SKARBIEC TRADYCJI I KULTURY ŚRÓDZIEMNOMORSKIEJ

Transkrypt

1 kod ucznia SKARBIEC TRADYCJI I KULTURY ŚRÓDZIEMNOMORSKIEJ Rok szkolny 2007/2008 Etap szkolny- 06 grudnia 2007r. Cieszymy się, Młody Humanisto, że weźmiesz udział w szkolnym konkursie polonistycznym. Przed Tobą 13 zadań. Masz na ich rozwiązanie 90 minut. Herbert Zbigniew, Apollo i Marsjasz Życzymy powodzenia! właściwy pojedynek Apollona z Marsjaszem (słuch absolutny kontra ogromna skala) odbywa się pod wieczór gdy jak już wiemy sędziowie przyznali zwycięstwo bogu mocno przywiązany do drzewa dokładnie odarty ze skóry Marsjasz krzyczy zanim krzyk jego dojdzie do jego wysokich uszu wypoczywa w cieniu tego krzyku wstrząsany dreszczem obrzydzenia Apollo czyści swój instrument tylko z pozoru głos Marsjasza jest monotonny i składa się z jednej samogłoski A w istocie opowiada Marsjasz nieprzebrane bogactwo swego ciała łyse góry wątroby pokarmów białe wąwozy szumiące lasy płuc słodkie pagórki mięśni stawy żółć krew i dreszcze zimowy wiatr kości nad solą pamięci wstrząsany dreszczem obrzydzenia Apollo czyści swój instrument teraz do chóru przyłącza się stos pacierzowy Marsjasza w zasadzie to samo A tylko głębsze z dodatkiem rdzy to już jest ponad wytrzymałość boga o nerwach z tworzyw sztucznych żwirową aleją wysadzaną bukszpanem odchodzi zwycięzca zastanawiając się czy z wycia Marsjasza nie powstanie z czasem nowa gałąź sztuki - powiedzmy - konkretnej nagle pod nogi upada mu skamieniały słowik odwraca głowę i widzi że drzewo do którego przywiązany był Marsjasz jest siwe zupełnie 1

2 1. Podaj po jednym przykładzie użytych w wierszu Herberta środków artystycznych: a) epitet np. b) przenośnia np. c) onomatopeja np. d) peryfraza np. e) powtórzenie np Wyjaśnij, jakie typy sztuki reprezentują Apollo i Marsjasz Na czym polega ironia zawarta w wierszu Herberta? 4. Podaj 4 wykorzystane w wierszu związki frazeologiczne: a)... b)... c)... d) Napisz nekrolog Marsjasza 6. Rozwiąż krzyżówkę: 1) Stał się rzecznikiem wiary radosnej, płynącej z miłości do świata i zwierząt. 2) Nakazywał zachowanie równowagi duchowej i obojętności zarówno na ból jak i przyjemność. 3) Twórca idealizmu. Uczeń Sokratesa. 4) Uznawał istnienie absolutnego dobra i prawdy. Nauczyciel Platona. 5) Pogląd głoszący, iż najwyższym dobrem jest przyjemność osiągana dzięki dążeniu do mądrości, doskonalenie umysłu i praktykowanie cnoty. 2

3 6) Pogląd głoszący, że suma pozytywnych zjawisk na świecie przewyższa ilość zjawisk negatywnych. 7) Człowiek poszukujący mądrości, miłujący ją 8) Głosił, że człowiekowi do szczęścia wystarczy zaspokojenie tylko elementarnych potrzeb. 9) Dobrowolne umartwianie się, mające na celu uszlachetnianie duszy Jostein Gaarder Świat Zofii Samo sedno działalności Sokratesa kryło się w tym, że pozornie nie starał się wcale pouczać ludzi. Przeciwnie, sprawiał wrażenie, że to on pragnie się czegoś od nich nauczyć. Nie dawał lekcji jak pierwszy lepszy nauczyciel, o nie, Sokrates jedynie rozmawiał. Nie zostałby jednak sławnym filozofem, gdyby tylko przysłuchiwał się, co mówią inni, ani rzecz jasna nie skazano by go na śmierć. Sokrates rozpoczynał rozmowę od zadawania pytań. W ten sposób udawał, że nic nie wie. W trakcie pogawędki zmuszał rozmówcę, by ten dostrzegł słabości w swoim sposobie myślenia. Przyparty do muru rozmówca musiał wreszcie rozróżnić, co jest prawdziwe, a co nie. Podobno matka Sokratesa była akuszerką i Sokrates porównywał swą działalność ze sztuką położniczą uprawianą przez akuszerki. To przecież nie akuszerka rodzi dziecko. Ona tylko jest obecna przy porodzie, pomaga położnicy. Sokrates uważał, że jego zadaniem jest pomagać wydać na świat właściwa wiedzę. Prawdziwe poznanie musi bowiem pochodzić z wnętrza każdego człowieka. Inni nie mogą mu go narzucić. Jedynie poznanie, które pochodzi z głębi, jest prawdziwa wiedzą.( ). Właśnie odgrywając rolę nieświadomego Sokrates zmuszał napotkanych ludzi, by używali rozumu. Sokrates potrafił udawać, że wie mniej i jest głupszy niż rozmówca. Nazywamy to sokratyczną ironią. W ten sposób mógł bezustannie wytykać słabości w sposobie myślenia Ateńczyków. Zdarzało się to np. na rynku- a więc publicznie. Spotkać się z Sokratesem mogło znaczyć tyle, co zrobić z siebie głupca i ośmieszyć się wobec zgromadzonego tłumu. Nic dziwnego więc, że z czasem Sokrates zaczął budzić ogólna irytację i był uważany za dokuczliwego, zwłaszcza dla tych, którzy dzierżyli władzę.( ) W końcu przypłacił to życiem. W 399 r. p.n.e. został oskarżony o wprowadzanie nowych bogów i o zwodzenie młodzieży na manowce. Niewielką większością głosów został uznany winnym. Na pewno mógł prosić o ułaskawienie, a w każdym razie uratowałby głowę, gdyby zgodził się na opuszczenie Aten. Jeśliby jednak na to przystał, nie byłby Sokratesem. On cenił spokój własnego sumienia- i prawdę- wyżej niż życie. Zapewnił, że działał mając na uwadze jedynie dobro państwa. Skazano go na śmierć. W obecności najbliższych przyjaciół, opróżnił kielich z trucizną i zmarł. 7. Dlaczego rozmowy z Sokratesem wprawiały adwersarzy w zakłopotanie? Odpowiedz zdaniem wielokrotnie złożonym. 3

4 8. Wypisz z tekstu trzy wartości, które nie pozwoliły Sokratesowi prosić o ułaskawienie Przedstaw własnymi słowami analogię pomiędzy Sokratesem a akuszerką 10. Sokrates jest autorem sentencji: Wiem, że nic nie wiem, co oznacza, że: a) ma niską samoocenę, b) zagubił się w rozmyślaniach filozoficznych, c) nieustannie poszukuje prawdy, d) chce zmanipulować sąd i uniknąć kary. 11. Sokrates swój nowatorski styl prowadzenia rozmowy przypłacił życiem. W jaki sposób współcześnie prowadzić dialog, by był konstruktywny i celowy? Podaj sześć wskazówek: a)... b)... c)... d)... e)... f) Przeprowadź wywiad z Sokratesem. Wykorzystaj posiadaną wiedzę oraz informacje zawarte w tekście (Twoja praca musi zajmować co najmniej ¾ przeznaczonego na nią miejsca). 4

5 3/ Na podstawie obrazu Louisa Davida Śmierć Sokratesa wypełnij Kartę uważnego odbiorcy tekstu kultury 5

6 KARTA UWAŻNEGO ODBIORCY TEKSTU KULTURY A. Autor:... B. Tytuł:... C. Najważniejsza postać na obrazie:... D. Usytuowanie głównej postaci na obrazie w stosunku do innych E. Wyraz twarzy Sokratesa:... F. Pozycja ciała tej postaci:... G. Prawdopodobny temat wypowiedzi filozofa:... H. Reakcje słuchaczy: a) postaci z kielichem:... b) mężczyzny z rękami wzniesionymi i opartymi o ścianę:... c) słuchacza siedzącego u stóp Sokratesa:... d) siwowłosego starca po prawej stronie obrazu:... I. Nastrój dzieła:... J. Temat obrazu:... K. Symboliczna wymowa kajdan leżących na podłodze... oprac. Aneta Wojnar-Konopka 6