Sfinansowano ze środków Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej Autorka: Jolanta Okuniewska EDUKACJA WCZESNOSZKOLNA, SZKOŁA PODSTAWOWA I ETAP EDUKACYJNY ODNAWIALNE I NIEODNAWIALNE ŹRÓDŁA ENERGII SKRÓCONY OPIS LEKCJI: Uczeń poznaje odnawialne i nieodnawialne źródła energii. W trakcie wykonywania kolejnych zadań podczas lekcji uświadamia sobie konieczność oszczędzania energii elektrycznej w domu i szkole. CELE LEKCJI: Uczeń powinien: znać odnawialne i nieodnawialne źródła energii, rozumieć pojęcie prąd, energia, udzielać odpowiedzi na postawione pytania, rozumieć konieczność oszczędzania energii elektrycznej, potrafić odczytać instrukcję, wykonywać proste doświadczenie, współpracować w grupie. PODSTAWA PROGRAMOWA KSZTAŁCENIA OGÓLNEGO DLA SZKÓŁ PODSTAWOWYCH I ETAP EDUKACYJNY Treści nauczania wymagania szczegółowe na koniec klasy III szkoły podstawowej 6. Edukacja przyrodnicza. Uczeń kończący klasę III: 1) obserwuje i prowadzi proste doświadczenia przyrodnicze, analizuje je i wiąże przyczynę ze skutkiem; 6) podejmuje działania na rzecz ochrony przyrody w swoim środowisku 7) zna wpływ przyrody nieożywionej na życie ludzi, zwierząt i roślin: c) znaczenie wybranych skał i minerałów dla człowieka (np. węgla) ADRESACI: Uczniowie klasy III szkół podstawowych. PRZEDMIOT: edukacja środowiskowa. CZAS REALIZACJI : 125 min. METODY/ FORMY REALIZACJI ZAJĘĆ: Pogadanka, Praca z tekstem, 1
Objaśnienie, Burza mózgów, Działanie praktyczne, Obserwacja. FORMY PRACY: Indywidualna jednolita i zróżnicowana, grupowa, zbiorowa. MATERIAŁY POMOCNICZE: laptopy 1 na 3 lub 4 osoby, tablica multimedialna, rzutnik, głośniki, 2 szarfy, łańcuch choinkowy z żaróweczkami. PRZEBIEG ZAJĘĆ: Część wstępna zajęć 30 min. 1. Powitanie uczniów zabawą Iskierka. Iskierkę przyjaźni puszczam w krąg, niech wróci do moich rąk. Dzieci kolejno począwszy od nauczyciela ściskają dłoń koledze/koleżance. Iskierka wraca do nauczyciela. Nauczyciel wyjaśnia dzieciom temat zajęć nawiązując do wędrującej Iskierki. Prąd elektryczny rozchodzi się w przewodach podobnie jak Iskierka w zabawie. 3 min. 2. Dzieci siadają w kręgu, nauczyciel odczytuje zagadki. 10 min. To urządzenie takie gorące jakby nagrzane letnim słońcem służy mamusi do prasowania dba o wszystkie ubrania. (żelazko) Świszcze, gwiżdże, parą bucha Bo gdy przyjdzie zawierucha, Wrzątek szybko ugotuje I herbatkę przygotujesz. (czajnik elektryczny) Stoi na szafce, wisi na ścianie Pilota używasz na żądanie. Ekranem błyska i świeci, Bajki wyświetli dla dzieci. (telewizor) Przezroczysta bańka szklana mądrze tak skonstruowana, że gdy do niej prąd doleci, zaraz jasnym światłem świeci. (żarówka) Połykam, co na swej drodze spotykam: Pyłki, ścinki i papierki A nawet malutkie cukierki. (odkurzacz) To urządzenie mądre niesłychanie Odgrzeje szybo zimne danie. (mikrofalówka) Krótka rozmowa nawiązująca do zagadek i do bezpiecznego korzystania z urządzeń elektrycznych przez dzieci. 10 min. 2
- Jakie macie inne urządzenia elektryczne w domu? - Kto obsługuje odkurzacz, żelazko, mikser... w waszym domu? - Jakie urządzenia wolno wam obsługiwać samodzielnie? - O czym należy pamiętać podczas obsługiwania sprzętów elektrycznych? (Nigdy nie dotykaj urządzeń elektrycznych mokrymi rękami! Nie szarp za kabel, gdy wyłączasz urządzenie z prądu! Urządzenia elektryczne obsługuj w obecności dorosłych i za ich pozwoleniem!) 3. Zabawa w memory na tablicy interaktywnej sprzęty elektryczne. 7 min. Adres internetowy: http://learningapps.org/watch?v=pojerne3n Część właściwa zajęć 55 min. 4. Ułożenie puzzli na tablicy interaktywnej. 5 min. http://www.jigsawplanet.com/?rc=play&pid=24d36fae70d3 5. Rozmowa kierowana na temat ułożonego obrazka i sposobów produkcji energii elektrycznej. 10 min. - Czy widzieliście takie wiatraki? - Do czego służą? - W jaki inny sposób człowiek może produkować energię elektryczną? Prawie cała energia na Ziemi pochodzi od Słońca. Słońce ogrzewa planetę i umożliwia rozwój życia roślin, zwierząt. Dawno temu ludzie nauczyli się wykorzystywać energię do własnych celów. Najpierw korzystali z ognia do ogrzewania jaskini, jako źródła światła i do przygotowywania jedzenia. Siłę wiatru wykorzystywali do mielenia zboża w wiatrakach, potem do elektrowni wiatrowych. Wodę wykorzystywano w młynach wodnych, obecnie w elektrowniach wodnych. Słońce zaczęto wykorzystywać do gromadzenia energii słonecznej w bateriach słonecznych, a potem do ogrzewania domostw i wody. Taka energia jest energią odnawialną źródła jej powstawania się nie wyczerpią. Człowiek powinien inwestować w rozwój energetyki odnawialnej. 3
Odgadnięcie zagadki. Pracuje głęboko, pod czarnym sufitem. Ludzie palą skarby, przez niego zdobyte. (http://zagadkidladzieci.net/ ) Dzieci wypowiadają się na temat pracy górnika. Ustalają, że skarb wydobywany przez górnika to węgiel. Nauczyciel pokazuje dzieciom bryłkę węgla, dzieci oglądają go pod lupą, dotykają, podają określenia twardy, czarny, brudny, błyszczący. Przypominają, że te wyrazy to przymiotniki. Podają pomysły na wykorzystanie węgla - ogrzewanie mieszkań, produkcja lekarstw, w przemyśle chemicznym. 10 min. Przerwa śródlekcyjna. Zabawa Wąż. Dzieci tworzą dwa węże. Ostatnie dziecko mocuje szarfę - wkłada ją za pasek spodni. Dziecko pierwsze usiłuje ten ogonek zabrać. 10 min. Po zabawie nauczyciel rozmawia z dziećmi na temat zmęczenia, zużytkowania energii, którą ich organizm wytworzył z pokarmu. Nauczyciel prowadzi rozmowę kierowaną, której wnioskiem jest ustalenie, że węgiel może się kiedyś skończyć i jest nieodnawialnym źródłem energii. Podobnie może się stać z ropą naftową, która służy do produkcji paliwa oraz z gazem ziemnym używanym w gospodarstwie domowym i przemyśle. Uczniowie ponownie podkreślają, że należy wykorzystywać źródła energii odnawialnej, bo one się nie kończą. Obejrzenie filmu na kanale youtube na temat konieczności oszczędzania energii i sposobów na oszczędności (http://www.youtube.com/watch?v=1-g73ty9v04). 5 min. Wykorzystanie narzędzi technologii informacyjno-komunikacyjnej (TIK) Zapisanie pomysłów na oszczędzanie energii elektrycznej na plakacie. 15 min. Wykorzystanie bezpłatnej aplikacji do tworzenia plakatów w internecie: www.postermywall.com. 1. Wybieraj rower lub autobus. 2. W domu uszczelnij okna. 3. Obniż temp. o 1 stopień C. 4. Kup energooszczędne żarówki. 5. Wyłączaj z prądu ładowarki. 6. Kupuj urządzenia energooszczędne. 4
Uczniowie pracują w grupach 3 osobowych, wybierają tło plakatu, uzgadniają pomysły oszczędzania energii, zapisują na plakacie. Przykładowy efekt pracy: Gotową pracę/plakat uczniowie zapisują jako zdjęcie w formacie JPG. Zdjęcia zostaną zamieszczone na stronie klasy lub blogu. Część końcowa zajęć 15 min. Uczniowie wypowiadają się na temat zajęć, ich odczuć i wrażeń. Mówią, co ich zaskoczyło, co było dla nich nowe, a o czym wiedzieli wcześniej. Na choinkowym łańcuchu dokręcają żaróweczki ci uczniowie, którym zajęcia bardzo się podobały. Zadanie pracy domowej: uczniowie mają przygotować materiały do wykonania wiatraczka (materiały: kolorowy papier, nożyczki, pinezka, listewka 30 cm). Mogą przynieść swoje wiatraczki na kolejne zajęcia przyrodnicze pretekst do rozmowy o wietrze i jego mocy. 5