NACOBEZU HISTORIA KLASA I GIMNAZJUM

NACOBEZU HISTORIA KLASA I GIMNAZJUM Rozdział I: Prehistoria i najstarsze cywilizacje 1. Znam klasyfikację źródeł historycznych 2. Potrafię podać przykłady źródeł pisanych i niepisanych 3. Znam nazwy epok historycznych i potrafię je wymienić w kolejności chronologicznej 4. Znam cezury epok historycznych 5. Potrafię określić wiek danego wydarzenia oraz umiejscowić je w odpowiedniej połowie wieku 6. Potrafię umieścić wydarzenie w odpowiedniej epoce historycznej 7. Potrafię wyjaśnić, na czym polega praca historyka i archeologa 8. Wiem jaką rolę w poznawaniu historii spełniają źródła historyczne 9. Znam stosowane w przeszłości sposoby mierzenia czasu 10. Znam etapy ewolucji człowieka 11. Potrafię wskazać na mapie kolebkę ludzkości 12. Potrafię opisać warunki życia ludzi w czasach prahistorycznych 13. Potrafię wymienić najważniejsze wynalazki człowieka z czasów prahistorycznych 14. Potrafię opisać poszczególne gatunki hominidów oraz wymienić ich osiągnięcia 15. Potrafię wskazać na mapie kierunki i trasy ekspansji gatunku ludzkiego Potrafię wyjaśnić jakie zmiany nastąpiły w życiu człowieka dzięki opanowaniu umiejętności wytopu metali 16. Potrafię wyjaśnić jaki wpływ na tryb życia człowieka pierwotnego miały zmiany klimatyczne 17. Potrafię wyjaśnić, jaki wpływ na organizację pierwszych państw miało ich położenie geograficzne oraz warunki naturalne 18. Wiem jaki jest związek między budową i utrzymaniem sieci irygacyjnej a powstaniem pierwszych państw 19. Wiem w jakim okresie istniały cywilizacje: sumeryjska, babilońska, egipska, izraelska 20. Znam najważniejsze zasady Kodeksu Hammurabiego 21. Znam strukturę społeczeństwa egipskiego 22. Wiem, jaką rolę odgrywały poszczególne warstwy społeczeństwa egipskiego 23. Znam imiona najważniejszych bogów egipskich 24. Umiem rozpoznać bogów egipskich 25. Potrafię scharakteryzować system wierzeń Izraelitów 26. Znam rodzaje pisma, którymi posługiwały się ludy starożytne 27. Umiem rozpoznać materiały piśmiennicze stosowane w starożytności 28. Umiem przedstawić proces produkcji papirusu 29. Potrafię wyjaśnić, na czym polega wyższość pisma alfabetycznego nad pismem obrazkowym 30. Potrafię zlokalizować na mapie Mezopotamię, Egipt, Palestynę, Fenicję 31. Znam osiągnięcia: Sumerów, Babilończyków, Asyryjczyków, Egipcjan, Fenicjan i Żydów 32. Znam daty: 612 r. p.n.e., 31 r. p.n.e. 33. Znam pojęcia historyczne: historia, źródło historyczne, archeologia, epoki historyczne, chronologia, nasza era, przed naszą erą, wiek, prahistoria, cezura, rewolucja neolityczna, cywilizacja, ewolucja, australopitek, homo habilis, homo erectus, homo neandertalensis, homo sapiens, paleolit, koczowniczy tryb życia, Żyzny Półksiężyc, Mezopotamia, system irygacyjny, Sumerowie, miasto-państwo, król-kapłan, zikkurat,, Babilon, Kodeks

Hammurabiego, politeizm, Aszur, Niniwa, wiszące ogrody, rydwan, monarchia despotyczna, faraon, mumia, mumifikacja, sarkofag, piramida, sfinks, hieroglify, Dolina Królów, Hebrajczycy, Kanaan, Palestyna, Jahwe, Juda, Izrael, niewola babilońska, prorok, Mesjasz, monoteizm, judaizm, dekalog, menora, Biblia, Tora, Arka Przymierza, piktogram, pismo klinowe, hieroglif, pismo demotyczne, papirus, alfabet, Fenicjanie 34. Wiem, kim byli: Hammurabi, Nabuchodonozor, Sargon II Wielki, Asurbanipal, Ramzes II, Abraham, Mojżesz, Dawid, Salomon, Cyrus II Wielki, Rozdział II: Antyczna Grecja 1. Potrafię pokazać, na mapie położenie geograficzne starożytnej Grecji 2. Wiem, w którym tysiącleciu i gdzie rozwijała się kultura minojska i mykeńska 3. Znam ślady pozostawione po greckiej kulturze epoki brązu 4. Wiem, dlaczego Hellenowie nie utworzyli jednego państwa 5. Znam ustrój starożytnych Aten 6. Znam podział społeczeństwa ateńskiego 7. Wiem, na czym polegał ostracyzm 8. Znam pozytywne i negatywne strony demokracji ateńskiej 9. Znam ustrój Sparty 10. Znam podział społeczeństwa Sparty 11. Wiem, na czym polegało wychowanie spartańskie 12. Potrafię wymienić uzbrojenie greckiego hoplity 13. Znam przyczyny, przebieg i skutki wojen persko greckich 14. Potrafię pokazać na mapie miejsca ważnych bitew wojen persko greckich 15. Wiem, co zdecydowało o zwycięstwie Greków w starciu z potężną armię perską 16. Znam bogów greckich i ich atrybuty 17. Wiem, czym różni się mit od mitologii 18. Znam herosów greckich 19. Potrafię opisać igrzyska olimpijskie organizowane w Olimpii 20. Potrafię rozpoznać na zdjęciu posąg Zeusa Olimpijskiego 21. Wiem, z czego składał się pięciobój olimpijski 22. Potrafię wymienić różnicę pomiędzy tragedią a komedią 23. Znam dzieła Homera Iliada i Odyseja 24. Znam cechy charakterystyczne porządków architektonicznych 25. Znam greckich filozofów i ich nauki ( wiem w którym wieku żyli) 26. Znam słynnych greckich historyków, matematyków, geografów ( wiem w którym wieku żyli) 27. Znam wynalazki Archimedesa 28. Wiem, dlaczego doszło do wojny peloponeskiej 29. Znam podboje Aleksandra Macedońskiego i potrafię pokazać na mapie miejsca ważnych bitew 30. Znam historię węzła gordyjskiego 31. Potrafię wyjaśnić, na czym polegała kultura hellenistyczna 32. Znam daty: 490r. p.n.e., 480r. p.n.e.,479r. p.n.e.,776r. p.n.e., 393r. n.e., 1896r., 338r. p.n.e., 334r. p.n.e.,333r. p.n.e., 331r. p.n.e.,323r.p.n.e. 33. Znam pojęcia historyczne: Hellada, Hellenowie, polis, agora, akropol, Wielka Grecja, kolonie, metropolia, demokracja, ostracyzm, hoplon, falanga, bieg maratoński, mity, mitologia, wyrocznia, Pytia, herosi, gimnazjony, Olimp, komedia, tragedia, skene, meandry, węzeł gordyjski, kultura hellenistyczna 34. Wiem, kim byli: Perykles, Miltiades, Leonidas, Temistokles, Dariusz, Kserkses, Achilles, Herakles, Zeus, Sofokles, Myron, Fidiasz, Homer, Heraklit, Platon, Sokrates,

Arystoteles, Tales, Pitagoras, Euklides, Tukidydes, Klaudiusz Ptolemeusz, Herodot, Archimedes, Filip II, Aleksander Macedoński Rozdział III: Imperium Rzymskie 1. Potrafię opisać legendę o powstaniu Rzymu 2. Znam położenie geograficzne i warunki naturalne cywilizacji rzymskiej 3. Wiem, kim byli Etruskowie i Italikowie 4. Znam podział społeczeństwa w starożytnym Rzymie 5. Potrafię wyjaśnić powiedzenie pyrrusowe zwycięstwo 6. Wiem, jakie były skutki podboju Italii przez Galów 7. Znam ustrój republiki rzymskiej 8. Wiem, z czego składały się legiony rzymskie 9. Znam przyczyny, przebieg i skutki wojen punickich 10. Potrafię pokazać na mapie bitwę pod Kannami oraz Zamą 11. Potrafię pokazać na mapie zasięg Imperium Rzymskiego w II i I w. p.n.e. 12. Znam skutki podbojów rzymskich 13. Wiem, dlaczego doszło do powstania Spartakusa 14. Znam przyczyny wojny domowej w republice rzymskiej 15. Wiem, dlaczego doszło do zabicia Juliusza Cezara 16. Potrafię opisać, jak upadła republika i narodziło się cesarstwo 17. Wiem, jakie znaczenie miała bitwa pod Akcjum 18. Potrafię wymienić reformy pierwszego cesarza Oktawiana 19. Wiem, co oznacza powiedzenie Wszystkie drogi prowadzą do Rzymu 20. Wiem, jakie ludy Rzymianie nazywali barbarzyńcami 21. Wiem, jaką role odgrywało dla Rzymian Forum Romanum, termy, akwedukty 22. Potrafię wyjaśnić dlaczego Rzymianie wznosili łuki triumfalne 23. Znam bogów rzymskich 24. Potrafię rozpoznać na zdjęciu świątynię Westy 25. Wiem, skąd wzięła się nazwa Koloseum 26. Wiem, jakie widowiska odbywały się na arenie amfiteatru 27. Znam dwa kodeksy prawne powstałe w Rzymie i potrafię je wymienić: Prawo XII tablic, kodeks Justyniana 28. Wiem, w którym wieku powstały kodeksy prawne w Rzymie 29. Potrafię opisać początki chrześcijaństwa 30. Znam symbole pierwszych chrześcijan 31. Wiem, z czego składa się Pismo Święte 32. Potrafię opisać, jaka była droga zwycięstwa chrześcijan 33. Wiem, jakie były przyczyny sporów i podziałów wśród chrześcijan 34. Znam przyczyny kryzysu imperium rzymskiego 35. Wiem, na jakie części podzieliło się cesarstwo i co stało się ich stolicą 36. Wiem, jak barbarzyńcy przyczynili się do upadku cesarstwa zachodniorzymskiego 37. Potrafię wymienić jakie były dla Europy skutki panowania rzymskiego 38. Znam daty:753r. p.n.e., 509r. p.n.e., 389r. p.n.e., 218r. p.n.e., 216r. p.n.e., 202r. p.n.e., 264-241r. p.n.e., 218-201r. p.n.e., 149-146r. p.n.e., 146r. p.n.e., 52r. p.n.e., 71r. p.n.e., 48r. p.n.e., 44r. p.n.e., 31r. p.n.e., 14-3 r. n.e., 313r. n.e., 392r. n.e., 395r. n.e., 451r. n.e., 476r. n.e. 39. Znam pojęcia historyczne: republika, zgromadzenie ludowe, legiony, prowincja, namiestnicy, łuki triumfalne, gladiatorzy, wojna domowa, arystokracja, pryncypat, ustrój, cesarz, limes, szlak bursztynowy, Forum Romanom, termy, westalki, akwedukty, Koloseum, apostołowie, Pismo Święte, sobór, heretycy, papież, Wandalowie

40. Wiem, kim byli: Romulus, Remus, Hannibal, Scypion, Spartakus, Juliusz Cezar, Marek Antoniusz, Oktawian, Kleopatra, Justynian, Paweł z Tarsu, Konstantyn Wielki, Dioklecjan, Romulus Augustulus, Attyla, Jezus z Galilei,, Gallen, Pompejusz Rozdział IV: Początki średniowiecza 1. Potrafię wymienić osiągnięcia kultury bizantyjskiej 2. Wiem, na czym polegały różnice między Kościołem wschodnim a zachodnim 3. Potrafię rozpoznać na zdjęciu kościół Haiga Sophia 4. Potrafię pokazać na mapie Bizancjum 5. Znam reformy Justyniana I 6. Potrafię pokazać na mapie Półwysep Arabski, oraz Mekkę 7. Znam rolę Mahometa w rozwoju islamu 8. Znam pięć filarów islamu 9. Potrafię rozpoznać na zdjęciu meczet 10. Potrafię na mapie pokazać podboje Arabów za życia Mahometa 11. Wiem, jak wyglądała budowa imperium arabskiego 12. Potrafię podać przykłady kultury i sztuki arabskiej 13. Znam znaczenie chrztu Chlodwiga 14. Potrafię wyjaśnić, w jakich okolicznościach władzę nad państwem Franków przejęli Karolingowie 15. Potrafię omówić dokonania Karola Wielkiego 16. Potrafię wyjaśnić, co oznacza termin renesans karoliński 17. Wiem, jak doszło do podziału państwa Franków 18. Potrafię wymienić nazwy ziem, które dostali poszczególni Karolingowie w Verdun 19. Potrafię pokazać na mapie nowe państwa powstałe w wyniku traktatu w Verdę: Francja, Niemcy i Włochy 20. Wiem, jak powstało cesarstwo Ottonów 21. Potrafię wskazać na mapie miejsce królewskiej carskiej koronacji Ottona I 22. Wiem, na czym polegał uniwersalizm Ottona III 23. Potrafię pokazać na mapie Skandynawię i opisać jej warunki naturalne 24. Wiem, kim byli Normanowie 25. Znam nazwy łodzi wikingów 26. Potrafię pokazać na mapie trzy królestwa, które powstały w wyniku podbojów Normanów( Norwegie, Danie i Szwecje) 27. Potrafię wymienić nazwy ziem, które udało się podbić Normanom 28. Znam nazwę wybrzeża, które odkrył Leif Eriksson 29. Wiem, co przedstawia tkanina z Bayeux 30. Wiem, na jakie grupy dzielili się Słowianie 31. Potrafię wymienić pierwsze państwa słowiańskie 32. Rozumiem role Cyrylego i Metodego w wprowadzeniu chrześcijaństwa na Morawach 33. Znam dwa rodzaje słowiańskiego alfabetu 34. Potrafię na podstawie ilustracji opisać wygląd Światowida 35. Potrafię opisać początki Rusi 36. Znam rolę Stefana Wielkiego w wprowadzeniu chrześcijaństwa na Węgrzech 37. Znam przyczyny kryzysu w kościele w X wieku 38. Potrafię wyjaśnić, w jaki sposób doszło do sporu o inwestyturę miedzy papieżem a cesarzem 39. Potrafię wymienić przyczyny i skutki rozłamu chrześcijaństwa w 1054r. 40. Znam daty: 622r., 496r., 732r., 751r., 756r., 800r., 843r., 911r., 962r., 1000r., 1066r., 863r., 955r.,1054r., 1075r., 1122r.

41. Znam pojęcia historyczne: ikony, Mekka, Allach, islam, hidżra, szariat, sury, pięć filarów islamu, dżihad, meczet, kalifowie, arabeska, majordomowie, marchie, margrabiowie, denar, siedem sztuk wyzwolonych, minuskuła karolińska, renesans karoliński, imperium uniwersalne, runy, Normanowie, wikingowie, snekkary, drakkary, głagolica, cyrylica, schizma wschodnia, inwestytura, dyktat, synod 42. Wiem, kim byli: Justynian I Wielki, Mahomet, Karol Młot, Pepin Krótki, Karol Wielki, Otton I, Otton II, Otton III, Henryk II, Leif Eriksson, Robert Guiscarda, Samon, Cyryl, Metody, Włodzimierz Wielki, Stefan Wielki Grzegorz VII, Henryk IV Rozdział V : Polska pierwszych Piastów 1. Znam drzewo genealogiczne dynastii Piastów 2. Potrafię, na mapie zlokalizować plemiona polskie 3. Wiem, jakie kultury rozwijały się na ziemiach polskich 4. Wiem, z jakiej epoki pochodzi osada w Biskupinie i jaka rozwijała się wtedy kultura 5. Znam miejsca kultu na dawnych ziemiach polskich 6. Potrafię pokazać, na mapie zasięg terytorialny państwa Mieszka I 7. Wiem, jaką rolę odgrywała w państwie Mieszka drużyna wojów 8. Znam przyczyny i skutki chrztu Polski 9. Potrafię pokazać na mapie Cedynię miejsce walk z państwem Niemieckim 10. Potrafię rozpoznać na ilustracji obraz Jana Matejki Wprowadzenie chrześcijaństwa 11. Wiem, gdzie powstało na ziemiach polskich pierwsze biskupstwo 12. Wiem, kto stanął na czele biskupstwa w Poznaniu 13. Znam podział społeczeństwa w czasach Mieszka I 14. Znam politykę wewnętrzną i zagraniczną Bolesława Chrobrego 15. Wiem, z którego wieku pochodzą drzwi gnieźnieńskie 16. Znam przyczyny i skutki zjazdu gnieźnieńskiego 17. Wiem, co symbolizowała włócznia świętego Maurycego 18. Potrafię pokazać na mapie zasięg państwa Bolesława Chrobrego 19. Rozumiem znaczenia koronacji Bolesława Chrobrego 20. Wiem, jakie znaczenie dla państwa polskiego miała misja biskupa Wojciecha 21. Znam przyczyny upadku państwa Piastów po śmierci Bolesława Chrobrego 22. Wiem, który władca przeniósł stolice z Gniezna do Krakowa 23. Znam politykę wewnętrzną i zagraniczną Bolesława śmiałego 24. Znam przyczynę i skutki sporu Bolesława Śmiałego z biskupem Stanisławem 25. Potrafię na mapie ziemie, które Władysław Herman dał swoim synom 26. Wiem, dlaczego doszło do bratobójczej wojny pomiędzy Zbigniewem a Bolesławem Krzywoustym 27. Potrafię opisać najazd niemiecki na Polskę uwzględniając obronę Głogowa 28. Potrafię scharakteryzować podbój Pomorza przez Bolesława Krzywoustego 29. Potrafię opisać statut Krzywoustego wiem na czym polegała zasada senioratu 30. Potrafię pokazać na mapie dzielnicę, które otrzymali synowie Bolesława Krzywoustego 31. Potrafię wymienić państwa i ziemie o które walczyliśmy z nimi za panowania pierwszych Piastów 32. Znam daty: 966r., 972r., 968r., 991r., 997r., 1000r., 1002 1-18r., 1018r., 1025r., 1034r., 1039r., 1058r., 1076r., 1097r., 1108r., 1109r., 1124r., 1116r., 1138r. 33. Znam pojęcia historyczne: kurhany, dymarki, wojowie, plemię, dynastia, gród, gwardia, danina, Dagome iudex, kasztelan, relikwie, włócznia św. Maurycego, trybut, denar, wojewoda, senior, zasada senioratu, dzielnica senioralna 34. Wiem, kim byli: Mieszko I, Bolesław Chrobry, Henryk II, Otton III, Henryk V, św. Wojciech, Mieszko II, Dobrawa, Oda, Kazimierz Odnowiciel, Bolesław Śmiały, Stanisław z Szczepanowa, Władysław Herman, Zbigniew, Bolesław Krzywousty, Władysław

Wygnaniec, Mieszko Stary, Bolesław Kędzierzawy, Henryk Sandomierski, Kazimierz Sprawiedliwy NACOBEZU HISTORIA KLASA II GIMNAZJUM Rozdział I : Polska i świat w XII XIV wieku: 1. Wskazuję co najmniej dwie przyczyny wypraw krzyżowych 2. Przedstawiam w porządku chronologicznym najważniejsze wydarzenia związane z wyprawami krzyżowymi 3. Wymieniam zakony rycerskie założone podczas krucjat 4. Lokalizuję na mapie Palestynę 5. Omawiam pozytywne i negatywne skutki wypraw krzyżowych 6. Wskazuję na mapie dzielnice Polski 7. Podaję wydarzenie, które rozpoczęło rozbicie dzielnicowe 8. Wymieniam synów Bolesława Krzywoustego oraz przyznane im ziemie 9. Omawiam przyczyny i skutki odstąpienia od zasady senioratu 10. Przedstawiam skutki rozbicia dzielnicowego 11. Wskazują na mapie zasięg terytorialny państwa Mongołów 12. Wymieniam tereny w Europie, które atakowali Tatarzy 13. Podaję co najmniej trzy skutki najazdu tatarskiego na Polskę 14. Przedstawiam dokonania Czyngis chana i Henryka Pobożnego 15. Wyjaśniam przyczyny sprowadzenia Krzyżaków do Polski 16. Omawiam etapy budowy państwa zakonnego 17. Charakteryzuję zamek w Malborku jako przykład średniowiecznej fortyfikacji 18. Wskazuję na mapie tereny państwa krzyżackiego i Malbork 19. Omawiam okoliczności zajęcia przez Krzyżaków Pomorza Gdańskiego 20. Wymieniam książąt dążących do połączenia ziem polskich 21. Omawiam znaczenie koronacji Władysława Łokietka dla integracji państwa polskiego 22. Wskazuję na mapie zasięg terytorialny państwa Władysława Łokietka 23. Opisuję próby odzyskania przez Władysława Łokietka Pomorza Gdańskiego 24. Charakteryzuję politykę zagraniczną Kazimierza Wielkiego 25. Wymieniam reformy wprowadzone przez Kazimierza Wielkiego 26. Wskazuję na mapie państwo Kazimierza Wielkiego Znam daty: 1095r., 1096r., 1099r., 1291r.,1138r., 1180r.,1227r., 1226r., 1241r.,1295r., 1300r., 1320r., 1335r., 1348r., 1343r., 1364r., 1370r., Znam pojęcia historyczne: krucjata, krzyżowcy, Lewant, zakony rycerskie, statut, senior, princeps, przywilej składu, prawo przymusu drogowego, poradlne Wiem, kim byli: Urban II, Bolesław Krzywousty, Władysław Wygnaniec, Bolesław Kędzierzawy, Mieszko III, Henryk Sandomierski, Kazimierz Sprawiedliwy, Leszek Biały, Henryk Pobożny, Konrad Mazowiecki, Czyngis chan, Przemysł II, Wacław II, Władysław Łokietek, Kazimierz Wielki Rozdział II Społeczeństwo średniowiecza 1. Wyjaśniam zasadę funkcjonowania systemu feudalnego 2. Określam powiązania tworzące drabinę feudalną 3. Tłumaczę na czym polega zasada Wasal mojego wasala nie sjest moim wasalem 4.Potrafię wymienić stany 5. Omawiam pozycję stanu rycerskiego

6. Podaję cechy charakterystyczne kultury rycerskiej 7. Omawiam różnice pomiędzy monarchią patrymonialną a monarchią stanową 8. Omawiam etapy zakładania wsi na prawie niemieckim 9. Charakteryzuję zajęcia i życie codzienne chłopów w średniowieczu 10. Omawiam warstwy społeczne w miastach średniowiecznych 11. Tłumaczę, na czym polega lokacja miasta na prawie lubeckim i prawie magdeburskim 12. Wyjaśniam, jakie funkcje pełniły w średniowiecznym mieście: ratusz, pręgierz, mury obronne, targowisko 13. Przedstawiam warunki życia codziennego w średniowiecznym mieście 14. Charakteryzuję odrębność stanu duchownego w średniowieczu 15. Wymieniam najstarsze ośrodki zakonne na ziemiach polskich 16. Wyjaśniam wyrażenie benedyktyńska praca 17. Charakteryzuję średniowieczne wzorce osobowe 18. Wyjaśniam, dlaczego kultura średniowiecza określana jest mianem uniwersalnej 19. Wymieniam pierwsze europejskie uniwersytety 20. Wymieniam cechy charakterystyczne dla stylu romańskiego i gotyckiego 21. Wymieniam przykładowe zabytki romańskie i gotyckie na ziemiach polskich Znam pojęcia historyczne: senior, wasal, lenno, system feudalny, stan, monarchia patrymonialna, monarchia stanowa, hołd lenny, lokacja, sołtys, ława, wolnizna, dwupolówka, trójpolówka, metoda wypaleniskowa, patrycjat, pospólstwo, plebs, burmistrz, rada miejska, ława, cech, czeladnik, duchowieństwo, benedyktyni, cystersi, ruchy heretyckie, inkwizycja, zakony żebracze, scholastyka Wiem, kim byli: Św. Franciszek z Asyżu, Św. Dominik Guzman, Szymon Słupnik, Zawisza Czarny Rozdział III U schyłku średniowiecza 1. Na podstawie drzewa genealogicznego wskazuję pokrewieństwo między Piastami a Ludwikiem Andegaweńskim 2. Opisuję okoliczności zawarcia unii polsko litewskiej w Krewie 3. Wymieniam postanowienia unii w Krewie i Horodle 4. Podaję przyczyny i skutki wstąpienia Władysław Jagiełły na tron polski 5. Charakteryzuję sytuację państwa polsko litewskiego na przełomie XIV i XV wieku 6. Wyjaśniam przyczyny wielkiej wojny z zakonem krzyżackim 7. Omawiam przebieg bitwy pod Grunwaldem 8. Wymieniam postanowienia pokoju toruńskiego z 1411 r. 9. Wskazuję na mapie: Grunwald, Malbork, Toruń 10. Omawiam udział Polaków w soborze w Konstancji 11. Wymieniam skutki wielkiej wojny z Krzyżakami 12. Omawiam skutki epidemii dżumy 13. Wymieniam przyczyny i następstwa wojny stuletniej 14. Wskazuję na mapie państwa biorące udział w wojnie stuletniej 15. Charakteryzuję nowe techniki walki wprowadzone w XV wieku 16. Omawiam główne założenia husytyzmu 17. Omawiam kolejne ziemie podbijane przez Turków 18. Wymieniam czynniki, które decydowały o sile militarnej imperium tureckiego 19. Wskazuję na mapie: imperium osmańskie, Konstantynopol, Warnę, Wielkie Księstwo Moskiewskie 20. Wyjaśniam skutki zdobycia Konstantynopola przez Turków 21. Wymieniam przyczyny i skutki wojny trzynastoletniej 22. Omawiam poszczególne etapy wojny trzynastoletniej 23. Wskazuję na mapie miejsca najważniejszych bitew wojny trzynastoletniej oraz

postanowienia drugiego pokoju w Toruniu 24. Omawiam znaczenie armii zaciężnej w wojnie trzynastoletniej 25. Podaję nazwy ziem odzyskanych przez Królestwo Polskie na mocy pokoju toruńskiego z 1466 r. 26. Wymieniam najsłynniejsze przykłady sztuki gotyckiej w Polsce 27. Wyjaśniam, dlaczego okres panowania Kazimierza Jagiellończyka nazywamy złotą jesienią polskiego średniowiecza 28. Omawiam dokonania sławnych absolwentów Akademii Krakowskiej Znam daty: 1374r., 1385r., 1401r., 1413r., 1410r., 1411r., 1414-1418, 1337-1453, 1444r., 1453r., 1440r., 1454r., 1462r., 1466r. Znam pojęcia historyczne: przywilej, unia, unia personalna, bojarzy, czarna śmierć, sułtan, janczarzy, car Wiem, kim byli: Ludwik Andegaweński, Jadwiga, Władysław Jagiełło, książę Witold, Ulrich von Jungingen, Joanna D Arc, Jan Hus, Osman I, Władysław Warneńczyk, Kazimierz Jagiellończyk, Piotr Dunin, Paweł Włodkowic, Jan Długosz, Wit Stwosz Rozdział IV: Narodziny nowożytnego świata 1.Wskazuję na mapie tereny zamieszkałe przez Azteków, Inków i Majów. 2. Znam najważniejsze osiągnięcia techniczne cywilizacji prekolumbijskich. 3. Wymieniam co najmniej trzy przyczyny wielkich odkryć geograficznych. 4. Wskazuję na mapie szlaki wypraw najważniejszych odkrywców Krzysztof Kolumb, Vasco da Gama, Ferdynand Magellan. 5. Opisuję przebieg wypraw wielkich odkrywców Krzysztof Kolumb, Vasco da Gama, Ferdynand Magellan. 6. Wymieniam skutki odkryć geograficznych dla rdzennych mieszkańców Ameryki i dla gospodarki Europy. 7. Przedstawiam etapy podboju państwa Azteków i Inków. 8. Wyjaśniam, kim byli korsarze. 9. Wiem, na czym polegała praca nakładcza i dlaczego ją wprowadzono. 10. Omawiam zmiany, jakie zaszły w handlu w wyniku odkryć geograficznych. 11. Przedstawiam zmiany w rolnictwie spowodowane wzrostem wymiany handlowej. 12. Wiem, jakie znaczenie miało wynalezienie druku dla rozwoju renesansowej sztuki. 13. Wskazuję podobieństwa i różnice pomiędzy sztuką średniowiecza i renesansu. 14. Podaję przykłady dzieł artystów epoki odrodzenia. 15. Wymieniam cechy charakterystyczne architektury renesansu. 16. Charakteryzuję humanizm jako nowy nurt w filozofii i kulturze. 17. Wymieniam przyczyny reformacji. 18. Prezentuję główne nurty ruchu reformacyjnego. 19. Charakteryzuję wyznania protestanckie: luteranizm, kalwinizm, anglikanizm. 20. Omawiam najważniejsze skutki reformacji. 21. Porównuję wnętrze zboru protestanckiego z wystrojem kościoła katolickiego. 22. Wymieniam zadania inkwizycji w walce z reformacją. 23. Wyjaśniam, w jakim celu sporządzono indeks ksiąg zakazanych. 24. Omawiam reformy wprowadzone w Kościele katolickim po soborze trydenckim. 25. Omawiam główne zasady działalności zakonu jezuitów. 26. Przedstawiam przyczyny i skutki wojny trzydziestoletniej. Znam daty:1488r., 1492r., 1498r., 1519-1521r., 1517r., 1534r., 1536r., 1555r., 1545r., Znam pojęcia historyczne: astrolabium, karawela, kompas, busola, konkwistador, kompania handlowa, praca nakładcza, manufaktura, kapitalizm, mecenas, renesans, odrodzenie humanizm, reformacja, symonia, odpust, nepotyzm, luteranizm, protestanci, kalwinizm, arianie, inkwizycja, indeks ksiąg zakazanych, jezuici, kalendarz gregoriański.

Wiem, kim byli: Henryk Żeglarz, Bartłomiej Diaz, Krzysztof Kolumb, Vasco da Gama, Ferdynand Magellan, Amerigo Vespucci, Ferdynand Cortez, Francisko Pizzaro, Mikołaj Kopernik, Leonardo da Vinci, Michał Anioł, Galileusz, Giordano Bruno, Jan Gutenberg, Erazm z Rotterdamu, Marcin Luter, Jan Kalwin, Henryk VIII, Grzegorz XIII. Rozdział V: Rzeczpospolita w XVI wieku. 1.Omawiam najważniejsze przywileje szlacheckie. 2. Charakteryzuję różnorodność stanu szlacheckiego. 3. Wymieniam trzy stany sejmujące. 4. Przedstawiam funkcjonowanie sejmu walnego. 5. Wyjaśniam zasady działalności ruchu egzekucyjnego. 6. Wymieniam przyczyny rozwoju folwarków pańszczyźnianych. 7. Znam produkty eksportowane z Polski w XV - XVII w. 8. Charakteryzuję pozycję gospodarczą Gdańska oraz jego mieszkańców w XVI XVII w. 9. Wskazuję na mapie państwa, w których na przełomie XV i XVI wieku władzę sprawowali Jagiellonowie. 10. Charakteryzuję sytuację międzynarodową Polski za panowania Zygmunta Starego. 11. Wyjaśniam przyczyny podpisania porozumienia jagiellońsko habsburskiego w Wiedniu. 12. Omawiam przyczyny i przebieg ostatniego konfliktu zbrojnego z zakonem krzyżackim. 13. Wiem jak przebiegał hołd pruski. 14. Przedstawiam przyczyny, przebieg i skutki wojny z Moskwą za panowania Zygmunta Starego. 15. Podaję przyczyny i skutki zawarcia unii w Lublinie. 16. Wymieniam postanowienia unii lubelskiej. 17. Uzasadniam, dlaczego XVI wiek w Polsce nazywa się złotym wiekiem. 18. Wymieniam przedstawicieli polskiego renesansu i omawiam ich największe osiągnięcia. 19. Omawiam rozwój szkolnictwa w czasach odrodzenia. 20. Omawiam cechy architektury renesansu na przykładzie zabytków w Polsce. 21. Charakteryzuję literaturę polskiego odrodzenia i jej znaczenie dla rozwoju języka polskiego. 22. Wskazuję renesansowe elementy krakowskiego Wawelu. 23. Wskazuję na mapie terytorialne rozmieszczenie wyznań w Rzeczypospolitej. 24. Wymieniam grupy społeczne, które na terenach Rzeczypospolitej przyjmowały luteranizm i kalwinizm. 25. Przedstawiam postanowienia ugody sandomierskiej i konfederacji warszawskiej. 26. Wiem, jaki wkład mieli arianie w rozwój nauki i szkolnictwa. 27. Omawiam przebieg kontrreformacji w Polsce. 28. Znam pierwszych królów elekcyjnych. 29. Omawiam główne założenia artykułów henrykowskich oraz dokumentu pacta conventa. 30. Potrafię wskazać na mapie: Inflanty, Połock, Psków, Smoleńsk. 31. Omawiam przebieg i skutki wojny polsko moskiewskiej o Inflanty. Znam daty: 1493r., 1514r., 1515r., 1525r., 1569r., 1572r., 1570r., 1573r., 1596r., 1602r., 1577r., 1582r. Znam pojęcia historyczne: szlachta, magnaci, szlachta średnia, szlachta zagrodowa, gołota, przywilej, senat, poseł, instrukcje poselskie, sejm walny, izba poselska, veto, kanclerz, podskarbi, hetman, ruch egzekucyjny, królewszczyzny, wojsko kwarciane, folwark pańszczyźniany, unia realna, unia personalna, bracia polscy, konfederacja, grekokatolicy, interreks, sejm konwokacyjny, sejm elekcyjny, sejm koronacyjny, artykuły henrykowskie, pacta conventa, piechota wybraniecka. Wiem, kim byli: Zygmunt Stary, Albrecht Hohenzollern, Zygmunt August, Bona, Mikołaj Kopernik, Maciej z Miechowa, Marcin Kromer, Jan Kochanowski, Mikołaj Rej, Szymon

Szymonowic, Andrzej Frycz Modrzewski, Jan Łaski, Piotr Skarga, Stanisław Hozjusz, Jakub Uchański, Henryk Walezy, Anna Jagiellonka, Stefan Batory, Jan Zamoyski. Rozdział VI: Wiek wojen. 1.Znam przyczyny wojny domowej w Anglii. 2. Podaję przyczyny konfliktu króla Karola I z parlamentem. 3. Charakteryzuję ustrój monarchii parlamentarnej. 4. Wymieniam działania kardynała Richelieu, które doprowadziły do stworzenia we Francji monarchii absolutnej. 5. Omawiam rządy absolutne na przykładzie panowania Ludwika XIV. 6. Wyjaśniam rolę Bastylii. 7. Podaję zasady funkcjonowania merkantylizmu. 8. Porównuję monarchię absolutną z monarchią parlamentarną. 9. Podaję osiągnięcia kultury i sztuki francuskiej za panowania Ludwika XIV. 10. Wskazuję pokrewieństwo Zygmunta III Wazy z Jagiellonami. 11. Podaję przyczynę konfliktu Zygmunta III ze szlachtą. 12. Wymieniam przyczyny i skutki wojen polsko szwedzkich. 13. Wskazuję na mapie tereny, na których toczyły się walki w czasie wojen polsko szwedzkich. 14. Wymieniam przyczyny wojen prowadzonych w 1 połowie XVII wieku z Rosją i Turcją. 15. Opisuję przebieg i skutki walk z Rosją. 16. Omawiam przebieg wojny z Turcja w 1 połowie XVII wieku. 17. Wskazuję na mapie Smoleńsk, Kłuszyn, Moskwa, Zaporoże, Cecora, Cedynia. 18. Omawiam pozycję społeczną i polityczną Kozaków zamieszkujących Zaporoże. 19. Wymieniam przyczyny powstania kozackiego. 20. Wskazuję na mapie zasięg powstania Chmielnickiego. 21. Omawiam rolę Tatarów w wojnie Kozaków z wojskami polskimi. 22. Przedstawiam skutki powstania Chmielnickiego. 23. Wymieniam przyczyny i skutki najazdu Szwedów na Polskę. 24. Wskazuję na mapie miejsca najważniejszych bitew potopu szwedzkiego. 25. Wiem jakie znaczenie miał atak Szwedów na klasztor jasnogórski dla przebiegu wojny polsko szwedzkiej. 26. Wymieniam przyczyny wojny w Turcją w 2 połowie XVII wieku. 27. Opisuję okoliczności elekcji Jana Sobieskiego. 28. Potrafię pokazać na mapie miejsca bitew w czasie wojny Polski z Turcją. 29. Przedstawiam przyczyny, przebieg i skutki odsieczy wiedeńskiej. 30. Wymieniam przyczyny kryzysu Rzeczypospolitej w 2 połowie XVII wieku. 31. Wymieniam cechy charakterystyczne baroku. 32. Wskazuję związek sztuki barokowej z kontrreformacja. 33. Charakteryzuję polską literaturę barokową. 34. Przedstawiam cechy charakterystyczne kultury sarmackiej. 35. Omawiam polską literaturę barokową. 36. Podaję cechy charakterystyczne sztuki barokowej w Polsce. 37. Opisuję typowy strój polskiej szlachty z XVII wieku. Znam daty:1649r., 1660r., 1679r., 1605r., 1627r., 1629r., 1610r., 1612r., 1620r., 1621r., 1648r., 1651r., 1654r., 1667r., 1686r., 1655r., 1656r., 1660r., 1673r., 1683r., 1699r., Znam pojęcia historyczne: gentry, purytanie, rojaliści, restauracja, monarchia absolutna, merkantylizm, rokosz, husaria, dymitriada, Dzikie Pola, Zaporoże, Kozacy, ataman, sicz, abdykacja, Święta Liga, liberum veto, barok, makaronizm, portret trumienny, sarmatyzm. Wiem, kim byli: Henryk VIII, Elżbieta I, Karol I, Oliver Cromwell, Karol II Stuart, Wilhelm Orański, Ludwik XIV, Armand Richelieu, Jean Baptiste Colbert, Molier, Zygmunt III Waza,

Mikołaj Zebrzydowski, Jan Karol Chodkiewicz, Stanisław Koniecpolski, Borys Godunow, Wasyl Szujski, Stanisław Żółkiewski, Władysław IV, Jan Kazimierz, Bohdan Chmielnicki, Tuhaj bej, Jeremi Wiśniowiecki, Karol Gustaw, Hieronim Radziwiłł, Augustyn Kordecki, Stefan Czarniecki, Jerzy Lubomirski, Michał Korybut Wiśniowiecki, Jan Sobieski, Jan Sebastian Bach, Jerzy Fryderyk Haendl, Antonio Vivaldi, Mikołaj Sęp Sarzyński, Jan Andrzej Morsztyn, Jan Chryzostom Pasek, Wacław Potocki. NACOBEZU HISTORIA KLASA III GIMNAZJUM Rozdział I: Europa i Polska w czasach oświecenia 1. Potrafię wymienić wynalazki, w dziedzinie nauki i techniki w XVIII wieku i ich twórców 2. Znam dwa główne kierunki filozofii w XVIII wieku 3. Wiem, czym różnił się deista od ateisty 4. Potrafię wymienić charakterystyczne cechy sztuki klasycznej 5. Potrafię scharakteryzować instytucje naukowe i kulturalne XVIII wieku 6. Potrafię wymienić reformy oświeceniowe, jakie zaszły w Rosji, Austrii i Prusach w XVIII wieku 7. Potrafię opisać politykę wewnętrzną i zagraniczną Wettinów 8. Znam przebieg wojny północnej 9. Znam pozytywne i negatywne skutki unii polsko saskiej 10. Potrafię wyjaśnić, dlaczego Stanisław Poniatowski został królem Rzeczpospolitej 11. Znam reformy wewnętrzne wprowadzone przez Stanisława Poniatowskiego 12. Wiem, jakie konsekwencje przyniosła konfederacja barska 13. Znam przyczyny i skutki I rozbioru Polski 14. Potrafię, na ilustracji rozpoznać obraz Jana Matejki Rejtan Upadek Polski 15. Potrafię, na mapie pokazać ziemie zabrane Rzeczpospolitej przez zaborców 16. Potrafię przedstawić zasługi Stanisława Poniatowskiego dla rozwoju polskiego oświecenia 17. Wiem, na czym polegały reformy w szkolnictwie w Rzeczpospolitej w XVIII wieku 18. Potrafię wskazać cechy stylu klasycystycznego, na przykładzie Łazienek Królewskich w Warszawie Znam daty: 1763r., 1701r., 1740r., 1756 1763r., 1697r., 1699r., 1700r., 1721r., 1733r., 1734r., 1736r., 1763r., 1764r., 1768r., 1772r., 1773r. Znam pojęcia historyczne: empiryzm, racjonalizm, deizm, ateizm, trójpodział władzy, maszyna parowa, masoneria, rokoko, klasycyzm, junkrzy, absolutyzm oświecony, pierwszy sługa państwa, koncert pięciu mocarstw, konfederacja, order Orła Białego, dysydenci, KEN, Collegium Nobilium, Operalnia, Wiem, kim byli: Izaak Newton, Karol Linneusz, Benjamin Franklin, John Lucke, Wolter, Denis Diderot, Karol Monteskiusz, Jean Rousseau, James Watta, Piotr I, Fryderyk Wilhelm I, Fryderyk II, Maria Teresa, Józef II, August II Mocny, Stanisław Leszczyński, August III, Stanisław August Poniatowski, Katarzyna II, Józef Puławski, Tadeusz Rejtan, Andrzej Zamoyski, Stanisław Staszic, Hugo Kołłątaj Rozdział II: Czas wielkich zmian 1. Potrafię wymienić przyczyny rewolucji amerykańskiej 2. Znam przebieg wojny o niepodległość Stanów Zjednoczonych 3. Potrafię pokazać, na mapie ważne miejsca bitew w walce o niepodległość USA 4. Znam twórców Deklaracji Niepodległości Stanów Zjednoczonych 5. Potrafię przedstawić sytuację Francji w czasach Ludwika XVI 6. Znam podział społeczeństwa francuskiego

7. Znam przyczyny wybuchu rewolucji we Francji 8. Potrafię wymienić reformy przeprowadzone przez Konstytuantę 9. Potrafię przedstawić przebieg wydarzeń Wielkiej Rewolucji Francuskiej 10. Wiem, dlaczego została obalona monarchia we Francji 11. Wiem, w jakich okolicznościach została we Francji wprowadzona republika 12. Wiem, z czego składał się Konwent Narodowy 13. Wiem, jak wyglądała we Francji dyktatura jakobinów 14. Potrafię porównać ustrój monarchii parlamentarnej z republiką 15. Znam skutki terroru rewolucyjnego we Francji 16. Wiem, dlaczego został stracony Ludwik XVI 17. Wiem, dlaczego udało się doprowadzić do obrad Sejmu Wielkiego 18. Znam stronnictwa Sejmu Wielkiego i ich krótkie programy naprawy państwa 19. Znam reformy podjęte podczas obrad Sejmu Wielkiego 20. Wiem, w jakich okolicznościach uchwalono Konstytucję 3 maja 21. Potrafię wyjaśnić znaczenie Konstytucji 3 maja 22. Potrafię opisać wojnę w obronie Konstytucji 3 maja 23. Znam przyczyny i skutki II rozbioru Polski 24. Potrafię pokazać, na mapie ziemie zabrane Rzeczpospolitej podczas II rozbioru Polski 25. Znam przyczyny i przebieg powstania kościuszkowskiego 26. Potrafię, na mapie pokazać ważne miejsca bitew powstania kościuszkowskiego 27. Znam głównych przywódców powstania kościuszkowskiego 28. Potrafię, na ilustracji rozpoznać obraz Jana Styka Panorama racławicka 29. Wiem, dlaczego został wydany uniwersał połaniecki 30. Potrafię wymienić przyczyny i następstwa klęski powstania kościuszkowskiego 31. Potrafię pokazać, na mapie ziemie zabrane Rzeczpospolitej podczas III rozbioru 32. Potrafię opisać, jaki podział władzy wprowadzała konstytucja amerykańska 33. Potrafię opisać jaki podział władzy wprowadzała konstytucja polska 34. Potrafię opisać jaki podział władzy wprowadzała konstytucja francuska 35. Znam podobieństwa i różnice między konstytucją amerykańską, francuską i Konstytucją 3 maja 36. Wiem, co znaczy termin konstytucja 37. Znam rolę Monteskiusza w wprowadzeniu trójpodziału władzy w państwach 38. Znam twórców konstytucji amerykańskiej, francuskiej i Konstytucji 3 maja 39. Wiem, czego dotyczyła czarna procesja Znam daty: 1765r., 1773r., 1774r., 1775r.,1776r., 1777r., 1781r., 1783r., 17 września 1787r., 5 maje 1789r,. 14 lipca 1789r., 3 września 1791r., 22 września 1792r., 21 stycznia 1793r., 1795r., 1788-1792r., 3 maja 1791r., 14 maja 1792r., 18 czerwca 1792r., 18 lipca 1792r., 1793r., 24 marca 1794r., 4 kwietnia 1794r., 7 maja 1794r., 6 czerwca 1794r., 10 października 1794r., 3stycznia 1795r., Znam pojęcia historyczne: ustawa stemplowa, bostońskie picie herbaty, Kongres Kontynentalny Armia Kontynentalna, stany, konstytucja federacja, stany generalne, konstytuanta, zgromadzenie narodowe, bastylie, gwardia narodowa, konwent narodowy, górale, bagno, żyrondyści, rojaliści, komitet ocalenia publicznego, trybunał rewolucyjny, dyrektoriat, przewrót, insurekcja naczelnik, order wirituti militari,kosynierzy, uniwersał połaniecki Wiem, kim byli: Jerzy Waszyngton, Tadeusz Kościuszko, Kazimierz Puławski, Thomas Jefferson, Benjamin Franklin, Ludwik XvI, Marie Fayette, Jean Marat, Maksymilian Rebespierre, Georges Danton, Pieere Brissot, Jan Dekert, Stanisław Małachowski, Kazimierz Sapieha, Jan Kiliński, Jakub Jasiński, Bartosz Głowacki, Stanisław August Poniatowski, Karol Monteskiusz

Rozdział III: Europa od Napoleona do Wiosny Ludów 1. Wiem, w jakich okolicznościach Napoleon objął władze we Francji 2. Potrafię wymienić reformę wewnętrzne Napoleona 3. Potrafię pokazać, na mapie miejsca ważnych bitew, które stoczył Napoleon z koalicją państw europejskich 4. Potrafię wymienić skutki wyprawy Wielkiej Armii na Moskwę 5. Potrafię przedstawić okoliczności utworzenia Legionów Polskich we Włoszech 6. Potrafię scharakteryzować ustrój panujący w Księstwie Warszawskim 7. Potrafię pokazać, na mapie ziemie z których utworzono Księstwo Warszawskie 8. Znam przyczyny upadku Księstwa Warszawskiego 9. Znam państwa, które odegrały znaczącą role podczas kongresu w Wiedniu 10. Potrafię przedstawić zmiany terytorialne w Europie, które dokonały się w wyniku obrad kongresu wiedeńskiego 11. Wiem, na czym polegały zasady restauracji legitymizmu i równowagi europejskiej 12. Wiem, kim byli karbonariusze i dekabryści 13. Wiem, czego dotyczył układ zwany Wielkim Przymierzem 14. Potrafię wymienić zakończone sukcesem rewolucje i powstania, które wybuchły w Europie po kongresie wiedeńskim 15. Znam przyczyny i skutki rewolucji przemysłowej 16. Potrafię wymienić wynalazki, które miały największy wpływ na rozwój przemysłu w X wieku 17. Potrafię scharakteryzować główne założenia liberalizmu, konserwatyzmu 18. Przedstawiam okoliczności powstania ruchu robotniczego 19. Znam założenia socjalizmu i komunizmu 20. Potrafię podać przyczyny wybuchu rewolucji i powstań narodowowyzwoleńczych w 1848 roku 21. Opisuję przebieg i skutki rewolucji we Francji, Austrii Włoszech, Węgrzech i państwach niemieckich 22. Znam przyczyny i skutki wojny krymskiej Znam daty: 1799r., 1804r., 1805r., 14 października 1806r., 1807r., 1812r., 1814r., 1797r., 19kwietnia 1809r., 1814r., 18 czerwca 1815r., 1825r., 1830r., 1848r., 1853r. Znam pojęcia historyczne: zamach stanu, konsul, plebiscyt, departamenty, prefekt, konkordat, hegemonia, blokada kontynentalna, legia, legiony, dekret grudniowy, kodeks Napoleona, tańczący kongres, legitymizm, restauracja, równowaga europejska, święte przymierze, rewolucja agrarna, industrializacja, kapitalizm, urbanizacja, proletariat, ideologia, czartyzm, socjalizm utopijny, wiosna ludów. Wiem, kim byli: Napoleon, Aleksander Pierwszy, Józef Wybicki, Jan Henryk Dąbrowski, Fryderyk August, Józef Poniatowski, Fryderyk Wilhelm Trzeci, Franciszek Pierwszy, Klemens Von Metternich, Charles Talleyrand, Fillippo Buonarroti, Karol X, Ludwik Filip Pierwszy, Mikołaj PI, Edmund Burke, Alexis De Tocqueville, Karol Marks, Fryderyk Englers, Ludwik Bonaparte, Franciszek Józef Pierwszy, Iwan Paskiewicz, Józef Bem, Lajos Kossuth, Karol Albert, Wiktor Emanuel Drugi, Giuseppe Mazzini, Rozdział IV: Ziemie polskie w pierwsze połowie XIX wieku 1.Potrafię pokazać, na mapie ziemie, które wchodziły w skład Królestwa Polskiego 2. Wiem, które tereny nazywano mianem ziem zabranych 3. Potrafię pokazać, na mapie terytorium Wielkiego Księstwa Poznańskiego, Rzeczpospolitej Krakowskiej i Galicji 4. Potrafię opisać ustrój Królestwa Polskiego 5. Wiem, jak rozwijał się obszar Królestwa Polskiego w dziedzinie gospodarki, kultury i oświaty

6. Wiem, kto i dlaczego napisał hymn Boże coś Polskę 7. Znam przyczyny, przebieg i skutki powstania listopadowego 8. Znam krótki życiorys Waleriana Łukasińskiego 9.Potrafię pokazać, na mapie ważne bitwy wojny polsko - rosyjskiej 10.Znam ważnych dowódców powstania listopadowego 11. Wiem, jaką rolę odgrywały kobiety podczas powstania listopadowego 12. Potrafię rozpoznać na ilustracji obraz Jana Rosena Bitwa pod Stoczkiem, oraz obrazy Wojciecha Kossaka Olsztynka Grochowska i Bitwa pod Ostrołęką 13. Znam przyczyny klęski wojsk polskich w wojnie z Rosją 14. Wiem, czym był statut organiczny 15. Potrafię wyjaśnić dlaczego rządy Iwana Paskiewicza nazywano nocą paskiewiczowską 16. Wiem, na czym polegała rusyfikacja i germanizacja 17. Potrafię scharakteryzować główne nurty oraz najważniejszych przedstawicieli Wielkiej Emigracji 18. Potrafię wyjaśnić główne założenia idei pracy organicznej 19. wiem, jak była rola emisariuszy 20. Potrafię podać przyczyny i skutki powstania Krakowskiego 21. Wiem, dlaczego Jakub Szela jest przedstawiany jako symbol zdrady narodowej 22. Wiem, dlaczego doszło do rabacji galicyjskiej 23. Wiem, jak rozwijała się wiosna ludów w Wielkopolsce i w Galicji 24. Potrafię wymienić Polaków którzy brali udział w europejskiej Wiośnie Ludów Znam daty: 1815r., 1828r., 1830r., 25 stycznia 1831r., 14 luty 1931r., 25 luty 1831r., maj 1831r., 8 września 1831r., 1832r., 1846r., 22 luty 1846r., 11 kwietnia 1848r., Znam pojęcia historyczne: ziemie zabrane, Kongresówka, romantyzm, kaliszanie, wolnomularstwo, statut organiczny, noc paskiewiczowską, cytadela, pawilon x, rusyfikacja, wielka emigracja, emisariusze, praca organiczna, rabacja, Wiem, kim byli: Jerzy Czartoryski Franciszek Drucki-Lubecki Aloizy Feliński, Stanisław Kostka Potocki, Walerian Łukasiński, Piotr Wysocki, Iwan Dybicz, Iwan Paskiewicz, Ignacy Prądzyński, Maciej Rybiński, Józef Chłopicki, Emilia Plater, Joachim Lelewel, Adam Jerzy Czartoryski, Juliusz Słowacki, Szymon Konarski, Hipolit Cegielski, Karol Marcinkowski, Jakub Szela, Józef Lompa, Ludwik Mierosławski,

Wymagania podstawowe i ponadpodstawowe z historii Klasa I Tematyka Co to jest historia? Prahistoria człowieka Tajemnice sprzed wieków Jak zbadano pochodzenie człowieka? Wymagania podstawowe Uczeń: - poprawnie posługuje się terminami: historia, źródło historyczne, archeologia, epoki historyczne, chronologia, nasza era, przed naszą erą, wiek, prahistoria - dokonuje prostej klasyfikacji źródeł historycznych - podaje przykłady źródeł pisanych i niepisanych - wymienia nazwy epok historycznych w kolejności chronologicznej: starożytność, średniowiecze, nowożytność, współczesność - określa wiek danego wydarzenia i umiejscawia je w odpowiedniej epoce historycznej - poprawnie posługuje się terminami: ewolucja, australopitek, homo habilis, homo erectus, homo neandertalensis, homo sapiens, paleolit, koczowniczy tryb życia - wymienia w kolejności etapy ewolucji człowieka - wskazuje na mapie kolebkę ludzkości - opisuje warunki życia ludzi w czasach prahistorycznych - podaje nazwy najważniejszych wynalazków człowieka z czasów prahistorycznych - wymienia sposoby krzesania ognia stosowane przez człowieka pierwotnego - przedstawia dokonania Karola Darwina - poprawnie posługuje się terminami: ewolucjonizm, antropologia - wymienia teorie dotyczące powstania człowieka - opisuje, czym zajmuje się antropolog - omawia sposoby ustalania wieku znalezisk Wymagania ponadpodstawowe Uczeń: - wyjaśnia, na czym polega praca historyka i archeologa - omawia rolę źródeł historycznych w procesie poznawania dziejów - wymienia stosowane w przeszłości sposoby mierzenia czasu - rozumie potrzebę tworzenia systemu datacji i posługiwania się nim - określa ramy chronologiczne epok historycznych - określa ramy chronologiczne kolejnych etapów ewolucji człowieka - podaje najistotniejsze cechy wyglądu różnych gatunków człowiekowatych i ich umiejętności - wskazuje na mapie kierunki i trasy ekspansji gatunku ludzkiego - omawia znaczenie tworzenia i praktycznego zastosowania narzędzi oraz opanowania umiejętności krzesania ognia dla rozwoju człowieka - wyjaśnia, na czym polegała zależność człowieka od przyrody - wymienia przyczyny powstania pierwszych dzieł sztuki praludzi - omawia teorię ewolucji Karola Darwina - wyjaśnia różnice między teorią kreacjonizmu a ewolucjonizmu - przedstawia znaczenie badań naukowych oraz wykorzystania różnych technologii dla poznania historii człowieka - prezentuje argumenty zwolenników

i przeciwników ewolucjonizmu Czas wielkich przemian - poprawnie posługuje się terminami: neolit, rewolucja neolityczna, osiadły tryb życia, osada, megalit, dolmen, epoka brązu, epoka żelaza - określa ramy chronologiczne rewolucji neolitycznej - opisuje życie codzienne ludzi przed rewolucją neolityczną - przedstawia zmiany, które zaszły w życiu człowieka w okresie neolitu - podaje nazwy metali wykorzystywanych przez praludzi do wytopu broni, narzędzi, ozdób - omawia sposób wytopu brązu i żelaza - wymienia rodzaje narzędzi i ozdób wytwarzanych w epoce brązu - przedstawia wpływ zmian klimatycznych na tryb życia człowieka pierwotnego - uzasadnia słuszność określenia rewolucja dla zmian, które zaszły w życiu człowieka w okresie neolitu - omawia tryb życia i zajęcia ludzi epoki neolitu - nazywa i lokalizuje na mapie pozostałości najstarszej znanej osady ludzkiej - charakteryzuje wygląd osad neolitycznych - wskazuje na mapie miejsce położenia najbardziej znanej budowli megalitycznej - opisuje wygląd i funkcje budowli megalitycznych - wyjaśnia, jakie zmiany nastąpiły w życiu człowieka dzięki opanowaniu umiejętności wytopu metali W kraju Sumerów Babilonia i Asyria - podaje ramy chronologiczne istnienia cywilizacji sumeryjskiej - poprawnie posługuje się terminami: cywilizacja, Żyzny Półksiężyc, Mezopotamia, system irygacyjny, Sumerowie, miastopaństwo, król-kapłan, zikkurat - lokalizuje na mapie Mezopotamię - omawia położenie geograficzne i warunki naturalne panujące w Mezopotamii - określa rolę rzek w starożytnej Mezopotamii - opisuje wygląd miast sumeryjskich - wymienia osiągnięcia Sumerów - zna wydarzenia związane z datami: ok. 2 tys. lat p.n.e., XVIII w. p.n.e., VII w. p.n.e., 612 r. p.n.e., VI w. p.n.e. - poprawnie posługuje się terminami: Babilon, Kodeks Hammurabiego, politeizm, Aszur, Niniwa, wiszące ogrody, rydwan - prezentuje najważniejsze fakty z historii Asyrii i Babilonii - przedstawia dokonania postaci: - charakteryzuje oddziaływanie warunków naturalnych na życie mieszkańców Mezopotamii - wyjaśnia, jaki wpływ na organizację pierwszych państw miało ich położenie geograficzne oraz warunki naturalne - przedstawia związek między budową i utrzymaniem sieci irygacyjnej a powstaniem pierwszych państw - omawia organizację państwa Sumerów - omawia organizację państwa babilońskiego - wyjaśnia znaczenie kodyfikacji prawa dla sprawnego funkcjonowania państwa - interpretuje zasadę oko za oko, ząb za ząb - ocenia starożytny system prawny - opisuje wygląd Babilonu za panowania Nabuchodonozora II

W Egipcie faraonów Piramidy, mumie i hieroglify Tajemnice sprzed wieków Jak dawniej badano zabytki starożytnego Egiptu? Hammurabiego, Nabuchodonozora II, Sargona II Wielkiego, Asurbanipala - lokalizuje na mapie państwo babilońskie i asyryjskie - omawia najważniejsze zasady prawne zapisane w Kodeksie Hammurabiego - wymienia rodzaje wojsk wschodzących w skład armii asyryjskiej - zna wydarzenia związane z datami: ok. 3 tys. lat p.n.e., XIII w. p.n.e., 31 r. p.n.e. - podaje ramy chronologiczne istnienia cywilizacji egipskiej - poprawnie posługuje się terminami: Egipt Górny, Egipt Dolny, faraon - przedstawia najważniejsze dokonania Ramzesa II - lokalizuje na mapie Egipt - omawia położenie geograficzne i warunki naturalne panujące w Egipcie - charakteryzuje strukturę społeczeństwa egipskiego - określa zakres władzy faraona - zna wydarzenia związane z datami: ok. 2500 r. p.n.e., 1313 r. p.n.e. - poprawnie posługuje się terminami: politeizm, mumia, mumifikacja, sarkofag, piramida, sfinks, hieroglify, Dolina Królów - wymienia imiona najważniejszych bogów egipskich - podaje nazwy najsłynniejszych piramid egipskich - przedstawia największe osiągnięcia cywilizacji egipskiej - zna wydarzenia związane z datami: 1798 r., 1922 r. - przedstawia dokonania postaci: Howarda Cartera, lorda Carnarvona, Tutenchamona - omawia system religijny starożytnej Babilonii - przedstawia osiągnięcia cywilizacji asyryjskiej - wymienia czynniki, które umożliwiły Asyryjczykom prowadzenie skutecznej polityki podbojów - wymienia rodzaje wojsk wchodzących w skład armii asyryjskiej - opisuje organizację armii asyryjskiej - wyjaśnia rolę Nilu w rozwoju cywilizacji egipskiej - uzasadnia słuszność określenia Egipt darem Nilu - omawia organizację państwa egipskiego - tłumaczy, jaką rolę odgrywały poszczególne warstwy społeczeństwa egipskiego - opisuje państwo egipskie za panowania Ramzesa II - prezentuje dzieje Egiptu w I tysiącleciu p.n.e. - wymienia cechy charakterystyczne wyglądu wybranych bogów egipskich - omawia rolę religii w życiu starożytnych Egipcjan - podaje przyczyny mumifikacji zwłok - opisuje etapy procesu mumifikacji - tłumaczy, czym były i jak budowano egipskie piramidy - określa system wartości starożytnych Egipcjan - ocenia wkład mieszkańców Egiptu w rozwój cywilizacji - wyjaśnia przeznaczenie Doliny Królów - określa okoliczności, w których doszło do rozpoczęcia badań archeologicznych w Egipcie - omawia okoliczności odkrycia grobowca Tutenchamona - opisuje wygląd grobowca Tutenchamona

Starożytny Izrael Indie i Chiny Od rysunków naskalnych do alfabetu - określa ramy chronologiczne istnienia państwa żydowskiego - poprawnie posługuje się terminami: Hebrajczycy, Kanaan, Palestyna, Jahwe, Juda, Izrael, niewola babilońska, prorok, Mesjasz, monoteizm, judaizm, dekalog, menora, Biblia, Tora, Arka Przymierza - przedstawia dokonania postaci: Abrahama, Mojżesza, Dawida, Salomona, Cyrusa II Wielkiego - lokalizuje na mapie Izrael - omawia położenie geograficzne i warunki naturalne Palestyny - określa różnice między religią Żydów a wierzeniami pozostałych cywilizacji starożytnych - określa czas powstania cywilizacji Indii i Chin - poprawnie posługuje się terminami: Harappa, Mohendżo Daro, cytadela, Ariowie, kasta, system kastowy, buddyzm, hinduizm, nirwana, Wielki Mur Chiński, terakotowa armia, humanitaryzm - przedstawia dokonania postaci: Buddy, Konfucjusza - lokalizuje na mapie Indie i Chiny - omawia położenie geograficzne oraz warunki naturalne cywilizacji indyjskiej i chińskiej - wymienia osiągnięcia cywilizacji indyjskiej i chińskiej - podaje daty powstania poszczególnych rodzajów pisma - poprawnie posługuje się terminami: piktogram, pismo klinowe, hieroglif, pismo demotyczne, papirus, alfabet, Fenicjanie - wymienia rodzaje pisma, którymi - wyjaśnia różnice między dawną a współczesną archeologią - opowiada, czego dotyczy tzw. klątwa Tutenchamona - ocenia postawę pierwszych badaczy dziejów Egiptu - wskazuje na mapie szlak wędrówki Izraelitów z Egiptu do Kanaan i omawia jej przebieg - opisuje okoliczności powstania państwa Izrael - omawia sytuację narodu żydowskiego po śmierci Salomona - przedstawia okoliczności upadku państwa żydowskiego - określa rolę proroków i Mesjasza w życiu Hebrajczyków - charakteryzuje system wierzeń Izraelitów - opisuje wygląd świątyni jerozolimskiej - ocenia rolę Biblii jako źródła historycznego - omawia pierwsze cywilizacje powstałe w dolinie Indusu - przedstawia zasady funkcjonowania społeczeństwa indyjskiego za rządów Ariów - określa system wartości wyznawców buddyzmu i hinduizmu - prezentuje zasięg terytorialny buddyzmu w przeszłości i współcześnie - opisuje organizację państwa chińskiego - wyjaśnia przyczyny budowy Wielkiego Muru Chińskiego - charakteryzuje system filozoficzny stworzony przez Konfucjusza - tłumaczy, dlaczego konfucjanizm stał się religią państwową - wymienia przyczyny powstania pisma - przedstawia historię pisma - omawia znaczenie powstania pisma dla rozwoju cywilizacji ludzkiej

Tajemnice sprzed wieków Jak odczytano pismo Egipcjan? Świat Hellenów Demokratyczne Ateny posługiwały się ludy starożytne - podaje nazwy materiałów piśmienniczych stosowanych w starożytności - określa rolę pisma w starożytności - opisuje znaczenie alfabetu stworzonego przez Fenicjan - zna wydarzenia związane z datami: 1799 r., 1824 r. - przedstawia dokonania Jeana Françisa Champolliona - poprawnie posługuje się terminami: hieroglif, pismo demotyczne, alfabet grecki, Kamień z Rosetty, kartusz - opisuje okoliczności odczytania egipskich hieroglifów - lokalizuje na mapie Grecję - omawia położenie geograficzne i warunki naturalne Grecji - określa ramy chronologiczne istnienia kultury minojskiej i mykeńskiej - poprawnie posługuje się terminami: Hellada, Hellenowie, kultura minojska, kultura mykeńska, polis, agora, kolonizacja, kolonia, metropolia - opisuje życie i zajęcia mieszkańców Grecji - wskazuje na mapie zasięg kolonizacji greckiej - wymienia czynniki jednoczące Greków - zna wydarzenia związane z datą 508 r. p.n.e. - przedstawia dokonania Peryklesa - poprawnie posługuje się terminami: Ateny, Attyka, demokracja, zgromadzenie ludowe (eklezja), demagog, strateg, ostracyzm, Akropol, agora, stoa - lokalizuje na mapie Ateny - charakteryzuje społeczeństwo Aten - wymienia nazwy organów władzy ateńskiej polis - opisuje życie codzienne i zajęcia - opisuje sposób produkcji papirusu - tłumaczy, na czym polega wyższość pisma alfabetycznego nad pismem obrazkowym - wyjaśnia znaczenie pisma dla cywilizacji współczesnej - podaje okoliczności odnalezienia Kamienia z Rosetty - opisuje, w jaki sposób odszyfrowano hieroglify egipskie - wyjaśnia zasady posługiwania się hieroglifami - wymienia cechy charakteryzujące rzetelnego badacza - wyjaśnia wpływ warunków naturalnych na życie i zajęcia Greków, a także na organizację państwowości greckiej - charakteryzuje kulturę minojską i mykeńską - opisuje wygląd greckiej polis - omawia sposób powstawania państw greckich - tłumaczy, jaką funkcję pełniła agora - wymienia przyczyny i skutki kolonizacji greckiej - przedstawia przebieg kolonizacji greckiej - prezentuje proces kształtowania się demokracji ateńskiej - wskazuje podobieństwa i różnice między demokrację ateńską a współczesną - ocenia dokonania Peryklesa i jego zasługi w rozwoju demokracji ateńskiej - wyjaśnia, jaką rolę w demokracji ateńskiej odgrywał ostracyzm - opisuje wygląd starożytnych Aten - określa, które warstwy społeczne w ateńskiej

Ateńczyków polis posiadały prawa polityczne, a które były ich pozbawione W starożytnej Sparcie - przedstawia dokonania Likurga - poprawnie posługuje się terminami: Sparta, Lakonia, heloci, periojkowie, geruzja (rada starszych), eforzy, zgromadzenie ludowe - lokalizuje na mapie Spartę - charakteryzuje społeczeństwo spartańskie - opisuje życie i zajęcia Spartan - omawia ustrój Sparty i zadania organów władzy w polis - przedstawia okoliczności upadku państwa spartańskiego - wyjaśnia znaczenie powiedzeń: z tarczą lub na tarczy, mówić lakonicznie - tłumaczy, na czym polegało wychowanie spartańskie - wyjaśnia, kto i dlaczego podlegał wychowaniu spartańskiemu - omawia współczesne znaczenie słowa spartański - omawia cechy charakterystyczne demokracji ateńskiej - określa rolę i zadania królów spartańskich - dokonuje oceny ustroju Sparty - tłumaczy, jaką pozycję w społeczeństwie spartańskim zajmowały kobiety - przedstawia związek między małą liczbą Spartan a ich sposobem wychowania i życia - ocenia reguły, którym podlegało życie Spartan - opisuje ustrój spartański i zasady jego funkcjonowania - wskazuje różnice między ustrojem Sparty i Aten - wymienia etapy wychowania spartańskiego Wojny perskie - zna wydarzenia związane z datami: VI w. p.n.e., 490 r. p.n.e., 480 r. p.n.e., 479 r. p.n.e. - przedstawia dokonania postaci: Dariusza, Kserksesa, Miltiadesa, Leonidasa i Temistoklesa - poprawnie posługuje się terminami: hoplita, hoplon, falanga, Persja, Nieśmiertelni, Maraton, Termopile, Salamina, Plateje, triera - lokalizuje na mapie Persję i Grecję - wymienia przyczyny wojen grecko-perskich - wskazuje na mapie trasy wypraw Persów przeciwko Grekom oraz miejsca najważniejszych bitew - opisuje taktykę walki stosowaną przez Greków - podaje podstawowe informacje dotyczące państwa perskiego - omawia wygląd i uzbrojenie greckiego hoplity - opisuje wygląd triery - przedstawia przebieg konfliktu grecko-perskiego - omawia dokonania greckich dowódców - wyjaśnia pochodzenie tradycji biegu maratońskiego - ocenia postawę wojowników spartańskich walczących pod Termopilami - tłumaczy, jakie czynniki zadecydowały o ostatecznym sukcesie Greków - wyjaśnia symboliczne znaczenie słów: Termopile, Przechodniu, powiedz Sparcie, że tu leżymy, wierni jej prawom - określa okoliczności wybuchu wojen greckoperskich