KRYSTYNA HOFFMANN*, BOŻENA MECHLA**, BEATA BILINIEWICZ", ANDRZEJ PIĄTKOWSKI**, JÓZEF HOFFMANN* * Wydział Chemiczny, Intytut Technologii Nieorganicznej i Nawozów Mineralnych Politechniki Wrocławkiej, ** Zakład Porcelany Stołowej Karolina" Sp. z o.o. Efekty wprowadzenia technologii New Bonę China w Zakładach Porcelany Stołowej KAROLINA" Sp. z o.o.!- - -- - -i- -, - -! ':z: 4~: : zych toowanych w przemyśle ceramie!.: ::, :jjącyffi wyroby użytkowe. Jej główna złi:';;; ~3oy:"32rva, kremowa bałwa i prześwieca - ność. Wdrażając technologię Zakład Porce r S :rłowej Karolina" Sp. z o.o, podziewa ię korzyści ekonomicznych poprzez zwięiczrt ac:1yme~t:i produkowanych wyrobów órz cci: cer kowych klientów. Produkcję cerarr :: 5 : :~ : : w 20C. roku " : : racowe liii ppjbzj^fwar p^p 3"fe/br.c"--. T ' -'-- c-:u:: : : =".:::,::;-;": ;r r cznych toowanych w ^c"~3iogi;. ' --^-ic:" - Snefit front ibtrodueln*} New Bonę CMrt hnołogy In Karolina tabte porcelatn compan r: llbchr. 18 :'; * :;^ r.:? crarńfc KdSfry :" :*::.:" G- ;j,;!ng houehold good, New Bonę China' dłtin- : "atureittcreamycolourandtranlucenie. Frorri the implementation of thi technotocy ;-: Crc/na Table Porcelain Company Lłd expec > :cr;c benefił by expanding tt produc;.: i~. : i:".'.*=.c= : ;:ri.g new cutoroeł? NBC era nieś rroduetson wa tartetf n; 2CC". M ±: t :r:- tij ; :;- eritional technology and the fiew Bonę Crti/ra; :; are preented. The reut of łabo ~ ; ceramie bodłeś ued In Ihe corwer? ~ 81 '' :V;^/ fti ''li^^iir 6 WSTĘP Wyroby ceramiczne ze względu na cenne właściwości fizyczne i chemiczne znajdują w dalzym ciągu powzechne zatoowanie w wielu dziedzinach gopodarki i w życiu codziennym. Wyroby porcelanowe należą do najbardziej wartościowych produktów ceramicznych. Porcelanąnazywamy wyrób zkliwiony, o ilnie pieczonym czerepie, charakteryzujący ię minimalnąnaiąkliwością(poniżej 0,2% ma.), przeświecalnością dla cienkich wartw (do grubości 2,5 ), dużą wytrzymałością mechaniczną i niką przewodnością elektryczną. Dla wyrobów porcelanowych wymagana jet ponadto nika porowatość, odporność na zmiany temperatury, odporność na czynniki chemiczne i nieprzepuzczalność dla gazów. Charakterytyczne właściwości porcelana nabywa w natęptwie zjawik fizykochemicznych zachodzących podcza wypalania i piekania may porcelanowej. Za ojczyznę porcelany uznaje ię Chiny. Wytwarzano ją tam już w pierwzej połowie VII wieku, za czaów dynatii Tang i uprawniono jej produkcję w epoce dynatii Sung i Ming. W Europie dopiero w 1709 roku alchemik Auguta Mocnego Saa, J.F. Bóttger przedtawił kład may porcelanowej. Efektem tych prac było uruchomienie w 1710 roku produkcji porcelany, w znanych do dziiaj zakładach w Miśni (Meien, Niemcy). Zakłady w Jaworzynie Śląkiej (aktualna nazwa - Zakłady Porcelany Stołowej Karolina" Sp. z o.o.) itnieją od 1860 roku. Zotały założone przez Auguta Rappilbera, pod firmą Porzelanfabrik Kónigzelt". Zlokalizowanie fabryki w Jaworzynie Śląkiej podyktowane było blikością kopalń węgla w okręgu wałbrzykim, możliwościąjego dogodnego tranportu kolejąoraz złożami kaolinu w Jarozowie. Porzelanfabrik Kónigzelt" w 1900 roku przytąpiła do Związku Fabryk Porcelany w Berlinie, a w 1905 roku, w obronie przed konkurencją, połączyła ię z fabrykąhulchnera z Selb w Bawarii. Na początku XX wieku znaczenie fabryki miało już zaięg przekraczający granice Niemiec, a najwiękzym importerem wyrobów były USA. Po II wojnie światowej, uruchomiono w Jaworzynie produkcję porcelany, już w Pańtwowej Fabryce Porcelany, używając jednak jezcze niemieckiej nazwy Kónigzelt". Od 1954 roku funkcjonuje nazwa Zakłady Porcelany Stołowej Karolina. Przez wiele lat trwała modernizacja i rozbudowa zakładu, podcza której wprowadzano nowe technologie oraz wymieniono niemal cały park mazynowy. Rocznie produkuje ię aktualnie około 5000 ton porcelany, z czego ekport tanowi decydujący czynnik rozwoju firmy. 16 Szkło i Ceramika
Technologia New Bonę China (NBC) Proce technologiczny otrzymywania porcelany toowany w Zakładach Porcelany Stołowej Karolina" Sp. z o.o. w dużym uogólnieniu obejmuje natępujące etapy: magazynowanie i przetwarzanie wtępne urowców, przygotowanie ma ceramicznych (platycznej, odlewniczej i lejnej) oraz zkliwa do produkcji granulatu, przygotowanie zaczynu i form gipowych, formowanie wyrobów (półautomatyczne i automatyczne formowanie ma platycznych, formowanie przy użyciu ma lejnych, odlewanie ciśnieniowe oraz izotatyczne), uzenie półfabrykatów, zkliwienie, wypalanie, ortowanie, magazynowanie półfabrykatów, zdobienie (malowanie i nadruki), wypalanie dekoracji, ortowanie i pakowanie wyrobów. Dla rozzerzenia oferowanego do przedaży aortymentu wyrobów, ze względów marketingowych i wyjścia do klienta z nowym i ciekawym wyrobem, w Zakładach Porcelany Stołowej Karolina" Sp. z o.o. wdrożono pierwząw Polce, nową technologię -New Bonę China. Metoda polega na toowaniu w produkcji pecjalnej may porcelanowej, w której obok tradycyjnych komponentów jak kaolinit oraz kaleń toowana jet pecjalna mączka kotna, tanowiąca nawet do 50% ma. zetawu urowcowego. Otrzymywana jet z dokładnie oczyzczonych z części organicznych kości zwierzęcych, które poddaje ię popieleniu w temperaturze rzędu 1000 C, co pozwala uzykać w produkcie głównie hydrokyapatyt, a dodatkowo powoduje uunięcie pozotałości kładników organicznych. Dodatek hydrokyapatytu w maie urowcowej oddziałuje jako topnik a także czynnik zwiękzający wytrzymałość mechanicznączerepu. Produkty uzykiwane tą metodą odznaczająię ponadto dużąprzeświecalnościąi wyjątkową białością. Niedogodnością technologii wykorzytującej technikę NBC jet konieczność realizacji proceu wypalania w bardzo wąkim zakreie temperatur. Odchylenie o 15-20 C temperatury piekania może powodować komplikacje w potaci nadtapiania czy też deformacji wyrobów [1-3]. ZPS Karolina" zakupuje od niemieckiej firmy KPCL gotowy granulat, zawierający mączkę kotną, który bezpośrednio toowany jet do formowania techniką praowania. Z zakupionego granulatu przygotowuje ię maę lejną i platyczną. Maę lejną przygotowuje ię w intalacji ZPS Karolina", maę platyczną przygotowuje podwykonawca, Fabryka Porcelany Kiąż" Sp. z o.o., która jet przediębiortwem należącym do ZPS Karolina". W kład granulatu toowanego w technologii New Bonę China touje ię, w odpowiednio dobranych i ściśle kontrolowanych proporcjach, SiO 2, AI 2 O 3, TiO 2, Fe 2 O 3, MgO, CaO, Na 2 O, K 2 O [4,5]. Ryunek 1 przedtawia chemat przygotowania may lejnej NBC. ISttDWlbraeyfrie! Odpady plyiiiw*<- Granulat Woda Upłynniacz Y f~ [Miezadto l i Pompa wteracyjna Sito wibracyjne [ ł Zbiorniki l -1 Odlewanie] > [Odpady taie] Ry. 1 Fabryka Porcelany Kiąż" Maa lejna przygotowywana jet na podtawie porządzonej intrukcji, która podaje ilość kładników w założeniu do 1 Mg granulatu. Najpierw do zbiornika zadawana jet woda w odpowiedniej ilości i uruchomione miezadła, natępnie roztwór uprzednio przygotowanego (rozpuzczonego w ciepłej wodzie) upłynniacza Giofix. Po zaypaniu połowy porcji granulatu zotaje dodany, uprzednio przygotowany, upłynniacz Formiil D, a natępnie pozotała ilość granulatu. Miezanie may trwa ok. 16 godzin, po tym czaie pobiera ię próbkę may do analizy w laboratorium (gętość may, lepkość). Po uzykaniu pożądanych parametrów maa zotaje przepompowana do zbiornika roboczego przez ito wibracyjne ze talową iatką 900 oczek/cm 2. Maę do odlewania pobiera ię po 8 godzinach miezania i odpowietrzania w zbiorniku roboczym. Odpad lejny zawracany jet do zbiornika przez ito wibracyjne z iatką 250 oczek/cm 2, odpad tały lejny zbierany jet w oznaczonych zbiornikach i zawracany do produkcji FP Kiąż" Sp. z o.o. Maa platyczna dotarczana jet do ZPS Karolina" Sp. z o.o. z FP Kiąż" Sp. z o.o., w której przygotowywana jet maa poprzez wymiezanie zadanej ilości granulatu w nadmiarze wody. Natępnie gętwa podawana jet na pray filtracyjne w celu odwodnienia, pozotała część proceu jet podobna jak przy produkcji porcelany tołowej. Maa NBC ma zmieniony kolor poprzez dodanie do niej organicznego barwnika, który po wypale nie pozotawia śladu, a jedynie łuży do odróżnienia rodzaju ma. Zbierany odpad zawracany jet do proceu w przypadku porcelany tołowej jak i wyrobów z may NBC. Dodatek odpadów porcelany Szkło i Ceramika 17
NBC do may porcelany tołowej działałby w niej jako niekontrolowany dodatek topnika i prowadził do deformacji [3,6]. Z powodzeniem touje ię jedynie odpad bikwitowy NBC jako dodatek do may porcelany tołowej w ilości ok. 1,5% ma. Wypalanie wyrobów NBC NBC wypalana jet na bikwit podobnie jak porcelana tołowa w temperaturze ok. 950 C w piecu tunelowym. Naiąkliwość wyrobów bikwitowych wynoi 20-^21% ma. Wyroby bikwitowe po rozładunku układane ą na wozach tranportowych. Wizualnie podobne ą do wyrobów bikwitowych porcelany tołowej i dlatego wyroby NBC barwione ą organicznym barwnikiem, dla uniknięcia pomyłek przy wypale [3,7]. Wypalanie na otro prowadzi ię w piecu komorowym dotoowanym do wypalania NBC. Cza wypalania wynoi od 16 do 18 godzin, dodatkowo potrzebne ą dwie godziny; jedna na zataczanie trzonów do pieca i jedna na ich wytaczanie. Wyroby wypalane ą na wozach kombinowanych. Talerze wypalane ą w ołonach karborundowych, pozotały aortyment na regałach, w temperaturze 1230-^1250 C, w warunkach utleniających, o zawartości O 2 w palinach wynozącej 6^-7%obj. Prowadzenie wypału w atmoferze utleniającej pozwala na uzykanie właściwego odcienia NBC, czyli kremowego. Podcza wypalania w atmoferze redukcyjnej tworzywo wypala ię na biało. Szkliwienie wyrobów Szkliwo przywożone jet z niemieckiej firmy do zakładu w tonowych zbiornikach. Szkliwo zotaje zlane do miezadła grzebieniatego, gdzie jet miezane i lekko podgrzane. Szkliwo, którego gętość wynoi ok. 1,45 g/cm, puzczane jet do zbiornika i dotarczane do tanowika zkliwienia. Zlane do wanny zkliwierkiej zkliwo jet przez cały cza miezane i podgrzewane grzałką oraz w razie konieczności rozrzedzane, na podtawie pomiaru wykonywanego aerometrem, wodą do gętości 1,35 g/cm 2. Szkliwo NBC produkowane jet również według włanej technologii. Przygotowywane jet w operacji realizowanej w młynie kulowym, a gętość otrzymanego zkliwa wynoi 1,45 g/cm 2. Szkliwo przygotowywane w zakładzie touje ię do zkliwienia wyrobów praowanych z may granulowanej i wyrobów formowanych z may platycznej. Pozotały aortyment wyrobów pokrywa ię zkliwem importowanym. Zużywa ię 70% zkliwa włanej produkcji i 30% zkliwa prowadzanego. Wyroby bikwitowe po odkurzeniu dmuchawą i eliminacji wadliwych ztuk zkliwione ą metodą ręczną poprzez zanurzenie, a natępnie kierowanie do wypału w wyokich temperaturach na otro". Analityka badawcza Proce technologiczny kontrolowany jet poprzez laboratoryjne analizowanie zeregu parametrów fizykochemicznych. Realizację technologii NBC ocenia ię poprzez wykonywanie natępujących : kładu ziarnowego oraz (BN-80/671 4-1 9 Surowce mineralne. Kwarc; PN-71/C-04501 Analiza itowa. Wytyczne wykonywania), kładu chemicznego zawartości wody (BN-71/6714-16, Ceramika. Metody badań. Oznaczanie wilgotności), jakości otrzymywanych produktów porcelanowych (BN-70/701 1-20 Ceramika. Metody badań. Badanie na obecność muzki i wytopów w urowcach ceramicznych, BN-85/7011-11, Ceramika. Metody badań. Oznaczanie kurczliwości urowców i ma ceramicznych), właściwości mechanicznych (BN-83/701 1-22, Ceramika. Metody badań. Pomiar wytrzymałości na zginanie), właściwości poiw gipowych (BN-64/7011-09 Surowce ceramiczne. Pobieranie i przygotowywanie średnich próbek laboratoryjnych; PN-80/B- 04360, Spoiwa gipowe. Metody badań. Oznaczenie cech fizycznych). Przeiew (odiew) w metodzie analizy uziarnienia na ucho, czyli maę części materiału o ziarnach więkzych (mniejzych) od oczek danego ita oblicza ię z wzoru: m gdzie: m l - maa odiewu (przeiewu), m - maa próbki. Przeiew metodą na mokro określa ię w taki poób, że waży ię 100 ml zawieiny w celu oznaczenia jej gętości i zawartości may uchej w próbce. Zawieinę przeiewa ię przez ito i pozotałość poddaje uzeniu, a natępnie waży. Wynik podaje ię po przeliczeniu, korzytając z wzoru: Y =^.100%, m w którym: m od - maa wyuzonego odiewu, m - maa uchej ubtancji zawartej w 100 ml zawieiny. Oznaczenie wilgotności oblicza ię na podtawie wagowego oznaczenia may próbki wilgotnej i pozotałości po odparowaniu wody: gdzie: m m - maa próbki wilgotna, m - maa próbki wyuzonej. Badanie kurczliwości polega na nanieieniu znaku (linia prota) na przygotowanej próbce urowca lub may i zmierzeniu jej długości. Próbkę poddaje ię odpowiednio uzeniu lub wypałowi i mierzy długość 18 Szkło i Ceramika
znaku. podawane ąprocentowo po zatoowaniu wzoru: ' w którym: l pl - długość nanieionego znaku w tanie platycznym, 4 - długość znaku po wyuzeniu. Naiąkliwość oznacza ię na podtawie doświadczenia z wzorcową beleczką, którą poddaje ię wypałowi na bikwit, natępnie waży i moczy w wodzie przez okre dwóch godzin. Po tym czaie beleczkę ponownie ię waży. Wynik podaje ię po przeliczeniu, korzytając z wzoru: m w którym: m - maa próbki po namoczeniu, m - maa próbki uchej. Oznaczanie zybkości nabierania czerepu polega na pomiarach grubości ścianki czerepu wytwarzanego przez odwodnienie may lejnej w formie gipowej odnieionej do jednotki czau. Oznaczanie wkaźnika lepkości oznacza ię za pomocą wikozymetru wypływowego. Pomiar polega na określaniu czau wypływu z wikozymetru 100 ml badanego płynu. Wkaźnik lepkości oblicza ię z ilorazu średniego czau wypływu zawieiny do czau wypływu wody detylowanej (W,). Bada ię również analogicznie wkaźnik lepkości po 10-minutowym czaie odtawania zawieiny (W 10 ). Wkaźnik tikotropii wyznacza ię z różnicy lepkości dla pomiaru lepkości po 10 minutowym odtawaniu próbki pomniejzonej o wartość lepkości z pomiaru bezpośredniego. Pomiar wytrzymałości na zginanie glin, kaolinów i ma ceramicznych wykonuje ię poprzez oznaczenie obciążenia punktowego potrzebnego do złamania beleczek urowych lub wypalonych, utawionych na dwóch pryzmatach (przy punktowym podparciu). Wytrzymałość, wyrażająca tounek nizczącego beleczkę momentu zginającego do wkaźnika wytrzymałości przekroju beleczki w miejcu złamania, wyraża ię zależnością: 3PL 0,097, w której: P - iła złamania beleczki, L - odległość pomiędzy podporami, b - zerokość beleczki, h - wyokość beleczki. badań laboratoryjnych W tabeli 1 zetawiono charakterytykę fizykochemiczną podtawowych czytych urowców kaolinitowych toowanych w ZPS Karolina" w technologii NBC. Tabela 1. Zetawienie wyników laboratoryjnych podtawowych parametrów dla najczęściej toowanych w produkcji kaolinów Oznaczenie Pozotałość na icie 0,06 Wytrzymałość na zginanie ph Skurczliwość uzenia Skurczliwość wypału % ma. g 9,1 0,07 18,8 5,0 6,4 18,6 Rodzaj kaolinu 7,6 0,06 30,7 23,0 5,2 4,2 10,1 0,01 26,1 26,0 7,6 5,5 18,3 6,8 0,01 19,6 23,0 8,2 6,0 Tabela 2. badań laboratoryjnych may lejnej do produkcji porcelany tołowej Gętość Pomiar bezpośredni Pomiar po 15 min. ph uformowanych wyrobów Grubość ścianki po 5 min. Grubość ścianki po 10 min. Grubość ścianki po 20 min. Skurczliwość uzenia Skurczliwość wypału na bikwit Skurczliwość wypału na otro" Naiąkliwość Wytrzymałość na zginanie po uzeniu Wytrzymałość na zginanie bikwitu g/cm 3 % ma. 1,801-1,812 140-147 186-204 7,9-8,0 19,5-19,6 39,8^*1,0 2,3-2,5 3,3-3,4 4,8-5,4 2,2-2,7 3,0-3,2 11,1-11,3 18,2-19,4 23,4-24,9 80,1-88,3 badań kaolinów zawierają ię w granicach ich przydatności do produkcji porcelany tołowej [2,4]. Przy obliczeniach kładu roboczego may wykonuje ię wprawdzie przeliczenia związane z zawartością wody, lecz jej ilość ważna jet również podcza dokonywania amego zakupu urowca. urowca powinna być jak najmniejza: im więcej wody zawiera urowiec, tym jet ciężzy. W przypadku wyników badań określonych w tabeli 1, wilgotność kaolinów była zgodna z normami i nie przekraczała poziomu dla ich przydatności technologicznej. W tabeli 2 zetawiono wyniki dokonanych dla przygotowanej do produkcji may lejnej do produkcji porcelany tołowej. W tabeli 3 przedtawiono wyniki badań laboratoryjnych may lejnej NBC. wykonanych badań ma lejnych, zamiezczonych w tabeli 2 i 3, pełniają wymagane kryteria, co pozwala na dopuzczenie ich do produkcji porcelany tołowej. Lepkość oznaczona przy wykorzytaniu kubka Forda, wilgotność i grubość utworzonej ścianki ą parametrami, których wartość jet różna w zależności od Szkło i Ceramika 19
przeznaczenia may dla danego urządzenia formierkiego. Jednak wartości te nie odbiegają od iebie w znaczący poób. Ekperymenty z maą lejną o więkzej gętości, dłużzym czaie wypływu z kubka Forda i mniejzej zawartości wody, nie zotały przeprowadzone gdyż próbka przygotowana z may o tych parametrach uległa pęknięciu na etapie wypalania na bikwit. y pozotałych ma kwalifikująje do przekazania do produkcji. y fizykochemiczne toowanych do produkcji typowych ma platycznych do produkcji porcelany tołowej oraz may platycznej NBC zetawiono w tabelach 4 i 5. Tabela 3. badań laboratoryjnych may lejnej NBC Gętość Pomiar bezpośredni Pomiar po 15 min. ph uformowanych wyrobów Grubość ścianki po 5 min. Grubość ścianki po 10 min. Grubość ścianki po 20 min. Skurczliwość uzenia Skurczliwość wypału na bikwit Skurczliwość wypału na otro" Naiąkł iwość Wytrzymałość na zginanie po uzeniu Wytrzymałość na zginanie bikwitu g/cm 3 % ma. 1,680-1,748 49-72 51-81 7,2-7,4 19,8-20,3 41,0-42,2 3,2-3,6 4,2-4,8 6,0-7,5 1,0-1,9 5,4-5,5 14,0-14,1 18,2-18,3 19,5-24,5 155,3-156,4 Tabela 4. badań laboratoryjnych may platycznej do produkcji porcelany tołowej Wytrzymałość na zginanie po uzeniu Wytrzymałość na zginanie bikwitu Skurczliwość uzenia Skurczliwość wypału na bikwit Skurczliwość wypału na otro" Naiąkliwość % ma % ma. 22,3-22,6 23,7-24,5 60,7-62,0 39,8^1,0 5,0-5,2 5,0 13,0-13,2 18,6-18,8 Tabela 5. badań laboratoryjnych may platycznej NBC Wytrzymałość na zginanie po uzeniu Skurczliwość uzenia Skurczliwość wypału na bikwit Skurczliwość wypału na otro" % ma 4,0 8,0 12,0 May platyczne, o parametrach zamiezczonych w tabeli 4 i 5, pełniają tawiane wymagania technologiczne i zotały dopuzczone do produkcji. Próbki ma pobierane były z tego amego urządzenia formierkiego, lecz różnych partii ma. Zbieżność wyników świadczy o zdolności do uzykiwania powtarzalności parametrów w proceie technologicznym. Próbka wykonana z may platycznej NBC przeznaczona na badanie wytrzymałości po wypale na bikwit uległa znizczeniu. Pozotałe parametry may ą dopuzczalne. Tabela 6. badań laboratoryjnych may granulowanej do produkcji porcelany tołowej Gętość naypowa zapraowanego wyrobu Wytrzymałość na zginanie po zapraowaniu Skurczliwość wypału g/dm 3 % ma. 823-871 2,1-2,4 11,6-14,2 11,2-12,1 Tabela 7. badań laboratoryjnych may przeznaczonej na granulat do produkcji porcelany tołowej Gętość g/cm 3 % ma. 1,579-1,590 40,0-40,1 29,0-30,0 W tabeli 6 i 7 przedtawiono wyniki pomiarów may granulowanej do produkcji porcelany tołowej oraz przeznaczonej na granulat. Pomimo że maa granulowana wykazująca ię wyżzą gętością naypową, uzykała mniejzą wytrzymałość na zginanie po zapraowaniu, wzytkie uzykane wyniki ma ą prawidłowe i zgodne z wymogami produkcyjnymi. May przeznaczone na granulat, o parametrach zamiezczonych w tabeli 6 i 7, pełniają wymagane kryteria, zotały dopuzczone do produkcji granulatu. Na etapie produkcyjnym wytępująjezcze poradycznie problemy z uzykaniem wyrobów dobrej jakości. Do najitotniejzych wad wyrobów należą: mucha" w maie formierkiej (maę tą produkuje ię z odpadów i jet zanieczyzczona), opa" (regularnie rozmiezczone na powierzchni wyrobu pęcherze powietrza w zkliwie) na wyrobach formowanych przez praowanie z may granulowanej, takich jak: talerze płytkie 26,5 w faonie Catel" i talerze głębokie 23,5 w tym amym faonie, 20 Szkło i Ceramika
pęknięcia wyrobów po wypale bikwitowym na wyrobach produkowanych z may platycznej, ą to: alaterki, podki, talerze deerowe, pęknięcia wyrobów formowanych przez odlewanie, takich jak: wazy, imbryki, czajniki. Wady te będą uuwane w trakcie dalzej produkcji, nie ą one jednak częte i nie wpływają zaadniczo na kozty wytwarzania. Podumowanie Zakład Porcelany Stołowej Karolina" Sp. z o.o. wdrażając dodatkową technologię zwiękzył zaób oferowanych wyrobów i tym amym pozykał nową grupę klientów. Wprowadzając nową technologię Zakład, oprócz korzyści ekonomicznych, unowocześnił i zmodernizował park mazynowy. Moc produkcyjna pieców do wypalania porcelany białej, w kali mieiąca wynoi aktualnie około 400 ton. 80-90% wyprodukowanych wyrobów jet ekportowane, pozotała część przedawana w kraju. Do wypalania NBC na otro przytoowany jet jeden piec komorowy. W kali mieiąca uzykuje ię ok. 15 ton tej porcelany. Proporcje przedaży NBC ą odwrotnie ukierunkowane rynkowo, niż w przypadku porcelany tołowej. Więkzość wyprodukowanych wyrobów porcelany kremowej przedawana jet w kraju. Ze względu na więkze kozty produkcji porcelana NBC jet drożza od porcelany białej. Pomimo wyokiej ceny, wzbudza w kraju duże zaintereowanie. Za granicązaintereowanie kontrahentów jet niżze, być może powodowane ceną wyrobów NBC. Cena porcelany kremowej jet o ok. 40% wyżza od ceny oferowanej porcelany białej. Wprowadzenie nowej technologii ma znaczenie nie tylko dla modernizacji zakładu, ale również znaczenie marketingowe, które w ogólnym rozrachunku przekłada ię na efekty ekonomiczne uzykiwane przez zakład. Zakład Porcelany Stołowej Sp. z o.o. uzykał Certyfikat Buine Centre Club, Złotą Statuetkę Lidera Polkiego Przemyłu za rok 2001. Za efektywne zarządzanie i dobre wyniki ekonomiczne Karolina" otrzymała za 2002 rok Diament do Złotej Statuetki Lidera Polkiego Bizneu. W 2002 r. Komitet Integracji Europejkiej i Buine Centre Club przyznał Zakładowi Medal Europejki za Membrany i Stemple" oraz drugi Medal Europejki za Faon Kana" LITERATURA [1] A. J. Awgutinik: Ceramika, Arkady, Warzawa, 1980. [2] B. Fli, A. Wyzyńka: Zary technologii ceramiki, Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne, Warzawa, 1991. [3] M. Kordek: Technologia ceramiki, Cz.1. Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne. Warzawa, 1974. [4] A. Bolewki, M. Budkiewicz, P. Wyzomirki: Surowce ceramiczne, Wydawnictwo Geologiczne, Warzawa, 1991. [5] R. Pampuch, K. Haberko, M. Kordek: Nauka o proceach ceramicznych, PWN, Warzawa, 1992. [6] D. Kleinrok, M. Kordek: Technologia ceramiki, Cz.3, Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne, Warzawa, 1978. [7] K. F. Oczoś: Kztałtowanie ceramicznych materiałów technicznych, Oficyna Wydawnicza Politechniki Rzezowkiej, Rzezów, 1996. Szanowni Pańtwo Zaprazamy do prenumeraty czaopima Szkło i Ceramika" na 2005 rok. Prenumerata roczna (6 numerów) wynoi 90,00 zł. Wpłat na prenumeratę można dokonywać na ogólnie dotępnych blankietach w Urzędach Pocztowych (przekazy pieniężne) lub Bankach (polecenie przelewu), przekazując środki na adre: Wydawnictwo SIGMA-NOT Spółka z o.o. Zakład Kolportażu: Warzawa, kr. poczt. 1004 konto: BPH PBKS.A. Oddział w Warzawie PL Gen. HalleraB 53 1060 0076 0000 4282 1000 0012 Na blankiecie wpłaty należy podać nazwę czaopima Szkło i Ceramika", liczbę zamawianych egzemplarzy oraz włany adre. Zamówienia przyjmuje również Zakład Kolportażu tel. (022) 840-35-89, 840-30-86, 840-59-49 e-mail: kolportaz@igma-not.pl Redakcja IV Sympozjum POLACY RAZEM" - Wilno 2004 W dniach 21-24 października 2004 r. w domu Kultury Polkiej w Wilnie odbędzie ię kolejne ympozjum z cyklu POLACY RAZEM", organizowane - jak zwykle przez FSNT * NOT (wpólnie z innymi intytucjami), pn. Polka myśl techniczna w Unii Europejkiej". Sympozja takie organizowane były dotychcza już 3 razy w latach: 1996, 1999 i 2000. Spełniają one ogromną rolę w integracji inżynierów polkiego pochodzenia, pracujących i miezkających w innych krajach, zwłazcza europejkich. Tegoroczne Sympozjum odbędzie ię na Litwie w Domu Kultury Polkiej w Wilnie. Organizatorami ą: Związek Inżynierów i Techników Budowlanych i Sanitarnych w Wilnie, Dom Kultury Polkiej w Wilnie oraz Federacja Stowarzyzeń Naukowo-Technicznych NOT. W programie m.in.: * Referaty: - Polka myśl naukowo-techniczna na Litwie" - Wkład Polaków w europejką cywilizację techniczną" * Wytąpienie prof. Longina Patuiaka, marzałka Senatu RP * Wytąpienia gości * Wytępy lokalnych zepołów artytycznych * Ciekawy program turytyczny, m.in. zwiedzanie Wilna i okolic. Patronat medialny: Kurier Wileńki, Magazyn Wileńki, Przegląd Techniczny. Szkło i Ceramika 21