SGGW Koło Naukowe Leśników Sekcja Entomologiczna Mateusz Jacek Dworakowski, Piotr Dug Sukcesja chrząszczy nekrofilnych Czyli drugie życie kurczaka
Wstęp Chrząszcze nekrofilne- najliczniej reprezentują: Histeridae, Staphylinidae, Leiodidae, Nitidulidae Rola w ekosystemie: - przyspieszają tempo rozkładu zwłok - ograniczają liczbę larw muchówek Stopień związana z martwą materią: - Nekrofagi - Saprofagi - Drapieżniki - Gatunki towarzyszące
Dlaczego ten temat Co dzieje się na zwłokach? Jak szybko znikają? Co przylatuje? Czy gatunki zmieniają się? Zainteresowanie metodami datowania zwłok
Wiek zwłok Metody określenia Wiek stadiów preimaginalnychczas zasiedlania przez larwy (wielkość i waga larw przy znanej temperaturze oraz ich preferencjach troficznych)
Wiek zwłok Metody określenia Czas jaki minął od śmierci do zasiedlenia przez stwierdzony zespól gatunków na podstawie modelu sukcesji
Cele pracy 1 2 3 4 Określenie czasu rozkładu zwłok Oznaczenie gatunków zasiedlających padlinę Porównanie zgrupowań owadów w czasie rozkładu zwłok Wyznaczenie zespołu gatunków charakterystycznego dla czasu rozkładu
Teren badań Puszcza Białowieska, wieś Białowieża Polana śródleśna 200 m od zabudowy 200 m od młodnika Teren półotwarty Temperatury średnie dni 26*C, nocy 19*C
Metoda zbioru danych Zbiór przebiegał w dniach 22-30 VIII.2008 Ciało kurczaka położone bezpośrednio na ściółkę Zabezpieczone siatką przed porwaniem przez drapieżne ssaki Zbiór wa razy w ciągu doby Sortowanie materiału Oznaczanie
Obiekt badań?
Metody analizy wyników wskaźnik dominacji D, D = ni/n gdzie: ni - liczebność i - tego gatunku w zgrupowaniu, N liczebność zgrupowania, superdominanty > 30,00 %, dominanty 5,01 30,00 %, subdominanty 1,01 5,00 % i akcydenty 1,00 %. Analiza skupień
Odławiane gatunki Rodzina Gatunek Osobników Histeridae Hister unicolor Linnaeus, 1758 16 Histeridae Margarinotus neglectus (Germar, 1813) 7 Histeridae Margarinotus striola succicola (Thomson, 1862) 23 Histeridae Margarinotus ventralis (Marseul, 1854) 4 Histeridae Saprinus aeneus (Fabricius, 1775) 13 Histeridae Saprinus planiusculus Motschulsky, 1849 2 Histeridae Saprinus semistriatus (Scriba, 1790) 171 Silphidae Necrodes littoralis (Linnaeus, 1758) 11 Silphidae Nicrophorus humator Olivier, 1790 1 Silphidae Nicrophorus vespilloides Herbst, 1783 1 Silphidae Silpha sinuata Fabricius, 1775 47 Silphidae Silpha thoracica Linnaeus, 1758 2
Liczebność poszczególnych gatunków 180 171 160 140 H. unicolor M. neglectus M. striola succicola osobników 120 100 80 60 40 20 0 16 7 23 4 13 11 2 Gatunek 47 1 1 2 M. ventralis S. aeneus S. planiusculus S. semistriatus N. littoralis N. humator N. vespilloides S. sinuata S. thoracica
II dzień rano
II dzień wieczór
III dzień rano
IV dzień rano
IV dzień wieczór
V dzień wieczór
VI dzień wieczór
VII dzień wieczór
VIII dzień wieczór
Łowność w poszczególnych dniach 120 111 100 82 osobników 80 60 40 20 0 0 9 30 61 5 0 dzień 1 dzień 2 dzień 3 dzień 4 dzień 5 dzień 6 dzień 7 dzień 8
Liczba gatunków w kolejnych dniach 12 10 8 6 4 2 0 11 9 8 4 2 0 0 1 gatunków dzień 1 dzień 2 dzień 3 dzień 4 dzień 5 dzień 6 dzień 7 dzień 8
Obecność gatunków w poszczególnych dniach Dzień Dzień Dzień Dzień Dzień Dzień Dzień Dzień pierwszy drugi trzeci czwarty piąty szósty siódmy ósmy H. unicolor M. neglectus M. striola succicola M. ventralis S. aeneus S. planiusculus S. semistriatus N. littoralis N. humator N. vespilloides S. sinuata S. thoracica
120 Podobieństwo zgrupowań Diagram drzewa, metoda Warda odległość euklidesowa 100 80 Odległość wiąz. 60 40 20 I 0 Dzień siódmy Dzień piąty Dzień ósmy Dzień drugi Dzień szósty Dzień czwarty Dzień trzeci Dzień pierwszy
120 Podobieństwo zgrupowań Diagram drzewa, metoda Warda odległość euklidesowa 100 Odległość wiąz. 80 60 40 II 20 0 Dzień siódmy Dzień piąty Dzień ósmy Dzień drugi Dzień szósty Dzień czwarty Dzień trzeci Dzień pierwszy
Liczebność w zgrupowaniach 21 284 Zgrupowanie I Zgrupowanie II
Gatunki w zgrupowaniach 3 12 Zgrupowanie 1 Zgrupowanie 2
Dominacja w zgrupowaniu I 5% 29% 66% H. unicolor S. planiusculus S. semistriatus
Dominacja w zgrupowaniu II 4,60% 1,40% 3,90% 2,50% 0,40% 0,70% 0,45% 0,40% 5,30% 8,10% 56% 16,50% S. semistriatus S. sinuata M. striola succicola H. unicolor S. aeneus N. littoralis M. neglectus M. ventralis S. thoracica S. planiusculus N. humator N. vespilloides
Obecność gatunków w poszczególnych dniach Dzień Dzień Dzień Dzień Dzień Dzień Dzień Dzień pierwszy drugi trzeci czwarty piąty szósty siódmy ósmy H. unicolor M. neglectus M. striola succicola M. ventralis S. aeneus S. planiusculus S. semistriatus N. littoralis N. humator N. vespilloides S. sinuata S. thoracica
Wnioski W całym okresie rozkładu zwłok dominantem w zgrupowaniu chrząszczy nekrofilnych był Saprinus semisculus. Istnieją gatunki chrząszczy nekrofilnych specyficzne dla środkowego stadium rozkładu zwłok. Są to: S. thoracica, N. vespilloides, N. humator, N. litoralis, H. unicolor oraz M. neglectus. Wraz ze stopniem rozkładu zwłok rośnie liczba osobników i gatunków chrząszczy nekrofilnych je odwiedzających. Liczba ta maleje w końcowym etapie rozkładu. W sezonie letnim, w warunkach klimatycznych niżu Polski dekompozycja zwłok kurczaka o masie 1,6 kg następuje w przeciągu 8 dni, przyczym najintensywniejszy rozkład zwłok ma miemiejsce na przełomie 5 i 6 dnia. Stopień dominacji poszczególnych gatunków chrząszczy nekrofilnych zmienia się wraz ze stopniem rozkładu zwłok.
Literatura Benecke M. 2003, Owady w służbie Temidy. Świat Nauki 8: 56-65 Gupta A., Setia P., Forensic Entomology Past, Present and Future, Aggrawal s Internet Journal of Forensic Medicine and Toxicology 5 (1) (2004) 50-53; Kaczorowska E., Pieśniak D., Szczerkowska Z., Entomologiczne metody określania czasu śmierci, Archiwum medycyny sądowej i kryminologii Nr 4/2002; Kasprzak K., Niedbała W. 1981. Wskaźniki biocenotyczne stosowane przy porządkowaniu i analizie danych w badaniach ilościowych. W: Metody stosowane w zoologii gleby, red. Górny M., Grűm L. s. 397-409, Warszawa, PWN. Mazur S. 1981. Histeridae - Gliniki (Insecta Coleoptera). Fauna Polski. PAN, Inst. Zoologii. 9: 1-206. Mroczkowski M. 1949: Uwagi o pojawianiu się gatunków z rodzaju Nicrophorus. Pol Pismo ent, 19: 196-199 Piotrowski F. 1990. Zarys entomologii parazytologicznej, PWN, 1-301 Kocarek P., 2001: Nekrobionti chmyz v ucasti na dekompozicnich procesach. Disertacni prace. Olomouc 1-95. Trojan P., 1981: Cele i założenia badań zoocenologicznych osiedla Białołeka Dworska w Warszawie. Fragm.. Faunist., 26, 1: 9-15.
Dziękuję za uwagę