Formy prowadzenia działalności W związku z możliwością wyboru formy organizacyjno-prawnej w jakiej będziemy prowadzić działalność gospodarczą, pierwszą ważną decyzją, którą należy podjąć przy rejestracji działalności gospodarczej, jest wybór tej formy. Forma prawno-organizacyjna przedsiębiorstwa jest zatem ustanawiana w momencie jego zakładania. W trakcie funkcjonowania przedsiębiorstwo może zmienić swój status prawny. Działalność gospodarczą można prowadzić w następujących formach organizacyjno-prawnych: 1 pod własnym nazwiskiem jako indywidualną działalność gospodarczą (Przedsiębiorstwo indywidualne), 2 w formie spółki: a) cywilnej np. z innymi osobami fizycznymi b) spółki prawa handlowego: osobowej (spółka jawna, komandytowa, partnerska, komandytowo-akcyjna), kapitałowej (spółka z ograniczoną odpowiedzialnością i spółka akcyjna), 3 w innych formach np. spółdzielnie, stowarzyszenia, fundacje, 4 w formie przedsiębiorstwa państwowego. Ad. 1 Przedsiębiorstwo indywidualne - jest najprostszą formą przedsiębiorstw. Przedsiębiorstwo indywidualne powoływane jest do działalności gospodarczej na podstawie ustawy o swobodzie działalności gospodarczej oraz odpowiednich przepisów Kodeksu cywilnego Taka forma sprawdza się w przypadku małych biznesów rodzinnych. Stanowi część majątku właściciela. Nie ma osobowości prawnej. W nazwie musi zawierać imię i nazwisko właściciela. Zaletą są niskie koszty i prosta procedura założenia, proste metody zarządzania, możliwość wyboru prostych form rozliczenia z urzędem skarbowym. Natomiast wadą jest fakt, że za zobowiązania firmy właściciel odpowiada całym swoim majątkiem obecnym i majątkiem przyszłym. 1 / 7
Ad. 2 Spółki - są to umowne związki, co najmniej dwóch wspólników (mogą to być osoby prawne), działających dla osiągnięcia wspólnego celu gospodarczego, dzięki wniesionemu do spółki kapitałowi w formie pieniężnej lub niepieniężnej. Wyróżnia się spółki cywilne, których działalność normuje Kodeks cywilny oraz spółki prawa handlowego, których forma prawno organizacyjna jest oparta na Kodeksie spółek handlowych. Spółka cywilna powstaje w drodze umowy zawieranej pomiędzy wspólnikami, zobowiązuje wspólników do osiągnięcia wspólnego celu gospodarczego, majątek spółki cywilnej składa się z wkładów wnoszonych przez poszczególnych wspólników w postaci kapitału, środków trwałych (tzw. aportu rzeczowego) lub zapewnienia świadczenia jakiejś usługi, nie posiada osobowości prawnej, podmiotami prawa są wspólnicy, odpowiadający za zobowiązania spółki w sposób solidarny zarówno majątkiem spółki, jak i majątkiem indywidualnym. W przypadku, gdy przez dwa lata przychody przekraczają równowartość 400 tys. euro, spółka musi być wpisana do rejestru przedsiębiorców, tym samym przestaje być spółką cywilną, a zaczyna być spółką jawną. Spółki prawa handlowego dzielą się na: 1. spółki osobowe, które mogą być utworzone przez przynajmniej 2 wspólników, a jeśli po ich utworzeniu pozostanie w spółce tylko 1 wspólnik to spółka ulega rozwiązaniu; skład personalny spółki pozostaje stały; nie mają osobowości prawnej; wspólnicy sami prowadzą sprawy spółki i reprezentują ją na zewnątrz; 2. spółki kapitałowe, które mogą być utworzone przez 1 osobę ( z pewnymi wyjątkami - art. 301 par. 1 KSH) albo przez większą ilość osób; najważniejszy jest kapitał; skład personalny spółki ma charakter zmienny ze względu na przysługujące wspólnikom lub akcjonariuszom prawo do rozporządzania udziałem lub akcjami; są osobami prawnymi; działają poprzez powołane do tego organy zarządzające; wspólnicy akcjonariusze nie odpowiadają osobiście za zobowiązania spółki, która sama ponosi odpowiedzialność całym swoim majątkiem za swoją działalność. 2 / 7
Ad. 1 spółki osobowe: a) jawna, która należy do co najmniej dwóch osób, nie posiada osobowości prawnej, celem jej jest działalność zarobkowa. Wspólnicy odpowiadają za zobowiązania spółki całym swym majątkiem, a zyski są dzielone proporcjonalnie do wkładu pracy i kapitału. Wspólnicy zwykle sami zarządzają firmą. Spółka ta zarezerwowana jest dla przedsiębiorców większych rozmiarów, o przychodach rocznych powyżej 400 tys. Euro. Umowa spółki powinna być zawarta na piśmie pod rygorem nieważności. Firma spółki jawnej powinna zawierać nazwiska lub firmy (nazwy) wszystkich wspólników albo nazwisko albo firmę (nazwę) jednego albo kilku wspólników oraz dodatkowe oznaczenie spółka jawna. b) partnerska, jest spółką osobową utworzoną przez wspólników- partnerów, którzy chcą pracować na własny rachunek pod znakiem firmy. Partnerami mogą być: adwokaci, aptekarze, architekci, księgowi, biegli rewidenci, brokerzy ubezpieczeniowi, notariusze, położne, radcy prawni, rzecznicy patentowi, tłumacze przysięgli, doradcy podatkowi, lekarze, stomatolodzy, weterynarze, pielęgniarki. Za swoją pracę pobierają honoraria indywidualne, z których cześć przekazują na utrzymanie spółki. Umowa spółki powinna być zawarta w formie aktu notarialnego. Nie posiada osobowości prawnej. c) komandytowa, jest spółka osobową, w której za zobowiązania spółki odpowiada w sposób nieograniczony co najmniej jeden wspólnik komplementariusz, a jeden wspólnik komandytariusz, odpowiada w sposób ograniczony, co do wysokości sumy komandytowej, jaką się ustala. Wpływ na bieżące funkcjonowanie firmy i prawo do jej reprezentowania ma jedynie komplementariusz. Spółka powstaje przez zawarcie umowy w formie aktu notarialnego i wpisanie do rejestru przedsiębiorców. d) komandytowo-akcyjna to spółka w której jeden ze wspólników jest akcjonariuszem spółki, posiada jej akcje. Kapitał zakładowy powinien wynosić co najmniej 50 tys. zł. W uchwale Naczelny Sąd Administracyjny z 16 stycznia 2012 r. stwierdził, że dochód wspólnika będącego akcjonariuszem w spółce komandytowo-akcyjnej podlega opodatkowaniu dopiero w przypadku otrzymania przez tego akcjonariusza dywidendy wypłaconej na podstawie uchwały walnego zgromadzenia o podziale zysku. Uchwala ta stwarza możliwość przesunięcia w czasie zapłaty podatku dochodowego, a tym samym możliwość optymalizacji podatkowej prowadzonej działalności gospodarczej. Jest to szczególny rodzajem spółki, który łączy w sobie zalety podatkowe spółek osobowych (unikanie podwójnego opodatkowania dochodów) i spółek kapitałowych (możliwość odroczenia płacenia podatku dochodowego aż do czasu, kiedy wspólnicy zdecydują się wypłacić dywidendę). 3 / 7
Ad. 2 spółki kapitałowe: a) akcyjna: posiada osobowości prawną, akcjonariusze wnoszą kapitał otrzymując akcje, które mogą być notowanie na giełdzie, posiadacze akcji mają prawo do udziału w zyskach (dywidendy) i decydowania o losach spółki na walnym zgromadzeniu akcjonariuszy, za bieżącą działalność spółki odpowiada jej zarząd, a decyzje strategiczne podejmuje rada nadzorcza oraz wlane zgromadzenie. Jest zawierana w formie aktu notarialnego, organami spółki są: zarząd, rada nadzorcza, walne zgromadzenie akcjonariuszy, jako jedyna jest zobowiązana do publicznego udostępnienia informacji na temat wyników swej działalności. Jest to forma zarezerwowana dla dużych firm. b) z ograniczoną odpowiedzialnością: posiada osobowość prawną, właściciele odpowiadają za zobowiązania spółki tylko do wysokości wniesionych wkładów (pieniężnych lub rzeczowych), forma bardziej bezpieczniejsza niż spółka jawna. Sp. z o.o. musi być wpisana do rejestru sądowego, umowa spółki jest zawierana w formie aktu notarialnego, organami władzy spółki są: zarząd, rada nadzorcza oraz zgromadzenie wspólników, wspólnicy muszą wnieś udziały w wysokości 100% wartości w momencie podpisania umowy, spółka z o.o. jest wybierana najczęściej jako forma prawno - organizacyjna działalności gospodarczej o szerszym zakresie. Podstawowe cechy spółek przedstawia poniższa tabela RODZAJ SPÓŁKI RÓŻNICE MIĘDZY SPÓŁKAMI Forma zawarcia Zalety Wady Jawna na piśmie pod rygorem nieważności nie wymaga dużych nakładów finansowych, łatwość utworzenia, duża swoboda kształtowania postanowień umow każdy wspólnik odpowiada za zobowiązania całym swoim majątkiem odpowiedzialność solidarna, niezależnie o 4 / 7
Partnerska każdy wspólnik ponosi odpowiedzialność tylko za własne działania i zaniedbania, ograniczenie odpowiedzialnośc możliwość ujawnienia w nazwie firmy nazwiska jednego tylko wspólnika jednoznaczne określenie profilu spółki w nazwie brak określonych wymagań kapitałowych mogą ją założyć tylko osoby posiadające uprawnienia do wykonywania tzw. wolnego zawodu konieczność sporządzenia umowy w postaci aktu notarialnego Komandytowa prawo prowadzenia spraw i reprezentowania spółki na zewnątrz ma tylko komplementariusz, ograniczenie odpow Brak określonych wymagań odnośnie sumy komandytowej odpowiedzialność osobista komplementariusza za zobowiązania spółki, odpowiedzialność do wysokości wniesio konieczność sporządzenia umowy w postaci aktu notarialnego, rachunkowość może być prowadzona wyłącznie na Komandytowo-Akcyjna akcjonariusz nie odpowiada za zobowiązania spółki, istnieje więc możliwość pozyskiwania kapitału na rozwój spó minimalny kapitał 50 000 zł., wysokie koszty utworzenia i funkcjonowania, odpowiedzialność osobista komplemen Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością Odpowiedzialność wspólników do wniesionego majątku do spółki, wyłączenie odpowiedzialności wspólnika za zo możliwość pokrycia udziału w kapitale aportem rzeczowym (maszyny, urządzenia) minimalny kapitał 5 000 zł wysokie koszty utrzymania i funkcjonowania, obowiązek prowadzenia pełnej księgowoś Akcyjna akcjonariusze nie odpowiadają za zobowiązani spółki, ryzykują jedynie wkładami jakie wnieśli, łatwość kumulacji brak odpowiedzialności akcjonariuszy za zobowiązania spółki, łatwe sprawdzenie wiarygodności spółki przez potencjalnych kontrahentów (jawność danych finansowych spółki) min. kapitał 100 000 zł. bardzo duże koszty obsługi prawnej, obowiązek prowadzenia pełnej księgowości, drogi, s Spółka cywilna pisemna lub ustna łatwo otworzyć i prowadzić, nie prowadzi się ksiąg rachunkowych, możliwe wszystkie formy opodatkowania w zależności od działalności, duża swoboda kształtowania postanowień umowy spółki za jej zobowiązania wspólnicy są odpowiedzialni solidarnie całym majątkiem osobistym, konieczność rejestrowania się każdego wspólnika osobno i 5 / 7
Ad. 3 Spółdzielnie - dobrowolne zrzeszenie, które w interesie swoich członków prowadzi działalność gospodarczą. Jest dobrowolnym i samorządnym zrzeszeniem nieograniczonej liczby osób, posiadającym własne fundusze. Członkowie spółdzielni prowadzą wspólną działalność gospodarczą we własnym zakresie. Jedną z podstawowych cech spółdzielni jest prowadzenie działalności kulturalno oświatowej. Powstanie spółdzielni możliwe jest wtedy, gdy 10 osób fizycznych lub trzy osoby prawne wyrażą wolę założenia spółdzielni, następnie uchwalą statut i dokonają wyboru organów spółdzielni. Utworzenie spółdzielni wymaga uchwalenia statutu przez członków-założycieli oraz zapisu w rejestrze sądowym. Spółdzielnia, po wpisaniu jej do rejestru spółdzielni nabywa osobowość prawną. Organami spółdzielni są: walne zgromadzenie spółdzielni, rada nadzorcza spółdzielni, zarząd spółdzielni. Spółdzielnie różnią się od spółek: zmiennością składu osobowego, głównymi celami działania którym jest przede wszystkim zaspokojenie potrzeb członków spółdzielni, każdy członek spółdzielni ma jednakowe prawo głosu, bez względu na liczbę posiadanych udziałów. Podstawą prawną działania spółdzielni jest ustawa z dnia 16 września 1982 r. Prawo spółdzielcze. Stowarzyszenia - podstawą prawną ich funkcjonowania jest ustawa z dnia 7 kwietnia 1989 Prawo o stowarzyszeniach (Dz. U. z 2001 r. Nr 79, poz. 855 tekst jednolity z póź. zm.). Główne cechy stowarzyszenia określa art. 2 powyższej ustawy, zgodnie z którym stowarzyszenie jest dobrowolnym, samorządnym, trwałym zrzeszeniem o celach niezarobkowych. Stowarzyszenie samodzielnie określa swoje cele, programy działania i struktury organizacyjne oraz uchwala akty wewnętrzne dotyczące jego działalności. Stowarzyszenie opiera swoją działalność na pracy społecznej członków, a do prowadzenia swych spraw może zatrudniać pracowników. Zgodnie z art. Art. 8 ust. 1 Prawa o stowarzyszeniach, stowarzyszenie podlega obowiązkowemu wpisowi do Krajowego Rejestru Sądowego i z chwilą uprawomocnienia się postanowienia o wpisie uzyskuje osobowość prawną oraz może rozpocząć prowadzenie działalności. Źródłem pozyskiwania środków na działalność stowarzyszenia mogą być: składki członkowskie wpłacane przez członków stowarzyszenia, dotacje pochodzące od osób fizycznych, firm i organizacji popierających cele stowarzyszenia, dochody z prowadzonej działalności gospodarczej o ile prowadzenie tej działalności jest przewidziane w statucie, darowizny, spadki i zapisy. 6 / 7
Fundacje - podstawą prawną działania fundacji jest ustawa z dnia 6 kwietnia 1984 roku o fundacjach (Dz. U. 1991, Nr 46, poz. 203 z późn. zm.). Fundacja może być ustanowiona dla realizacji zgodnych z interesami Rzeczypospolitej Polskiej celów społecznie lub gospodarczo użytecznych, w szczególności takich, jak: ochrona zdrowia, rozwój gospodarki i nauki, oświata i wychowanie, kultura i sztuka, opieka i pomoc społeczna, ochrona środowiska oraz opieka nad zabytkami. Fundację mogą ustanowić osoby fizyczne niezależnie od ich obywatelstwa i miejsca zamieszkania, bądź osoby prawne mające siedzibę w Polsce lub za granicą. Oświadczenie woli o ustanowieniu fundacji powinno być złożone w formie aktu notarialnego. Fundacja uzyskuje osobowość prawną z chwilą wpisania do Krajowego Rejestru Sądowego. Działalność fundacji opiera się na ustawie oraz na statucie, który ustala fundator. Działalnością fundacji kieruje jej zarząd, który również reprezentuje fundację na zewnątrz. Dla prowadzenia działalności gospodarczej fundacja musi zgodnie z art. 5 ust. 5 ustawy przeznaczyć środki majątkowe o wartości nie mniejszej niż 1 000 zł. Fundacja prowadząca działalność gospodarczą staje się przedsiębiorcą co wiąże się ze zwiększeniem obowiązków (np. coroczne sprawozdania do KRS) wynikających z przepisów prawa. Spełnienie takich obowiązków jest często związane z kosztami, które musi ponieść fundacja (np. koszty opłat w KRS). Ad. 4 Przedsiębiorstwa państwowe są podmiotem gospodarczym, w którym dojmującą rolę sprawuje Skarb Państwa. Uaktualniono: 30.06.2015 7 / 7