Warszawa, dnia 7 stycznia 2014 r. Departament Gospodarki Odpadami Ministerstwo Środowiska Obowiązki przedsiębiorców wprowadzających produkty w opakowaniach wielomateriałowych i środki niebezpieczne w opakowaniach Ad. 1 Definicja środka niebezpiecznego Definicja środka niebezpiecznego zawarta w art. 8 pkt 14 ustawy o gospodarce opakowaniami i odpadami opakowaniowymi określa przypadki dla których daną substancję można uznać za niebezpieczną. Substancję, o ile cechuje się przynajmniej jedną z właściwości określonych w art. 8 pkt 14 lit. a, b lub c ww. ustawy, należy zaklasyfikować jako środek niebezpieczny. Powyższej oceny substancji dokonuje przedsiębiorca wprowadzający na rynek dany środek na podstawie karty charakterystyki. Ad. 2 Samodzielna realizacja obowiązków dla opakowań po środkach niebezpiecznych oraz wielomateriałowych na podstawie art. 18 ust. 3 Na wstępie należy zauważyć, iż co do zasady do wprowadzających produkty ze środkami niebezpiecznymi w opakowaniach oraz wprowadzających produkty w opakowaniach wielomateriałowych stosuje się art. 17 z uwzględnieniem art. 18 ustawy o gospodarce opakowaniami i odpadami opakowaniowymi. Sformułowanie z uwzględnieniem w art. 17 ww. ustawy oznacza, że art. 18 ww. ustawy formułuje w stosunku do wprowadzających produkty w opakowaniach, o których mowa w tym przepisie, dodatkowe lub odmiennie niektóre wymagania w stosunku do przyjętych w art. 17 ww. ustawy. Zgodnie z art. 18 ust. 1-5 ustawy o gospodarce opakowaniami i odpadami opakowaniowymi wprowadzający środki niebezpieczne lub produkty w opakowaniach wielomateriałowych jest zobowiązany do zorganizowania systemu zbierania oraz zapewnienia odzysku, w tym recyklingu, odpadów opakowaniowych po tych środkach lub produktach. Ponadto ww. wprowadzający wykonuje obowiązki związane ze ul. Wawelska 52/54, 00-922 Warszawa; (+48 22) 57 92 262, faks: (+48 22) 57 92 795, www.mos.gov.pl Ministerstwo Środowiska wdrożyło system EMAS - zarządzając instytucją dbamy o środowisko
zorganizowaniem systemu zbierania oraz zapewnienia odzysku i recyklingu tych opakowań, samodzielnie albo przez przystąpienie do porozumienia, o którym mowa w art. 25 ww. ustawy. Są to przepisy szczególne w odniesieniu do ogólnego obowiązku określonego w art. 17 ust. 1 ww. ustawy. Zgodnie z art. 18 ust. 3 wprowadzający środki niebezpieczne w opakowaniach oraz produkty w opakowaniach wielomateriałowych będzie mógł się rozliczyć samodzielnie lub za pośrednictwem porozumienia, o którym mowa w art. 25 ww. ustawy. Z kolei przepisy zawarte w art. 17 ust. 3 ustawy o gospodarce opakowaniami i odpadami opakowaniowymi określają zasady samodzielnego rozliczania odzysku i recyklingu. Zasady te mają również zastosowanie w przypadku samodzielnego rozliczanie się przedsiębiorców z opakowań wielomateriałowych oraz opakowań po środkach niebezpiecznych. Dokumentowanie uzyskanych poziomów w odniesieniu do ww. opakowań odbywać się będzie na tych samych zasadach jak w przypadku pozostałych opakowań z wyłączeniem porozumienia, gdyż ustawa o gospodarce opakowaniami i odpadami opakowaniowymi nie przewiduje możliwości wystąpienia przez izbę gospodarczą o dokumenty potwierdzające odzysk (DPO) lub recykling (DPR). W przypadku porozumienia potwierdzeniem wykonania odzysku i recyklingu będą mogły być dokumenty ewidencji odpadowej, o których mowa w przepisach ustawy z dnia 14 grudnia 2012 r. o odpadach (Dz. U. z 2013 r. poz. 21). Ad. 3 Poziomy w przypadku samodzielnej realizacji obowiązków dla opakowań po środkach niebezpiecznych oraz wielomateriałowych na podstawie art. 18 ust. 3 Zgodnie z art. 17 ust. 3 pkt 1 i 2 ustawy o gospodarce opakowaniami i odpadami opakowaniowymi samodzielne rozliczenie się z obowiązku osiągnięcia odpowiedniego poziomu odzysku i recyklingu może być wykonane na dwa sposoby. W pierwszym przypadku rozliczenie wyłącznie w oparciu o odpady opakowaniowe wytworzone przez przedsiębiorcę wprowadzającego środki niebezpieczne lub produkty w opakowaniach wielomateriałowych opiera się na poziomach wymienionych w poz. 1 7 załącznika nr 1 ww. ustawy. W drugim przypadku rozliczenie się z obowiązku odzysku i recyklingu w oparciu o odpady wytworzone przez inne podmioty wiąże się z obowiązkiem uzyskania odzysku i recyklingu na poziomie 100% wprowadzonych do obrotu opakowań. Natomiast poz. 9 załącznika nr 1 ustawy o gospodarce opakowaniami i odpadami opakowaniowymi, czyli tzw. pozostałe opakowania, dotyczy opakowań np. z materiałów naturalnych takich jak tekstylia, ceramika, itp., które nie zostały wymienione w pozostałych pozycjach tego załącznika. 2
Ponadto dla opakowań po środkach niebezpiecznych obowiązuje, zgodnie z art. 17 ust. 1 ustawy o gospodarce opakowaniami i odpadami opakowaniowymi, zasada rozliczania się według materiału, z którego dane opakowanie zostało wytworzone, czyli według poziomów określonych np. dla tworzyw sztucznych czy dla szkła. Poziomy odzysku i recyklingu, o których mowa w art. 25 ust. 4 ww. ustawy, będą określone w rozporządzeniu tylko dla porozumień zawieranych przez marszałków województw z organizacjami samorządu gospodarczego, reprezentującymi wprowadzających produkty w opakowaniach wielomateriałowych lub środki niebezpiecznie. Ad. 4 Obowiązek wprowadzającego prowadzenia kampanii edukacyjnych na podstawie art. 19 Zgodnie z art. 19 ust. 1 ustawy o gospodarce opakowaniami i odpadami opakowaniowymi wprowadzający produkty w opakowaniach jest zobowiązany prowadzić publiczne kampanie edukacyjne. Przepisy nie wyłączają przy tym z tego obowiązku przedsiębiorców wprowadzających do obrotu środki niebezpieczne w opakowaniach i produkty w opakowaniach wielomateriałowych. W świetle art. 19 ww. ustawy przedsiębiorca wprowadzający środki niebezpieczne lub produkty w opakowaniach wielomateriałowych nie ma możliwości wykonania obowiązku prowadzenia kampanii edukacyjnych za pośrednictwem "porozumienia", a izba gospodarcza nie może być traktowana jak organizacja odzysku opakowań. Przedsiębiorcy będący członkami porozumienia mogą więc te obowiązki realizować samodzielnie, lub za pośrednictwem organizacji odzysku opakowań. Wydatkowanie 2% w ramach samodzielnej realizacji, o którym mowa w art. 19 ust. 4 ww. ustawy, może polegać m.in. na zleceniu prowadzenia kampanii innym przedsiębiorcom, na wspólnych działaniach przedsiębiorców będących lub nie będących członkami porozumienia lub nawet zleceniu takich działań izbie gospodarczej (o ile będzie to możliwe w ramach statutu), ale cały czas to przedsiębiorca odpowiada za obowiązek i musi się z jego realizacji rozliczyć. Ad. 5 Realizacja porozumień na podstawie art. 25 W celu przystąpienia do porozumienia, o którym mowa w art. 25 ust.1 ustawy o gospodarce opakowaniami i odpadami opakowaniowymi, nie jest wymagana przynależność do izby gospodarczej, która jako organizacja samorządu gospodarczego, reprezentująca wprowadzających produkty w opakowaniach wielomateriałowych lub środki niebezpieczne, może podpisać porozumienie z marszałkiem województwa. 3
Aby przystąpić do porozumienia wystarczy zawarcie stosownej umowy z daną izbą gospodarczą, która będzie działać w imieniu danego przedsiębiorcy i reprezentować go w funkcjonującym z marszałkiem porozumieniu. Ad. 6 Sankcja Art. 34 ustawy o gospodarce opakowaniami i odpadami opakowaniowymi, który przewiduje sankcję za nie osiągnięcie wymaganego poziomu odzysku i recyklingu w postaci opłaty produktowej, dotyczy nie tylko podmiotów wskazanych w art. 17 ust. 1, ale również podmiotów, o których mowa w art. 18 ust. 1 ww. ustawy. Obowiązek osiągnięcia poziomów odzysku i recyklingu jest bowiem określony w art. 20 ww. ustawy, z wyłączeniem wprowadzających, o których mowa w art. 6 ust. 3 ww. ustawy. Wprowadzający środki niebezpieczne lub produkty w opakowaniach wielomateriałowych, wykonujący samodzielnie obowiązki z zakresu uzyskania odpowiednich poziomów odzysku i recyklingu, mogą na podstawie umowy przekazać niektóre czynności w tym zakresie organizacji odzysku opakowań. Nie pozwala to jednak na przeniesienie obowiązku na organizację odzysku opakowań. Odpowiedzialność za wykonanie obowiązku odzysku i recyklingu, w tym również wnoszenie opłaty produktowej, nadal będzie spoczywać na przedsiębiorcach wprowadzających do obrotu środki niebezpieczne lub produkty w opakowaniach wielomateriałowych. Z kolei w przypadku przystąpienia przez wprowadzającego środki niebezpieczne lub produkty w opakowaniach wielomateriałowych do porozumienia, o którym mowa w art. 25 ust. 1 ww. ustawy, w przypadku nieosiągnięcia przez to porozumienie wymaganych poziomów odzysku i recyklingu, wynikająca z tego faktu należna opłata produktowa, zgodnie z art. 25 ust. 10 ww. ustawy, będzie liczona z uwzględnieniem podwójnej stawki opłaty produktowej określonej dla danego rodzaju opakowania, za każdy rok kalendarzowy, w którym cele porozumienia nie zostały osiągnięte. Ponadto jeśli wprowadzający produkty w opakowaniach wielomateriałowych lub środki niebezpieczne rozlicza się z tych odpadów opakowaniowych na podstawie art. 17 ust. 1 z organizacją odzysku opakowań (przenosi na nią odpowiedzialność za wykonanie ustawowego obowiązku), będzie to traktowane jak niewypełnienie obowiązku zapewnienia odpowiedniego poziomu odzysku i recyklingu określonego w art. 18 ust. 1 ww. ustawy. Zatem będzie się to wiązać z koniecznością uiszczenia opłaty produktowej. Obowiązek osiągnięcia odpowiednich poziomów odzysku i recyklingu jest bowiem określony w art. 20 ww. ustawy, z wyłączeniem wprowadzających, o których mowa w art. 6 ust. 3 ww. ustawy. 4
Ad. 7 Realizacja obowiązków w przypadku wprowadzenia środka niebezpiecznego w opakowaniu wielomateriałowym Realizacja obowiązku odzysku i recyklingu dla odpadów opakowaniowych po środkach niebezpiecznych w opakowaniach wielomateriałowych następuje w analogiczny sposób jak opisany w pkt Ad. 3. W przypadku samodzielnego rozliczenia wyłącznie w oparciu o odpady opakowaniowe wytworzone przez przedsiębiorcę wprowadzającego środki niebezpieczne w opakowaniach wielomateriałowych obowiązują poziomy wymienione w poz. 1 7 załącznika nr 1 ustawy o gospodarce opakowaniami i odpadami opakowaniowymi (w zależności od materiału dominującego). Natomiast przy samodzielnym rozliczeniu się z obowiązku odzysku i recyklingu w oparciu o odpady wytworzone przez inne podmioty obowiązuje zasada uzyskania odzysku i recyklingu na poziomie 100% wprowadzonych do obrotu opakowań. W przypadku przystąpienia do porozumienia, o którym mowa w art. 25 ww. ustawy, organizacja samorządu gospodarczego, reprezentująca wprowadzających produkty w opakowaniach wielomateriałowych lub środki niebezpieczne, będzie zobowiązana do osiągnięcia poziomów na podstawie rozporządzenia wynikającego z art. 25 ust. 4 ww. ustawy. Ad. 8 Opakowania po środkach niebezpiecznych a odpady niebezpieczne Zgodnie z załącznikiem rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 27 kwietnia 2001 r. w sprawie katalogu odpadu (Dz. U., Nr 112, poz. 1206) odpady opakowaniowe zawierające pozostałości substancji niebezpiecznych lub nimi zanieczyszczone (w tym również środki ochrony roślin), spełniające definicję środka niebezpiecznego określoną w art. 8 pkt 14 ustawy o gospodarce opakowaniami i odpadami opakowaniowymi, należy zaklasyfikować jak odpad o kodzie 15 01 10*, dlatego też należy zaklasyfikować pod tym kodem wszystkie opakowania zawierające pozostałości substancji niebezpiecznych lub nimi zanieczyszczone. Z kolei Ministerstwo Środowiska nie podejmuje się klasyfikacji odpadów opakowaniowych oznakowanych symbolem N po produktach takich jak odświeżacze do powietrza lub różnego rodzaju detergenty, gdyż taka klasyfikacja należy do wprowadzającego te produkty do obrotu. 5
Ad. 9 Obowiązek z art. 18 ust. 1 w kontekście ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach Ustawa z dnia 13 września 1996 r. o utrzymaniu czystości i porządku w gminach (Dz. U. z 2012 r. poz. 391, z późn. zm.) nakłada w art. 3 ust. 2 pkt 5 na gminę obowiązek ustanowienia selektywnego zbierania odpadów komunalnych, który powinien obejmować takie frakcje jak: papier, metal, tworzywa sztuczne, szkło i opakowania wielomateriałowe oraz odpady komunalne ulegające biodegradacji. Z kolei art. 18 ustawy o gospodarce opakowaniami i odpadami opakowaniowymi zobowiązuje wprowadzającego produkty w opakowaniach wielomateriałowych lub środki niebezpieczne do zorganizowania systemu zbierania odpadów opakowaniowych po tych produktach. Ponadto ustawa z dnia 14 grudnia 2012 r. o odpadach (Dz. U. z 2013 r. poz. 21, z późn. zm.) definiuje odpady komunalne jako odpady powstające w gospodarstwach domowych, a także odpady niezawierające odpadów niebezpiecznych pochodzące od innych wytwórców odpadów, które ze względu na swój charakter lub skład są podobne do odpadów powstających w gospodarstwach domowych. Zatem w obydwu przypadkach systemy zbierania obejmują odpady po opakowaniach wielomateriałowych. Są one jednak względem siebie komplementarne, gdyż odpady opakowaniowe, w tym wielomateriałowe, powstają nie tylko w gospodarstwach domowych, czy też w innych miejscach (o ile mają charakter odpadu komunalnego), ale również w wyniku prowadzenia działalności gospodarczej (opakowania transportowe i zbiorcze). Jednak w tym ostatnim przypadku nie są to odpady komunalne, których zbieranie jest obowiązana zapewnić gmina zgodnie z przepisami ustawy o otrzymaniu czystości i porządku w gminach. Realizacja ustawowych obowiązków w ramach porozumienia, o którym mowa w art. 25 ww. ustawy, będzie więc mogła opierać się zarówno na odpadach opakowaniowych nie będących odpadami komunalnymi jak i na współpracy z gminami w zakresie zagospodarowania odpowiednich odpadów komunalnych pochodzących z gospodarstw domowych. Powyższe interpretacje przepisów ustawy o gospodarce opakowaniami i odpadami opakowaniowymi, dokonane przez Ministerstwo Środowiska, nie stanowią wiążącej interpretacji prawa i nie są prawnie wiążące dla organów administracji orzekających w sprawach indywidualnych. 6