Sieci neuronowe i algorytmy ewolucyjne



Podobne dokumenty
I. Wprowadzenie SZTUCZNA INTELIGENCJA W FINANSACH. Artificial Intelligence

SZTUCZNA INTELIGENCJA W FINANSACH. I. Wprowadzenie. Jerzy KORCZAK

Inteligentne systemy informacyjne

Inteligencja. Władysław Kopaliśki, Słownik wyrazów obcych i zwrotów obcojęzycznych

SIECI NEURONOWE Wprowadzenie

Wprowadzenie do teorii systemów ekspertowych

PRZEWODNIK PO PRZEDMIOCIE

Sieci neuronowe i ich ciekawe zastosowania. Autor: Wojciech Jamrozy III rok SMP / Informatyka

Proposal of thesis topic for mgr in. (MSE) programme in Telecommunications and Computer Science

Optymalizacja optymalizacji

KARTA MODUŁU KSZTAŁCENIA

Sieci neuronowe i algorytmy ewolucyjne


Zastosowanie optymalizacji rojem cząstek (PSO) w procesie uczenia wielowarstwowej sieci neuronowej w problemie lokalizacyjnym

KARTA PRZEDMIOTU. 17. Efekty kształcenia:

PRZEWODNIK PO PRZEDMIOCIE

Neural Networks (The Machine-Learning Kind) BCS 247 March 2019

MATLAB Neural Network Toolbox przegląd

IV. Metody genetyczne

O badaniach nad SZTUCZNĄ INTELIGENCJĄ

Sieci neuronowe i algorytmy ewolucyjne

Sztuczna inteligencja - wprowadzenie

Systemy Inteligentnego Przetwarzania wykład 1: sieci elementarne

O badaniach nad SZTUCZNĄ INTELIGENCJĄ

O badaniach nad SZTUCZNĄ INTELIGENCJĄ

Zastosowanie sztucznej inteligencji w testowaniu oprogramowania

Hard-Margin Support Vector Machines

Linear Classification and Logistic Regression. Pascal Fua IC-CVLab

Algorytmy ewolucyjne

Metody i techniki sztucznej inteligencji / Leszek Rutkowski. wyd. 2, 3 dodr. Warszawa, Spis treści

Tomasz Pawlak. Zastosowania Metod Inteligencji Obliczeniowej

Historia sztucznej inteligencji. Przygotował: Konrad Słoniewski

Wojciech Jaśkowski. 6 marca 2014

Elementy inteligencji obliczeniowej

Narzędzia AI. Jakub Wróblewski Pokój SZTUCZNA INTELIGENCJA (ARTIFICIAL INTELLIGENCE)

Algorytm hybrydowy dla alokacji portfela inwestycyjnego przy ograniczonych zasobach

Kierunek: Informatyka rev rev jrn Stacjonarny EN 1 / 6

Wstęp do Sztucznej Inteligencji

Wstęp do sieci neuronowych laboratorium 01 Organizacja zajęć. Perceptron prosty

Zagadnienia optymalizacji i aproksymacji. Sieci neuronowe.

Zarządzanie sieciami telekomunikacyjnymi

Metody Inteligencji Sztucznej i Obliczeniowej

Sieci neuronowe i algorytmy uczenia Czyli co i jak andrzej.rusiecki.staff.iiar.pwr.wroc.pl s.

DUAL SIMILARITY OF VOLTAGE TO CURRENT AND CURRENT TO VOLTAGE TRANSFER FUNCTION OF HYBRID ACTIVE TWO- PORTS WITH CONVERSION

TTIC 31210: Advanced Natural Language Processing. Kevin Gimpel Spring Lecture 9: Inference in Structured Prediction

TTIC 31210: Advanced Natural Language Processing. Kevin Gimpel Spring Lecture 8: Structured PredicCon 2

Wstęp do sieci neuronowych, wykład 01 Neuron biologiczny. Model perceptronu prostego.

Prof. Stanisław Jankowski

Uczenie sieci neuronowych i bayesowskich

Elementy kognitywistyki III: Modele i architektury poznawcze

Wstęp do sieci neuronowych, wykład 02 Perceptrony c.d. Maszyna liniowa.

SID Wykład 8 Sieci neuronowe

Wykład 1: Wprowadzenie do sieci neuronowych

A Zadanie

Elementy kognitywistyki II: Sztuczna inteligencja

PRZEWODNIK PO PRZEDMIOCIE

ZASTOSOWANIE AUTORSKIEJ METODY WYZNACZANIA WARTOŚCI PARAMETRÓW NOWOCZESNYCH SYSTEMÓW TECHNICZNYCH DO PŁUGÓW I OPRYSKIWACZY POLOWYCH

deep learning for NLP (5 lectures)

Systemy agentowe. Uwagi organizacyjne i wprowadzenie. Jędrzej Potoniec

Wstęp do sieci neuronowych, wykład 02 Perceptrony c.d. Maszyna liniowa.

1. Historia 2. Podstawy neurobiologii 3. Definicje i inne kłamstwa 4. Sztuczny neuron i zasady działania SSN. Agenda

Metody sztucznej inteligencji w układach sterowania METODY SZTUCZNEJ INTELIGENCJI W UKŁADACH STEROWANIA

Streszczenie. Słowa kluczowe: modele neuronowe, parametry ciągników rolniczych

Sztuczna inteligencja

WYZNACZANIE WARTOŚCI PODSTAWOWYCH PARAMETRÓW TECHNICZNYCH NOWOCZESNYCH KOMBAJNÓW ZBOŻOWYCH PRZY UŻYCIU SSN

Elementy kognitywistyki III: Modele i architektury poznawcze

Ewolucja sieci Sztuczna inteligencja i uczenie maszynowe

Sztuczna Inteligencja i Systemy Doradcze

ESI: Perceptrony proste i liniowe

Sieci neuronowe. - wprowadzenie - Istota inteligencji. WYKŁAD Piotr Ciskowski

Przetwarzanie danych i rozwiązywanie problemów

Lista przedmiotów prowadzonych przez pracowników Zakładu Sieci i Systemów Elektroenergetycznych

MODELOWANIE RZECZYWISTOŚCI

Compatible cameras for NVR-5000 series Main Stream Sub stream Support Firmware ver. 0,2-1Mbit yes yes yes n/d

DEKOMPOZYCJA HIERARCHICZNEJ STRUKTURY SZTUCZNEJ SIECI NEURONOWEJ I ALGORYTM KOORDYNACJI

Systemy agentowe. Sieci neuronowe. Jędrzej Potoniec

ALGORYTMY GENETYCZNE JAKO NARZĘDZIE OPTYMALIZACYJNE STOSOWANE W SIECIACH NEURONOWYCH

II-go stopnia. Stacjonarne. Zagadnienia egzaminacyjne AUTOMATYKA I ROBOTYKA TYP STUDIÓW STOPIEŃ STUDIÓW SPECJALNOŚĆ

Machine Learning for Data Science (CS4786) Lecture11. Random Projections & Canonical Correlation Analysis

Literatura. Sztuczne sieci neuronowe. Przepływ informacji w systemie nerwowym. Budowa i działanie mózgu

Zastosowanie sztucznych sieci neuronowych w prognozowaniu szeregów czasowych (prezentacja 2)

Wstęp do sieci neuronowych, wykład 02 Perceptrony c.d. Maszyna liniowa.

Systemy wbudowane. Poziomy abstrakcji projektowania systemów HW/SW. Wykład 9: SystemC modelowanie na różnych poziomach abstrakcji

Ewolucja sieci Sztuczna inteligencja i uczenie maszynowe

Sztuczne sieci neuronowe

Akademia Morska w Szczecinie. Wydział Mechaniczny

Podstawy Sztucznej Inteligencji (PSZT)

Nazwa przedmiotu: METODY SZTUCZNEJ INTELIGENCJI W ZAGADNIENIACH EKONOMICZNYCH Artificial intelligence methods in economic issues Kierunek:

Field of study: Computer Science Study level: First-cycle studies Form and type of study: Full-time studies. Auditorium classes.

PRZEWODNIK PO PRZEDMIOCIE

GMWØJCIK Publications

Systemy agentowe. Sieci neuronowe. Jędrzej Potoniec

Kraków, 14 marca 2013 r.

Inteligentne systemy przeciw atakom sieciowym

MODELOWANIE PROCESÓW PRZETWÓRCZYCH Z UŻYCIEM SZTUCZNYCH SIECI NEURONOWYCH

Machine Learning for Data Science (CS4786) Lecture 24. Differential Privacy and Re-useable Holdout

Metody Sztucznej Inteligencji II

The Lorenz System and Chaos in Nonlinear DEs

STRATEGIA DOBORU PARAMETRÓW SIECI NEURONOWEJ W ROZPOZNAWANIU PISMA

SZTUCZNA INTELIGENCJA

Transkrypt:

Sztuczna inteligencja Sieci neuronowe i algorytmy ewolucyjne I. Wprowadzenie Jerzy KORCZAK email :jerzy.korczak@ue.wroc.pl http://www.korczak-leliwa.pl http://citi-lab.pl http://kti.ue.wroc.pl Russell S.J., Norvig P., (1995) : Artificial Intelligence : A Modern Approach, Prentice Hall. Winston H.P., Horn, B.K.P. (1992): Artificial Intelligence, Addison-Wesley, 3rd Ed. Artificial Intelligence is the study of the computations that make it possilible to perceive, reason, and act [P.Winston] - the engineering goal of AI is to solve real-world problems - the scientific goal : models of KR, theory of reasoning,... Systemy inteligentne : auto-adaptacja zdolność poprawienia jakości swojego działania poprzez zdobywanie nowych doświadczeń zdolność dobierania parametrów pracy w zależności od efektów umiejętność rozwiązywania zadań zdolność doskonalenia strategii uczenia się 1 2 Test inteligencji programu: czy jest to możliwe? A real-life Turing test: An interviewer (sitting in a separate room) asks a series of questions that are randomly directed to either a computer or a person. Based on the answers, the interviewer must distinguish which of the two has answered the question. If the interviewer is not able to distinguish between them, then the computer is intelligent. Nagroda Loebnera ($100,000) vs M. Minsky Szachy : Deep Blue vs G.Kasparow 3.5 : 2.5-10 120 możliwych gier - 200 M pozycji analizowanych na sekundę - opening book & extended book Od PERCEPTRONU do hybrydowych systemów inteligentnych Systemy auto-adaptacyjne Perceptron [Rosenblatt,1958], Adaline [Widrow, 1962] Pierwszy program grajacy : Checkers [Samuel, 1963] Systemy ekspert: DENDRAL, MYCIN, AQVAL [1970 -] Reprezentacja wiedzy : frames [Minsky, 1975] Multilayer-Perceptron, Kohonen Maps,... [Rumelhart, 1985] Sztuczna ewolucja [Holland, Goldberg, 1989] Multi-strategy learning [Michalski, 1990] KDD, data mining, intelligent agents [1995 -] Web-semantics, [1998 -] Inteligentne Roboty, «inteligentne domy», Robo sapiens, a-life, 3 4 Pojęcie sieci neuronowej systems that are deliberately constructed to make use of some of the organizational principles that are felt to be used in the human brain. Anderson... a neural network is a system composed of many simple processing elements operating in parallel whose function is determined by network structure, connection strengths, and the processing performed at computing elements or nodes. DARPA Neural Network Study (1988) Definicje (cd).a neural network is an interconnected assembly of simple processing elements, nodes, whose functionality is loosely based on the animal neuron. The processing ability of the network is stored in the inter-unit connection strengths, or weights, obtained by a process of adaptation to, or learning from, a set of training patterns. Gurney Sieć neuronowa (sztuczna sieć neuronowa) to ogólna nazwa struktur matematycznych i ich programowych lub sprzętowych modeli, realizujących obliczenia lub przetwarzanie sygnałów poprzez rzędy elementów, zwanych sztucznymi neuronami. 5 6 1

Korzenie prac badawczych Neurobiologia (ponad 100 lat temu): Jak zachowują się komórki nerwowe przy różnych stymulacjach elektrycznych? Czy istnieje poziom minimalny aktywacji neuronu? Biorąc pod uwagę fakt że komórka ma ograniczone wymiary, jak komórki komunikują się ze sobą? Psychologia: Jak uczą się (zapominają, rozpoznają, funkcjonują) zwierzęta wykonywania określonych zadań? Badania nad funkcjonowaniem neuronu (ów)? McCulloch and Pitts model matematyczny neuronu Literatura Russell, S. J., Norvig, P., Artificial Intelligence: A Modern Approach (2nd ed.), Prentice Hall, 2003. Kosiński R., Sztuczne sieci neuronowe. Dynamika nieliniowa i chaos, 2007. Krose B., van der Smagt, An introduction to neural networks, 1996, http:/neuralnets.eu/materialy/ Rymarczyk M., (red), Decyzje, symulacje, sieci neuronowe, Tadeusiewicz R., Sieci neuronowe, Warszawa, 1993 http://winntbg.bg.agh.pl/skrypty/0001/ Arabas J., Wykłady z algorytmów ewolucyjnych, WNT 2001 Goldberg D.G., Algorytmy genetyczne i ich zastosowania, WNT 2003. Michalewicz Z., Algorytmy genetyczne + struktury danych = programy ewolucyjne, WNT 1999. http://www.neuralnets.eu/ http://ai.com/ 8 Historia Model neuronu [McCulloch, Pitts, 1943] Proces uczenia [Hebb, 1949] PERCEPTRON [Rosenblatt,1958] zbieżność algorytmu adaptacji wag Ograniczenia PERCEPTRONu błędne stwierdzenie Minskyiego Paperta, [1969] Problem XOR Bolzmann Machine [Hopfield, 1982] Back propagation - MLP [Rumelhart, Parker, Le Cun, 1985] Self-Adapting Maps [Kohonen, 1980] sieci Hopfielda [Hopfield, 1982] ICANN, IJCNN, ECANN, Kilka uwag o sieciach neuronowych (1) D.Hebb, in 1949, published The Organization of Behavior, in which he proposed that the effectiveness of a synapse between two neurons might be increased by correlated activity of those two neurons used widely in artificial neural models today there is also evidence of a biological mechanism in which neural activity modulates calcium ion flow, which, in turn, affects the physical structure of synapses Farley and Clark, in 1954 on an early digital computer at MIT, modeled a network of randomly connected neurons employing a modified Hebb learning rule that was able to learn to discriminate between two input patterns 10 Kilka uwag o sieciach neuronowych (2) F.Rosenblatt, in 1958, introduced the single-layer perceptron with adjustable synaptic weights and a threshold output neuron Rosenblatt conceptualized perceptrons as consisting of three layers, for sensory, association, and response, but the weights only varied on the synapses leading to the single threshold neuron He also introduced an error-correction rule (the perceptron learning rule) to adapt the weights and proved that if two input classes were linearly separable the algorithm would converge to a solution (the perceptron convergence algorithm) Kilka uwag o sieciach neuronowych (3) P.Werbos, in his 1974 PhD thesis, first demonstrated a method for training multi-layer perceptrons, essentially identical to Backprop but the work was largely ignored T.Kohonen [1982] introduced SOM algorithms for Self- Organized Maps, that continue to be explored and extended today D.Parker [1982] published an algorithm similar to Backprop, which was ignored. Y. LeCun [1985] published an algorithm similar to Backprop, which was again ignored 12 2

Kilka uwag o sieciach neuronowych(4) Historia (2) D.Ackley, G.Hinton, and T.Sejnowski [1985] introduced the Boltzmann machine (the first successful realization of a multilayered neural network) Diwersyfikacja badań w latach 90. Machine learning: mathematical rigor, Bayesian methods, infomation theory, support vector machines (now state of the art!),... D.Rumelhart, G.Hinton, and C.Williams [1986] introduced Backprop, the first widely recognized learning algorithm for multilayer perceptrons or neural networks Computational neurosciences: workings of most subsystems of the brain are understood at some level; research ranges from low-level compartmental models of individual neurons to large-scale brain models T. Sejnowski and C. Rosenberg [1986] introduced NETtalk, a text-to-speech neural network system trained using Backprop. 13 Przykłady - Autentyfikacja biometryczna Twarz Normalisation Apprentissage et + Codage Reconnaissance Détection des yeux Moment Vert Bleu Hue Saturation IntenJezeli té Filtre Trouver Trouver Inondation + de base Y X Convolution Extraction Decyzja Raw Glos Fréquence Transformation de l ondelite Normalisation Apprentissage et + Codage Reconnaissance Normalised w1 Przyjac Odrzucic Baza danych Badge Effacer les Jezelilences Réseau des neurones Face Module: Ekstrakcja cech charakterystycznych Video Acquisition Face Detection Face Localization Extraction Normalisation w2 C0 C1 C2 C3 C4 C5 C6 C7 C9 C10 C11 C12 C13 C14 Temps C15 Réseau des neurones 15 16 System IBE-AT: technologia agentowa Interpretacja obrazów satelitarnych Jeśli to 17 18 3

Alvinn Sieci neuronowe: cel i projektowanie Camera image 30 outputs for steering 4 hidden units 30x32 pixels as inputs Autonomous driving at 70 mph on a public highway 30x32 weights into one out of four hidden unit Wiedza o zadaniu do nauczenia podana jest w postaci zbioru przykładów, zwanym zbiorem uczącym (training examples). Specyfikacja sieci neuronowej określa: architekturę: zbiór neuronów i połączeń międy nimi. Każde połaczenie ma określona wagę (weight), model neuronu: informacja o procesie obliczeniowym w neuronie, algorytm uczacy (learning algorithm): stosowany do nauczenia sieci (poprzez modyfikacje wag połączeń). Cel: generalizacja przykładów tak aby sieć poprawnie rozpoznawała (rozwiązywała, klasyfikowała ) nowe przykłady. Mózg vs komputer Niektóre zastosowania NN w zarządzaniu Numbers Human brain Von Neumann computer (a.d. 2005) # elements 10 10-10 12 neurons 10 7-10 8 transistors # connections / element 10 4 10 switching frequency 10 3 Hz 10 9-10 10 Hz energy / operation 10-16 Joule 10-6 Joule power consumption 10 Watt 100-500 Watt reliability of elements low reasonable Modelowanie procesów decyzyjnych Wspomaganie decyzji menedżerskich Diagnostyka ekonomiczna przedsiębiorstw Planowanie i optymalizacja wielokryterialna Prognozowanie decyzji kupna-sprzedaży Ocena ryzyka, kredyty Optymalizacja portfela akcji Monitorowanie, systemy zabezpieczeń, identyfikacja Wyszukiwanie informacji, e-intelligence reliability of system high reasonable 21 22 Metody sztucznej ewolucji Algorytmy genetyczne Programowanie genetyczne Systemy klasyfikatorow Strategie ewolucyjne Podstawa symulacji : Ewolucja populacji rozwiązan poprzez procesy selekcji, krzyzowania, mutacji i reprodukcji Ch. DARWIN «On the Origin of Species by Means of Natural Selection», 1859 «surivival of the fittest» Wprowadzenie do metod ewolucyjnych Metody heurystyczne (ang. hill climbing) Niech będzie dana funkcja f(x,y) do maksymalizacji oraz operator R ktory «przemieszcza» punkt (x n-1,y n-1 ) do (x n,y n ) w ten sposob ze f(x n,y n ) > f(x n-1,y n-1 ) Dwie klasy operatorów : 1) korzystający jawnie z gradientu funkcji f 2) korzystający tylko z oceny funkcji f w otoczeniu punktu (x n-1,y n-1 ) Metody ewolucyjne (ang. evolution-based methods) J.Korczak, ULP 23 J.Korczak, ULP 24 4

Proces ewolucji populacja początkowa Proces ewolucji populacja końcowa J.Korczak, ULP 25 J.Korczak, ULP 26 Maksymalizacja funkcji Projekt ibe-at Expert Discovery and Database Connections Consulting and simulations each 5 sec Time series provider Time series aggregation each 1 min Database Quotes Experts Clients Oracle ias server Supervisor Expert Generator J.Korczak, ULP 27 J.Korczak, ULP 28 Internet Bourse-Experts - Agent Technology Podsumowanie Algorytmy ewolucyjne (AE) optymalizuja zagadnienia przy zmiennych ciaglych lub dyskretnych, przy czym liczba zmiennych moze byc duza AE nie wymagaja informacji o pochodnych AE maja zastosowanie przy zlozonych przestrzeniach funkcji kosztu Adaptacyjność i modularność Robustness Latwość implementacji Nie jest konieczna dogłebna znajomość działania modelu Latwość hybrydyzacji (sieci neuronowe, heurystyki) Latwość implementacji rownoległej algorytmu J.Korczak, ULP 29 J.Korczak, ULP 30 5