SPRAWOZDANIE KOMISJI DO PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO, RADY EUROPEJSKIEJ I RADY

KOMISJA EUROPEJSKA Bruksela, dnia 2.3.2017 r. COM(2017) 203 final SPRAWOZDANIE KOMISJI DO PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO, RADY EUROPEJSKIEJ I RADY Piąte sprawozdanie z postępu prac nad stworzeniem rzeczywistej i skutecznej unii bezpieczeństwa PL PL

Piąte sprawozdanie z postępu prac nad stworzeniem rzeczywistej i skutecznej unii bezpieczeństwa I. WPROWADZENIE Niniejsze sprawozdanie z postępu prac nad stworzeniem rzeczywistej i skutecznej unii bezpieczeństwa jest piątym comiesięcznym sprawozdaniem i obejmuje działania w dwóch głównych dziedzinach: zwalczanie terroryzmu, przestępczości zorganizowanej i cyberprzestępczości oraz środków, które je wspierają; oraz wzmocnienie naszej obrony i rozwijanie odporności wobec wymienionych zagrożeń. Warunkiem stworzenia rzeczywistej i skutecznej unii bezpieczeństwa jest zapewnienie terminowego przyjęcia oraz pełnego i skutecznego wdrożenia prawodawstwa UE. We wspólnym oświadczeniu przewodniczących Parlamentu, Rady i Komisji z dnia 13 grudnia 2016 r. 1 uzgodniono 58 priorytetów ustawodawczych na rok 2017. Obejmują one szereg wniosków, nad którymi trwają obecnie prace prawodawcze, a które mają kluczowe znaczenie dla osiągnięcia unii bezpieczeństwa, w tym wnioski dotyczące: dyrektywy w sprawie terroryzmu; dyrektywy w sprawie broni palnej; unijnego systemu wjazdu/wyjazdu; europejskiego systemu informacji o podróży oraz zezwoleń na podróż (ETIAS); dyrektywy w sprawie prania pieniędzy i finansowania terroryzmu; europejskiego systemu przekazywania informacji z rejestrów karnych (ECRIS) oraz rozporządzenia w sprawie prywatności i łączności elektronicznej. Niezbędne jest szybkie osiągnięcie porozumienia w sprawie tych wniosków, przy czym w niniejszym sprawozdaniu przeanalizowana zostanie aktualna sytuacja w odniesieniu do każdego z nich. Kwestia skupienia się na wdrożeniu dotyczy także obowiązującego prawodawstwa, w tym instrumentów, które znajdują się jeszcze na etapie transpozycji. W niniejszym sprawozdaniu przedstawiono także aktualne informacje na temat kluczowych dokumentów w tej kategorii, takich jak dokumenty dotyczące: prekursorów materiałów wybuchowych, danych dotyczących przelotu pasażera (danych PNR), decyzji w sprawie konwencji z Prüm na temat udostępniania danych dotyczących pojazdów, danych daktyloskopijnych i danych dotyczących DNA między państwami członkowskimi oraz na temat transpozycji dyrektywy w sprawie bezpieczeństwa sieci i informacji. Oprócz postępów w zakresie dokumentów ustawodawczych niniejsze sprawozdanie dotyczy wdrożenia niektórych kluczowych dokumentów nieustawodawczych dotyczących unii bezpieczeństwa w obszarze budowania odporności UE, takich jak prace Komisji na rzecz przeciwdziałania radykalizacji postaw poprzez sieć upowszechniania wiedzy o radykalizacji postaw, na rzecz ochrony celów miękkich oraz na rzecz ochrony lotnictwa w państwach trzecich. Kolejne, kwietniowe sprawozdanie miesięczne będzie poświęcone przestępczości zorganizowanej i priorytetach cyklu polityki unijnej na rok 2017, który to cykl stanowi ramy strategiczne na rzecz wzmocnienia skutecznej współpracy między krajowymi organami ścigania, agencjami UE i instytucjami UE w tej dziedzinie. Drugim ważnym tematem będzie operacyjna współpraca policyjna i sądowa, w tym wspólnye zespoły dochodzeniowo-śledcze. 1 https://ec.europa.eu/priorities/publications/joint-declaration-eus-legislative-priorities-2017_en 2

II. WDROŻENIE PRIORYTETÓW USTAWODAWCZYCH MAJĄCYCH NA CELU LEPSZĄ OCHRONĘ BEZPIECZEŃSTWA OBYWATELI W ubiegłym miesiącu UE poczyniła ważny krok naprzód w walce z terroryzmem dzięki przyjęciu przez Parlament Europejski wniosku Komisji dotyczącego dyrektywy w sprawie zwalczania terroryzmu. Rada ma przyjąć ten wniosek na początku marca. Po wdrożeniu nowa dyrektywa zapewni organom ścigania i prokuratorom kluczowe narzędzia do zwalczania zmieniającego się zagrożenia terrorystycznego. Jednym z nich jest kryminalizacja zachowań związanych z działaniami zagranicznych bojowników terrorystycznych, szkoleniami terrorystycznymi i finansowaniem terroryzmu. Dyrektywa ta ulepszy również istniejące przepisy dotyczące wymiany informacji na temat przestępstw terrorystycznych oraz umożliwi usuwanie treści terrorystycznych zamieszczanych w internecie, pomagając zapewnić bezpieczniejszą UE przy jednoczesnym poszanowaniu praw podstawowych. Dyrektywa ta ponadto przyczyni się do poprawy statusu i praw ofiar terroryzmu, zapewniając im dostęp do usług wsparcia natychmiast po ataku i tak długo, jak to konieczne. W następstwie porozumienia politycznego między współprawodawcami osiągniętego w listopadzie 2016 r. Parlament Europejski podczas głosowania na posiedzeniu plenarnym w dniu 16 lutego opowiedział się za przyjęciem wniosku, a na początku marca nastąpi formalne przyjęcie tego wniosku przez Radę. Państwa członkowskie mają 18 miesięcy na transpozycję tej dyrektywy do prawa krajowego. Komisja ułatwi szybką i prawidłową transpozycję w państwach członkowskich poprzez serię warsztatów, które rozpoczną się przed latem 2017 r. W przedmiotowej dyrektywie UE transponuje Protokół dodatkowy z 2015 r. do Konwencji Rady Europy o zapobieganiu terroryzmowi. Wiele państw członkowskich już podjęło niezbędne kroki, aby zaktualizować swoje ustawodawstwo zgodnie z tym protokołem. W następstwie porozumienia politycznego między współprawodawcami osiągniętego w dniu 20 grudnia 2016 r. w odniesieniu do zmiany dyrektywy w sprawie broni palnej w celu zaostrzenia kontroli i zakazów dotyczących najbardziej niebezpiecznych rodzajów broni, Parlament Europejski ma głosować w tej kwestii na posiedzeniu plenarnym w dniu 14 marca. W przedmiotowym wniosku znacznie rozszerzono zakres rodzajów broni podlegających najściślejszemu zakazowi w ramach kategorii A, uwzględniając w nim broń palną automatyczną przerobioną na półautomatyczną oraz wojskową broń palną półautomatyczną wyposażoną w magazynki o dużej pojemności i mechanizmy ładujące. Po wdrożeniu tej dyrektywy możliwość zakupu lub sprzedaży tego typu broni będzie mieć wyłącznie bardzo ściśle określona grupa posiadaczy zezwoleń np. muzea lub strzelcy sportowi podlegających rygorystycznej kontroli bezpieczeństwa i wymogom monitorowania. Przedmiotowy wniosek znacznie wzmacnia kontrole dotyczące identyfikowalności, oznakowania oraz broni pozbawionej cech użytkowych. Równolegle Komisja poczyniła postępy w pracach komitetu technicznego do spraw norm pozbawiania broni cech użytkowych z udziałem ekspertów z państw członkowskich. W dniu 8 lutego osiągnięto porozumienie w sprawie zmienionych bardziej rygorystycznych kryteriów technicznych, które obecnie będą badane w celu zapewnienia przed ich formalnym przyjęciem, aby gwarantowały one faktyczną nieodwracalność pozbawienia broni cech użytkowych. Równolegle Komisja intensyfikuje działania wraz z kluczowymi państwami trzecimi takimi jak kraje Bałkanów Zachodnich w celu zwalczania nielegalnego handlu bronią. Zwalczanie nielegalnej broni palnej powinno być priorytetem również w następnym cyklu polityki dotyczącej poważnej i zorganizowanej przestępczości na lata 2017 2021. W Parlamencie Europejskim i Radzie trwają dyskusje nad wnioskami Komisji dotyczącymi ustanowienia unijnego systemu wjazdu/wyjazdu w celu usprawnienia zarządzania granicami, zwalczania migracji nieuregulowanej oraz wzmocnienia bezpieczeństwa wewnętrznego poprzez rejestrowanie przepływów obywateli państw trzecich przez granice 3

zewnętrzne strefy Schengen oraz dotyczącymi europejskiego systemu informacji o podróży oraz zezwoleń na podróż (ETIAS), który wprowadzi system umożliwiający przeprowadzanie z wyprzedzeniem kontroli bezpieczeństwa i ryzyka migracyjnego w odniesieniu do podróżnych zwolnionych z obowiązku wizowego. Komisja Wolności Obywatelskich, Sprawiedliwości i Spraw Wewnętrznych (LIBE) Parlamentu Europejskiego przyjęła swój mandat negocjacyjny w sprawie unijnego systemu wjazdu/wyjazdu w dniu 27 lutego 2017 r. Komisja wzywa obu współprawodawców do poczynienia szybkich postępów w późniejszych negocjacjach, mając na uwadze datę docelową wyznaczoną przez Radę Europejską w grudniu 2016 r. na czerwiec 2017 r. Jeżeli chodzi o ETIAS, eksperci państw członkowskich omawiają wniosek Komisji na poziomie grup roboczych Rady, natomiast komisja LIBE Parlamentu Europejskiego wyznaczyła swojego sprawozdawcę w odniesieniu do przedmiotowej dokumentacji. Jeżeli chodzi o wniosek Komisji mający na celu rozszerzenie europejskiego systemu przekazywania informacji z rejestrów karnych (ECRIS) na obywateli państw trzecich, Komisja bada rozwiązania techniczne w zakresie scentralizowanej infrastruktury obsługującej wymianę takich informacji. Biorąc pod uwagę zalecenia grupy ekspertów wysokiego szczebla ds. systemów informacyjnych i interoperacyjności, które mają zostać zaprezentowane w kwietniu 2017 r., Komisja przedstawi zmieniony wniosek ustawodawczy w czerwcu 2017 r. Wniosek Komisji dotyczący wprowadzenia ukierunkowanych zmian do czwartej dyrektywy w sprawie przeciwdziałania praniu pieniędzy został przyjęty przez kolegium w dniu 5 lipca 2016 r. Po przeanalizowaniu tego wniosku Rada osiągnęła mandat negocjacyjny w dniu 20 grudnia 2016 r. Wniosek ten miał na celu uwzględnienie nowych sposobów finansowania terroryzmu, takich jak waluty wirtualne i karty przedpłacone, oraz zwiększenie przejrzystości, aby wspomagać zwalczanie prania pieniędzy. Sprawozdanie Parlamentu Europejskiego przyjęto w dniu 28 lutego 2017 r. Komisja wzywa współprawodawców do jak najszybszego sfinalizowania negocjacji w sprawie tego ważnego wniosku, który przyczyni się do dalszego ograniczenia środków dostępnych dla terrorystów. Zarówno w Parlamencie Europejskim, jak i w Radzie rozpoczął się proces legislacyjny w odniesieniu do wniosku Komisji dotyczącego rozporządzenia w sprawie prywatności i łączności elektronicznej. Celem jest zapewnienie dostawcom usług łączności elektronicznej równych warunków działania, osiągnięcie wysokiego poziomu ochrony konsumentów, a jednocześnie umożliwienie przedsiębiorstwom innowacji. W Parlamencie Europejskim komisją wiodącą będzie komisja LIBE, która niedługo wyznaczy sprawozdawcę, a komisjami zaangażowanymi będą ITRE, JURI oraz IMCO. Prace rozpoczęły się również na poziomie grup roboczych Rady. Ze względu na fakt, że przedmiotowy wniosek stanowi priorytet dla wszystkich trzech instytucji, oczekuje się szybkiego osiągnięcia postępów, tak aby rozporządzenie mogło obowiązywać od dnia 24 maja 2018 r., jednocześnie z rozpoczęciem stosowania ogólnego rozporządzenia o ochronie danych. III. WDRAŻANIE INNYCH INICJATYW USTAWODAWCZYCH Należy zauważyć, że poza wnioskami wspomnianymi we wspólnym oświadczeniu w Parlamencie Europejskim i Radzie trwają prace nad wnioskiem Komisji służącym wzmocnieniu Systemu Informacyjnego Schengen (SIS) w celu poprawy zarządzania granicami i skuteczniejszego zwalczania terroryzmu i przestępczości transgranicznej. Eksperci państw członkowskich omawiają ten wniosek na poziomie grup roboczych Rady. Komisja LIBE Parlamentu Europejskiego jest obecnie w trakcie wyznaczania swojego 4

sprawozdawcy. Proponowane środki przyniosą kluczowe ulepszenia pod względem wymiany informacji i współpracy między państwami członkowskimi, w szczególności poprzez obowiązek stworzenia wpisu w SIS w przypadkach związanych z przestępstwami terrorystycznymi, wprowadzenie nowej kategorii wpisów dotyczącej nieznanych osób poszukiwanych, wprowadzenie systematycznych kontroli w SIS w stosunku do obywateli UE na granicach zewnętrznych oraz dodanie pełnych praw dostępu dla Europolu. Proponowane zmiany przyczynią się również do zwiększenia skuteczności egzekwowania zakazów wjazdu wobec obywateli państw trzecich na granicach zewnętrznych dzięki obowiązkowemu wprowadzaniu danych takich osób do SIS. Zwiększą one egzekwowalność decyzji nakazujących powrót nielegalnie przebywających obywateli państw trzecich dzięki wprowadzeniu nowej kategorii wpisów dotyczących takich decyzji. Komisja wzywa współprawodawców do przyspieszenia prac nad tym ważnym dokumentem. W dniu 21 grudnia 2016 r. Komisja przedstawiła wniosek dotyczący nowej dyrektywy kryminalizującej pranie pieniędzy, która zapewniłaby właściwym organom również odpowiednie przepisy prawa karnego umożliwiające ściganie przestępców i terrorystów. Proponowane środki po uzgodnieniu skutkowałyby ustanowieniem minimalnych norm dotyczących definicji przestępstw oraz sankcji dotyczących prania pieniędzy; zlikwidowaniem istniejących różnic między przepisami krajowymi, które to różnice mogą być wykorzystywane przez przestępców; usunięciem przeszkód dla transgranicznej współpracy sądowej i policyjnej poprzez ustanowienie wspólnych przepisów w celu usprawnienia dochodzeń dotyczących prania pieniędzy; oraz uzgodnieniem norm unijnych zgodnie z międzynarodowymi zobowiązaniami w tej dziedzinie, takimi jak zobowiązania określone w konwencji warszawskiej Rady Europy oraz zaleceniach Grupy Specjalnej ds. Przeciwdziałania Praniu Pieniędzy. Od tego czasu w Radzie na szczeblu grup roboczych rozpoczęła się dyskusja mająca na celu wypracowanie podejścia ogólnego przed latem. Oczekuje się, że wkrótce rozpoczną się dyskusje w Parlamencie Europejskim. Komisja z zadowoleniem przyjmuje ten pozytywny rozwój sytuacji i zachęca współprawodawców do priorytetowego traktowania tego dokumentu. W dziedzinie ochrony lotnictwa w ramach istniejących przepisów UE określających specyfikacje techniczne i wymagania w zakresie efektywności w odniesieniu do sprzętu kontrolnego wykorzystywanego do ochrony lotnictwa w portach lotniczych UE nie ustanawia się wiążącego prawnie, ogólnounijnego systemu oceny zgodności, który zapewniałby przestrzeganie wymaganych norm we wszystkich portach lotniczych UE. W rezultacie sprzęt certyfikowany w jednym państwie członkowskim UE nie może być wprowadzony do obrotu w pozostałych państwach członkowskich. Komisja przedstawiła zatem we wrześniu 2016 r. wniosek mający na celu ustanowienie jednolitego unijnego systemu certyfikacji opierającego się na wspólnej metodzie badań i wydawaniu przez producentów certyfikatów zgodności, które będą ważne we wszystkich państwach członkowskich UE, zgodnie z zasadą wzajemnego uznawania. Utworzenie takiego systemu pomoże przezwyciężyć fragmentację rynku, wzmocnić konkurencyjność unijnego sektora bezpieczeństwa, zwiększyć zatrudnienie w tym sektorze oraz ostatecznie przyczyni się do poprawy ochrony lotnictwa w całej Europie. Wniosek ten jest obecnie przedmiotem dyskusji współprawodawców na szczeblu grup roboczych. Komisja kontynuowała prace w celu zapewnienia, aby przepisy UE w dziedzinie nielegalnego wytwarzania materiałów wybuchowych domowej roboty były dostosowywane do pojawiających się zagrożeń 2. W listopadzie 2016 r. przepisy dotyczące 2 Zob. również: Sprawozdanie Komisji dla Parlamentu Europejskiego i Rady dotyczące stosowania rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 98/2013 w sprawie wprowadzania do obrotu i 5

wprowadzania do obrotu i używania prekursorów materiałów wybuchowych, które mogą być wykorzystywane do nielegalnego wytwarzania materiałów wybuchowych domowej roboty, zostały wzmocnione poprzez dodanie trzech substancji 3 do wykazu 4 substancji ściśle podlegających obowiązkowi zgłaszania wszelkich podejrzanych transakcji, zniknięcia i kradzieży. Ponadto Komisja zamierza rozpocząć w 2017 r. ocenę skuteczności rozporządzenia (UE) nr 98/2013 w celu wzmocnienia istniejących ograniczeń i kontroli. Komisja podjęła również działania przeciwko tym państwom członkowskim, które nadal nie wdrożyły w pełni wszystkich przepisów rozporządzenia (UE) nr 98/2013 w sprawie wprowadzania do obrotu i używania prekursorów materiałów wybuchowych. Po pierwszych etapach postępowań w sprawie uchybienia zobowiązaniom państwa członkowskiego, które odbyły się w maju i we wrześniu 2016 r., Komisja rozpoczęła drugi etap w dniu 15 lutego, wydając uzasadnione opinie skierowane do Cypru, Francji i Rumunii. Te państwa członkowskie nie ustanowiły jeszcze wymaganych przepisów dotyczących sankcji mających zastosowanie w przypadku naruszeń ograniczeń i kontroli nałożonych na niebezpieczne chemikalia, które mogłyby zostać wykorzystane przez terrorystów do wytwarzania materiałów wybuchowych domowej roboty. Komisja nadal wspiera państwa członkowskie w szybkim wdrożeniu unijnej dyrektywy w sprawie danych dotyczących przelotu pasażera (PNR) oraz tworzeniu jednostek do spraw informacji o pasażerach we wszystkich państwach członkowskich. W grudniu 2016 r. Komisja zorganizowała trzecie spotkanie z ekspertami państw członkowskich w celu wymiany wyciągniętych wniosków i najlepszych praktyk. Orientacyjne główne etapy tworzenia jednostek do spraw informacji o pasażerach, określone w planie wdrożenia opracowanym przez Komisję w listopadzie 2016 r., wykorzystuje się do monitorowania wdrożenia dyrektywy. W porównaniu z sytuacją przedstawioną w planie wdrożenia sześć państw członkowskich można obecnie zaliczyć do kategorii państw członkowskich, które posiadają zarówno sprawne lub prawie sprawne systemy PNR, jak i specjalną podstawę prawną przewidującą gromadzenie lub przetwarzanie danych PNR. Komisja regularnie otrzymuje od wszystkich państw członkowskich informacje na temat zaawansowania procesu wdrożenia. W 2017 r. zaplanowano przeznaczenie w ramach Funduszu Bezpieczeństwa Wewnętrznego kwoty 70 mln EUR na wdrożenie dyrektywy dotyczącej danych PNR, a Komisja prowadzi z państwami członkowskimi rozmowy w sprawie zmiany ich programów krajowych w ramach Funduszu umożliwiającej przeznaczenie dodatkowych środków na ten cel. W obszarze wymiany informacji między państwami członkowskimi decyzje w sprawie konwencji z Prüm 5 z 2008 r. posłużyły wprowadzeniu procedur szybkiej i efektywnej wymiany danych między państwami członkowskimi poprzez ustanowienie zasad i zapewnienie ram umożliwiających państwom członkowskim wzajemne przeszukiwanie swoich zbiorów analiz DNA, systemów identyfikacji daktyloskopijnej oraz baz danych rejestracyjnych pojazdów. Decyzje w sprawie konwencji z Prüm były narzędziem, które pomogło francuskim śledczym po atakach terrorystycznych, które miały miejsce w Paryżu w listopadzie 2015 r. W ostatnich miesiącach poczyniono znaczne postępy we wdrożeniu decyzji w sprawie konwencji z Prüm, wymieniając coraz większą ilość danych. Niektóre państwa członkowskie wciąż jednak muszą wdrożyć te decyzje niemal dziesięć lat po ich 3 4 5 używania prekursorów materiałów wybuchowych oraz przekazania uprawnień przewidzianego w tym rozporządzeniu, 28.2.2017. Rozporządzenia delegowane Komisji (UE) 2017/214, 2017/215 i 2017/216 z dnia 30 listopada 2016 r., Dz.U. L 34 z 9.2.2017, s. 1 6. Załącznik II do rozporządzenia (UE) nr 98/2013, Dz.U. L 39 z 9.2.2013, s. 1. Decyzje Rady 2008/615/WSiSW i 2008/616/WSiSW. 6

przyjęciu. Komisja skorzystała zatem z uprawnień wykonawczych, które uzyskała zgodnie z Traktatem z Lizbony w obszarze wymiaru sprawiedliwości i spraw wewnętrznych 6, aby wszcząć postępowania w sprawie uchybienia zobowiązaniom państwa członkowskiego przeciwko Chorwacji, Grecji, Irlandii, Portugalii i Włochom w związku z niezastosowaniem się przez te państwa do decyzji w sprawie konwencji z Prüm 7. W czwartym sprawozdaniu z postępu prac nad stworzeniem unii bezpieczeństwa 8 przedstawiono różne kierunki już trwających prac dotyczących zagrożeń cybernetycznych oraz przypomniano kluczową rolę dyrektywy w sprawie bezpieczeństwa sieci i informacji (NIS), która stanowi podstawę lepszej współpracy i odporności cybernetycznej na szczeblu UE. Pierwsze formalne spotkanie grupy współpracy NIS utworzonej na mocy tej dyrektywy odbyło się w lutym z udziałem państw członkowskich, Komisji oraz Agencji Unii Europejskiej ds. Bezpieczeństwa Sieci i Informacji (ENISA). Grupa ta poruszyła kluczowe kwestie transpozycji i zgodziła się kontynuować prace w grupach ekspertów w odniesieniu do szeregu aspektów, w tym kryteriów definiowania krytyczności operatora, procesu konsultacji w przypadkach transgranicznego wpływu operatora oraz procedury obowiązkowej wymiany informacji między zainteresowanymi państwami członkowskimi. Aby wesprzeć wdrażanie dorobku prawnego dotyczącego cyberprzestępczości, w grudniu 2016 r. Komisja wystosowała uzasadnione opinie do Belgii, Bułgarii i Irlandii, które to państwa nie zgłosiły pełnej transpozycji dyrektywy 2013/40/UE dotyczącej ataków na systemy informatyczne do swojego prawa krajowego. W dniu 16 grudnia Komisja przyjęła również dwa sprawozdania 9 na temat wykonania dyrektywy 2011/93/UE w sprawie zwalczania niegodziwego traktowania w celach seksualnych i wykorzystywania seksualnego dzieci oraz pornografii dziecięcej, przy czym w jednym sprawozdaniu skupiono się w szczególności na środkach podejmowanych przez państwa członkowskie przeciwko stronom internetowym zawierającym lub rozpowszechniającym pornografię dziecięcą. IV. WDRAŻANIE DZIAŁAŃ O CHARAKTERZE NIEUSTAWODAWCZYM Komisja odgrywa kluczową rolę w kierowaniu pracami oraz w ułatwianiu, finansowaniu i koordynowaniu prac w szeregu obszarów o charakterze nieustawodawczym mających zasadnicze znaczenie dla zwalczania terroryzmu i przestępczości zorganizowanej, takich jak radykalizacja postaw, ochrona celów miękkich, bezpieczeństwo transportu, cyberbezpieczeństwo i zagrożenia hybrydowe. Reagowanie na zagrożenia stwarzane przez powracających zagranicznych bojowników terrorystycznych i radykalizację postaw w internecie wymaga stałych wysiłków w zakresie identyfikowania, wspierania i monitorowania osób podatnych na radykalizację postaw, a jednocześnie działań na rzecz ograniczania propagandy terrorystycznej w internecie i zapewniania wiarygodnej alternatywnej narracji. Atak w Berlinie w grudniu 2016 r. ponownie uwydatnił znaczenie ochrony celów miękkich. Komisja oraz centrum doskonałości w ramach sieci upowszechniania wiedzy o radykalizacji postaw przyspieszają prace mające na celu zapewnienie zarówno praktykom, jak i osobom odpowiedzialnym za wyznaczanie kierunków polityki konkretnych wytycznych 6 7 8 9 Od dnia 1 grudnia 2014 r., tj. końca pięcioletniego okresu przejściowego przewidzianego w protokole 36 Traktatu z Lizbony. Te państwa członkowskie nie zapewniły jeszcze zautomatyzowanej wymiany danych w co najmniej dwóch z trzech kategorii danych dotyczących DNA, odcisków palców i krajowych danych rejestracyjnych pojazdów. Wszystkie pięć państw członkowskich odpowiedziało na wezwania do usunięcia uchybienia. Służby Komisji obecnie poddają ocenie udzielone odpowiedzi. COM(2017) 41 final. COM(2016) 871 final i COM(2016) 872 final. 7

i zaleceń, aby skuteczniej zapobiegać istniejącym i pojawiającym się wyzwaniom związanym z radykalizacją postaw oraz przezwyciężać je. W lutym 2017 r. Komisja uruchomiła nową sieć osób odpowiedzialnych za wyznaczanie kierunków krajowej polityki prewencyjnej. Ta nowa sieć ma dwa główne cele: wzmacnianie i instytucjonalizacja wymiany wiedzy fachowej i doświadczeń między państwami członkowskimi w zakresie podejścia do zapobiegania i polityki prewencyjnej; oraz zapewnienie ściślejszego zaangażowania państw członkowskich w działania sieci upowszechniania wiedzy o radykalizacji postaw. Będzie ona uzupełniała istniejącą sieć upowszechniania wiedzy o radykalizacji postaw, która gromadzi praktyków zajmujących się bezpośrednio tą kwestią, o sieć bardziej ukierunkowaną na politykę oraz pomoże zapewnić uwzględnianie dobrych praktyk w nowych inicjatywach w zakresie polityki. Centrum doskonałości w ramach sieci upowszechniania wiedzy o radykalizacji postaw rozpoczęło również prace nad podręcznikiem na temat postępowania z powracającymi zagranicznymi bojownikami, aby zapewnić praktykom w całej Europie niezbędne umiejętności, wiedzę i pewność siebie, a w konsekwencji najodpowiedniejsze i najskuteczniejsze interwencje. Ponieważ niektóre z tych osób będą powracały z bardzo małymi dziećmi, Komisja wyznaczyła sieci upowszechniania wiedzy o radykalizacji postaw zadanie polegające na opracowaniu wytycznych dotyczących zapewnienia ochrony i wsparcia dzieciom urodzonym lub wychowywanym na terenie opanowanym przez terrorystów lub wychowywanym w zradykalizowanym środowisku w UE. Ponadto w 2017 r. sieć upowszechniania wiedzy o radykalizacji postaw opracuje podręcznik przedstawiający szczegółowe wytyczne dotyczące zapobiegania polaryzacji i zwalczania radykalizacji postaw. Centrum doskonałości w ramach sieci upowszechniania wiedzy o radykalizacji postaw opracuje dwa zestawy narzędzi dotyczące szkolenia w zakresie świadomości radykalizacji postaw dla praktyków zajmujących się bezpośrednio tą kwestią oraz dotyczące lokalnych strategii i rodzajów podejścia, aby pomóc osobom oddolnie zwalczającym radykalizację postaw. Jeżeli chodzi o radykalizację postaw w internecie, działania uzgodnione z przedsiębiorstwami internetowymi na spotkaniu forum UE poświęconego internetowi, które odbyło się w grudniu 2016 r., znajdują się obecnie na etapie realizacji. Baza hashów, platforma służąca oznaczaniu terrorystycznych treści internetowych, aby zapewnić ich nieodwracalne usunięcie, opracowana przez sektor internetowy w ścisłej współpracy z Komisją, ma zostać uruchomiona w tym miesiącu. W dniu 15 marca 2017 r. Komisja zainicjuje również swój program na rzecz wzmocnienia społeczeństwa obywatelskiego, w ramach którego 15 mln EUR zostanie przeznaczone na wzmocnienie skutecznych przesłań przeciwdziałających terroryzmowi w internecie. Zapobieganie radykalizacji oznacza również uwzględnienie jej podstawowych przyczyn, w tym stygmatyzacji społeczności, nietolerancji i rasizmu. Komisja promuje edukację, dialog międzykulturowy, włączenie społeczne i działania niedyskryminacyjne poprzez finansowanie unijne. W styczniu 2017 r. Komisja otrzymała wnioski dotyczące projektów w ramach programu Prawa, równość i obywatelstwo 10 mające na celu między innymi zapobieganie antysemityzmowi oraz nienawiści i nietolerancji w stosunku do muzułmanów, a także zwalczanie tych postaw, jak również propagowanie lepszego zrozumienia między różnymi społecznościami, w tym poprzez działania międzyreligijne i międzykulturowe. Podejmuje się również działania w celu opracowania narzędzi i praktyk służących zapobieganiu i 10 W styczniu 2017 r. upłynął termin składania wniosków w odpowiedzi na zaproszenie do składania wniosków w ramach programu Prawa, równość i obywatelstwo o budżecie w wysokości 4 475 000 EUR. 8

przeciwdziałaniu rasistowskiemu i ksenofobicznemu nawoływaniu do nienawiści w internecie. Jak zapowiedziano w czwartym sprawozdaniu z postępu prac nad stworzeniem unii bezpieczeństwa, w lutym Komisja przeprowadziła pierwsze warsztaty na temat ochrony celów miękkich, w których udział wzięli eksperci państw członkowskich z różnych dziedzin (walka z terroryzmem, ściganie przestępstw, bezpieczeństwo transportu oraz badania naukowe), aby omówić sposoby ulepszenia ochrony celów miękkich (transportu, imprez sportowych, centrów handlowych, szkół itd.). Warsztaty te stanowią pierwszy etap tworzenia unijnej platformy umożliwiającej państwom członkowskim wymianę doświadczeń w celu zwiększenia ich odporności i ochrony przed przyszłymi atakami wymierzonymi w cele miękkie. Na potrzeby przyszłej wymiany doświadczeń zidentyfikowano następujące obszary: uwzględnianie metod oceny ryzyka w planowaniu wydarzeń publicznych lub ochronie zatłoczonych obszarów; reagowanie na wyzwania związane z zagrożeniami wewnętrznymi poprzez ponowne zbadanie procedur weryfikacji pracowników; usprawnienie wczesnego wykrywania broni i materiałów wybuchowych poprzez testowanie i stosowanie innowacyjnych urządzeń do wykrywania oraz poprzez rozważenie możliwości wprowadzenia wspólnych norm do celów innych niż lotnictwo; podnoszenie świadomości społecznej oraz usprawnienie reagowania w sytuacji ataku oraz ściślejsza współpraca między organami rządowymi a zainteresowanymi stronami z sektora prywatnego. Kolejnym zidentyfikowanym obszarem priorytetowym była współpraca w zakresie ochrony za pomocą urbanistyki na potrzeby budowy nowych budynków i przestrzeni publicznych. W dziedzinie zagrożeń hybrydowych Komisja i Wysoki Przedstawiciel przedstawią Radzie w lipcu 2017 r. sprawozdanie z realizacji 22 działań przewidzianych we wspólnych ramach dotyczących przeciwdziałania zagrożeniom hybrydowym z 2016 r., które obejmują w szczególności ochronę infrastruktury krytycznej (np. w obszarze infrastruktury i systemów transportowych i energetycznych). Wspólne ramy mają przyczynić się do budowania odporności UE i państw członkowskich oraz partnerów, a także zacieśnić współpracę z NATO 11 w zakresie zwalczania takich zagrożeń. W obszarze bezpieczeństwa transportu UE opracowała solidne ramy ochrony lotnictwa. Loty do UE z państw trzecich mogą jednak być podatne na zagrożenia. Konieczne jest zlikwidowanie tej potencjalnej luki w zakresie bezpieczeństwa poprzez współpracę międzynarodową za pośrednictwem Organizacji Międzynarodowego Lotnictwa Cywilnego (ICAO), jak również dwustronne wysiłki na rzecz budowania zdolności zgodnie z rezolucją Rady Bezpieczeństwa ONZ nr 2309 12. W styczniu 2017 r. Komisja wraz z państwami członkowskimi i Europejską Służbą Działań Zewnętrznych rozpoczęła prace nad opracowaniem macierzy łączącej ocenę ryzyka i szczegółowe elementy podatności na zagrożenia, aby zapewnić podstawę do określania priorytetów i koordynowania zewnętrznych działań w zakresie budowania zdolności. Równolegle Komisja przyspiesza swoje prace nad sformułowaniem wspólnego podejścia do bezpieczeństwa w transporcie morskim i lądowym, które powinno być oparte na analizie ryzyka, proporcjonalne i zrównoważone. W następstwie wyniku dyskusji, która odbyła się na posiedzeniu Rady ds. Wymiaru Sprawiedliwości i Spraw Wewnętrznych w dniach 8 9 grudnia 2016 r., państwa członkowskie wezwały do przeanalizowania sposobu rozwiązania problemu dotyczącego szyfrowania w kontekście dochodzeń. Komisja rozpoczęła prace w dwóch równoległych kierunkach: prace prawne i techniczne służące zgromadzeniu informacji i zbadaniu 11 12 Zgodnie ze wspólnym oświadczeniem przewodniczącego Rady Europejskiej, przewodniczącego Komisji oraz Sekretarza Generalnego Organizacji Traktatu Północnoatlantyckiego z dnia 8 lipca 2016 r. Rezolucja Rady Bezpieczeństwa Organizacji Narodów Zjednoczonych nr 2309 (2016), 22 września 2016 r. 9

możliwości pod względem pokonania barier związanych z szyfrowaniem, gdy jest to konieczne do celów dochodzeń dotyczących poważnych przestępstw, przy jednoczesnym utrzymaniu zaufania i bezpieczeństwa w świecie cyfrowym. Jeżeli chodzi o zewnętrzny wymiar walki z terroryzmem, wdrażanie konkluzji Rady z lutego 2015 r. jest na dobrej drodze w projektach związanych ze zwalczaniem terroryzmu realizowanych z państwami trzecimi nastąpił wzrost środków finansowych o 60 %, osiągając łączną kwotę 225 mln EUR przeznaczoną na budowanie zdolności partnerów. W dniu 19 stycznia 2017 r. odbyły się rozmowy z Tunezją w ramach drugiego dialogu politycznego wysokiego szczebla w sprawie bezpieczeństwa i walki z terroryzmem. Dotyczyły one planu działania w sprawie handlu bronią, wspólnej pracy nad zwalczaniem finansowania terroryzmu, zwiększenia zdolności zarządzania granicami oraz dalszej współpracy w zakresie zapobiegania radykalizacji postaw, mając na uwadze uzgodnienie w 2017 r. wspólnego planu prac UE Tunezja w sprawie walki z terroryzmem. Od początku roku UE przeprowadziła również rozmowy poświęcone tematowi walki z terroryzmem z szeregiem państw trzecich, w tym z Arabią Saudyjską, Rosją i Australią, oraz gościła delegację Ligi Państw Arabskich. V. WNIOSKI Tworzenie skutecznej i trwałej unii bezpieczeństwa wymaga ścisłej współpracy między Komisją, Parlamentem Europejskim i państwami członkowskimi w celu zrealizowania zarówno elementów ustawodawczych, jak i nieustawodawczych, które łącznie wzmacniają bezpieczeństwo naszych obywateli. Określone we wspólnym oświadczeniu priorytety ustawodawcze mające znaczenie dla unii bezpieczeństwa stanowią kluczowe elementy podstawowe, a ich szybka i pełna realizacja będzie wymagała pracy zespołowej. Aby działania te były skuteczne, musi nastąpić szybkie i skuteczne wdrożenie. Komisja nadal będzie w pełni angażowała się w zapewnianie, aby tak się stało. 10