarz (36%), posadzkarz (30%), fryzjer (29,68%) czy kucharz małej gastronomii (26,32%). Z uwagi na planowane utrzymujące się w niemalŝe identycznej postaci e-mail: sekretariat@pup.mielec.pl http://www.pup.mielec.pl 6
ilości absolwentów tych kierunków wydaje się, Ŝe sytuacja osób, które ukończą naukę w roku 2010 nie ulegnie zmianie. Tabela 2. Bezrobotni absolwenci wg zawodów. Kod zawodu Nazwa zawodu Absolwenci, którzy ukończyli szkołę na terenie powiatu w 2009 roku Bezrobotni absolwenci ze szkół z terenu powiatu w e-mail: sekretariat@pup.mielec.pl http://www.pup.mielec.pl 7 dniu 31.12.2009 roku Przewidywani absolwenci ze szkół z terenu powiatu na koniec roku szkolnego 2009/2010 Procent bezrobotnych absolwentów ze szkół z terenu powiatu w dniu 31.12.2009 522107 Sprzedawca 39 28 35 71,7948 741201 Cukiernik 22 12 19 54,5454 725106 Monter elektronik - naprawa sprzętu audiowizualnego roku 16 7 10 43,75 742204 Stolarz 14 6 15 42,8571 723306 Mechanik operator pojazdów i maszyn rolniczych 54 21 39 38,8888 712102 Murarz 25 9 36 36 713203 Posadzkarz 20 6 19 30 514102 Fryzjer [zawody szkolne: Fryzjer, Technik usług fryzjerskich] 64 19 62 29,6875 512202 Kucharz małej gastronomii 76 20 81 26,3157 322401 MasaŜysta [zawód szkolny: Technik masaŝysta] 20 5 27 25 000000 Bez zawodu 1151 280 1080 24,3266 232108 Nauczyciel języka obcego (Nauczyciel języka angielskiego) 25 6 27 24 311502 Technik mechanik 42 10 80 23,8095 714103 Malarz tapeciarz 22 5 19 22,7272 341902 412102 Asystent ekonomiczny [zawód szkolny: Technik ekonomista] Asystent rachunkowości [zawód szkolny: Technik rachunkowości] 120 27 129 22,5 9 2 21 22,2222 722204 Ślusarz 9 2 75 22,2222 321402 Technik Ŝywienia i gospodarstwa domowego 91 20 86 21,978 725301 Monter mechatronik 19 4 17 21,0526 723105 Mechanik pojazdów samochodowych 60 12 60 20 722304 Tokarz 87 16 106 18,3908 322601 Technik farmaceutyczny 29 4 0 13,7931
241102 Ekonomista 98 13 120 13,2653 311204 Technik budownictwa 51 6 44 11,7647 724102 Elektromechanik pojazdów samochodowych 21 2 30 9,5238 321208 Technik rolnik 48 4 38 8,3333 311401 Technik elektronik 61 5 28 8,1967 513290 713690 315202 Pozostały pomocniczy personel medyczny (opiekun medyczny) Pozostali monterzy instalacji i urządzeń sanitarnych Inspektor bezpieczeństwa i higieny pracy [zawód szkolny: Technik bezpieczeństwa i higieny pracy] 28 2 63 7,1428 14 1 20 7,1428 55 3 46 5,4545 311302 Technik elektryk 21 1 10 4,7619 321308 Technik technologii Ŝywności 22 1 20 4,5454 343101 Pracownik administracyjny [zawód szkolny: Technik administracji] 25 1 13 18,3908 312102 Technik informatyk 45 1 47 2,2222 341501 514103 Handlowiec [zawód szkolny: Technik handlowiec] Kosmetyczka [zawód szkolny: Technik usług kosmetycznych] 11 0 36 0 23 0 20 0 311403 Technik mechatronik 0 0 52 0 346102 Opiekun w domu pomocy społecznej 0 0 16 0 321202 Technik architektury krajobrazu 0 0 6 0 Źródło: Opracowanie Powiatowego Urzędu Pracy w Mielcu. Ze znalezieniem zatrudnienia po ukończeniu szkoły nadal nie mają problemów absolwenci kierunków: technik informatyk (2,22%), technik elektryk (4,76%), oraz inspektor bezpieczeństwa i higieny pracy (5,45%), jak i absolwenci Mieleckiej Policealnej Szkoły Medycznej w zawodzie opiekun medyczny (7,14%). Warto równieŝ odnotować, Ŝe w dniu 31.12.2009 roku w ewidencji Powiatowego Urzędu Pracy w Mielcu nie figurował Ŝaden spośród 23 absolwentów w zawodzie kosmetyczka, handlowiec (w roku szkolnym 2008/2009 edukację w tym kierunku ukończyło 11 osób). DuŜa ilość bezrobotnych absolwentów w prezentowanych zawodach pozostających w ewidencji Urzędu oraz wysokie wartości wskaźnika bezrobocia wśród absolwentów szkół z terenu powiatu mieleckiego nie muszą jednak jednoznacznie świadczyć o tym, iŝ absolwenci nie mają szansy na znalezienie pracy w wyuczonym zawodzie. Analizując lokalny rynek pracy oraz postawę części osób kończących naukę moŝna stwierdzić, Ŝe uczniowie nie zawsze świadomie wybierają kierunek kształcenia, gdyŝ często po zakończeniu edukacji nie wyraŝają zainteresowania podjęciem pracy w wyuczonym zawodzie mimo licznych ofert pracy pozostających w dyspozycji Urzędu. Jednocześnie niepokoi fakt, iŝ spore grono bezrobotnych absolwentów nie posiada rzeczywistych kwalifikacji niezbędnych do wykonywania pracy, co e-mail: sekretariat@pup.mielec.pl http://www.pup.mielec.pl 8
powinno skłaniać do refleksji nad programami nauczania, sposobami przekazywania wiedzy i praktycznymi umiejętnościami wynoszonymi ze szkoły przez uczniów. 3. WNIOSKI Analiza informacji statystycznych dotyczących ilości i struktury absolwentów szkół ponadgimnazjalnych z terenu powiatu mieleckiego, napływu absolwentów do ewidencji Powiatowego Urzędu Pracy w Mielcu oraz informacji o przewidywanej ilości absolwentów na rok szkolny 2009/2010 i wskaźnika poziomu bezrobocia wśród absolwentów prowadzi do następujących wniosków: Najliczniejszą grupę absolwentów (45%) stanowią osoby bez zawodu, kończące naukę w liceach ogólnokształcących lub liceach profilowanych. W porównaniu z rokiem ubiegłym sytuacja nie uległa znaczącej zmianie. Do ewidencji bezrobotnych napłynęło 2.019 absolwentów w tym 1.113 kobiet. W porównaniu z analogicznym okresem roku ubiegłego nastąpił wzrost ilości rejestrujących się bezrobotnych absolwentów o około ponad 21%. Szkoły ponadgimnazjalne z terenu powiatu mieleckiego przewidują, Ŝe w roku 2010 ilość absolwentów nie ulegnie znaczącej zmianie i edukację zakończy 2.666 osób. Na koniec roku 2009 w ewidencji Powiatowego Urzędu Pracy w Mielcu pozostawało 543 bezrobotnych absolwentów, co oznacza, Ŝe bez zatrudnienia było 21,29% ogółu absolwentów. Analizując typ ukończonej szkoły najwyŝszy wskaźnik bezrobocia obserwuje się wśród absolwentów zasadniczych zawodowych (28,21%), a najniŝszy jest pośród absolwentów szkół policealnych (8,33%). Badanie poszczególnych zawodów wskazuje, Ŝe w najtrudniejszej sytuacji znajdują się absolwenci zasadniczej szkoły zawodowej w zawodzie sprzedawca, gdzie poziom bezrobocia kształtuje się na poziomie 72%. W grupie kierunków, po ukończeniu których absolwenci mają problemy ze znalezieniem zatrudnienia znalazły się: monter elektronik ( 43,75%), stolarz (42,85%), mechanik operator pojazdów i maszyn rolniczych (38,88%), murarz (36%), posadzkarz (30%) oraz fryzjer (29,68%). W najlepszej sytuacji znajdują się absolwenci kierunków: kosmetyczka oraz handlowiec. śaden z absolwentów, który ukończył szkołę w roku szkolnym 2008/2009 i legitymował się posiadaniem jednego z tych zawodów nie figurował w rejestrze osób bezrobotnych na konie 2009 roku. e-mail: sekretariat@pup.mielec.pl http://www.pup.mielec.pl 9
Spis wykresów: POWIATOWY URZĄD PRACY W MIELCU Wykres 1. Absolwenci wg poszczególnych typów szkół... 5 Wykres 2. Bezrobotni absolwenci wg poszczególnych typów szkół... 6 e-mail: sekretariat@pup.mielec.pl http://www.pup.mielec.pl 10
Spis tabel: Tabela 1. Podział absolwentów wg typu ukończonej szkoły... 4 Tabela 2. Bezrobotni absolwenci wg zawodów... 7 e-mail: sekretariat@pup.mielec.pl http://www.pup.mielec.pl 11