Rosja i Turcja w połowie XIX wieku
1. Bałkany na początku XIX wieku Bałkany znajdowały się pod panowaniem tureckim; byli innego wyznania (chrześcijanie) i musieli ponosić większe obciążenia podatkowe Jedynie Czarnogóra (pod panowaniem władyków prawosławnych biskupów) miała częściową autonomię, gwarantowaną przez Rosję Serbowie zazdrościli Czarnogórze; od 1804-1813 trwało powstanie serbskie przeciwko Turcji; krwawo stłumione 1815 r. kolejne, tym razem wspierane przez cara Turcy zgodzili się na nieformalną autonomię
Mołdawianie pozazdrościli Serbom; 1821 r. wybuch powstania 1826 r. konwencja akermańska (przy poparciu cara Rosji) Turcja zgadza się na autonomii Serbii, Wołoszczyzny, Mołdawii
2. Wojna Greków o niepodległość Grecy mają zdecydowanie lepiej niż pozostali mieszkańcy Imperium tureckiego; urzędy, swobodę handlu Mimo tego Grecy chcieli niepodległości XIX w. pojawiają się tajne organizacje dążące do powstania; liczono na pomoc Rosji Rosja chce pomocy bo: 1) osłabi to Turcję, 2) Grecy to też prawosławni
Praca z tekstem źródłowym s. 75 Odezwa księcia Aleksandra Ipsilantisa
1821 r. Grecy (na czele z księciem Aleksndrem Ipsilantisem) wchodzą do Mołdawii, by zachęcić tutejszych do powstania Rosja się miga Ipsilantis przegrywa, ale Grecy kombinują dalej 1822 r. wybuch powstania na Peloponezie; proklamowanie niepodległości W odpowiedzi Turcy dokonują pogromu kilkudziesięciu tysięcy Greków; dodatkowo Turcy wysyłają bezwzględnego dowódcę Ibrahima Paszę Zdobywa Missolungę, a w 1827 r. Ateny
W Europie szok i poparcie dla Greków; filhelleni (ochotnicy, m.in. G. Byron) przybywają na pomoc 1827 r. Europa rusza na pomoc; statki Francji, Wielkiej Brytanii, Rosji biją w bitwie pod Navarino flotę turecko-egipską 1828 r. Francuzi i Brytyjczycy wylądowali w Grecji, a Rosja weszła do Armenii i na Bałkany 1829 r. Iwany Dybicz zdobywa Adrianopol i pokój
Pokój w Adrianopolu 14.09.1829 1. Grecja ma niepodległość 2. Serbia, Mołdawia i Wołoszczyzna mają autonomię 3. Rosja dostała Armenię, wybrzeże czarnomorskie Kaukazu i przywileje handlowe (a co sobie będzie żałować) Traktat londyński z 1830 r. określił granice Królestwa Grecji; na czele król Otton Wittlesbach
3. Imperium carów Od 1816 r. pojawiają się tajne organizacje dążące do obalenia samodzierżawia Tego chcą ci, którzy zasmakowali w świecie zachodu; chcą głównie zmian ustrojowych, niektórzy chcą obalenia cara
Powstanie dekabrystów 1825 W listopadzie 1825 r. zmarł (?) Aleksander I; w jego miejsce Mikołaj I W połowie grudnia miała odbyć się przysięga wierności wojska, a to dobra okazja do buntu 25 grudnia wybuch powstania; mimo możliwości nie podjęli żadnych większych działań stali i czekali, demonstrując tylko brak poparcia dla nowego cara Pacyfikacja (kara śmierci, zsyłka, chłosta)
Car wydaje się jeszcze silniejszy; utworzono oddziały tajnej policji, kontrolowano uniwersytety, mocniejsza cenzura Zanik oporu, lub bardzo nieznaczny (ci co krytykowali lądowali w zakładach dla umysłowo chorych - Piotr Czaadajew) U siebie tłumią, ale Grecji pomogli Powstanie listopadowe też stłumią Powstanie węgierskie; j.w. (jak wyżej) Wiosna Ludów w Europie się rozprzestrzenia, ale nie w Rosji
4. Wojna krymska 1853-1856 Napięcie między Rosją, W. Brytanią i Francją w sprawie chorego człowieka Europy Turcji Rosja chce opanować Bałkany i być zwierzchnikiem państw słowiańskich Car Mikołaj I wystosował ultimatum do sułtana, w którym żąda wyłączności do opieki nad terenami ważnymi dla prawosławia oraz nad ludnością prawosławną Turcja na nie, więc wojna
Rosjanie łatwo biją Turków w księstwach naddunajskich oraz na Kaukazie; zwycięstwo w bitwie morskiej pod Synopą Niepokój w W.Brytanii i Francji o zbyt silną Rosję Francja + Wielka Brytania + Królestwo Sardynii zawarły przymierze z Turcją
Kontruderzenie na teren rosyjski; 1854 r. ok. 60 tys. żołnierzy wylądowało na Półwyspie Krymskim Zdobycie Sewastopola, ale zbyt duże straty, by wykorzystać sukces 1855 r. zmarł Mikołaj II i car Aleksander II dąży do pokoju
Kongres w Paryżu 1856 1. Rosja zrzeka się pretensji do Mołdawii i Wołoszczyzny 2. Rosja zgadza się na swobodną żeglugę w basenie Morza Czarnego 3. Uznanie nienaruszalności terytorium Turcji, autonomii Serbii, Mołdawii, Wołoszczyzny 4. Zrównanie w prawach chrześcijan i muzułmanów (zamieszkującym Imp. Tureckie) Sukces dyplomatyczny Wielkiej Brytanii Sukces prestiżowy Francji Koniec Świętego Przymierza
5. Odwilż posewastopolska w Rosji za panowania Aleksandra II 1861 r. reforma uwłaszczeniowa i zniesienie poddaństwa osobistego chłopów; mogli wykupić ziemię, nawet na raty Powołanie do życia ziemstw samorządów terytorialnych; dotyczyło to głównie spraw oświaty, szpitalnictwa, gospodarki, regionu, systemu dróg Reforma sądownictwa; zniesiono kary cielesne, oskarżeni dostali prawo do obrony, wprowadzono ławników od sądu Reforma oświaty; część autonomii na uniwersytetach, zgoda na studia dzieci miesczan i chłopów Złagodzenie cenzury Reforma w armii; skrócono służbę do 6 lat
Nadal okres samodzierżawia Spiskowy szykują zamach i w 1881 r. ginie car Aleksander II Nowy car, Aleksander III rezygnuje z reform