Fiskus dzieli małżonków

Dziennik Gazeta Prawna 183/2010 z 20.09.2010 [dodatek: Gazeta Prawna, str. 2] Fiskus dzieli małżonków Mąż i żona przy zbyciu nieruchomości mogą skorzystać z ulgi meldunkowej Resort finansów każe obojgu małżonkom spełnić warunki do zwolnienia Sądy są zdania, że wystarczy, aby jeden małżonek wypełnił przesłanki Podatnik, który sprzedaje mieszkanie lub dom, kupione w latach 2007 2008, może po spełnieniu ustawowych warunków skorzystać z ulgi meldunkowej. Uniknięcie PIT będzie możliwe, jeśli podatnik w zbywanej nieruchomości będzie zameldowany na pobyt stały przez co najmniej 12 miesięcy oraz złoży w urzędzie skarbowym oświadczenie o korzystaniu z ulgi meldunkowej. Te same zasady dotyczą małżonków. Jednak przy małżonkach pojawiają się pewne kłopoty. Nie wiadomo bowiem, czy zarówno mąż i żona muszą spełnić warunki do ulgi, aby z niej skorzystać, czy wystarczy aby jedno z nich te przesłanki wypełniło. Ministerstwo Finansów i izby skarbowe wydające w imieniu ministra finansów interpretacje podatkowe twierdzą, że oboje małżonkowie muszą spełnić warunki do ulgi meldunkowej. Odmiennego zdania są sądy administracyjne. W wyrokach, które do tej pory zapadły, przeważa pogląd, że wystarczy, aby jeden z małżonków wypełniło przesłanki ustawowe do zwolnienia, aby uniknąć 19-proc. PIT. Co na to eksperci? Też nie prezentują jednolitego stanowiska, choć bliższe ich poglądom są wyroki sądowe. Rozliczenie indywidualne Marcin Rogalski, konsultant w PricewaterhouseCoopers, uważa, że stanowisko MF w tej kwestii wydaje się być uzasadnione, z uwagi na fakt, że podatek od sprzedaży nieruchomości (według zasad obowiązujących w czasie istnienia ulgi meldunkowej) ustala się indywidualnie dla każdego podatnika (małżonka). Małżonkowie rozliczają się indywidualnie dla celów podatkowych, a w przypadku wspólnego rozliczenia nie obejmuje ono m.in. dochodów ze zbycia nieruchomości opodatkowanych 19-proc. stawką podatkową podkreśla Marcin Rogalski. Ponadto jak podkreśla ekspert zgodnie z przyjętą wykładnią prawa do ulg podatkowych (jako wyjątków od zasady powszechności opodatkowania) nie można interpretować rozszerzająco. Wynika stąd, że prawo do ulgi powinno być weryfikowane dla każdego małżonka oddzielnie. Dotyczy to także małżonków sprzedających nieruchomość wspólną, między którymi istnieje wspólność majątkowa, gdyż w tym przypadku nie ma możliwości opodatkowania całości dochodu tylko przez jednego z nich (jak np. ma to miejsce przy najmie opodatkowanym ryczałtem) argumentuje nasz rozmówca z PricewaterhouseCoopers. Dodaje, że również z konstrukcji PIT-36, gdzie wykazywana jest kwota podatku ze zbycia nieruchomości wynika, że niezależnie od sposobu rozliczenia małżonków (indywidualne/wspólne) ustala się go oddzielnie dla każdego z małżonków (w PIT-36 w poz. 193 i 194, a w formularzach PIT-36L i PIT-38 oddzielnie składanych przez każdego z małżonków). Wynika stąd, że i ulga ta musi być rozpoznana oddzielnie u obu małżonków. W konsekwencji każdy z małżonków powinien także złożyć oddzielne oświadczenie o prawie do skorzystania z ulgi. 1 z 6

Spór z fiskusem Zasady rozliczania ulgi meldunkowej przez małżonków jest przedmiotem sporów między fiskusem a podatnikami. Co więcej, dwie możliwie interpretacje są całkowicie skrajne zauważa Marek Kolibski, doradca podatkowy, wspólnik w kancelarii KNDP. Według jednej interpretacji, podzielanej przez fiskusa, łączne zastosowanie ulgi meldunkowej do podatników oznacza obowiązek zameldowania przez każdego z nich. Według drugiej interpretacji jest dokładnie odwrotnie, tj. wystarczy, aby we wspólnym mieszkaniu tylko jeden małżonek był zameldowany przez co najmniej rok, a obydwoje mają prawo do ulgi meldunkowej. Należy przyznać słuszność drugiej wykładni. Przede wszystkim brak jest podstaw, aby przychód z odpłatnego zbycia nieruchomości (oraz dochód) dzielić po 50 proc. na każdego z małżonków i zastanawiać się, która połówka korzysta ze zwolnienia, a która nie ocenia Marek Kolibski. Według eksperta, przychód małżonków jest wspólny, a skoro sama ustawa nakazuje stosować zwolnienie łącznie do obojga małżonków, to oznacza to właśnie łącznie, a nie podział. Innymi słowy łącznie należy rozumieć, że fakt zameldowania przez jednego z małżonków konsumuje cały dochód. Wykładnia sądów W sprawie możliwości zastosowania ulgi meldunkowej w sytuacji, gdy tylko jeden z małżonków spełnił wymogi ustawowe, sądy prezentują stanowisko odmienne od ministra finansów. W jednym z najnowszych wyroków (z 9 września 2010 r., sygn. akt I SA/Gl 643/10) Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gliwicach orzekł, że spełnienie warunku niezbędnego do skorzystania z ulgi meldunkowej przez jednego z małżonków powoduje, że z ulgi mogą skorzystać łącznie oboje małżonkowie. Szymon Dalc, doradca podatkowy w Dalc i Ochocki Doradcy, uważa, że wyrok WSA w Gliwicach należy przyjąć z zadowoleniem, gdyż jest to kolejne orzeczenie potwierdzające stanowisko prezentowane w tej sprawie przez doradców podatkowych i co ważniejsze korzystne dla podatnika. Identycznej wykładni dokonywały wcześniej również inne sądy, m.in. w WSA w Warszawie (sygn. akt III SA/Wa 1946/09 z 25 marca 2010 r.), WSA we Wrocławiu (z 10 lutego 2010 r., sygn. akt I SA/Wr 1785/09) i WSA w Olsztynie (z 21 stycznia 2010 r., sygn. akt I SA/Ol 748/09). Dobre wyroki Stanowisko prezentowane w cytowanych wyrokach pozytywnie ocenia Barbara Jabłokow, starszy konsultant w kancelarii Paczuski & Taudul. Jej zdaniem, analiza art. 21 ust. 1 pkt 126 oraz art. 21 ust. 22 ustawy o PIT w brzmieniu obowiązującym do końca 2008 roku, jakkolwiek przychody z odpłatnego zbycia nieruchomości są zwolnione, jeśli podatnik był zameldowany na pobyt stały przez okres co najmniej 12 miesięcy, to uwzględnić należy również dodatkowe zastrzeżenie z art. 21 ust. 22 ustawy o PIT. Oznacza to, że w przypadku gdy chociaż jeden z małżonków spełnił warunki do objęcia go zwolnieniem, wówczas zwolnienie ma zastosowanie do nich obojga. Literalne brzmienie art. 21 ust. 22 ustawy o PIT nie pozwala na uznanie, że warunki muszą być spełnione odrębnie przez każdego z małżonków, czy też, że spełnienie warunków przez jednego z nich jest niewystarczające do skorzystania ze zwolnienia uważa Barbara Jabłokow. 2 z 6

Ustawodawca zapobiegł tym samym sytuacji, w której rozliczający się wspólnie małżonkowie nie mogliby razem skorzystać ze zwolnienia z tytułu ulgi meldunkowej. Minister narusza przepisy WSA w Gliwicach odniósł się w wyroku do twierdzeń ministra finansów, który uznał, że przy wydawaniu interpretacji indywidualnych nie jest związany wykładnią dokonywaną przez sądy administracyjne. Jak tłumaczy Szymon Dalc, od pewnego czasu organy skarbowe w wydawanych interpretacjach nie chcą uwzględniać powoływanych w uzasadnieniach przez podatników orzeczeń sądów w sprawach podatkowych uznając, że nie stanowią one źródła prawa i wiążą strony postępowania w konkretnej, indywidualnej sprawie. Sąd podkreślił, że orzecznictwo stało się istotnym miernikiem legalności wydawanych interpretacji indywidualnych, a jego nieuzasadnione pomijanie narusza zasadę prowadzenia postępowania podatkowego w sposób budzący zaufanie do organów podatkowych. Wyjaśnijmy, że omawiane wyroki są nieprawomocne, co oznacza, że zostały zaskarżone do Naczelnego Sądu Administracyjnego. W konsekwencji to NSA rozstrzygnie ostatecznie spór dotyczący ulgi meldunkowej w przypadku, gdy tylko jeden z małżonków spełnił wymóg zameldowania. 3 z 6

Jak małżonkowie skorzystają z ulgi 15,8 tys. podatników wykazało w rozliczeniu za 2009 rok dochody opodatkowane 19-proc. PIT z odpłatnego zbycia nieruchomości nabytych po 1 grudnia 2008 r. (PIT-39) 131 mln zł wyniósł w rozliczeniu za 2009 rok podatek z odpłatnego zbycia nieruchomości nabytych w latach 2007 2008. W PIT za 2008 rok było to 162 mln zł 4 z 6

Ewa Matyszewska Łukasz Zalewski Mąż i żona odrębnie rozliczają przychody ze zbycia nieruchomości Magdalena Kobos Ministerstwo Finansów gp@infor.pl Podatnicy, którzy w latach 2007 2008 nabyli nieruchomość i teraz chcą ją sprzedać, mogą skorzystać z ulgi meldunkowej. Jakie warunki muszą spełnić? Zgodnie z art. 21 ust. 1 pkt 126 ustawy o PIT w brzmieniu obowiązującym do 31 grudnia 2008 r., wolne od podatku są przychody uzyskane z odpłatnego zbycia: a) budynku mieszkalnego, jego części lub udziału w takim budynku, b) lokalu mieszkalnego stanowiącego odrębną nieruchomość lub udziału w takim lokalu, c) spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu mieszkalnego lub udziału w takim prawie, d) prawa do domu jednorodzinnego w spółdzielni mieszkaniowej lub udziału w takim prawie, jeżeli podatnik był zameldowany w budynku lub lokalu wymienionym w lit. a) -d) na pobyt stały przez okres nie krótszy niż 12 miesięcy przed datą zbycia. Czy z ulgi tej mogą korzystać małżonkowie? Tak. Zwolnienie to ma zastosowanie łącznie do obojga małżonków, co jest konsekwencją przyjętej w ustawie o PIT zasady odrębnego opodatkowania małżonków. Oznacza to, że każdy z małżonków musi spełniać warunek 12-miesięcznego okresu zameldowania, by móc skorzystać z tego zwolnienia. Dlaczego mąż i żona muszą spełnić warunki do zastosowania zwolnienia? Podatnikiem jest osoba fizyczna, niezależnie od tego czy jest współwłaścicielem zbywanej nieruchomości lub prawa majątkowego czy też wyłącznym właścicielem. Przychody z udziału w spółce niebędącej osobą prawną, ze wspólnej własności, wspólnego przedsięwzięcia, wspólnego posiadania lub wspólnego użytkowania rzeczy lub praw majątkowych u każdego podatnika określa się proporcjonalnie do jego prawa w udziale w zysku. W konsekwencji każdy ze współwłaścicieli zbywanej nieruchomości lub prawa majątkowego zobowiązany jest do samodzielnego rozliczenia w zeznaniu i zapłaty podatku, od przypadającego na niego w stosunku do wielkości udziału we współwłasności, dochodu (przychodu) z odpłatnego zbycia. Zasada ta dotyczy także współwłasności małżeńskiej. Przychód ze sprzedaży rzeczy wspólnej, jako dochód ze wspólnej własności, opodatkowuje się osobno u każdego z małżonków, przyjmując, w braku dowodu przeciwnego, że ich udziały w tym dochodzie są równe. Takie uregulowanie opodatkowania podatkiem dochodowym przychodów ze wspólnej własności oznacza, że obowiązek podatkowy z tytułu tego przychodu obciąża każdego z małżonków z osobna i to niezależnie od tego, że sam ten przychód jako dochód z majątku wspólnego stanowi nadal majątek dorobkowy małżonków. 5 z 6