Źródła finansowania podmiotów ekonomii społecznej

Źródła finansowania podmiotów ekonomii społecznej Praca powstałą w oparciu o informacje zaczerpnięte z internetu oraz z A. Królikowska, Finansowanie instytucji ekonomii społecznej., [w:]t. Kazimierczak, M. Rymsza, Kapitał społeczny. Ekonomia społeczna., Instytut Spraw Publicznych, Warszawa 2007, s. 237-247. BIAŁYSTOK 2010 1

Każde przedsięwzięcie, niezależnie od rozmiarów potrzebuje kapitału na uruchomienie i funkcjonowanie. Potrzeby kapitałowe wśród poszczególnych działalności gospodarczych są zróżnicowane niektóre potrzebują zaledwie,,kilka złotych by wystartować, inne z kolei muszą mieć dostęp do ogromnych zasobów gotówki by móc wejść do gry na rynku. Bez względu jednak na wielkość środków na rozpoczęcie i prowadzenie działalności, zawsze pochodzą one z jednego z dwóch źródeł. Albo są to środki obce lub też własne. Szczegółowy podział źródeł finansowania według tego kryterium zawiera tabela nr 1. TABELA 1 Wewnętrzne i zewnętrzne źródła finansowania działalności gospodarczej Kapitał własny Kapitał obcy wewnętrzny zewnętrzny krótkoterminowy długoterminowy wkład właściciela zysk netto pozostawiony w firmie pozyskanie inwestora kredyt handlowy/kupiecki kredyt dopłaty wspólników faktoring leasing amortyzacja emisja akcji Pożyczki z sektora pozabankowego pożyczki od rodziny, znajomych venture-capital Krótkoterminowe papiery dłużne forfaiting franchising emisja obligacji dotacje i subwencje poręczenia kredytowe Źródło:,,Źródła finansowania działalności gospodarczej i montaż finansowy., Fundacja Edukacji Narodowej, Wałbrzych 2006, s. 4 Jak wynika z powyższej tabeli istnieje bogaty wachlarz możliwości wyboru źródeł finansowania działalności gospodarczej. Nie należy jednak zapominać, iż pozyskanie 2

kapitału nie należy do najprostszych, trzeba liczyć się z wieloma utrudnieniami. W szczególności podmioty ekonomii społecznej ze względu na swą specyfikę tzn. prowadzenie działalności gospodarczej opartej na zasadach rynkowych przy odrzuceniu dążenia do maksymalizacji zysku a ukierunkowanie się na realizację celów społecznych napotykają liczne trudności z pozyskaniem środków na działalność. Oczywiście mogą one korzystać z każdego z powyżej wskazanych rodzajów kapitału, jednak na potrzeby tego referatu skupimy się jedynie na tych, które są najistotniejsze z punktu widzenia podmiotów ekonomii społecznej. Do podstawowych źródeł pozyskania funduszy przez podmioty ekonomii społecznej zalicza się: 1 rynki komercyjne, na których prowadzona jest działalność gospodarcza, a dochody uzyskiwane są ze sprzedaży dóbr i usług; zasoby nierynkowe, do nich zalicza się dotacje publiczne oraz darowizny osób prywatnych; zasoby niepieniężne, np. praca wolontariuszy. Jeszcze inny podział klasyfikuje źródła funduszy pozyskiwanych przez podmioty ekonomii społecznej na: 2 dotacje z sektora publicznego; zwrotne finansowanie przez sektor prywatny; inwestycje kapitałowe; poręczenia i gwarancje. Charakterystyka tychże źródeł finansowania została ukazana w tabeli nr 1 poprzez przedstawienie wad i zalet każdej z form. 1 A. Królikowska, Finansowanie instytucji ekonomii społecznej., [w:]t. Kazimierczak, M. Rymsza, Kapitał społeczny. Ekonomia społeczna., Instytut Spraw Publicznych, Warszawa 2007, s. 239 2 A. Królikowska, Finansowanie instytucji..., s. 239-246 3

TABELA 1 Charakterystyka wybranych źródeł wspierania działalności podmiotów ekonomii społecznej. Źródło finansowania dotacje z sektora publicznego zwrotne finansowanie przez sektor prywatny zalety Charakterystyka bezzwrotne;,,tanie źródło pozyskania funduszy; zapewniają źródło finansowania organizacjom, które nie mogą pozyskać środków z innych źródeł. Dłuższy okres finansowania (w porównaniu do dotacji); podniesienie efektywności działania podmiotów ekonomii społecznej ze względu na szczególne warunki procesu ubiegania się o środki finansowe; większa dowolność wykorzystania środków; instytucje ekonomii społecznej stają się partnerem ekonomicznym instytucji finansowych. inwestycje kapitałowe Długi okres udostępnienia środków; długi okres karencji; wady określony z góry cel i warunki wykorzystania; niski poziom motywacji do intensyfikacji działalności; krótki termin finansowania; częste opóźnienia w wypłacie środków; czasochłonność procedur dotyczących pozyskania i rozliczania się. Nieumiejętność oceny konsekwencji zaciągania tego typu zobowiązań przez podmioty ekonomii społecznej; brak odpowiedniego, wystarczającego zabezpieczenia; brak doświadczenia w zakresie zaciągania tego typu zobowiązań wśród kadry zarządzającej/ interesariuszy; możliwość wykorzystania bardziej,,bezpiecznych źródeł. 4

poręczenia gwarancje Projekt Podlaska Sieć Partnerstw na rzecz Ekonomii Społecznej nr POKL.07.02.02-20-016/09 i stosunkowo niski koszt pozyskania i spłaty; niski poziom przekazania kontroli nad zarządzania organizacją. Zwiększają szanse instytucji ekonomii społecznej przy: ubieganiu się o kredyt, dotacje europejskie, uczestniczeniu w przetargach publicznych; potwierdzają wiarygodność kontrahenta na rynku krajowym i zagranicznym; zapewnia pewność wierzyciela (beneficjenta) iż otrzyma swoją należność; zapewnia pewność dłużnika, klienta (zlecającego gwarancję), że jego zobowiązanie zostanie wykonane nawet gdy on sam nie zdoła tego zrobić; ułatwiają wejście na rynek nowym firmom do czasu ich uwiarygodnienia się. czasochłonna procedura jej ustanowienia; jest to zabezpieczenie dosyć drogie. Źródło: Opracowanie własne na podstawie: A. Królikowska, Finansowanie instytucji ekonomii społecznej., [w:]t. Kazimierczak, M. Rymsza, Kapitał społeczny. Ekonomia społeczna., Instytut Spraw Publicznych, Warszawa 2007, s. 239-247 oraz http://www.zdg.pl/zabezpieczanietransakcji.htm Wskutek dynamicznego rozwoju sektora ekonomii społecznej zrodziła się potrzeba pojawienia się instytucji finansowych specjalizujących się wyłącznie w obsłudze finansowej instytucji ekonomii społecznej, które przygotowane są na stosowanie niekonwencjonalnych oraz elastycznych rozwiązań w zakresie zabezpieczeń, analizy finansowej a także warunków kredytowania. Nazywane są one społecznymi instytucjami finansowymi. Obecnie wyróżnia się następujące rodzaje instytucji tego typu: 3 instytucje mikrofinansowe - służą osobom objętym wykluczeniem społecznym; banki ekonomii społecznej działają na rzecz społeczności lokalnych 3 A. Królikowska, Finansowanie instytucji..., s.243 5

i przede wszystkim występują w formie spółdzielni; banki etyczne i ekologiczne udzielają wsparcia finansowego działalności zorientowanej ekologicznie lub działającej w oparciu o zasady etyki; banki lokalne nastawione na działania w skali lokalnej; bankowe instytucje wzajemne ich działalność opiera się na zasadzie wzajemności. Instytucje te nazywane są również instytucjami finansów solidarnych i do najbardziej znanych na świecie spośród nich zaliczymy m.in.: 4 Europejską Federację Banków Etycznych i Alternatywnych, która powstała w 2001 roku w Belgii z inicjatywy sześciu niewielkich instytucji finansowych z Francji, Belgii oraz Polski (przystąpiło do niej Towarzystwo Inwestycji Społeczno-Ekonomicznych). W jej skład wchodzą 24 banki i instytucje finansowe z krajów Unii, które wspierają przedsięwzięcia społeczne i etyczne. 5 Główne obszary jej działalności to: walka z wykluczeniem społecznym poprzez tworzenie i utrzymanie istniejących miejsc pracy, rozwój lokalny, rozwój budownictwa mieszkaniowego oraz ochrona istniejących obiektów, rolnictwo pochodzące ze znanego źródła biologicznego, bioróżnorodność i rozwój dziedzictwa kulturalnego, energia czysta i odnawialna, różnorodność kulturowa i etniczna, międzynarodowa solidarność, zatrudnienie socjalne, opieka zdrowotna, pomoc osobom niepełnosprawnym i żyjącym w złych warunkach, a także finansowanie instytucji działających na zasadzie fair trade. 6 Europejska Spółka Finansowania Etycznego i Alternatywnego. Została powołana przez przedstawicieli FEBEA w 2002 r. Posiada narzędzia i umiejętności operacyjne, które dają jej możliwość pomnażania doświadczeń w zakresie etycznego i solidarnego finansowania. Oferuje usługi finansowe i pozafinansowe swym członkom aby wzmocnić ich struktury majątkowe, a ponadto udostępnia 4 Tamże, s. 244-245 5 http://www.dobrybiznes.info/?module=default&action=contentcontroller&sectionid=46 27.08.2010 r. 6 http://www.proekologia.pl/e107_plugins/forum/forum_viewtopic.php?10802.post, 27.08.2010 r. 6

doświadczenie i umiejętności tzn. pomoc techniczną,szkolenia operatorów, ocenę ryzyka, określenie strategii rozwoju z uwzględnieniem wymogów lokalnych. Fundusz Gwarancji Wzajemnych,,Gwarancja Solidarna, opracowany został przez Credit Cooperatif w celu zabezpieczania kredytów podmiotów ekonomii społecznej i solidarnej, realizowanych przez członków i partnerów FEBEA. Powyższe instytucje dysponują szeroką gamą instrumentów różnego typu, wśród których należy wymienić instrumenty: dłużne, kapitałowe, gwarancyjne, doradcze, w tym kredyty, pożyczki, inwestycje kapitałowe oraz poręczenia i gwarancje 7. Istnieje wiele możliwości pozyskania kapitału na działalność gospodarczą, zarówno zewnętrzne, jak i wewnętrzne, czy też krótko czy dugo terminowe. Jednak nie można zapomnieć iż podmioty ekonomii społecznej są specyficzną jednostką, która potrzebuje szczególnych źródeł pozyskania środków w tym także form kapitału. Stąd właśnie zrodziła się potrzeba powstania instytucji finansów solidarnych specjalizujących się wyłącznie w pozyskaniu środków na rzecz instytucji ekonomi społecznej. 7 A. Królikowska, Finansowanie instytucji..., s. 244 7

Bibliografia: 1. A. Królikowska, Finansowanie instytucji ekonomii społecznej., [w:]t. Kazimierczak, M. Rymsza, Kapitał społeczny. Ekonomia społeczna., Instytut Spraw Publicznych, Warszawa 2007 2.,,Źródła finansowania działalności gospodarczej i montaż finansowy., Fundacja Edukacji Narodowej, Wałbrzych 2006 3. http://www.dobrybiznes.info/?module=default&action=contentcontroller&sectionid= 46 27.08.2010 r. 4. http://www.proekologia.pl/e107_plugins/forum/forum_viewtopic.php?10802.post, 27.08.2010 r. 5. http://www.zdg.pl/zabezpieczanie-transakcji.htm, 27.08.2010 r. 8

Coś więcej dla zainteresowanych: 1. http://www.finanse.egospodarka.pl/41374,finansowanie-wewnetrzne-zrodla,1,48,1.html 2. http://www.kupsprzedajbiznes.pl/index.php?option=com_content&task=view&id=35&itemi d=79 3. http://www.augeo.pl/index.php?idp=15&gclid=cjwckd2s4qmcfyuhzaodvvkewa 4. http://www.newtrader.pl/zrodla-finansowania-dzialalnosci-gospodarczej,pp_6,20.php 5. http://www.finansowanie.euro-net.pl/ 6. http://www.zielonalinia.pl/default.aspx?docid=1121 7. http://www.wokolkariery.pl/finansowanie-dzialalnosci.xml 8. http://ksu.parp.gov.pl/pl?gclid=cjeky_gs4qmcfuqdzaodwglyyq EFBEiA http://www.febea.org/ http://www.dobrybiznes.info/?module=default&action=contentcontroller&sectionid=46 http://www.proekologia.pl/e107_plugins/forum/forum_viewtopic.php?10802.post http://www.moneta.pl/news/20622/bank-bise-w-europejskiej-federacji-bankow-etycznych-i- Alternatywnych-FEBEA-.html http://wiadomosci.ngo.pl/strona/212361.html http://www.gu.com.pl/index.php?option=com_content&task=view&id=18204&itemid=230 http://www.banki.pl/372_informacje_inne.html Gwarancje i poręczenia http://mf.gov.pl/index.php?const=1&dzial=102&wysw=2&sub=sub10 http://www.aliorbank.pl/pl/wlasna_dzialalnosc/finansowanie_handlu/gwarancje_i_poreczenia http://www.konkurencyjnosc.gov.pl/finansowanie/gwarancje+i+poreczenia+ze+srodkow+fundusz u+poreczen+unijnych/ http://www.nordea.pl/firmy/dzialalnosc-zagraniczna/obsluga-i-finansowanie-handlu/gwarancjebankowe-i-poreczenia.html http://www.monitorpodatkowy.pl/index.php?mod=m_artykuly&cid=36&id=237 http://www.zdg.pl/zabezpieczanie-transakcji.htm http://www.brebank.pl/kii/inwestycje_kapitalowe/ 9