mld EUR Biuro Analiz i Programowania Warszawa, 28 grudnia 2015 r. Handel zagraniczny towarami rolno-spożywczymi w trzech kwartałach 2015 r. Od akcesji Polski do Unii Europejskiej obroty towarami rolno-spożywczymi sukcesywnie rosną 1. Trend wzrostowy utrzymał się również w 2015 r. We wrześniu 2015 r. wartość eksportu przekroczyła 17,3 mld euro i była o 8% wyższa niż rok wcześniej. Import ukształtował się na poziomie 11,6 mld euro, o 4% wyższym niż w analogicznym okresie roku poprzedniego. Dodatnie saldo wymiany produktami rolno-spożywczymi wzrosło do 5,8 mld euro, z 5,0 mld euro w tym samym okresie 2014 r. 25,0 20,0 15,0 10,0 5,0 0,0 5,2 4,0 4,4 3,6 0,5 0,8 Handel zagraniczny produktami rolno-spożywczymi w latach 2003-2015 7,1 1,7 5,4 8,5 6,4 10,1 2,1 2,0 8,1 11,7 11,5 1,4 10,3 2,2 9,3 13,5 10,9 15,2 2,6 2,6 12,6 17,9 4,3 20,4 21,9 15,1 14,3 13,6 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 I-IX 2014 Eksport Import Saldo 6,1 6,7 16,1 5,0 11,1 17,3 11,6 5,8 I-IX 2015 Źródło: opracowanie ARR na podstawie danych Ministerstwa Finansów, za 2015 r. - dane wstępne. 1 Dynamika zmian eksportu i importu w ujęciu wartościowym prezentowana w niniejszym opracowaniu dotyczy wartości wyrażonej w euro.
Eksport W okresie trzech kwartałów 2015 r. eksport wielu grup towarów rolno- -spożywczych był większy niż w analogicznym okresie 2014 r. Znaczący wzrost odnotowano zwłaszcza w eksporcie mięsa czerwonego (o 11% zarówno w przypadku wolumenu, jak i wartości) 2, mięsa drobiowego (odpowiednio o 14% i 16%) 3, a także ziarna zbóż oraz tytoniu i wyrobów tytoniowych (w obu przypadkach ilościowo i wartościowo po około 25%). Przy nieznacznym wzroście wolumenu (o 0,4%) wartość eksportu drobiu żywego zwiększyła się o 5%. Wolumen i wartość eksportu piwa wzrosły odpowiednio o 17% i 23%, wyrobów cukierniczych o 10% i 12%, a ryb i ich przetworów o 8% i 4%. Dynamika wzrostu wartości eksportu przetworów zbożowo-mącznych była dwukrotnie większa niż dynamika wzrostu wolumenu (19% wobec 10%), zaś wartości eksportu kawy, herbaty i kakao ponad czterokrotnie większa (22% wobec 5%). Zwiększyła się również wartość eksportu wyrobów spirytusowych, jednak dynamika wzrostu była dwukrotnie mniejsza niż wzrost wolumenu eksportu tych produktów (10% wobec 20%). Wzrost wolumenu i wartości eksportu dotyczył również m.in.: ryżu (odpowiednio o 67% i 54%), skrobi i inuliny (o 53% i 33%), melasy (o 45% i 35%) oraz nasion roślin oleistych (o 32% i 40%). Zmniejszenie wolumenu i wartości eksportu w odniesieniu do trzech kwartałów 2014 r. odnotowano szczególnie w przypadku owoców (odpowiednio o 13% i 6%) 4 i warzyw (o 4% i 2%) 5, a także win, wermutów i szampanów (o 35% i 32%), żywca z wyłączeniem drobiu (o 14% i 13%) oraz ziemniaków (o 35% i 9%) 6. W analizowanym okresie zmalały również wolumen i wartość eksportu tłuszczów zwierzęcych (o 2% i 21%) oraz cukru (o 6% i 15%). Mimo większego wolumenu znacząco obniżyła się wartość eksportu przetworów mleczarskich (o 17%) 7, a w mniejszym stopniu soków owocowych i warzywnych (o 6%) oraz makuchów (o 5%). Przy nieznacznym wzroście wolumenu eksportu (o 0,5%) spadła również wartość eksportu tłuszczów roślinnych (o 1%). 2 Łącznie z podrobami i przetworami. 3 Łącznie z podrobami. 4 W tym orzechów, łącznie z przetworami. 5 W tym grzybów, łącznie z przetworami. 6 Łącznie z przetworami. 7 Bez kazeiny. 2 / 8
W analizowanym okresie nastąpiło zmniejszenie wolumenu eksportu produktów paszowych 8 o 2%, przy jednoczesnym wzroście wartości ich eksportu o 6%. Tak jak przed rokiem, również w okresie od stycznia do września 2015 r. w strukturze towarowej polskiego eksportu rolno-spożywczego największy udział miały: żywiec, mięso i jego przetwory (łącznie z drobiowymi), ziarno zbóż i przetwory zbożowe, tytoń i wyroby tytoniowe, cukier i wyroby cukiernicze, produkty mleczarskie. Wymienione grupy towarowe stanowiły 57% wartości ogółu eksportu rolno-spożywczego. W wyniku znacznego zwiększenia eksportu zarówno ziarna zbóż, jak i przetworów zbożowo-mącznych udział produktów zbożowych w wartości polskiego eksportu rolno-spożywczego wzrósł do 13% (z 11% w okresie trzech kwartałów 2014 r.). W mniejszym stopniu zwiększył się udział wywozu żywca, mięsa i jego przetworów łącznie z drobiem i tłuszczami zwierzęcymi (z 19% do 20%). Zwiększył się również udział tytoniu i wyrobów tytoniowych (z 9% do 10%) oraz alkoholi, kawy, herbaty i kakao (z 5% do 6%). Na poziomie z roku poprzedniego ukształtował się udział cukru i wyrobów cukierniczych (7%), ryb i ich przetworów, warzyw (po około 6%), a także nasion roślin oleistych wraz z tłuszczami roślinnymi 8 Produkty paszowe bez makuchów. 3 / 8
(4%) oraz soków owocowo-warzywnych (2%). Zmniejszył się natomiast udział produktów mleczarskich (z 9% do 7%) oraz owoców (z 6% do 5%). W ciągu trzech kwartałów 2015 r. towary rolno-spożywcze eksportowane z Polski w 82% były kierowane na rynek unijny (w analogicznym okresie 2014 r. udział państw UE w polskim eksporcie rolno-spożywczym wyniósł 79%). Kraje Unii Europejskiej zaimportowały z Polski produkty rolno-spożywcze o łącznej wartości 14,2 mld euro, co oznacza wzrost wartości eksportu do tych krajów o 11% w stosunku do analogicznego okresu roku poprzedniego. Głównym partnerem handlowym Polski pozostają Niemcy, do których od stycznia do września 2015 r. sprzedano produkty rolno-spożywcze za 3,8 mld euro (wzrost o 5%). Udział Niemiec w wartości polskiego eksportu produktów rolno-spożywczych utrzymał się na poziomie zbliżonym do notowanego przed rokiem (około 22%). Na drugim miejscu pod względem wartości eksportowanych z Polski towarów rolno-spożywczych podobnie, jak w analogicznym okresie 2014 r. uplasowała się Wielka Brytania (z udziałem 8%), do której wywieziono towary rolno-spożywcze o wartości 1,4 mld euro, o 15% większej niż rok wcześniej. W trzech kwartałach 2015 r. ważnymi odbiorcami produktów rolno-spożywczych z Polski pozostały także Czechy i Francja do każdego z tych krajów wyeksportowano towary o wartości około 1,2 mld euro (wzrost odpowiednio o 19% oraz 8%). Znaczącymi nabywcami polskich produktów rolno- 4 / 8
spożywczych były również Włochy (1,1 mld euro, wzrost o 19%) oraz Holandia (1 mld euro, wzrost o 19%). W tym czasie spośród krajów UE spadek wartości odnotowano tylko w eksporcie do Finlandii (o ponad 6%). Pozostałe kraje UE zwiększyły import produktów rolno-spożywczych z Polski (od 1% Węgry do 89% Malta). W porównaniu z rokiem poprzednim w pierwszych trzech kwartałach 2015 r. znacząco zmniejszył się eksport rolno-spożywczy do krajów WNP (wartościowo o 39%) i wyniósł 812 mln euro. Udział tego ugrupowania w wartości polskiego eksportu produktów rolno-spożywczych zmalał do niecałych 5% (z 8% w okresie trzech kwartałów 2014 r.). Najbardziej znaczący był spadek eksportu do Federacji Rosyjskiej, co wynikało z embarga nałożonego przez ten kraj na import wielu towarów z UE. W okresie od stycznia do września 2015 r. wartość eksportu produktów rolno-spożywczych z Polski do Rosji wyniosła 283 mln euro wobec 749 mln euro w okresie trzech kwartałów 2014 r. W efekcie Rosja zajęła 15. miejsce wśród odbiorców towarów rolno-spożywczych z Polski, podczas gdy w 2014 r. zajmowała miejsce siódme, a w 2013 r. trzecie. Wartość eksportu na Ukrainę zmalała o 16% (z 258 mln euro do 216 mln euro), a na Białoruś o 10% (z 203 mln euro do 183 mln euro). Pod względem udziału w polskim eksporcie Ukraina spadła z miejsca 16 na 19, a Białoruś z 19 na 22. Zmniejszeniu uległ również eksport do innych krajów WNP, w tym do: Kirgistanu (o 58%), Tadżykistanu (o 36%), Azerbejdżanu i Kazachstanu (po 8%), Uzbekistanu (o 6%) oraz Mołdawii (o 4%). Trzykrotnie wzrósł natomiast eksport do Armenii (z 4 mln euro do 13 mln euro), zaś ponad dwukrotnie do Turkmenistanu (z 5 mln euro do 13 mln euro). Import W trzech pierwszych kwartałach 2015 r. wzrost wolumenu i wartości przywozu odnotowano zwłaszcza w przypadku tytoniu i wyrobów tytoniowych (o 23% i 31%), ryżu (o 13% i 24%), kawy, herbaty i kakao (o 11% i 26%), soków owocowych i warzywnych (o 13% i 17%), nasion roślin oleistych (o 19% i 13%), przetworów zbożowo-mącznych (o 18% i 7%), wyrobów spirytusowych (o 9% i 21%), wyrobów cukierniczych (o 9% i 14%), drobiu żywego (o 13% i 7%), makuchów (po 7%), melasy (o 63% i 2%). Przy nieznacznym wzroście wolumenu importu ryb i ich przetworów (o 0,2%) jego wartość wzrosła o 2%. Wzrost wartości importu odnotowano również w odniesieniu do: mięsa i podrobów z drobiu (o 15%), owoców (o 12%), win, wermutów i szampanów (o 4%), 5 / 8
warzyw (o 1%) oraz produktów paszowych (o 1%). Wzrost wartości importu nastąpił pomimo spadku wolumenu importu tych produktów, wynoszącego od 0,4% do 10%. Jednoczesny spadek wolumenu i wartości odnotowano w imporcie m.in.: ziemniaków i ich przetworów (o 35% i 39%), cukru (o 27% i 31%), ziarna zbóż (o 31% i 23%), żywca bez drobiu (o 10% i 22%), tłuszczów zwierzęcych (o 14% i 22%) i roślinnych (o 12% i 8%), przetworów mleczarskich (po 5%) oraz piwa (o 12% i 3%). W pierwszych trzech kwartałach 2015 r. w imporcie towarów rolno- -spożywczych do Polski dominowały: żywiec, mięso i jego przetwory, alkohole, kawa, herbata i kakao, owoce i ich przetwory, ryby i ich przetwory, ziarno zbóż i produkty zbożowe oraz nasiona roślin oleistych wraz z tłuszczami roślinnymi. W okresie styczeń wrzesień 2015 r., w porównaniu z analogicznym okresem 2014 r., w strukturze importu wzrósł udział alkoholi, kawy, herbaty i kakao (z 9% do 11%) oraz tytoniu i wyrobów tytoniowych (z 4% do 5%). Na poziomie zbliżonym do roku poprzedniego utrzymał się udział owoców (10%), zbóż i ich przetworów (7%), nasion roślin oleistych i tłuszczów roślinnych (6%), warzyw oraz produktów mleczarskich (po 5%), a także soków owocowych i warzywnych (1%). W strukturze importu do Polski zmalał udział żywca oraz mięsa i jego przetworów łącznie 6 / 8
z drobiem i tłuszczami zwierzęcymi (z 15% do 13%), ryb i ich przetworów (z 10% do 9%) oraz cukru i wyrobów cukierniczych (z 6% do 5%). Podobnie jak w przypadku eksportu, najważniejszym partnerem Polski w imporcie jest Unia Europejska. W ciągu pierwszych trzech kwartałów 2015 r. z krajów UE do Polski sprowadzono towary o łącznej wartości 9,4 mld euro (wzrost o 3%). W ogólnej wartości przywozu towarów rolno-spożywczych udział państw członkowskich UE utrzymał się na poziomie podobnym do notowanego rok wcześniej (81% wobec 82%) 9. Importowane artykuły rolno-spożywcze przywożono głównie z Niemiec. W okresie dziewięciu miesięcy 2015 r. ich wartość wyniosła 3 mld euro i była nieco (o 1%) wyższa niż w analogicznym okresie 2014 r. Tak jak w poprzednich latach wartość produktów rolno-spożywczych sprowadzonych z Niemiec stanowiła ponad ¼ wartości wydatków na import tych produktów. Podobnie, jak rok wcześniej, znaczący udział w imporcie miały również: Holandia (11%), Belgia (6%), Hiszpania i Dania (po 5%), Szwecja, Włochy, Francja i Argentyna (po 4%) oraz Czechy i Wielka Brytania (po 3%). W trzech kwartałach 2015 r. w stosunku do analogicznego okresu 2014 r. w grupie krajów UE najbardziej wzrosła wartość importu z Węgier (o 14%) 9 Import dla poszczególnych krajów policzono według kraju wysyłki. 7 / 8
oraz Belgii i Wielkiej Brytanii (po 11%). Spoza UE najbardziej znaczący wzrost odnotowano w imporcie z USA (o 42%) i Turcji (o 34%). W analizowanym okresie zmniejszyła się wartość importu m.in. z Danii (o 5%), Ukrainy (o 4%), Francji i Szwecji (po 3%). Saldo handlu zagranicznego produktami rolno-spożywczymi w pierwszych trzech kwartałach 2015 r. Podobnie jak rok wcześniej, od stycznia do września 2015 r. nadwyżka Polski w handlu zagranicznym produktami rolno-spożywczymi wynikała głównie z dodatniego salda obrotów tytoniem i wyrobami tytoniowymi, mięsem, produktami zbożowymi oraz artykułami mleczarskimi, które z dużą nadwyżką zrekompensowało ujemne saldo handlu makuchami, owocami, żywymi zwierzętami, kawą, herbatą i kakao oraz alkoholami. Znaczący wpływ na uzyskanie nadwyżki miało także dodatnie saldo obrotów wyrobami cukierniczymi, warzywami, sokami owocowymi i warzywnymi oraz nasionami roślin oleistych. 8 / 8