Ocena konkurencyjności polskich producentów żywności na rynkach wybranych krajów Wspólnoty Niepodległych Państw

Transkrypt

1 Ocena konkurencyności polskich producentów żywności na rynkach wybranych kraów Wspólnoty Niepodległych Państw mgr Mirosława Tereszczuk IERiGŻ-PIB mgr Łukasz Ambroziak IBRKiK 24 września 2010 r. 1

2 Plan prezentaci Ocena wyników handlu zagranicznego produktami rolno-spożywczymi Polski z wybranymi kraami WNP, t. Rosą, Ukrainą i Białorusią. Wskaźnikowa ocena konkurencyności polskich producentów żywności na rynkach wybranych kraów WNP. 2

3 Ocena wyników handlu zagranicznego produktami rolno-spożywczymi Polski z wybranymi kraami WNP, t. Rosą, Ukrainą i Białorusią. 3

4 Badania przeprowadzone zostały na podstawie danych statystycznych Centrum Analitycznego Administraci Celne (CAAC), wyrażone w euro, obemuą lata Zastosowano klasyczne podeście do analizy handlu zagranicznego produktami rolnospożywczymi według Nomenklatury Scalone (CN) obemuący Działy 1-24 Taryfy Celne. 4

5 Konkurencyność... Jedną z definici określaących międzynarodową konkurencyność, przyętą w badaniach, est zdolność producentów żywności do lokowania się na rynkach zagranicznych oraz zdolność rozwiania na te rynki efektywnego eksportu. 5

6 Eksport polskich produktów rolno-spożywczych Wyszczególnienie Eksport produktów rolno-spożywczych (w mln euro) 2 745, , , , ,9 w tym do UE 50,5% 51,0% 73,8% 80,4% 80,4% do WNP 18,1% 14,4% 12,3% 8,7% 9,0% do Rosi 8,9% 7,9% 7,2% 4,5% 5,0% na Ukrainę 4,8% 3,5% 2,2% 2,5% 2,8% na Białoruś 1,5% 1,7% 1,7% 0,8% 0,6% 6

7 Import produktów rolno-spożywczych do Polski Wyszczególnienie Import produktów rolno-spożywczych (w mln euro) 3 436, , , , ,1 w tym z UE 51,2% 52,1% 63,0% 67,0% 69,4% z WNP 2,9% 2,2% 2,5% 2,8% 2,6% z Rosi 1,9% 0,9% 0,9% 0,6% 0,4% z Ukrainy 0,7% 1,0% 1,0% 1,5% 1,6% z Białorusi 0,2% 0,2% 0,1% 0,2% 0,1% 7

8 Udział WNP w polskim handlu zagranicznym produktami rolno-spożywczymi (w%) ,1 Eksport Import ,9 14,3 14,4 13,0 12,3 10,2 8,7 9,6 9,0 5 2,9 2,9 2,4 2,2 2,0 2,5 2,9 2,8 3,0 2,

9 Handel zagraniczny produktami rolno- -spożywczymi z kraami WNP (w mln euro) Eksport do WNP Import z WNP Saldo z WNP 9

10 Handel zagraniczny produktami rolno-spożywczymi Polski w latach (w mln euro) Eksport Import Rosa Ukraina Białoruś Rosa Ukraina Białoruś 10

11 Struktura polskiego handlu zagranicznego produktami rolno-spożywczymi z kraami WNP 100% 90% 80% 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0% 15 Eksport Rosa Ukraina Białoruś Pozostałe 7 100% 90% 80% 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% Import % Rosa Ukraina Białoruś Pozostałe 11

12 Handel zagraniczny produktami rolno-spożywczymi z Rosą (w mln euro) Eksport Import Saldo

13 Eksport produktów rolno-spożywczych do Rosi w latach (w mln euro) trzoda chlewna mięso i przetwory mięsne 2000 mleko i produkty mleczarskie świeże owoce i warzywa abłka warzywa i owoce mrożone cukier wyroby cukiernicze owoce i warzywa przetworzone przetwory spoż. pasze dla zwierząt

14 Import produktów rolno-spożywczych z Rosi w latach (w mln euro) ryby zboża i produkty zbożowe przetwory spożywcze

15 Handel zagraniczny produktami rolno-spożywczymi z Rosą Wyraźnie widoczna est przewaga eksportu produktów rolnospożywczych do Rosi nad importem. Eksport w analizowanym okresie wzrósł dwukrotnie, osiągaąc w 2009 r. wartość 562 mln euro. Import est marginalny, w 2009 r. wynosił zaledwie 36 mln euro. Saldo obrotów w ciągu 10 lat wzrosło trzykrotnie, osiągaąc w 2009 r. wartość 526 mln euro (24% salda ogółem). Tak wysokie saldo obrotów produktami rolno-spożywczymi mogłoby świadczyć o konkurencyności naszych producentów żywności na rynku rosyskim, ednak udział Polski w imporcie produktów rolno-spożywczych do Rosi stanowi zaledwie 2%, co dae nam 14 pozycę wśród importerów na rynek rosyski. Aktualnie Rosa est naszym 6 partnerem handlowym w eksporcie i 26 w imporcie produktów rolno-spożywczych. W strukturze eksportu dominue kilka grup produktów, w większości są to produkty ogrodnictwa i przemysłu owocowo-warzywnego, wyroby cukiernicze, produkty mleczarskie oraz mięso i przetwory mięsne. W strukturze importu od wielu lat przeważaą surowce do dalszego przetwórstwa, są to głównie ryby i zboża oraz niewielkie ilości przetworów spożywczych. 15

16 Handel zagraniczny produktami rolno-spożywczymi z Ukrainą (w mln euro) Eksport Import Saldo

17 Eksport produktów rolno-spożywczych na Ukrainę w latach (w mln euro) trzoda chlewna drób żywy i aa mięso i przetwory owoce i warzywa kawa cukier i wyroby cukiernicze przetworzone owoce i warzywa przetwory spożywcze pasza dla zwierząt

18 Import produktów rolno-spożywczych z Ukrainy w latach (w mln euro) miód naturalny skóry surowe mrożone czarne agody zboża i produkty zbożowe nasiona rzepaku tłuszcze roślinne makuchy

19 Handel zagraniczny produktami rolno-spożywczymi z Ukrainą Obroty produktami rolno-spożywczymi z Ukrainą w ostatnich latach dynamicznie wzrastały z 156 mln euro w 2000 r. do blisko 500 mln euro w 2009 r. Eksport wzrósł dwuipółkrotnie z 133 do 317 mln euro, zaś import aż ponad dziewięciokrotnie z 24 do 223 mln euro. W całym analizowanym okresie mieliśmy z Ukrainą dodatnie saldo handlu zagranicznego produktami rolno-spożywczymi. Może to świadczyć o konkurencyności naszych przedsiębiorców na rynku ukraińskim, tym bardzie że nasz udział w imporcie Ukrainy stanowi 8%, co dae nam 3 pozycę wśród importerów żywności do tego krau. W strukturze polskiego eksportu na Ukrainę dominuą owoce i warzywa, mięso i ego przetwory, wyroby cukiernicze, zaś w imporcie głównie surowce i półfabrykaty: nasiona rzepaku, tłuszcze roślinne (ole rzepakowy i słonecznikowy), zboża, makuchy, a także miód naturalny. 19

20 Handel zagraniczny produktami rolno-spożywczymi z Białorusią (w mln euro) Eksport Import Saldo

21 Eksport produktów rolno-spożywczych na Białoruś w latach (w mln euro) drób żywy mięso i przetwory mięsne świeże owoce i warzywa wyroby cukiernicze owoce i warzywa przetworzone pasza dla zwierząt

22 Import produktów rolno-spożywczych z Białorusi w latach (w mln euro) 2000 mleko w proszku mrożone czarne agody nasiona rzepaku

23 Handel zagraniczny produktami rolno-spożywczymi z Białorusią Obroty towarami rolno-spożywczymi z Białorusią są niewielkie, w 2009 r. stanowiły zaledwie 86 mln euro. Przeprowadzona analiza pokazue przewagę eksportu produktów rolno-spożywczych nad importem, co mogłoby świadczyć o konkurencyności naszych producentów również na tym rynku wschodnim, ednak wielkości te są marginalne. W strukturze polskiego eksportu produktów rolnospożywczych na Białoruś dominuą produkty ogrodnictwa, mięso i przetwory mięsne, a także przetwory owocowowarzywne, a w imporcie mrożona czarna agoda oraz mleko w proszku. 23

24 Konkluze (1) Przeprowadzona analiza handlu zagranicznego produktami rolno-spożywczymi z wybranymi kraami WNP w latach pokazue wysoki wzrost obrotów handlowych w ostatnich latach, mimo wprowadzanych różnego rodzau ograniczeń ze strony służb weterynarynych i fitosanitarnych Rosi, Ukrainy i Białorusi. Znaczenie tych obrotów w ogólnym bilansie handlu zagranicznego produktami rolno-spożywczymi Polski est ednak niewielkie i z roku na rok ulega zmnieszeniu na rzecz kraów UE. 24

25 Konkluze (2) Wzrost eksportu polskich produktów rolnospożywczych na rynki kraów WNP i powolna odbudowa utracone pod koniec lat 90-tych pozyci polskich producentów żywności na tych rynkach nie byłaby możliwa, gdyby nie wsparcie środkami UE. Dzięki subsydiom eksportowym, z których po akcesi polscy przedsiębiorcy mogli korzystać na równi z przedsiębiorcami z innych kraów UE, polskie produkty rolno-spożywcze (drób żywy, mięso i przetwory mięsne, produkty mleczarskie, abłka, cukier, wyroby cukiernicze) mogły być konkurencyne cenowo na tych rynkach. 25

26 Konkluze (3) Obserwue się wysoką aktywność polskich przedsiębiorców, eksporterów i inwestorów na analizowanych rynkach, ich przedsiębiorczość i skuteczność działania, mimo czasami niesprzyaących warunków (wysokie cła na niektóre towary rolne, kontyngenty ilościowe na import, wymóg obowiązkowe certyfikaci żywności, długotrwałe i biurokratyczne procedury dostępu do rynku). 26

27 Konkluze (4) Skutki kryzysu gospodarczego dotknęły również wymiany handlowe produktami rolno-spożywczymi z kraami WNP (eksport w 2009 r. był niższy o 8% w porównaniu do roku poprzedniego), szczególnie widoczne est to w naszym handlu żywnością z Ukrainą (eksport zmnieszył się o 25%, a import o 32%). Rok 2010 też nie est łatwy dla polskich przedsiębiorców prowadzących wymianę handlową z kraami WNP, a szczególnie z Rosą, Białorusią i Kazachstanem ze względu na obowiązuącą od 1 stycznia 2010 r. Unię Celną zawartą pomiędzy tymi kraami, w wyniku które cła na niektóre produkty żywnościowe zdecydowanie wzrosły. 27

28 Konkluze (5) W przyszłości, utrzymanie tendenci wzrostowe naszego eksportu żywności do kraów WNP i tym samym zwiększenie nasze konkurencyności na tych rynkach będzie zależało od wielu czynników, przede wszystkim od tego aki będzie stan rolnictwa w tych kraach i ak krae te wykorzystaą swó potencał gospodarczy. 28

29 Wskaźnikowa ocena konkurencyności polskich producentów żywności na rynkach kraów WNP, w tym na rynku Białorusi, Rosi i Ukrainy 29

30 Wskaźnikowa ocena konkurencyności - założenia Wybrane 2 wskaźniki konkurencyności: Wskaźnik Lafay a (LFI) Wskaźnik uawnionych przewag komparatywnych (RCA) Obliczenia własne na podstawie bazy danych WITS-Comtrade Wartość wskaźnika w 2008r. oraz ego zmiany w latach

31 31 Wskaźnik konkurencyności Lafay a ( ) ( ) ( ) = = = = n i i i i n i i n i i i i i i i M X M X M X M X M X M X LFI gdzie: X i eksport -tego produktu przez dany kra i M i import -tego produktu przez dany kra i Wartości wskaźnika LFI i >0 oznaczaą, że badany kra ma względem zagranicy przewagę komparatywną w eksporcie danego produktu lub grupy produktów.

32 32 Wskaźnik konkurencyności Lafay a X i M i grupa towarowa HS rolno-spożywcze = n i X 1 = n i M 1 ( ) ( ) ( ) = = = = n i i i i n i i n i i i i i i i M X M X M X M X M X M X LFI udział grupy towarowe HS w handlu rolno- -spożywczym

33 Wartości wskaźników LFI w handlu rolno-spożywczym Polski z kraami WNP według grup towarowych HS w 2008 roku Nasiona i owoce oleiste Pasze Zboża Tłuszcze i olee zwierzęce lub roślinne Ryby Napoe i alkohole Owoce Mięso i podroby Przetwory z owoców i warzyw Różne przetwory Warzywa Kakao i przetwory Cukry i p. cukiernicze Przetwory zbożowe Produkty mleczarskie Zwierzęta żywe Żywe rośliny Kawa, herbata, przyprawy -15,0-10,0-5,0 0,0 5,0 10,0 33

34 Wartości wskaźników LFI w handlu rolno-spożywczym Polski z Rosą według grup towarowych HS w 2008 roku Przetwory z owoców i warzyw Kakao i przetwory Cukry i p. cukiernicze Różne przetwory Warzywa Przetwory zbożowe Ryby Produkty mleczarskie Owoce Mięso i podroby Zwierzęta żywe Żywe rośliny Napoe i alkohole Kawa, herbata, przyprawy Tłuszcze i olee zwierzęce lub roślinne Pasze Tytoń i wyroby -12,0-10,0-8,0-6,0-4,0-2,0 0,0 2,0 4,0 6,0 8,0 34

35 Wartości wskaźników LFI w handlu rolno-spożywczym Polski z Ukrainą według grup towarowych HS w 2008 roku Nasiona i owoce oleiste Pasze Owoce Mięso i podroby Zboża Tłuszcze i olee zwierzęce lub roślinne Różne przetwory Zwierzęta żywe Warzywa Kakao i przetwory Przetwory z owoców i warzyw Przetwory zbożowe Kawa, herbata, przyprawy Produkty mleczarskie Żywe rośliny Cukry i p. cukiernicze -20,0-16,0-12,0-8,0-4,0 0,0 4,0 8,0 12,0 16,0 20,0 35

36 Wartości wskaźników LFI w handlu rolno-spożywczym Polski z Białorusią według grup towarowych HS w 2008 roku Owoce Warzywa Mięso i podroby Różne przetwory Pasze Przetwory z owoców i warzyw Żywe rośliny Nasiona i owoce oleiste Produkty młynarskie Cukry i p. cukiernicze Zwierzęta żywe Kakao i przetwory Tłuszcze i olee zwierzęce lub roślinne Produkty mleczarskie Przetwory zbożowe Ryby Kawa, herbata, przyprawy -4,0-3,0-2,0-1,0 0,0 1,0 2,0 3,0 4,0 36

37 Wskaźnik uawnionych przewag komparatywnych w eksporcie (RCA) RCAi = n n X i= 1 X i i X i= 1 X iw iw gdzie: X i eksport i-tego produktu przez dany kra na rynek m X iw światowy eksport i-tego produktu na rynek m Wartości wskaźnika RCA i >1 oznaczaą, że udział danego produktu lub grupy produktów w eksporcie danego krau est wyższy niż udział tych produktów w światowym eksporcie na określony rynek (np. rynek światowy, uniny, itp.). 37

38 Wskaźnik uawnionych przewag komparatywnych w eksporcie (RCA) cd. kra świat w udział produktu i w eksporcie krau na rynek m X i n X i= 1 i X n X i= 1 iw iw udział produktu i w światowym eksporcie na rynek m rynek m 38

39 Wskaźniki RCA w eksporcie rolno-spożywczym poszczególnych państw UE na rynek WNP w 2008 roku 3,5 3,0 2,5 2,0 1,5 1,0 0,5 0,0 Niemcy Holandia Polska Litwa Franca Hiszpania Belgia Włochy Dania Finlandia Węgry Estonia Austria Łotwa Wlk. Brytania Greca Czechy Szweca Bułgaria Irlandia Rumunia Portugalia Słowenia Słowaca Cypr Luksemburg Malta UE-27 Uwaga: Strzałkami oznaczono zmiany w latach

40 Wartości wskaźników RCA w eksporcie państw UE-27 według grup towarowych HS w 2008 roku 0,0 0,2 0,4 0,6 0,8 1,0 1,2 1,4 1,6 1,8 2,0 Mięso i podroby Napoe i alkohole Owoce Różne przetwory Produkty mleczarskie Pasze Warzywa Przetwory z owoców i warzyw Żywe rośliny Kakao i przetwory Nasiona i owoce oleiste Przetwory zbożowe Tłuszcze i olee zwierzęce lub roślinne Tytoń i wyroby Ryby Zwierzęta żywe Cukry i wyroby cukiernicze Przetwory z mięsa i ryb Kawa, herbata, przyprawy Zboża 40

41 Wartości wskaźników RCA w eksporcie rolno-spożywczym Polski do państw WNP Kra Zmiana wartości w latach Białoruś 3,51 6,29 5,02 4,60 2,58 2,54-0,97 Rosa 1,07 1,42 1,08 0,86 0,83 0,67-0,39 Ukraina 2,00 1,14 1,03 0,86 0,88 1,28-0,73 WNP-12 1,16 1,32 1,17 0,98 0,86 0,90-0,26 41

42 Wartości wskaźników RCA w eksporcie rolno-spożywczym Polski do państw WNP wobec różnych grup konkurentów 2,0 1,8 1,6 1,4 1,2 1,0 0,8 0,6 0,4 0,2 0, konkurenci światowi konkurenci z UE-12 konkurenci z UE-15 konkurenci spoza UE-27 42

43 Wskaźnik uawnionych przewag komparatywnych w eksporcie (RCA) kra grupa kraów w udział produktu i w eksporcie krau na rynek m X i n X i= 1 i X n X i= 1 iw iw UE-15 UE-12 Spoza UE-27 udział produktu i w eksporcie grupy kraów w na rynek m rynek m 43

44 Wartości wskaźników RCA w eksporcie rolno-spożywczym Polski do Rosi wobec różnych grup konkurentów 2,5 2,0 1,5 1,0 0,5 0, konkurenci światowi konkurenci z UE-12 konkurenci z UE-15 konkurenci spoza UE-27 44

45 Wartości wskaźników RCA w eksporcie rolno-spożywczym Polski na Ukrainę wobec różnych grup konkurentów 3,0 2,5 2,0 1,5 1,0 0,5 0, konkurenci światowi konkurenci z UE-12 konkurenci z UE-15 konkurenci spoza UE-27 45

46 Wartości wskaźników RCA w eksporcie rolno-spożywczym Polski na Białoruś wobec różnych grup konkurentów 12,0 11,0 10,0 9,0 8,0 7,0 6,0 5,0 4,0 3,0 2,0 1,0 0, konkurenci światowi konkurenci z UE-12 konkurenci z UE-15 konkurenci spoza UE-27 46

47 Wartości wskaźników RCA w eksporcie Polski do państw WNP według grup towarowych HS w 2008 roku Mięso i podroby Owoce Przetwory z owoców i warzyw Różne przetwory Cukry i wyroby cukiernicze Warzywa Kakao i przetwory Pasze Przetwory zbożowe Produkty mleczarskie Zwierzęta żywe Żywe rośliny Kawa, herbata, przyprawy Napoe i alkohole Nasiona i owoce oleiste 0,0 0,5 1,0 1,5 2,0 2,5 3,0 3,5 4,0 47

48 Wartości wskaźników RCA w eksporcie Polski do Rosi według grup towarowych HS w 2008 roku Przetwory z owoców i warzyw Kakao i przetwory Cukry i wyroby cukiernicze Różne przetwory Warzywa Przetwory zbożowe Produkty mleczarskie Owoce Mięso i podroby Zwierzęta żywe Żywe rośliny Napoe i alkohole Kawa, herbata, przyprawy Pasze Tytoń i wyroby 0,0 0,5 1,0 1,5 2,0 2,5 3,0 3,5 48

49 Wartości wskaźników RCA w eksporcie Polski na Ukrainę według grup towarowych HS w 2008 roku Mięso i podroby Owoce Pasze Różne przetwory Zwierzęta żywe Warzywa Kakao i przetwory Przetwory z owoców i warzyw Kawa, herbata, przyprawy Przetwory zbożowe Produkty mleczarskie Żywe rośliny Nasiona i owoce oleiste Przetwory z mięsa i ryb Cukry i wyroby cukiernicze 0,0 1,0 2,0 3,0 4,0 5,0 6,0 7,0 8,0 9,0 10,0 49

50 Wartości wskaźników RCA w eksporcie Polski na Białoruś według grup towarowych HS w 2008 roku Mięso i podroby Owoce Warzywa Różne przetwory Pasze Przetwory z owoców i warzyw Żywe rośliny Nasiona i owoce oleiste Produkty młynarskie Cukry i wyroby cukiernicze Kakao i przetwory Tłuszcze i olee zwierzęce lub roślinne Zwierzęta żywe Przetwory zbożowe Ryby Kawa, herbata, przyprawy 0,0 1,0 2,0 3,0 4,0 5,0 6,0 7,0 8,0 9,0 10,0 50

51 Sumaryczna ocena konkurencyności według RCA oraz LFI w handlu rolno-spożywczym Polski z kraami WNP Wartości wskaźników w 2008 r. > 1,0 Wskaźnik RCA < 1,0 > 0,0 Wskaźnik Lafay a - LFI < 0,0 Zmiany wartości wskaźników w latach wzrost wartości obydwu wskaźników spadek wartości obydwu wskaźników różne kierunki zmian wartości wskaźników 51

52 Białoruś Rosa Ukraina WNP Zwierzęta żywe Mięso i podroby Ryby Produkty mleczarskie Żywe rośliny Warzywa Owoce Kawa, herbata, przyprawy Zboża Nasiona i owoce oleiste Tłuszcze i olee Cukry i wyroby cukiernicze Kakao i przetwory Przetwory zbożowe Przetwory z owoców i warzyw Różne przetwory Pasze 52

53 Białoruś Rosa Ukraina WNP Zwierzęta żywe Mięso i podroby Ryby Produkty mleczarskie Żywe rośliny Warzywa Owoce Kawa, herbata, przyprawy Zboża Nasiona i owoce oleiste Tłuszcze i olee Cukry i wyroby cukiernicze Kakao i przetwory Przetwory zbożowe Przetwory z owoców i warzyw Różne przetwory Pasze 53

54 Białoruś Rosa Ukraina WNP Zwierzęta żywe Mięso i podroby Ryby Produkty mleczarskie Żywe rośliny Warzywa Owoce Kawa, herbata, przyprawy Zboża Nasiona i owoce oleiste Tłuszcze i olee Cukry i wyroby cukiernicze Kakao i przetwory Przetwory zbożowe Przetwory z owoców i warzyw Różne przetwory Pasze 54

55 Białoruś Rosa Ukraina WNP Zwierzęta żywe Mięso i podroby Ryby Produkty mleczarskie Żywe rośliny Warzywa Owoce Kawa, herbata, przyprawy Zboża Nasiona i owoce oleiste Tłuszcze i olee Cukry i wyroby cukiernicze Kakao i przetwory Przetwory zbożowe Przetwory z owoców i warzyw Różne przetwory Pasze 55

56 Białoruś Rosa Ukraina WNP Zwierzęta żywe Mięso i podroby Ryby Produkty mleczarskie Żywe rośliny Warzywa Owoce Kawa, herbata, przyprawy Zboża Nasiona i owoce oleiste Tłuszcze i olee Cukry i wyroby cukiernicze Kakao i przetwory Przetwory zbożowe Przetwory z owoców i warzyw Różne przetwory Pasze 56

57 Białoruś Rosa Ukraina WNP Zwierzęta żywe Mięso i podroby Ryby Produkty mleczarskie Żywe rośliny Warzywa Owoce Kawa, herbata, przyprawy Zboża Nasiona i owoce oleiste Tłuszcze i olee Cukry i wyroby cukiernicze Kakao i przetwory Przetwory zbożowe Przetwory z owoców i warzyw Różne przetwory Pasze 57

58 Konkluze (1) Unia Europeska (UE-27) nie posiada przewag komparatywnych w eksporcie artykułów rolno-spożywczych na rynek kraów WNP. W latach nastąpiło pogorszenie konkurencyności uninych towarów na tym rynku. W porównaniu z innymi kraami UE, pozyca konkurencyna Polski w eksporcie rolno-spożywczym do kraów WNP była słaba i est coraz słabsza. Unia Europeska (UE-27) posiadała przewagi komparatywne w eksporcie do kraów WNP edynie w niewielu grupach towarowych. Były to m.in. napoe i alkohole, różne przetwory spożywcze, pasze, warzywa, żywe rośliny, nasiona i owoce oleiste oraz żywe zwierzęta. Są to głównie niesubwenconowane grupy towarów UE eksportue na rynki WNP w sposób incydentalny, głównie w celu zbycia poawiaących się nadwyżek żywności. 58

59 Konkluze (2) W ostatnich latach pozyca konkurencyna Polski w eksporcie rolnospożywczym do kraów WNP systematycznie się pogarszała. W 2008 r. przewagi komparatywne cechowały edynie eksport na Ukrainę i Białoruś. 59

60 Konkluze (3) Udział polskiego eksportu rolno-spożywczego cechuącego się posiadaniem przewag komparatywnych Białoruś Rosa Ukraina Blisko 75% polskiego eksportu do Rosi, ponad 90% na Ukrainęi ponad 95% na Białoruś cechue się występowaniem przewag komparatywnych. 60

61 Konkluze (4) W 2008 r. Polska miała przewagi komparatywne na rynkach kraów WNP w eksporcie następuących grup towarów: przetwory zbożowe, kakao i przetwory, różne przetwory spożywcze, rośliny żywe, warzywa oraz zwierzęta żywe (z wyątkiem Białorusi), cukry i wyroby cukiernicze oraz przetwory z owoców i warzyw (z wyątkiem Ukrainy), mięso i podroby (Białoruś i Ukraina). Wymienione grupy towarów były w zdecydowane większości niesubwenconowane, a zatem Polska posiadała przewagi komparatywne o podobnym charakterze ak Unia Europeska. 61

62 Dziękuemy za uwagę 62