Sprawdź siebie 4 TEKST I Uszy króla Midasa Midas, lubujący się w przyjemnościach król Macedonii, który założył pierwszą na świecie hodowlę róż, wiele czasu poświęcał ucztom i słuchaniu muzyki. [...] Pewnego dnia Apollo poprosił Midasa, aby rozstrzygnął konkurs muzyczny, w którym brał udział on sam oraz pasterz frygijski imieniem Marsjasz. A doszło do tego tak: bogini Atena wynalazła podwójny flet, zrobiony z jelenich kości, i na jednej z olimpijskich biesiad prześlicznie na nim zagrała. Hera i Afrodyta zaczęły w czasie jej występu chichotać, Atena zaś w żaden sposób nie mogła się domyślić, dlaczego to robiły. Więc udała się do Frygii i w samotności grała na swoim flecie, przeglądając się równocześnie w strumieniu. I gdy zobaczyła, jak głupio i śmiesznie wygląda z wydętymi policzkami i czerwoną twarzą, odrzuciła flet daleko od siebie, przeklinając każdego, kto go podniesie. Właśnie Marsjasz wypadkiem go znalazł, a kiedy przytknął flet do ust, dobył z niego tak zachwycające tony, że postanowił wyzwać Apolla do współzawodnictwa w muzyce. Apollo, prócz Midasa, zaprosił również do sądu konkursowego wszystkie Muzy. Gdy Marsjasz zaczął dmuchać w flet, a Apollo brząkać na swej lirze, jurorzy nie mogli zgodzić się, który z nich gra lepiej. Wówczas Apollo powiedział do Marsjasza: Wobec tego odwróćmy nasze instrumenty do góry nogami i jeszcze raz na nich zagrajmy. Zrobił to ze swoją lirą i zabrząkał na niej równie dobrze jak przedtem. A ponieważ Marsjasz z odwróconego do góry nogami fletu nie mógł nawet jednego tonu wydobyć, Muzy orzekły, że Apollo wygrał. Nie, to nie był sprawiedliwy konkurs zaprotestował Midas. Ale Muz było dziewięć, a Midas jeden. I wówczas Apollo tak powiedział do Marsjasza: Musisz teraz zginąć marnie, nędzny śmiertelniku, który ośmieliłeś się współzawodniczyć z samym Bogiem Muzyki! Mówiąc to, przeszył strzałą jego serce, a następnie obdarł go ze skóry, którą dał satyrom, aby pokryli nią bębny. Ale tego było mu jeszcze mało: zwymyślał Midasa od osłów i dotknąwszy jego uszu sprawił, że natychmiast stały się długie, włochate i ośle. Midas poczerwieniał ze wstydu, nakrył je frygijską czapką i błagał Muzy, aby nie rozpowiadały o tym, co zaszło. Robert Graves, Mity starożytnej Grecji, tłum.a.nowicki 1. Zaznacz poprawne odpowiedzi. Uwaga. Więcej niż jedna odpowiedź może być prawidłowa. I. Przeciwnikami w konkursie muzycznym byli: A. król Midas i bóg Apollo. B. pasterz frygijski i król Apollo. C. pasterz frygijski o imieniu Marsjasz i bóg muzyki Apollo. D. bóg muzyki Apollo i pasterz macedoński o imieniu Marsjasz. E. lubujący się w przyjemnościach król Macedonii i pasterz frygijski o imieniu Marsjasz. II. Midas nie był: A. sędzią w konkursie muzycznym. B. uczestnikiem konkursu muzycznego. C. przeciwnikiem Apolla w konkursie muzycznym. D. królem Macedonii, który założył pierwszą na świecie hodowlę róż. E. królem Macedonii, który nie poświęcał czasu na uczty i słuchanie muzyki. III. Tekst I jest mitem mającym formę: A. opowiadania z narracją 1-osobową. B. opowiadania z narracją 3-osobową. C. opowiadania z elementami dialogu. D. opisu sytuacji z narracją 3-osobową. E. opisu sytuacji z narracją 1-osobową. IV. Tekst I nie jest: A. napisany prozą. B. napisany wierszem. C. podzielony na akapity. D. wypowiedzią bohaterów. E. dialogiem między Midasem a Apollem.
V. W tekście I znak [...]: A. nie pełni żadnej określonej funkcji. B. oznacza, że jakiś fragment tekstu został pominięty. C. służy zwróceniu uwagi czytelnika na jakiś fragment tekstu. D. oznacza, że tok mówienia narratora został z jakiegoś powodu przerwany. 2. Zapisz zdanie informujące o tym, jak się czuł Midas, i napisz, kto je wypowiada. 3. Wyjaśnij, jaki wpływ na losy Marsjasza miała bogini Atena. 4. Napisz, dlaczego Midas uznał, że konkurs nie był sprawiedliwy. 5. Napisz, co było przyczyną przyprawienia Midasowi oślich uszu.
TEKST II Zbigniew Herbert Apollo i Marsjasz (fragment) Właściwy pojedynek Apollona z Marsjaszem (słuch absolutny contra ogromna skala) odbywa się pod wieczór gdy jak już wiemy sędziowie przyznali zwycięstwo bogu mocno przywiązany do drzewa dokładnie odarty ze skóry Marsjasz krzyczy zanim krzyk dojdzie do jego wysokich uszu wypoczywa w cieniu tego krzyku wstrząsany dreszczem obrzydzenia Apollo czyści swój instrument tylko z pozoru głos Marsjasza jest monotonny i składa się z jednej samogłoski A wistocie opowiada Marsjasz nieprzebrane bogactwo swego ciała 6. Zaznacz prawidłowe odpowiedzi. I. Tekst II to fragment: A. wiersza wolnego. B. tekstu prozatorskiego. C. wiersza sylabicznego. D. wiersza o budowie stroficznej. II. Utwór Apollo i Marsjasz Zbigniewa Herberta: A. należy do epiki. B. należy do liryki. C. należy do dramatu. D. jest tekstem naukowym. III. Przytoczony fragment utworu Zbigniewa Herberta nie jest: A. nawiązaniem do mitu o Apollinie i Marsjaszu. B. poetycką wersją mitu o Apollinie i Marsjaszu. C. poetycką relacją z tego, co mogło się wydarzyć po rozstrzygnięciu konkursu. D. wyrazem wrażliwości podmiotu lirycznego na krzywdę, jaka spotkała Marsjasza.
7. Na podstawie tekstu II określ, jakie cechy osobowości przypisuje poeta Apollinowi. Uzasadnij swoją odpowiedź. TEKST III APOLLO mit. gr. syn Zeusa i Latony, bliźni brat Artemidy, jeden z najpotężniejszych bogów Olimpu, o szeroko rozpowszechnionym kulcie, mającym znaczny wpływ na kulturę gr.; bóg śmierci, zabijający młodzieńców i mężczyzn strzałą ze srebrnego łuku, przynoszącą także zarazy; bóg mądrości (przekazujący wyrocznie przez Pytię delficką, udzielający wieszczkom daru przepowiadania, a śpiewakom głosu) i muzyki, którą też sam uprawiał; bóg-lekarz chorób ciała i duszy; bóg ziemi, strzegący stad, rolnictwa i roślinności, czczony świętami obchodzonymi w różnych porach roku; jako bóg słońca Febus, gr. Phoíbos błyszczący, nieznany jeszcze Homerowi, występuje dopiero od V w. p.n.e., identyfikowany z Heliosem; bóg oczyszczenia z win; bóg nowo założonych miast i kolonii; bóg poezji, przewodnik muz, gr. Mousagétēs. Jego atrybuty: lira, łuk i wieniec laurowy [...]. Władysław Kopaliński, Słownik mitów i tradycji kultury 8. Zaznacz poprawne odpowiedzi. I. Atrybutami Apolla były: A. wieniec laurowy, łuk, lira. B. łuk, wieniec laurowy, flet. C. łuk, słońce, wieniec laurowy. D. Żadna odpowiedź nie jest poprawna. II. Apollo nie był bogiem: A. wina. B. ziemi. C. słońca. D. śmierci. III. Nieprawdą jest, że: A. strzała Apolla przynosiła zarazy. B. Apollo był synem Zeusa i Latony. C. Artemida była starszą siostrą Apollina. D. Mousagétēs to jeden z greckich przydomków Apolla. IV. Prawdą jest, że Apollo to: A. bóg poezji i podwładny Muz. B. grecki bóg mieszkający na Olimpie. C. grecki bóg, który nie uprawia muzyki. D. rzymski bóg identyfikowany z Heliosem.
9. Na podstawie tekstów I, II, III zredaguj kilkuzdaniową notatkę, w której scharakteryzujesz Apolla. TEKST IV [1] Dziewięć greckich Muz opiekowało się sztuką i nauką. [2] Były córkami Zeusa i Mnemosyne. [3] Przedstawiano je z atrybutami dziedziny twórczości, którą reprezentowały. [4] Erato muzę poezji miłosnej, wyobrażano sobie z małą lirą; Euterpe muzę poezji lirycznej, z aulosem; Klio muzę historii, ze zwojem papirusu; Kaliope muzę poezji epickiej, z tabliczką i rylcem; Melpomenę muzę tragedii, z maską tragiczną; Talię muzę komedii, z maską komiczną; Terpsychorę muzę tańca, z lirą i plektronem; Uranię muzę astronomii i geometrii, z cyrklem oraz kulą, a Polihymnię muzę poezji sakralnej, przedstawiano bez atrybutu. [5] Muzom przewodniczył Apollo; a miejscami ich kultu były zwykle źródła. 10. Zaznacz prawidłową odpowiedź. I. Wypowiedzenie 1. to: A. równoważnik zdania. B. zdanie złożone podrzędnie. C. zdanie złożone współrzędnie. D. zdanie pojedyncze rozwinięte. II. Zdaniem złożonym podrzędnie jest wypowiedzenie numer: A. 2 B. 3 C. 4 D. 5 III. Wypowiedzenie 5. nie jest: A. zdaniem bezpodmiotowym. B. zdaniem złożonym współrzędnie. C. rodzajem wypowiedzenia złożonego. D. zdaniem zawierającym jedno orzeczenie czasownikowe i jedno orzeczenie imienne. IV. W wypowiedzeniu 2. występuje: A. podmiot logiczny. B. podmiot domyślny. C. podmiot gramatyczny. D. Jest to zdanie bezpodmiotowe. V. W wypowiedzeniu 4. wyrazy miłosnej, lirycznej, epickiej, sakralnej to: A. przydawki. B. okoliczniki. C. dopełnienia. D. Żadna odpowiedź nie jest poprawna. 11. W zdaniu 1., nazwij części zdania i określ, którymi częściami mowy zostały wyrażone. 12. W imieniu Midasa zredaguj listowną prośbę do Muz o to, aby uświetniły swoją obecnością jedną z uczt w jego ogrodzie różanym.