УДК 378.1 Mariusz HOLUK, mgr inż., Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa w Chełmie Instytut Nauk Technicznych KOMPUTEROWE WSPOMAGANIE PROJEKTOWANIA PRZY POMOCY TABLICY INTERAKTYWNEJ W artykule opisano zagadnienia związane z tablicą interaktywną. Przedstawiono instalację oraz działanie tablicy w Państwowej Wyższe Szkole Zawodowej w Chełmie. Omówiono potencjalne możliwości wykorzystania tablicy interaktywnej pozwalające na rozwijanie tej tematyki w najbliższych latach. Słowa kluczowe: tablica interaktywna, technologia informacyjna, AutoCAD, komputerowe wspomaganie projektowania. In the article the issues connected with multi board. The installation and working multi board in the State School of Higher Education in Chelm was presented. The basic problems were discussed and factors enabling development of such subject in the following years. 1. Wprowadzenie. Szybki rozwój technologiczny obserwowany od drugiej połowy XX w. przyczynił się do znacznego wzrostu liczby urządzeń elektrycznych wykorzystywanych przez człowieka w codziennym życiu. W pejzażu dydaktycznym współczesnej szkoły obserwujemy wiele ciekawych przemian. Do głównych celów działalności Państwowej Wyższej Szkoły Zawodowej w Chełmie jest kształcenie studentów w celu uzupełnienia specjalistycznej wiedzy i umiejętności zawodowych, wychowywanie studentów w poczuciu odpowiedzialności za państwo polskie, upowszechnienie i pomnażanie osiągnięć nauki, kultury narodowej i techniki, stwarzanie warunków do rozwoju kultury fizycznej studentów oraz działanie na rzecz regionu, kraju i Wspólnoty Europejskiej. Uczelnia gwarantuje studentom najwyższy poziom pracy dydaktycznej i wychowawczej poprzez stworzenie dogodnych warunków studiowania. Nasi studenci mogą korzystać z dobrze wyposażonej biblioteki, nowoczesnych laboratoriów, sal komputerowych oraz bezprzewodowego Internetu. W nowoczesnej edukacji w Polsce należy wspomnieć urządzeniach multimedialnych, stosowanych coraz częściej przez szkoły jako alternatywa dla tradycyjnych tablic sucho ścieralnych albo flipchartów, czyli tablice interaktywne. Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa w Chełmie posiada tablice interaktywne firmy Qomo oraz Smart. Na rynku polskim dostępne są również tablice innych producentów, m.in: Interwrite, Clasus, Polyvision Eno, Esprit oraz iboard. Tablica interaktywna jest to urządzenie o wyglądzie przypominającej dużą tablicę, współpracującą z komputerem i projektorem multimedialnym (rys. 1). Znakomicie sprawdza się jako narzędzie do prezentacji treści wszędzie tam, gdzie
jakość i skuteczność przekazu ma pierwszorzędne znaczenie. Tablica interaktywna ze względu na swoja matową powierzchnię doskonale zastępuje ekran projekcyjny, który reaguje na dotyk specjalnego markera, pióra lub dłoni. Ta funkcja spowodowała ogromną popularność tablic w szkołach, właśnie uwagi na pozytywny wpływ na zachowania i przyswajalność wiedzy przez uczniów. Rys. 1. Widok podłączenia tablicy interaktywnej z komputerem 2. Instalacja. Tablica interaktywna jest podłączona do komputera za pomocą przewodu USB, natomiast komunikacja komputera z projektorem multimedialnym odbywa się poprzez przewód VGA. Obraz z projektora musi być wyświetlony na całej powierzchni tablicy. Uczelnia czy szkoła kupując tablicę otrzymuje również własne oprogramowanie ułatwiające pracę nauczycielowi. Instalacja jest czytelna i bezproblemowa. Przed pierwszym uruchomieniu tablicy należy ją skalibrować, czyli przedstawić obszar interaktywny, który będziemy wykorzystywać. Kalibracja jest bardzo istotna, ponieważ jej poprawne wykonanie zapewnia nam bezproblemową pracę w podczas wybierania odpowiednich komponentów [2]. Rys. 2. Zestaw zintegrowany tablicy interaktywnej z projektorem o ultrakrótkiej ogniskowej [4]
Przed zakupem tablicy interaktywnej warto zastanowić się jaką funkcję będzie spełniać w danej jednostce. Czy będzie to tablica przymocowana do ściany w danej sali, czy ma spełniać funkcję tablicy, którą można przenieść w każde miejsce. Godnym polecenia jest zainstalowanie projektora o ultrakrótkiej ogniskowej montowanego nad tablicą (rys. 2). Przy takim rozwiązaniu projektor oddalony jest od tablicy na ok. 10 cm. Zaletą takiego rozwiązania jest brak oślepiania wiązką światła z projektowa multimedialnego oraz brak zasłaniania pola tablicy cieniem osoby stojącej przy tablicy. 3. Funkcje tablicy interaktywnej Tablice interaktywne posiadają własne oprogramowanie, za pomocą którego prowadzący może przygotować multimedialne oraz interesujące zajęcia. Jedyny warunek to zapoznać nauczyciela z dostarczonym oprogramowaniem. 3.1. Tryby pracy oraz narzędzia do pisania Flow Works dostarczany do tablic Qomo umożliwia pracę w trzech podstawowych trybach: pisania po tablicy, pisania i obsługi aplikacji oraz tryb interaktywny. Do przełączania między trybem pisania i trybem interaktywnym wykorzystujemy przycisk z symbolem. Tryb pisania po tablicy jest to tryb w którym użytkownik ma do dyspozycji całą gamę narzędzi prezentacyjnych, które obsługuje się skrótami lub przyciskami na dowolnym pasku. Do przełączania między trybem pisania i trybem połączonym wykorzystujemy przycisk z symbolem:. Warto podkreślić, że niewiele tablic oferuje użytkownikowi możliwość pracy w takim trybie, standardowo możliwe jest tylko pozyskanie zawartości ekranu do prezentacji i pisanie na nim. W tym przypadku dwa tryby są połączone co zapewnia większe możliwości. W trybie pisania i obsługi aplikacji możliwa jest obsługa aplikacji, otwieranie i zamykanie folderów oraz dokumentów, a także notowanie bezpośrednio na nich. Korzystanie z tego trybu wymaga pewnej wprawy, ponieważ system może zinterpretować naszą czynność inaczej. Praca w trybie interaktywnym to nic innego jak dotykowa obsługa komputera za pomocą tablicy [1]. Klikając na pasek narzędziowy zostanie rozwinięte okno z podstawowymi narzędziami do pisania. Opis znaczenia funkcji narzędzi (do pisania (kolejno od lewej) jest następujący: zmień tryb pracy, notatki, nowy slajd, usuń slajd, poprzedni, następny, zmniejszenie, powiększenie, narzędzie rączka, pióro, pędzel, pióro laserowe, pióro fluorescencyjne, inteligentny długopis, pole tekstowe, media, obrazy, wybór, wymazywanie, ustawienia: szerokości pióra, kolumn pióra, wypełnienia, kamera ekranu, cofnij, ponów, zwiń/rozwiń panel narzędziowy. Interesującymi narzędziami są przybory do pisania. Mamy do wyboru: pióro notatki wykonane tym narzędziem przypominają tradycyjny market; pędzel notatki wykonane tym narzędziem przypominają tradycyjny pędzel; pióro laserowe notatki wykonane tym narzędziem mienią się, a po wykonaniu kolejnej ostatnio zapisana znika samoczynnie;
pióro fluorescencyjne narzędzie można określić jako zakreślacz; inteligentny długopis narzędzie, które umożliwia rozpoznaje jaką figurę geometryczną rysujemy. Możliwe jest rysowanie kwadratów, prostokątów, trójkątów, okręgów, owali, linii prostych, strzałek oraz półokręgów. Pozostałe narzędzia, które znajdują się na pasku narzędziowym to: pole tekstowe umożliwia wprowadzenie tekstu za pomocą klawiatury ekranowej; media umożliwia wstawienie do prezentacji zdjęcia, pliku wideo lub muzycznego; wybór zaznacza dowolny element w celu dalszej edycji; wymazywanie możliwy jest wybór sposobu wymazywania; ustawiania szerokości pióra zmienia szerokość kreski; ustawiania koloru pióra zmienia kolor wypełniania; kamera ekranu umożliwia nagranie i odtworzenie notatek w postaci pliku filmowego. 3.2. Narzędzia prezentacyjne Narzędzie prezentacyjne aktywujemy przy pomocy menu start, a następnie wybieramy paski narzędzi i nazwę narzędzia. W tym pasku możemy zarządzać materiałami prezentacyjnymi, tworzyć nowe prezentacje, zapisywać, drukować zrealizowane projekty, a także zmieniać ustawienia systemowe, języki oprogramowania, poziom zaawansowania, zmieniać obraz i kolor tła (rys.3). Do elementów paska narzędzi należą: reflektor, kurtyna, klawiatura ekranowa, timer/zegar, kątomierz, ekierka oraz cyrkiel. Na rysunku 4 zostało przedstawione zastosowanie narzędzia reflektor oraz kurtyna. Prowadzący zajęcia ze studentami może pokazywać cały ekran lub tylko jej fragment. Rys. 3. Widok paska narzędzi prezentacyjnego a) b)
Rys. 4. Zastosowanie: a) reflektora, b) kurtyny Kształt reflektora możemy zmieniać na kształt okręgu, prostokąta, trójkąta oraz gwiazdy. Możliwa jest również zmiana koloru oraz stopnia przeźroczystości tych elementów. Natomiast polecenie kurtyna wymaga zakrycie fragmentu ekranu i przesuwanie kurtyny według zdefiniowanego kierunku (w pionie i poziomie). Użytkownik może korzystać również z narzędzi wbudowanych wykorzystywanych w geometrii tj. kątomierz, ekierki, linijka (rys. 5), które można przesuwać, powiększać oraz obracać. Narzędzia prezentacyjne świetnie nadają się do zwiększenia atrakcyjności zajęć dydaktycznych lub przeprowadzania testów, gdzie można zakryć prawidłową odpowiedź. Narzędzia te mają szerokie zastosowanie do przedmiotów tj.: matematyka, geometria wykreślna, czy technologia informacyjna. Rys. 5. Zastosowanie narzędzi do geometrii oraz zegar 4. Zastosowanie tablicy interaktywnej w Polsce na przykładzie PWSZ w Chełmie. W Państwowej Wyższej Szkole Zawodowej w Chełmie tablica ma bardzo szerokie zastosowanie. Studenci Instytutu Nauk Humanistycznych przygotowywani są do przyszłego zawodu w nowoczesny sposób. Wiedza jak stworzyć iwykorzystać materiał graficzny lub multimedialny, który wzbogacony jest o animacje, filmy, czy dźwięk ma pozytywny wpływ na zachowania i przyswajalność wiedzy przez
uczniów. W Instytucie Nauk Technicznych studenci poznają szereg specjalistycznych programów, których wiedza jest niezbędna. Za pomocą tablicy interaktywnej mogą w interesujący sposób nauczyć się jak wykonać analizę projektu przy zastosowaniu komponentów. Autor publikacji proponuje wykorzystanie tablic multimedialnych w zajęciach z technologii informacyjnej oraz komputerowego wspomagania projektowania m.in. w programie AutoCAD. Celem zajęć z przedmiotu technologia informacyjna jest wykształcenie praktycznych umiejętności posługiwania się dostępnątechnologią informacyjną, podwyższenie poziomu umiejętności użytkowania komputera oraz wzrost wydajności pracy przy komputerze. Na zajęciach student zapozna się z podstawowymi funkcjami systemu operacyjnego Windows, programami z pakietu MS Office: Word, Excel, Visio lub Open Office: Writer, Calc, programami inżynierskimi (AutoCAD) oraz grafiki komputerowej (Gimp), W trakcie zajęć student nabędzie umiejętność posługiwania się aplikacjami do przeglądania stron internetowych, tablicą interaktywną oraz zapoznanie się z zasadami działania związaną z obsługą poczty elektronicznej oraz znajomością innych metod komunikacji. Prowadzący zajęcia z technologii informacyjnej przy wykorzystaniu tablicy interaktywnej mogą wykonać instrukcje dla studentów do poszczególnych ćwiczeń z formie tekstowej oraz multimedialnej poprzez wybranie polecenia: Nagrywanie zawartości pulpitu (menu Start Pasek narzędzi). Dzięki temu cały program zajęć realizowany w oparciu o tablicę multimedialną można zapisać jako plik filmowy avi, a następnie umieścić na serwerze uczelnianym. Na podobnej zasadzie funkcjonuje w Polsce e-learning. Inny przedmiot komputerowe wspomaganie projektowania jest realizowany głównie w programie AutoCAD. Zajęcia te mają na celu zapoznanie studentów z podstawowymi zasadami sporządzania dokumentacji technicznej rysunku dwuwymiarowego wraz z wymiarowaniem. Rys. 6. Zastosowanie tablicy przy współpracy z klawiaturą ekranową Przy pomocy tablicy interaktywnej student poznaje sposoby omówienia projektu. Za pomocą polecenia klawiatura ekranowa jesteśmy w stanie narysować również projekt w programie AutoCAD. Czynność tą należy opanować do perfekcji, w przeciwnym razie znacznie szybciej rysowanie myszą będzie szybsze i łatwiejsze.
Rys. 7. Zastosowanie tablicy przy współpracy z programem AutoCAD 5. Podsumowanie. Tablica interaktywna jest bardzo ciekawą propozycją dla szkół, uczelni wyższych oraz innych jednostek naukowo-badawczych w Polsce. Ogromna popularność tablic w: szkołach, uczelniach, firmach szkoleniowych, szkołach nauki jazdy, studiach telewizyjnych, biurach projektowych czy firmach oferujących aranżacje wnętrz, wywiera wpływ na zachowanie i przyswajalność wiedzy związane z multimedialnymi urządzeniami. Kluczem do sukcesu tablic interaktywnych jest stworzenie takich warunków, w których każdy materiał graficzny lub multimedialny nie będzie biernie odtwarzany przez prowadzącego, lecz stanie się jego integralną częścią prezentacji, która powstaje podczas wykładu. Użytkownik mając możliwość aktywnego uczestnictwa w prezentacji poprzez pisanie, notowanie, podkreślanie i zaznaczanie na dowolnej, prezentowanej aplikacji, zdjęciu, grafice filmie itd. przestaje również być biernym słuchaczem, a dzięki temu lepiej i szybciej przyswaja prezentowane treści. Osoba, która nie miała możliwości pojawić się na zajęciach, będzie mogła zapoznać się z dokładnym ich przebiegiem w sali wykładowej dodatkowo z nagranym dźwiękiem. W przypadku studentów, którzy wymagają częstego powtarzania zagadnień oraz potrzebują powtórzyć materiał ponownie przed egzaminami jest to idalne rozwiązanie. Projektory które są używane z tablicami mogą być podłączone do nagrywarki video lub odtwarzacza DVD. Możliwość wysłania notatek e-mailem bezpośrednio z programu do uczniów czy studentów, export notatek w dowolnym formacie, czy zapis notatki jako stronę www, czy pliku pdf to tylko niektóre czynności, które można zrealizować przy pomocy tablicy multimedialnej. Funkcje i możliwości programu Flow Works są tylko pomocą i uzupełnieniem. Aby w pełni wykorzystać możliwości tablicy interaktywnej należy wykorzystać multimedialne programy edukacyjne. Według autora referatu prowadzenie wykładu i zapisywanie jego całości jako plik filmowy jest pomysłem na miarę XXI w., który będzie rozwijany w nieprzewidywalnym tempie na całym świecie. Wszystko zależy od nauczyciela, ale pewien model, który znacząco przekształca dotychczasowe style myślenia o nauczaniu, model efektywny i przyjazny, wart jest propagowania jako propozycja na nowy styl pracy. Połączenie wielu technik (w tym multimedialnych) ułatwiających uczenie się oraz
dających konkretną wiedzę w sposób możliwie dla ucznia ciekawy, językiem przystępnym i zrozumiałym jest warunkiem odniesienia sukcesu w przyszłości. LITERATURA 1. Qomo QWB300, Owner s Manual 2. Smart Board, Owner s Manual 3. www.multimediawszkole.pl 4. www.tablice.net.pl 5. http://www.tabliceinteraktywne.com.pl/ 6. http://www.sm.edu.pl/