Jolanta MALCZEWSKA WYMAGANIA EDUKACYJNE NA POSZCZEGÓLNE OCENY DO SERII PO POLSKU DLA KLASY I Aby ułatwić Państwu korzystanie z tabeli, na kolorowo wyróżniliśmy poszczególne treści kształcenia: gramatyka i ćwiczenia językowe, formy wypowiedzi i ćwiczenia stylistyczno-językowe, warsztat dziennikarski i ćwiczenia stylistyczno-językowe, sprawdziany wiadomości i umiejętności oraz omówienie prac klasowych i wypracowań domowych, powtórzenia przed egzaminem i testy kontrolne przed egzaminem.
do serii Po polsku 1. Warsztat pracy ucznia na lekcjach języka polskiego 2-3. Test diagnostyczny i jego omówienie 4-5. Wymarzona szkoła N. Kleinbaum, Stowarzyszenie umarłych poetów podręcznik, s. 14; fragm. filmu Stowarzyszenie umarłych poetów 6. W jedności siła! W. Golding, Władca much podręcznik, s. 18 7. Powiedzieć to samo na kilka sposobów czyli o odmianach języka zeszyt ćwiczeń, s. 34, 8. Czytamy ze zrozumieniem tekst Leszka Talki, 160 znaków zrewolucjonizowało świat podręcznik, s. 32 9. Oni i my o kłopotach z dorosłymi (M.K. Piekarska, Klasa pani Czajki fragm.) podręcznik, s. 22; zeszyt ćwiczeń s. 107, opis jako forma wypowiedzi 1. WPROWADZENIE DO NAUCZANIA JĘZYKA POLSKIEGO W GIMNAZJUM 3 GODZINY LEKCYJNE zna wymagania edukacyjne z języka polskiego w klasie I wie, z jakich pomocy może korzystać w czasie nauki języka polskiego zna układ podręcznika i zeszytów ćwiczeń wie, jakie kompetencje polonistyczne powinien mieć absolwent szkoły uświadamia sobie swoje kompetencje polonistyczne podstawowej dostrzega swoje braki i uzupełnia je 2. POSZUKIWANIE SIEBIE 10 GODZIN LEKCYJNYCH prezentuje bohaterów utworu opisuje sytuację przedstawioną w tekście czyta ze zrozumieniem tekst opisuje świat przedstawiony w utworze określa cel, dla którego chłopcy postanowili stworzyć grupę rozróżnia odmiany języka podaje przykłady każdej z odmian języka zna warunki dobrej komunikacji tworzy proste wypowiedzi spełniające te warunki określa główną myśl artykułu charakteryzuje styl SMS-ów opisuje wydarzenie będące źródłem konfliktu między Milady a Kamilą rozpoznaje opis sytuacji odnajduje w podanym fragmencie cechy powieści młodzieżowej rozumie, na czym polega przesłanie Keatinga dostrzega podobieństwa i różnice w przekazie literackim i filmowym wymienia grupy społeczne, do których należy lub może należeć argumentuje zasadność przynależności do grupy wie, jakie warunki muszą być spełnione, by komunikat został odebrany przez odbiorcę streszcza jednym zdaniem treść poszczególnych akapitów rozumie znaczenie emotikonów określa rodzaj postawy, jaką przyjęła Kamila wobec nauczycielki charakteryzuje główną bohaterkę tekstu tworzy opis sytuacji na wzór przeczytanego tekstu bierze udział w dyskusji na temat postaw bohaterów utworu bierze udział w dyskusji na temat: lepiej żyć w grupie czy w samotności? uzasadnia swoje stanowisko w dyskusji przedstawia w scenkach różne sposoby komunikacji rozumie, jakie znaczenie w komunikacji ma mowa ciała, a jakie język charakteryzuje na podstawie artykułu cechy komunikacji elektronicznej wie, na czym polegał bunt Kamili, zna jego przyczyny i skutki samodzielnie tworzy opis sytuacji rozumie, na czym polega charyzma profesora Keatinga wyciąga wnioski z dyskusji udowadnia, że język jest żywą strukturą przekształca krótkie wypowiedzi w różnym stylu rozpoznaje intencję autora artykułu prasowego rozumie motywy postępowania bohaterów utworu tworzy urozmaicony opis sytuacji 2
do serii Po polsku 10. Nazwać uczucia, okiełznać emocje M. Budzyńska, Ala Makota podręcznik, s. 25; zeszyt ćwiczeń s. 107, opis jako forma wypowiedzi 11. My młodzież gimnazjalna artykuły z prasy o młodzieży; zeszyt ćwiczeń, s. 18 12. Nasza mowa środowiskowa zeszyt ćwiczeń, s. 8; Wypasiony słownik najmłodszej polszczyzny 13. Nic o nas bez nas zakładamy gazetkę szkolną zeszyt ćwiczeń, s. 158 14-15. Nieśmiertelni z Olimpu poznajemy bogów greckich podręcznik, s. 36-37; s. 38-39; s. 40 16. Jak opisać dzieło sztuki? zeszyt ćwiczeń, s. 60 prezentuje bohaterkę utworu rozumie cel prowadzenia pamiętnika wyodrębnia z tekstu opis przeżyć pisze kartkę z pamiętnika opisuje sytuację przedstawioną w scence J. Olech wskazuje przyczynę niezrozumienia wypowiedzi syna przez mamę nazywa emocje towarzyszące Ali odróżnia narratora pierwszoosobowego od trzecioosobowego opisuje przeżycia bohaterki wyszukuje w prasie artykuły o rówieśnikach określa główny temat tekstu prasowego streszcza wybrany przez siebie artykuł odróżnia polszczyznę ogólną od przygotowuje słownik gwary uczniowskiej lub pisze tekst gwar środowiskowych wśród gwar środowiskowych w gwarze uczniowskiej wyróżnia język młodzieży/ gwarę zna zasady posługiwania się slangiem uczniowską tworzy słownik zwrotów slangu młodzieżowego/gwary uczniowskiej zna podstawowe funkcje członków zespołu redakcyjnego określa swoje miejsce w zespole redakcji zgłasza propozycje tytułu gazetki określa zakres tematyczny gazetki zna budowę gazety 3. PRZEKRACZANIE GRANIC. MITOLOGIA 27 GODZIN LEKCYJNYCH prezentuje poznane w szkole podstawowej mity greckie wstania mitów rozumie, jaka była przyczyna po- wypisuje z tekstu P. Kuncewicza tworzy drzewo genealogiczne bogów imiona bogów i herosów greckich wyodrębnia opis jako formę wypowiedzi zna schemat tworzenia opisu opisuje przedmiot, w tym dzieło sztuki tworzy synonimy posługuje się słownikiem synonimów opisuje figurkę wybranego boga greckiego lub obraz przedstawiający scenę mitologiczną przekształca narrację trzecioosobową na pierwszoosobową dostrzega różnice między pamiętnikiem a dziennikiem tworzy opis przeżyć wyraża opinię na temat prawdziwości portretu młodzieży zaprezentowanego przez dziennikarza zabiera głos w dyskusji (polemizuje lub podtrzymuje zdanie autora tekstu) analizuje język bohatera scenki J. Olech Fajny gość bierze udział w dyskusji: czy warto wydawać gazetkę szkolną? zna najważniejsze źródła wiedzy o mitach (nazwiska znanych mitografów oraz tytuły popularnych mitografii) czyta ze z rozumieniem tekst J. Białostockiego Sztuka cenniejsza niż złoto opisując dzieło sztuki, wzoruje się na nim wskazuje cechy bloga podejmuje próbę prowadzenia bloga (dla zainteresowanych) tworzy urozmaicony opis przeżyć dostrzega różnice między wizerunkiem współczesnego gimnazjalisty a uczniami z dawnych epok formułuje argumenty w dyskusji na temat: slang moda czy potrzeba? wyciąga wnioski z dyskusji tworzy plan pracy redakcji porównuje różne wersje mitów, korzystając z dostępnych źródeł wskazuje ich podobieństwa i różnice uzasadnia, że niektóre ze środków artystycznych szczególnie służą opisowi (epitety, porównania) 3
do serii Po polsku 17. Pokonać labirynt granice przestrzeni w micie o Tezeuszu zna mit o Tezeuszu i Ariadnie opowiada ich dzieje analizuje zachowanie bohaterów mitu ocenia zachowanie bohaterów rozumie, na czym polega aktualność mitu podręcznik, s. 48; scenariusze lekcyjne, s. 3 18. Inne spojrzenie na mityczną opowieść Z. Herbert, Historia Minotaura dostrzega związki mitu o Tezeuszu z historią przedstawioną przez Herberta charakteryzuje język wypowiedzi utworu wskazuje w tekście Herberta przykłady ironii rozumie, na czym polega dekonstrukcja mitu w poznanym tekście podręcznik, s. 51 19. Przezwyciężyć ograniczenia ludzkiej natury szaleństwo czy konieczność (mit o Dedalu i Ikarze) podręcznik, s. 54, 55 20-21. Ludzie wobec tragedii Ikara Jarosław Iwaszkiewicz, Ikar podręcznik, s. 55, 56 22. Poznajemy rodzaje literackie podręcznik, s. 140 23. Historia czy mit? odkrywamy tajemnice Iliady zna mit o Dedalu i Ikarze określa tematykę utworu Wiktora Gomulickiego rozumie przesłanie wiersza Gomulickiego wyjaśnia frazeologizm ikarowe loty sporządza opis przeżyć opisuje sytuację przedstawioną w opowiadaniu J. Iwaszkiewicza Ikar prezentuje głównego bohatera rozpoznaje opowiadanie jako gatunek literacki dostrzega elementy wspólne dla opowiadania i treści mitu analizuje i opisuje obraz Charlesa Paula Landona Dedal i Ikar opowiada dzieje Dedala lub Ikara z ich punktu widzenia opisuje, analizuje i interpretuje obraz Pietera Bruegela Upadek Ikara określa punkt widzenia, z jakiego została przedstawiona przez malarza treść mitu dostrzega związki obrazu z treścią mitu zna rodzaje literackie: lirykę, epikę przyporządkowuje gatunki do rodzajów literackich i dramat dostrzega różnice między rodzajami literackimi korzysta ze słownika terminów literackich zna główny temat Iliady rozumie pojecie eposu wie, jakie jest aktualne stanowisko nauki w sprawie historyczności Troi wskazuje elementy nawiązania tekstu Gomulickiego do treści mitu o Dedalu i Ikarze odczytuje intencję narratora rozumie odniesienia do treści mitu o Dedalu i Ikarze i obrazu Bruegela w tekście Iwaszkiewicza zna wyznaczniki poszczególnych rodzajów literackich wie, jaką funkcję pełniły eposy Homera w starożytności zabiera głos w dyskusji na temat zachowania Ikara potrafi wykorzystać morał płynący z tekstu Gomulickiego jako argument w dyskusji o zachowaniu Ikara wie, na czym polega uniwersalizm mitu o Dedalu i Ikarze bierze udział w dyskusji na temat: czy tragedie Ikarów dotyczą wszystkich ludzi? uzasadnia przynależność utworów do rodzajów literackich rozumie, na czym polega tzw. kwestia homerycka podręcznik, s. 63 65 24-25. Nic nad honor? pożegnanie Hektora z Andromachą podręcznik, s. 67, 69 czyta ze zrozumieniem tekst wyodrębnia z tekstu Iliady argumenty Andromachy i Hektora analizuje postępowanie Hektora ocenia postępowanie Hektora uzasadnia nazwanie Wołodyjowskiego Hektorem Kamienieckim rozumie, na czym polega odpowiedzialność i honor porównuje sceny pożegnania Hektora i Andromachy oraz Wołodyjowskiego i Basi bierze udział w dyskusji na temat: czy postępowanie Hektora było godne wojownika, męża i ojca? 4
do serii Po polsku 26-27. Starcie herosów pojedynek Achillesa i Hektora podręcznik, s. 72 28. W kręgu starożytnych superbohaterów podręcznik, s. 72, 76 29. Po co nam słowniki? podręcznik, s. 61; zeszyt ćwiczeń, s.39 30. Na wędrownym szlaku z Odyseuszem podręcznik, s. 79, 80 31-32. Odyseusz, czyli Każdy podręcznik, s. 82 33. Współczesne odyseje podręcznik, s. 84, 85 34-35. Od słowa do słowa, czyli o słowotwórstwie podręcznik, s. 96; zeszyt ćwiczeń, s. 45 36. Przebłagać śmierć tragiczna historia Orfeusza i Eurydyki podręcznik, s. 89 opowiada według planu przebieg pojedynku wymienia cechy Achillesa i Hektora wyodrębnia z artykułu główne myśli posługując się dostępnymi słownikami, tworzy przypisy do tekstu korzysta ze słowników (ortograficznego, poprawnej polszczyzny, języka polskiego, frazeologicznego, synonimów, wyrazów obcych) tworzy na podstawie tekstu Marii Kłańskiej ramowy plan wydarzeń Odysei analizuje tekst fragmentu Odysei wyodrębnia z tekstu słowa narratora i bohatera czyta ze zrozumieniem tekst Leszka Kołakowskiego wskazuje przyczyny, które powodują, że człowiek podróżuje wyróżnia rodzaje podróży ze względu na jej cel uzasadnia pisownię słów Odyseja i odyseja rozpoznaje wyraz podstawowy i wyraz pochodny tworzy parafrazy słowotwórcze wyrazów pochodnych zna mit o Orfeuszu i Eurydyce tworzy plan ramowy i szczegółowy mitu ocenia zachowanie Achillesa i Hektora charakteryzuje postać mówiącą w eposie na podstawie gazet i reklam tworzy portret współczesnego bohatera zna rodzaje słowników odczytuje w słowniku wszystkie informacje dotyczące danego hasła rozumie znaczenie frazeologizmów: syreni śpiew, znajdować się między Scyllą i Harybdą bierze udział w dyskusji: który z bohaterów Iliady, Achilles czy Hektor, jest mi bliższy dostrzega podobieństwa i różnice w kreacji współczesnych superbohaterów do Achillesa i Hektora rozumie cel tworzenia słowników zna budowę artykułu hasłowego pisze opowiadanie o przygodach Odysa z perspektywy członka jego załogi opisuje i ocenia zachowanie Odysa rozumie, na czym polega pełnia człowieczeństwa Odysa wypowiada się na temat: dlaczego dla człowieka podróżowanie jest ważne? dostrzega różnice w znaczeniu podróży w świecie starożytnym (statycznym) i współczesnym (mobilnym) wyodrębnia w wyrazie rdzeń i formanty redaguje opis królestwa Hadesu dyskutuje na temat postawy Orfeusza rozumie, na czym polegają nawiązania do Odysei we współczesnych tekstach literackich analizuje i interpretuje wiersz Leopolda Staffa Odys tworzy drzewo genealogiczne rodziny wyrazów analizuje i interpretuje obraz J.B.C. Corota Orfeusz wyprowadzający Eurydykę z podziemi określa funkcje zastosowanych we fragmencie Iliady środków stylistycznych (porównanie homeryckie, pytanie retoryczne, wykrzyknienia) interpretuje znaczenie sformułowania bohaterowie zbiorowej wyobraźni tworzy hasła słownikowe objaśniające znaczenia wyrazów z żargonu młodzieżowego odczytuje uniwersalne przesłanie wynikające z poszczególnych przygód Odyseusza porównuje narrację Odysei i Iliady wyciąga wnioski z tego porównania rozpoznaje intencję wypowiedzi autorów poznanych tekstów tworzy mapę myśli odzwierciedlającą budowę artykułu Leszka Kołakowskiego odróżnia analizę słowotwórczą od analizy fleksyjnej rozumie, na czym polega funkcja sztuki w micie o Orfeuszu 5
do serii Po polsku 37. Zbadać wyroki przeznaczenia W. Szymborska, Wywiad z Atropos podręcznik, s. 91 38. Jak przeprowadzić wywiad? warsztat dziennikarski zeszyt ćwiczeń, s. 193 39-40. Praca klasowa i jej omówienie 41-42. Rzeczowo o rzeczowniku podręcznik, s. 160; zeszyt ćwiczeń, s. 81 43. Biblia księga nad księgami podręcznik, s. 100, 102; reprodukcje dzieł sztuki o tematyce biblijnej 44-45. Biblijny opis stworzenia świata podręcznik, s. 103, 106; scenariusze lekcyjne, s. 16, 17 46. Wiersz jak to ugryźć? podręcznik, s. 93; J. Kofta, Pamiętajcie o ogrodach analizuje pytania wywiadu redaguje własne pytania do Atropos inscenizuje Wywiad z Atropos zna zasady prowadzenia wywiadu zapisuje rozmowę sprawdza umiejętności tworzenia opisu rozpoznaje rzeczownik określa rodzaje rzeczownika odmienia rzeczowniki przez przypadki wie, dlaczego Biblia jest nazywana świętą księgą rozumie, jak ważną rolę w dziejach kultury europejskiej odegrała Biblia wymienia w kolejności podanej w Biblii elementy świata stworzonego przez Boga określa cechy Boga w oparciu o analizę opisu stworzenia świata wie, na czym polegają i czemu służą analiza i interpretacja wiersza wyszukuje w wierszu środki stylistyczne (epitet, porównanie, przenośnię, powtórzenie, wyraz dźwiękonaśladowczy) określa cechy podmiotu lirycznego w utworze odpowiada samodzielnie na pytania postawione przez poetkę w Wywiadzie z Atropos planuje wywiad opracowuje wywiad 4. BIBLIJNY ŚWIAT 16 GODZIN LEKCYJNYCH zna zasady pisowni rzeczowników z partykułą nie zna zasady pisowni rzeczowników wielkimi i małymi literami potrafi odnaleźć fragment Biblii, posługując się oznaczeniami ksiąg i wersetów odnajduje w tekście Kochanowskiego elementy wymienione w biblijnym opisie stworzenia świata określa nadawcę i adresata wypowiedzi rozpoznaje i opisuje osobę mówiącą oraz bohatera lirycznego posługuje się wybranymi pojęciami z zakresu analizy wiersza rozpoznaje intencję wypowiedzi pisze charakterystykę Atropos odróżnia wywiad prasowy od czatu wie, jaka rolę pełni moderator zna cechy rzeczownika wie, jaką funkcję pełni rzeczownik w języku potrafi powiedzieć, na czym polega zasadniczy podział Biblii nazywa uczucia nadawcy wobec adresata porównuje kolejność stwarzania świata według Biblii i według opracowań naukowych rozpoznaje typ liryki określa funkcję użytych w wierszu środków stylistycznych rozumie, czym powodowane jest ludzkie dążenie do zbadania wyroków przeznaczenia dostosowuje pytania wywiadu do charakteru rozmowy zna wybrane osobliwości w odmianie rzeczowników wyszukuje dzieła kultury, które swą tematyką nawiązują do Biblii opisuje miniaturę przedstawiającą Boga-Architekta i porównuje to ujecie z kreacją Boga w wierszu Kochanowskiego porównuje różne dzieła sztuki nawiązujące do biblijnego opisu stworzenia świata podejmuje próby samodzielnej analizy i interpretacji wiersza 6
do serii Po polsku 47. Człowiek największe dzieło Boga podręcznik, s. 103, 109 48-49. Biblijna historia Adama i Ewy oczami pisarzy i poetów (Mark Twain, Pamiętniki Adama i Ewy, Konstanty Ildefons Gałczyński, Żarłoczna Ewa) zna biblijną historię Adama i Ewy określa przyczyny upadku pierwszych ludzi opisuje fresk Michała Anioła Stworzenie Adama w kontekście biblijnego opisu stworzenia odnajduje w tekstach nawiązania do Biblii określa charakter zmian dokonanych przez pisarzy w opowieści biblijnej analizuje tzw. drugi opis stworzenia człowieka porównuje ten fragment Biblii z pierwszym opisem stworzenia człowieka dostrzega podobieństwa i różnice w obu opisach wskazuje źródło humoru w przedstawionych fragmentach tekstów odróżnia fikcję literacką od kłamstwa analizuje i interpretuje obraz Dürera, biorąc pod uwagę kolorystykę, otoczenie i atrybuty pierwszych rodziców określa sposób nawiązania malarza do opowieści biblijnej rozpoznaje w tekście Gałczyńskiego znamiona prowokacji przekształca narrację w utworze Twaina na podstawie poznanych dzieł uzasadnia, że człowiek jest, według Biblii, najwspanialszym dziełem Boga dostrzega uniwersalny i kulturotwórczy charakter biblijnej historii Adama i Ewy podręcznik, s. 110, 114 50. Gdzie jest raj? Znaczenie biblijnego symbolu we współczesnym świecie (J. Olech, Raj) podręcznik, s. 115 51-52. Piszemy tekst do gazetki szkolnej warsztat dziennikarski zeszyt ćwiczeń, s. 164 53. W kręgu biblijnych opowieści: przypowieść o synu marnotrawnym podręcznik, s. 116, 117; scenariusze lekcyjne, s. 20 54. Kiedy nie myślisz wracać wygląda ciebie Janusz Pasierb, Przypowieść o Ojcu podręcznik, s. 117 czyta ze zrozumieniem scenkę dobiera synonimy i antonimy do wyrazu raj określa trudności, z jakimi spotkała się bohaterka wspomnień Melchiora Wańkowicza na podstawie tekstu sporządza rady dla początkujących dziennikarzy zna przypowieść o synu marnotrawnym tworzy plan szczegółowy przypowieści posługuje się pojęciami: ewangelia, przypowieść zna znaczenie wyrazów: marnotrawstwo i miłosierdzie wskazuje w wierszu aluzje do tekstu biblijnego porównuje postaci ojca i syna nazywa postawę ojca analizuje postawy bohaterów scenki nazywa wartości, którymi kierują się nadaje tekstom dziennikarskim atrakcyjne tytuły analizuje postawy: syna marnotrawnego, drugiego syna i miłosiernego ojca charakteryzuje język przypowieści porównuje zakończenie wiersza z biblijną przypowieścią o synu marnotrawnym analizuje poszczególne strofy wiersza pod względem środków stylistycznych 7 rozumie symbolikę raju odczytuje pojecie raju w znaczeniu dosłownym i metaforycznym pisze tekst do gazetki analizuje i interpretuje dzieła Rembrandta i Malczewskiego dostrzega różnice w malarskiej interpretacji sceny powrotu syna na obrazach Rembrandta i Malczewskiego wskazuje różnice między utworem Pasierba i tekstem przypowieści z Biblii dostrzega metaforyczny sens utworu analizuje reklamy wykorzystujące symbolikę raju interpretuje ich znaczenie opracowuje teksty zamieszczone w zeszycie ćwiczeń zgodnie z radami Melchiora Wańkowicza bierze udział w dyskusji na temat słuszności zachowań postaci przedstawionych w przypowieści dostrzega uniwersalizm postaw i sytuacji przedstawionych w przypowieści dokonuje pisemnej interpretacji wiersza rozumie znaczenie aluzji literackiej rozpoznaje dystych
do serii Po polsku 55-56. Żeby nauka nie poszła w las o związkach frazeologicznych podręcznik, s. 44 57. Jak analizować dzieło epickie? podręcznik, s. 139 58. Książka jako wehikuł czasu Henryk Sienkiewicz Quo vadis scenariusze lekcyjne, s. 23 59. O codzienności starożytnych Rzymian w powieści Henryka Sienkiewicza Quo vadis podręcznik, s. 126; scenariusze lekcyjne, s. 25 60. Czas próby życie chrześcijan w starożytnym Rzymie na podstawie Quo vadis H. Sienkiewicza oraz fragmentów Dziejów Apostolskich podręcznik, s. 130 61. Charakterystyka jako forma wypowiedzi podręcznik, s. 135; zeszyt ćwiczeń, s. 72 wyjaśnia znaczenie najpopularniejszych związków frazeologicznych korzysta ze słownika frazeologicznego 5. QUO VADIS HENRYKA SIENKIEWICZA 13 GODZIN LEKCYJNYCH zna podstawowe pojęcia z zakresu analizy dzieła epickiego (fabuła, narrator, świat przedstawiony) zna sylwetkę autora powieści określa okoliczności powstania utworu odróżnia fakty historyczne przedstawione w powieści od fikcji literackiej zna cechy powieści historycznej wyszukuje w tekście powieści fragmenty dotyczące życia mieszkańców stolicy Imperium wymienia formy rozrywki Rzymian wyszukuje w powieści fragmenty mówiące o życiu chrześcijan w starożytnym Rzymie rozumie, na czym polegał czas próby chrześcijan wie, czym się różni opis postaci od charakterystyki nazywa cechy charakteru człowieka odróżnia wątek główny od pobocznych rozpoznaje epizody wskazuje w Quo vadis Sienkiewicza elementy charakterystyczne dla powieści historycznej dostrzega stylizację archaiczną i określa jej funkcję charakteryzuje mieszkańców starożytnego Rzymu wskazuje na sugerowane w powieści przyczyny upadku imperium dostrzega analogie i różnice w opisach życia chrześcijan w Quo vadis i w Dziejach Apostolskich odróżnia charakterystykę zewnętrzną od wewnętrznej poprawnie używa frazeologizmów we własnych wypowiedziach zna najważniejsze gatunki utworów epickich wyjaśnia genezę Quo vadis interpretuje tytuł powieści posługuje się słownictwem z zakresu starożytnej kultury rzymskiej: Coloseum, cyrk, arena, gladiator, igrzyska analizuje i interpretuje obraz Henryka Siemiradzkiego Pochodnie Nerona wskazuje na przykładach literackich charakterystykę pośrednią i bezpośrednią nazywa cechy bohaterów na podstawie charakterystyki pośredniej określa pochodzenie wybranych związków frazeologicznych umiejętnie stosuje pojęcia z zakresu analizy dzieła epickiego we własnej wypowiedzi rozumie znaczenie tej powieści dla kultury polskiej i światowej zna jedną z ekranizacji Quo vadis dostrzega analogie między zachowaniami starożytnych Rzymian i ludzi współczesnych interpretuje przesłanie wynikające z męczeństwa chrześcijan porównuje cechy bohaterów literackich (przygotowuje się do pisania charakterystyki porównawczej) wskazuje wspólne cechy zbiorowości (przygotowuje się do pisania charakterystyki zbiorowej) 8
do serii Po polsku 62-63. Jaki jesteś, Marku Winicjuszu? charakterystyka bohatera powieści podręcznik, s. 136; zeszyt ćwiczeń, s. 72 64. Trudna sztuka charakterystyki omówienie prac domowych podręcznik, s. 28 65. Wartości pogańskie czy wartości chrześcijańskie do których bliżej nam i naszemu światu? wyszukuje w tekście powieści fragmenty, które pozwalają scharaktemiana bohatera rozumie, na czym polegała przeryzować bohatera określa charakter tej przemiany układa w porządku chronologicznym informacje na temat losów pisze charakterystykę bohatera bohatera charakteryzuje Marka Winicjusza według schematu z podręcznika pisze plan dekompozycyjny swojej pracy rozpoznaje zapisy nauczyciela na marginesie pracy rozumie pojecie wartości nazywa wartości materialne i duchowe, którymi kierują się bohaterowie powieści ocenia, czy przedstawiona w klasie charakterystyka zwiera wszystkie elementy określa różnice między sposobami życia Rzymian i chrześcijan nazywa wartości chrześcijańskie i pogańskie odróżnia postacie statyczne od dynamicznych; podaje przykłady z powieści zna typy błędów językowych poprawia błędy językowe w pracy swojej lub kolegów wskazuje we współczesnym świecie pożądane przez ludzi wartości pisze charakterystykę bohatera, stosując urozmaicone środki językowe ocenia walory kompozycyjne charakterystyki swojej lub kolegi bierze udział w dyskusji dotyczącej problemu sformułowanego w temacie lekcji 66. Redakcyjne ABC warsztat dziennikarski dobiera ilustracje odpowiednie do prezentowanego materiału i profilu gazetki selekcjonuje teksty prasowe do gazetki pod kątem ich ważności i atrakcyjności nadaje tekstom i ilustracjom tytuły projektuje gazetkę zeszyt ćwiczeń, s. 176 67. Antyk w Europie powtórzenie utrwala wiadomości i umiejętności zdobyte w trakcie pracy nad zagadnieniami z rozdziałów Mitologia, Biblijny świat i Quo vadis Henryka Sienkiewicza wiadomości 68-69. Sprawdzian wiadomości sprawdza wiadomości obejmujący mitologię, Biblię i Quo vadis 6. W świecie tajemnic 17 GODZIN LEKCYJNYCH 70. Blaski i cienie średniowiecza określa ramy czasowe epoki, posługując dostrzega w życiu współczesnym tworzy na podstawie wiersza Sło- wymienia najwybitniejsze dzieła się osią czasu kontynuację zwyczajów średnioty spis zasad zachowania się przy kultury średniowiecza podręcznik, s. 145, 177 na podstawie tekstu J. Huizingi wiecza stole rozumie, na czym polega językowa opisuje życie codzienne w czasach określa wartości ważne dla człowieka porównuje średniowieczny savoir- specyfika tekstów średniowiecz- średniowiecza średniowiecznego -vivre ze współczesnymi zasadami nych opisuje wygląd stroju człowieka ogłady towarzyskiej 9
do serii Po polsku 71. Dlaczego król Artur przeszedł do legendy? E. Nowacka, Dar Pani Jeziora podręcznik, s. 156 72. Streszczamy opowiadanie Ewy Nowackiej, Dar Pani Jeziora podręcznik, s. 160 73. Wzór średniowiecznego władcy podręcznik, s. 147, 153, 154; scenariusze lekcyjne, s. 36 74-75. Odkrywamy tajemnice czasownika podręcznik, s. 196; zeszyt ćwiczeń, s. 93 76. Ideał rycerza (Pieśń o Rolandzie i Władca Pierścieni, J.R.R. Tolkiena) wyodrębnia z tekstu fragmenty przedstawiające dzieje króla Artura nazywa jego cechy pisze plan odtwórczy opowiadania Ewy Nowackiej dostrzega w tekście cechy opowiadania określa funkcje magicznych przedmiotów i zdarzeń towarzyszących królowi Arturowi wyodrębnia w opowiadaniu dialogi, opisy i narrację streszcza pojedyncze akapity, omijając opisy i przekształcając dialog wymienia cechy idealnego władcy rozumie cel idealizacji króla określa rolę roczników i kronik w kulturze średniowiecza rozpoznaje czasownik odmienia poprawnie czasowniki przez osoby i czasy wskazuje charakterystyczne dla rycerza atrybuty oraz elementy wyglądu i stroju określa tryb, aspekt i liczbę czasownika wie, jakie warunki musiał spełnić mężczyzna, by zostać rycerzem charakteryzuje króla Artura wskazuje w tekście cechy baśni analizuje strukturę opowiadania Ewy Nowackiej streszcza opowiadanie dostrzega uświęcenie w konstrukcji osobowego wzoru władcy zna cechy czasownika wie, jaką funkcję pełni czasownik w języku dostrzega we współczesnej kulturze elementy kultury rycerskiej określa funkcję baśniowego świata w tworzeniu legendy o królu Arturze streszcza opowiadanie w wersji krótszej i dłuższej bierze udział w dyskusji: czy średniowieczny wzór władcy sprawdziłby się w naszych czasach? zna wybrane osobliwości w odmianie rzeczowników dostrzega w powieści fantasy nawiązania do średniowiecznych eposów rycerskich podręcznik, s. 147, 149 77. Rycerski etos wciąż aktualny? podręcznik, s. 147, 152 78. Pani rycerskiego serca o kobietach w średniowieczu (Henryk Sienkiewicz, Krzyżacy) wyszukuje w tekście fragmenty, które charakteryzują Rolanda i Oliviera analizuje zachowanie i wygląd kobiet przedstawionych we fragmencie Krzyżaków układa kodeks rycerski w oparciu o tekst Pieśni o Rolandzie ocenia zachowanie Zbyszka wobec Danusi i wyciąga wnioski wie, jaką funkcję pełni hiperbolizacja w tekście wskazuje w postępowaniu Zbyszka elementy odpowiadające etosowi rycerskiemu odpowiada na pytanie postawione w temacie lekcji zestawia zachowanie Zbyszka i Danusi z współczesnymi standardami zawierania znajomości podręcznik, s. 166 79. O pewnej kapryśnej damie ballady Fryderyka Schillera, Rękawiczka rekonstruuje wydarzenia przedstawione w balladzie charakteryzuje Martę i Emroda bohaterów ballady Schillera ocenia postawę damy porównuje zachowanie dam i rycerzy w poznanych utworach podręcznik, s. 170; scenariusze lekcyjne, s. 35 10
do serii Po polsku 80-81. (O)błędny rycerz? o rycerzu z przymrużeniem oka (Miguel de Cervantes Saavedra, Don Kichot ) podręcznik, s. 172; scenariusze lekcyjne, s. 33 82. W kilku słowach o... imiesłowach podręcznik, s. 289; zeszyt ćwiczeń, s. 136 83. Święty od prezentów czy tylko? Jakub de Voragine, Złota legenda podręcznik, s. 164: scenariusze lekcyjne, s. 38 84. Średniowieczna wyobraźnia powtórzenie wiadomości 85-87. Praca klasowa i jej omówienie 88-89. Człowieku, jesteś wielki! wprowadzenie do renesansu podręcznik, s. 184; scenariusze lekcyjne, s. 40 90. Uczymy się od Mikołaja Kopernika podręcznik, s. 189 streszcza przedstawione w tekście wydarzenia charakteryzuje bohaterów rozumie pojecie donkiszoterii podaje przykłady współczesnej donkiszoterii rozpoznaje imiesłowy w wypowiedzi rozumie, że religia była ważnym elementem kultury średniowiecza tworzy plan odtwórczy tekstu wyodrębnia z tekstu legendy zjawiska fantastyczne dostrzega nawiązania do eposu rycerskiego zna podział imiesłowów ocenia postępowanie bohatera porównuje średniowieczny obraz Świętego Mikołaja z jego współczesnym obrazem w kulturze masowej wskazuje elementy świata przedstawionego, które zostały sparodiowane w utworze Cervantesa określa funkcję parodii nazywa środki językowe służące parodii tworzy teksty parodystyczne potrafi określić rodzaj imiesłowów określa funkcję, jaką pełnią imiesłowy w języku porównuje życiorys świętego z opowieściami o rycerzach utrwala wiadomości i umiejętności zdobyte w trakcie pracy nad zagadnieniami z rozdziału W świecie tajemnic sprawdza umiejętności tworzenia charakterystyki rozumie, że w centrum zainteresowań ludzi epoki był człowiek przedstawia Leonarda da Vinci bohatera tekstu A. Klubówny uzasadnia, że Leonardo do Vinci był geniuszem wyodrębnia na podstawie tekstu etapy, dzięki którym powstało dzieło Mikołaja Kopernika O obrotach sfer niebieskich charakteryzuje Mikołaja Kopernika 7. PO PROSTU CZŁOWIEK 32 GODZINY LEKCYJNE określa na podstawie osi czasu ramy czasowe renesansu rozumie, na czym polegała kulturotwórcza rola dworów w okresie renesansu zapisuje w punktach przebieg wieczoru na mediolańskim dworze wyjaśnia, na czym polega heliocentryczna koncepcja wszechświata i skąd wzięły się kłopoty odkrywcy wyodrębnia w tekście różne formy wypowiedzi: opis, dialog, opowiadanie przekształca fragmenty tekstu na wywiad z Leonardem da Vinci uzasadnia, że Kopernik był człowiekiem renesansu dostrzega różnice i podobieństwa w życiu geniuszy i zwykłych ludzi rozumie, czemu służy przesadna fantastyka w średniowiecznych opisach życia świętych określa, na czym polega specyfika żywotów świętych we fragmencie dotyczącym obrazu Mona Lisa odróżnia opis dzieła od opinii o nim dostrzega w obrazie M. Duchampa prowokację artystyczną wzorując się na radach M. Gelba i dokonuje autorefleksji 11
do serii Po polsku 91. Współcześni geniusze podziwiani czy odrzuceni? podręcznik, s. 193; film Piękny umysł (fragm.) 92-93. Przymioty przymiotnika podręcznik, s. 221; zeszyt ćwiczeń, s. 111 94. Szkoda życia na smutki, więc carpe diem! (R. Rolland Cola Breugnon, Horacy, Oda 11) podręcznik, s. 202, 208 95. Co sprawia, że ludzie są szczęśliwi? Margit Kossobudzka, Szczęście kosztuje tylko pięć dolarów zapoznaje się z sylwetką Johna Nasha określa istotę jego geniuszu porównuj kreację literacką i filmową rozpoznaje przymiotnik jako część mowy odmienia przymiotniki przez przypadki, liczby i rodzaje poprawnie stopniuje przymiotniki określa wpływ przyrody na samopoczucie Mikołaja bohatera tekstu R. Rollanda charakteryzuje bohatera określa jego system wartości wymienia na podstawie artykułu możliwe źródła szczęścia dla współczesnego człowieka wskazuje różnice i podobieństwa między wybitnymi ludźmi renesansu a współczesnymi geniuszami zna zasady pisowni partykuły nie z przymiotnikami i potrafi je stosować charakteryzuje osobę mówiącą w odzie Horacego określa ważne dla niego wartości analizuje język wypowiedzi prasowej wymienia nazwiska kilku współczesnych geniuszy określa cechy geniuszy, które mu imponują zna różne sposoby tworzenia przymiotników wskazuje w odzie Horacego elementy epikurejskie porównuje przesłanie płynące z poznanych tekstów analizuje reakcje społeczne wobec wybitnych jednostek określa funkcję przymiotników w języku opisuje obraz Caravaggia i interpretuje go w kontekście ody Horacego określa symboliczną funkcję starca z tekstu R. Rolanda buduje swoją hierarchię wartości podręcznik, s. 203 96. Jak Proteusz sylwetka Jana Kochanowskiego podręcznik, s. 200, 201 97-98. Uroki życia w poezji Jana Kochanowskiego podręcznik, s. 205, 206, 211 99-100. Miłość najszlachetniejsze uczucie, do którego zdolne jest ludzkie serce Giovanni Boccaccio, Sokół (fragm.) podręcznik, s. 212 zna sylwetkę J. Kochanowskiego charakteryzuje podmiot liryczny utworów Kochanowskiego identyfikuje fraszkę tworzy plan noweli Sokół ocenia zachowanie bohaterów noweli odczytuje fraszkę J. Kochanowskiego w kontekście biograficznym rozpoznaje intencje wypowiedzi rozpoznaje i nazywa środki stylistyczne zna cechy fraszki porównuje kreacje człowieka zakochanego w utworze Boccaccia i fraszce Kochanowskiego Z Anakreonta rozpoznaje intencję utworu J. Kochanowskiego omawia funkcję wyróżnionych środków stylistycznych dostrzega w tekstach Kochanowskiego elementy epikurejskie zna cechy noweli wskazuje dzieła Horacego jako źródło inspiracji dla J. Kochanowskiego rozumie symboliczne znaczenie pojęcia Arkadii odnajduje w Pieśni świętojańskiej. o sobótce opis tradycji ludowej rozpoznaje cechy sielanki rozumie kompozycyjną funkcję motywu sokoła 12
do serii Po polsku 101-102. Policzmy się z liczebnikiem! podręcznik, s. 238; zeszyt ćwiczeń, s. 119 103. O mocy przyjaźni J.R.R. Tolkien, Władca Pierścieni (fragm.) rozpoznaje liczebnik jako część mowy poprawnie odmienia liczebniki analizuje postępowanie Sama tworzy definicję przyjaźni zna rodzaje liczebnika poprawnie zapisuje daty określa relacje miedzy Samem a Frodo zna zasady pisowni liczebników wchodząc w rolę Sama, pisze opowiadanie z jego punktu widzenia określa funkcję liczebników w języku tworzy zbiór sentencji o przyjaźni podręcznik, s. 218 104. Dogadać się z drugim człowiekiem oto jest wyzwanie! Małgorzata Musierowicz Dziecko piątku (fragm.) podręcznik, s. 215 105. Śpieszmy się kochać ludzi... (interpretacja wiersza J. Twardowskiego) opisuje sytuację przedstawioną w utworze przedstawia relacje zachodzące między bohaterami utworu wyjaśnia sens maksymy będącej tematem lekcji rozumie przesłanie wiersza rozumie znaczenie słów i gestów w rozmowie zna zasady savoir- vivre`u obowiązujące w rozmowach oficjalnych i prywatnych wskazuje te elementy biografii autora, które mogą mieć znaczenie dla interpretacji utworu analizuje intencje wypowiedzi poszczególnych postaci z fragmentu powieści M. Musierowicz określa funkcję i charakter środków stylistycznych bierze udział w grze symulacyjnej prezentującej różne rozmowy dostrzega uniwersalizm utworu Twardowskiego rozpoznaje wiersz wolny podręcznik, s. 225 106. Nie masz, Cię, Urszulo moja! rozpacz ojca po stracie dziecka (Tren V Jana Kochanowskiego) łączy cechy podmiotu lirycznego trenów z biografią autora nazywa uczucia podmiotu lirycznego rozpoznaje intencję wypowiedzi identyfikuje tren jako gatunek literacki rozpoznaje porównanie homeryckie i określ jego funkcję w utworze podręcznik, s. 223; scenariusze lekcyjne, s. 42 107. Portret idealnej córki (Tren VII i VIII Jana Kochanowskiego) podręcznik, s. 224, 225; scenariusze lekcyjne, s. 44 108. Pocieszenie osłoda dla strapionej duszy Jan Kochanowski Tren XIX albo Sen podręcznik, s. 227; scenariusze lekcyjne, s. 46 wskazuje w poznanych utworach cechy trenu charakteryzuje bohaterkę wiersza streszcza sen przywołany w wierszu analizuje dedykację do zbioru Trenów i określa jej funkcję w kontekście całego zbioru opisuje przeżycia podmiotu lirycznego interpretuje utwór w kontekście innych trenów interpretuje przenośnie określa funkcję zdrobnień i powtórzeń wskazuje podobieństwa i różnice Trenu XIX do pozostałych znanych mu utworów cyklu rozumie, na czym polega uniwersalizm trenów wie, jaką rolę w całości cyklu pełni omawiany utwór 13
do serii Po polsku 109. Aluzja literacka w wierszu B. Leśmiana Urszula Kochanowska podręcznik, s. 110. Życie to taki dziwny prezent, czyli o Oskrze, pani Róży i o Bogu (fragm. powieści E.-E. Schmitta, Oskar i pani Róża) odczytuje wiersz Leśmiana jako aluzję literacką opisuje wydarzenia przywołane w wierszu analizuje listy Oskara do Pana Boga charakteryzuje Oskara i panią Różę porównuje kreacje Urszulki w Trenach i w wierszu Leśmiana wskazuje te cechy Róży, które umożliwiły jej porozumienie z Oskarem porównuje środki językowe zastosowane w analizowanych utworach -określa ich funkcje pisze testament Oskara samodzielnie interpretuje pointę utworu wypowiada się na temat działalności hospicjum i pracy wolontariuszy podręcznik, s. 228; scenariusze lekcyjne, s. 47, 50 111. W zastępstwie, czyli o zaimku podręcznik, s. 251; zeszyt ćwiczeń, s. 124 rozpoznaje zaimki zna zasady odmiany zaimków odmienia zaimki rzeczowne, przymiotne i liczebne przez przypadki stosuje poprawnie zaimki we własnych wypowiedziach zna podział zaimków wie, jaką funkcję pełnią zaimki w języku rozróżnia poszczególne typy zaimków 112. Opowiadanie jako forma wypowiedzi podręcznik, s. 60; zeszyt ćwiczeń, s. 31 113. Podsumowanie klasowego konkursu literackiego omówienie opowiadań 114. Spokojem silni Pieśń IX Jana Kochanowskiego i Oda X Horacego wie, czym charakteryzuje się opowiadanie potrafi relacjonować wydarzenia prezentuje swoje opowiadanie charakteryzuje bohaterów w utworach Kochanowskiego i Horacego pisze opowiadanie włącza do opowiadania dialog głosuje na najciekawsze opowiadanie określa intencje nadawców w obu utworach wskazuje ich elementy wspólne włącza do opowiadania opis uzasadnia swoją ocenę określa sens przesłania płynący z obu tekstów stosuje środki językowe urozmaicające opowiadanie poprawia błędy kompozycyjne i językowe w swoim opowiadaniu rozumie pojęcie stoicyzmu podręcznik, s. 230, 232 115. Duży urok wiersza w tym, że ma dobry rytm i rym podręcznik, s. 232, 237 wyodrębnia w tekście poetyckim rymy wie, jaką funkcję pełnią w wierszu rymy rozróżnia wiersz regularny od nieregularnego rozpoznaje wiersz wolny rozumie istotę rytmu w sztuce wie, jaką funkcję pełni w wierszu rytmika wyodrębnia cząstki rytmiczne wiersza 116. Uporządkuj swoją wiedzę notatka ułatwia życie! rozumie cel tworzenia notatki zna różne rodzaje notatek tworzy notatki w formie planu i tabeli tworzy notatki w formie mapy myśli i wykresu i tabeli dostosowuje formę notatki do materiału podręcznik, s. 88 14
do serii Po polsku 117. Po prostu człowiek powtórzenie wiadomości 118-119. Sprawdzian wiadomości obejmujący zakres rozdziałów W świecie tajemnic i Po prostu człowiek 120. Barokowa harmonia sprzeczności podręcznik, s. 247, 249; scenariusze lekcyjne, s. 53 121. Konceptyzm gimnazjalisty nasze próby poetyckie (J. Olech Palindrom) utrwala wiadomości i umiejętności zdobyte w trakcie pracy nad zagadnieniami z rozdziału Po prostu człowiek sprawdza wiadomości analizuje oś czasu zna niektóre przykłady kultury barokowej, w tym wiersze J.A. Morsztyna bierze udział w zabawie słowami 8. ZMYSŁY I DUCH 19 GODZIN LEKCYJNYCH rozumie pojęcie konceptu rozpoznaje koncept w utworach wskazuje źródło humoru w aforyzmach S.J. Leca pisze utwór z konceptem wie, jakie jest źródło konceptu w poezji podręcznik, s. 250; scenariusze lekcyjne, s. 54 122. Piękno czy brzydota? o kanonach piękna wczoraj i dziś podręcznik, s. 261, 262, 263 analizuje wiersz i obraz wyodrębnia elementy wspólne dla obu tych dzieł sztuki rozumie, czym jest piękno określa, na podstawie reprodukcji dzieł sztuki, barokowe kanony piękna wie, jaką rolę odgrywa piękno w życiu człowieka zauważa dystans, jaki mieli artyści baroku do kategorii piękna dostrzega różnice w pojmowaniu kategorii piękna przez twórców barokowych i ludzi współczesnych 123. Informujemy i wyrażamy opinię warsztat dziennikarski zeszyt ćwiczeń, s. 183, 188 124. Wygląd, czyli młodzieńcza udręka Monika Piątkowska Grube podręcznik, s. 264 odróżnia wypowiedź, która jest informacją od opinii wie, jak jest zbudowana informacja prasowa pisze notatkę prasową zgodnie z zasadą odwróconej piramidy czyta ze zrozumieniem felieton oddziela w tekście wypowiedź bohaterki i na tej podstawie charakteryzuje ją gromadzi informacje z różnych źródeł porządkuje je i wyraża opinię na ich temat analizuje tekst felietonu charakteryzuje narratorkę świadomie posługuje się pojęciami: subiektywny i obiektywny podejmuje polemikę z cudzą wypowiedzią wskazuje stereotyp jako źródło braku akceptacji swojego wyglądu ze strony bohaterki utworu rozumie, dlaczego rzetelność jest ważną cechą pracy dziennikarza rozpoznaje felieton spośród innych form wypowiedzi dziennikarskiej 15
do serii Po polsku 125. Jak widzimy siebie? Jak widzą nas inni? odwieczne problemy z akceptacją siebie (Meg Cabot Pamiętnik księżniczki) streszcza wydarzenia charakteryzuje bohaterkę Pamiętnika księżniczki określa funkcję oceny subiektywnej i obiektywnej charakteryzuje stereotyp księżniczki określa funkcje stereotypu księżniczki w postrzeganiu siebie przez bohaterkę utworu określa wpływ współczesnych kanonów piękna na niską samoocenę nastolatek podręcznik, s. 265 126-127. Piękno z plastiku spojrzenie z dystansu na współczesne kanony piękna (w oparciu o fragm. Poczwarki Doroty Terakowskiej) charakteryzuje świat opisany przez Myszkę pisze artykuł na temat współczesnych kanonów piękna dostrzega różnice w kreacji światów przedstawionych w powieści bierze udział w dyskusji na temat wrażliwości współczesnych ludzi na odmienność określa funkcję motywu raju w tekście rozumie istotę piękna prawdziwego i piękna z plastiku podręcznik, s. 268 128. Poznajemy nieodmienne części mowy podręcznik, s. 280 129. Jak analizować dramat? podręcznik, s. 260 130. Układ wydarzeń w Skąpcu Moliera podręcznik, s. 253 131. Czytamy między wierszami analiza fragmentu Skąpca Moliera metodą podtekstowania podręcznik, s. 253 132-133. Zaślepiony bogactwem charakterystyka Harpagona podręcznik, s. 253 rozpoznaje nieodmienne części mowy: przysłówek, spójnik, przyimek, partykuła, wykrzyknik, wyrażenie przyimkowe umiejętnie stosuje nieodmienne części mowy we własnych wypowiedziach rozpoznaje tekst dramatyczny odróżnia podstawowe gatunki posługuje się pojęciami służącymi dramatyczne: komedie i tragedię do opisu dzieła dramatycznego: przekształca dialog w monolog dialog, monolog, didaskalia wymienia bohaterów dramatu przedstawia wydarzenia w kolejności, w jakiej się pojawiają czyta wybrane fragmenty dramatu z podziałem na role określa funkcję didaskaliów dla właściwego odtworzenia sceny wyodrębnia z tekstu dramatu fragmenty służące charakterystyce Harpagona charakteryzuje tytułowego bohatera dramatu wyodrębnia główny wątek oraz wątki poboczne w tekście dramatycznym określa funkcję kostiumu rekwizytu i słów na stronie dostrzega źródło humoru w kreacji Harpagona oraz w przedstawionych sytuacjach zna podziały, jakim podlegają nieodmienne części mowy przekształca fragment opowiadania w tekst dramatyczny zawierający wypowiedzi bohaterów i didaskalia uzasadnia, że dramat Moliera jest komedią przekształca dialog w narrację trzecioosobową charakteryzuje środki językowe służące komizmowi uzasadnia cel komicznej kreacji Harpagona wie, jakie funkcje pełnią nieodmienne części mowy w języku rozumie, na czym polega specyfika dramatu jako rodzaju literackiego streszcza wydarzenia, nie stosując słów oceniających tworzy ciągi myśli dwóch bohaterów występujących w wybranej scenie rozumie, na czym polega uniwersalizm postaci skąpca z dramatu Moliera 16
do serii Po polsku 134. Przezorny biznesmen czy bezduszny skąpiec? sąd nad Harpagonem scenariusze lekcyjne, s. 59 135. Jakie życzenie miałby współczesny Midas? uaktualniamy opowieść o mitologicznym miłośniku złota podręcznik, s. 257; scenariusze lekcyjne, s. 61 136-138. Praca klasowa i jej omówienie 139. Zachwyt nad potęgą rozumu w wierszu Adama Naruszewicza, Balon podręcznik, s. 290 140. Ludzki umysł pod lupą uczonych Zbigniew Pietrasiński, Ekspansja pięknych umysłów podręcznik, s. 292 141. Uczyć, bawiąc bajki Ignacego Krasickiego podręcznik, s. 293 142. O porozumiewaniu się przez bajki J. Olech Bajka podręcznik, s. 297 143. Powtórzenie wiadomości z zakresu fleksji wyraża opinię na temat Harpagona pisze wypracowanie związane z tematem lekcji wymienia cechy charakteru wspólne dla Midasa i Harpagona rozumie sformułowanie gorączka złota sprawdza umiejętności tworzenia opowiadania wyodrębnia obrazy przedstawione w wierszu określa stosunek podmiotu lirycznego do wynalazków nauki czyta ze zrozumieniem tekst Pietrasińskiego definiuje określenie piękny umysł w rozumieniu autora czyta ze zrozumieniem bajki Krasickiego wskazuje morał rozpoznaje bajkę jako gatunek literacki przedstawia treść bajek napisanych przez Maurycego i jego mamę utrwala wiadomości i umiejętności analizuje zachowanie Harpagona ocenia słuszność kary, jaka spadła na króla Krety wyciąga wnioski z nauki płynącej z mitu 9. ROZUM I MARZENIE 19 GODZIN LEKCYJNYCH korzystając z osi czasu oraz ze wstępu do epoki określa jej najważniejsze cele: kult rozumu wskazuje w wierszu odwołania do mitologii charakteryzuje narratora wypowiedzi zna cechy gatunkowe bajki wyodrębnia w bajkach elementy humorystyczne odczytuje alegorie dostrzega w obu tekstach cechy gatunkowe bajki formułuje argumenty broniące i oskarżające bohatera dramatu bierze udział w dyskusji na temat: czy żądza pieniądza stanowi zagrożenie dla współczesnego człowieka? wyjaśnia sens odwołań do mitologii i do natury rozpoznaje intencję wypowiedzi określa kompozycję tekstu rozpoznaje intencje wypowiedzi autora rozumie, na czym polega dydaktyzm bajek Krasickiego określa funkcję komunikowania się bohaterów poprzez bajki ocenia stopień szkodliwości zachowania Harpagona omawia zagrożenia, jakie czyhają na ludzi zaślepionych żądzą bogactwa rozumie sens apoteozy rozumu dostrzega w utworze cechy ody charakteryzuje umysł głęboki i umysł płytki i podaje przykłady postaci, które można określić tym mianem rozumie, na czym polega uniwersalizm bajek Krasickiego rozumie wieloznaczność pojęcia bajka odróżnia bajkę od baśni 17
do serii Po polsku 144. Części mowy sprawdzian wiadomości z gramatyki 145. Jak wygląda wymarzony świat? Kandyd, Woltera podręcznik, s. 283 146. Marzenia o lepszym świecie K.I. Gałczyński, Prośba o wyspy szczęśliwe podręcznik, s. 286; scenariusze lekcyjne, s. 62 147. Smutne proroctwa dla współczesności George Orwell, Rok 1984 podręcznik, s. 287 148. Poznajemy rodzaje wypowiedzeń podręcznik, s. 298 149. Powtórzenie wiadomości z zakresu rozdziałów Zmysły i duch oraz Rozum i marzenie 150. Ewaluacja pracy uczniów i nauczyciela podsumowanie pracy w klasie I sprawdza wiadomości i umiejętności charakteryzuje społeczność Eldorado pisze wypracowanie na temat: co mogę zrobić, żeby świat był lepszy? określa adresata i nadawcę wiersza charakteryzuje wyspy szczęśliwe czyta ze zrozumieniem fragment powieści wskazuje opisane w powieści metody inwigilacji zna rodzaje wypowiedzeń rozróżnia wypowiedzenia oznajmujące, pytające, rozkazujące i wykrzyknikowe analizuje zachowanie Kandyda i jego towarzyszy określa nastrój wiersza wskazuje środki stylistyczne i określa ich funkcję w utworze charakteryzuje antyutopijną wizję świata porównuje Rok 1984 z Kandydem przekształca zdanie złożone w zdania pojedyncze i zdania pojedyncze na zdanie złożone wyjaśnia, na czym polega utopijny charakter wizji tego kraju interpretuje motyw wysp szczęśliwych wymienia na podstawie tekstu charakterystyczne cechy nowomowy rozpoznaje rodzaj wypowiedzenia ze względu na cel wypowiedzi utrwala wiadomości i umiejętności zdobyte w trakcie pracy nad zagadnieniami z rozdziałów Zmysły i duch oraz Rozum i marzenie sprawdza wiadomości i umiejętności identyfikuje utwór jako powiastkę filozoficzną określa wspólne cechy przestrzeni utopijnych w poznanych utworach wskazuje różnice między utopią i antyutopią 18