POZYSKIWANIE DANYCH MAPY EWIDENCYJNEJ

Pozyskiwanie POLSKIE danych TOWARZYSTWO apy ewidencyjnej INFORMACJI w œwietle potrzeb PRZESTRZENNEJ systeu LPIS... ROCZNIKI GEOMATYKI 2007 TOM V ZESZYT 4 63 POZYSKIWANIE DANYCH MAPY EWIDENCYJNEJ W ŒWIETLE POTRZEB SYSTEMU LPIS ORAZ MODERNIZACJI EWIDENCJI GRUNTÓW I BUDYNKÓW ACQUIRING CADASTRAL MAP DATA FOR THE NEEDS OF LPIS SYSTEM AND LAND AND BUILDING CADASTRE MODERNIZATION Stanis³aw Zareba 1,2, Jacek Zoñ 1 1 Biuro Weryfikatora Jakoœci Danych LPIS 2 Biuro Konsultanta Merytoryczno-Kontroluj¹cego LPIS, IGiK S³owa kluczowe: ewidencja gruntów i budynków w Polsce (EGiB); Syste Identyfikacji Dzia³ek Rolnych (LPIS); kopleksowa odernizacja ewidencji gruntów i budynków; wektorowa apa ewidencyjna ; ortofotoapa; dane ewidencyjne Keywords: Land and Buildings Cadastre in Poland; Land Parcel Identification Syste (LPIS); coprehensive odernization of Land and Buildings Cadastre; digital cadastral ap; orthophotoap; cadastral data Wstêp Obecnie w Polsce, w zwi¹zku z dokonywanie z funduszy poocowych Unii Europejskiej (UE) dop³at dla rolników, tworzy siê bazy danych Systeu Identyfikacji Dzia³ek Rolnych (ang. Land Parcel Identification Syste LPIS). Tworzenie tych baz nastêpuje w raach projektów prowadzonych przez Agencjê Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa (ARiMR) oraz G³ówny Urz¹d Geodezji i Kartografii (GUGiK). Syste LPIS jest czêœci¹ Zintegrowanego Systeu Zarz¹dzania i Kontroli (ang. Integrated Adinistration and Control Syste IACS). Jego cele jest jednoznaczna w skali kraju identyfikacja i okreœlenie po³o enia deklarowanych przez rolników dzia³ek rolnych, a tak e kontrola prawid³owoœci zadeklarowanych powierzchni ³¹cznie z ocen¹ i sprawdzenie ich kwalifikowalnoœci (tj. sprawdzenie uprawnieñ do dop³at w odniesieniu do scheatu poocowego) oraz kontrola liczby z³o onych wniosków na ka d¹ dzia³kê roln¹ lub jej czêœæ. W Polsce syste LPIS budowany jest w dwóch etapach, w dostosowaniu do obowi¹zuj¹cych przepisów UE. W pierwszy roku dzia³ania systeu (etap I), zbudowanego zgodnie z Rozporz¹dzenie Rady UE nr 3508/92, bazê danych referencyjnych stanowi³a przede wszystki czêœæ opisowa ewidencji gruntów. W styczniu 2005r., zgodnie z Rozporz¹dze-

64 Stanis³aw Zarêba, Jacek Zoñ nie Rady UE Nr 1593/00, Polska zobowi¹zana by³a przygotowaæ bazê danych systeu LPIS gotow¹ do eksploatacji w technologii systeów inforacji geograficznej (GIS), w oparciu o ortofotoapê i raster apy ewidencyjnej wraz z pochodz¹cyi z wektoryzacji centroidai dzia³ek ewidencyjnych (GaŸdzicki, 2001) zgodnyi z baz¹ opisow¹ ewidencji gruntów. W nastêpnych latach przewidywane by³o stopniowe dochodzenie do docelowej wersji systeu (etap II), z wyodrêbnionyi na podstawie ortofotoapy obszarai nieuprawnionyi (obszary niekwalifikowalne) do dop³at w granicach ka dej dzia³ki ewidencyjnej. Obecnie prace te znajduj¹ siê w koñcowej fazie ich wykonania oraz kontroli. W celu zapewnienia ogólnego nadzoru nad jakoœci¹ opracowania, zgodnie z norai technicznyi obowi¹zuj¹cyi w geodezji i kartografii, realizacja obu etapów budowy systeu LPIS odbywa siê przy œcis³ej wspó³pracy ARiMR i GUGiK. Zakres prowadzonych prac jest bardzo szeroki i istotne jest, by ich wyniki by³y wykorzystane dla celów odernizacji ewidencji gruntów i budynków. Zakres i podstawowe cele realizowanych projektów Realizowane przez GUGiK oraz ARiMR projekty, aj¹ bezpoœredni zwi¹zek z dwoa powi¹zanyi ze sob¹, wa nyi przedsiêwziêciai o znaczeniu ogólnokrajowy: 1) odernizacj¹ ewidencji gruntów i budynków, wykonywan¹ przez organy S³u by Geodezyjnej i Kartograficznej na podstawie przepisów ustawy Prawo geodezyjne i kartograficzne (Ustawa..., 1989) oraz rozporz¹dzenia Ministra Rozwoju Regionalnego i Budownictwa z 29 arca 2001 r. w sprawie ewidencji gruntów i budynków (Rozporz¹dzenie..., 2001); 2) tworzenie w Polsce zintegrowanego systeu zarz¹dzania i kontroli (IACS), jako eleentu infrastruktury technicznej i organizacyjnej Wspólnej Polityki Rolnej w UE, zgodnie z przepisai ustawy z 18 grudnia 2003 r. w sprawie krajowego systeu ewidencji producentów, ewidencji gospodarstw rolnych oraz ewidencji wniosków o przyznanie p³atnoœci (Ustawa..., 2003). W Polsce, zgodnie z art. 5 ustawy wyienionej w pkt. 2, do tworzenia LPIS wykorzystuje siê dane zawarte w ewidencji gruntów i budynków. Aby ewidencja gruntów i budynków by³a w pe³ni przydatna dla LPIS usz¹ byæ spe³nione nastêpuj¹ce wyagania: dane ewidencyjne dotycz¹ce gruntów powinny byæ jednolite dla ca³ego kraju, pe³ne, wiarygodne i aktualne, geoetryczne dane ewidencyjne powinny ieæ postaæ wektorow¹ oraz powinny byæ przedstawiane w jednolity uk³adzie wspó³rzêdnych p³askich prostok¹tnych (uk³ad 2000 ), dane ewidencyjne opisowe i geoetryczne powinny byæ udostêpniane w postaci standardowych autoryzowanych plików koputerowych, zapisanych w foracie SWDE, zdefiniowany w za³¹czniku nr 4 do rozporz¹dzenia (Rozporz¹dzenie..., 2001). Z punktu widzenia systeu dop³at bezpoœrednich dla rolników, istotne znaczenie a aktualnoœæ ewidencji gruntów i budynków w zakresie dzia³ek ewidencyjnych, tworz¹cych w systeie LPIS tzw. granice odniesienia oraz u ytków gruntowych, a w szczególnoœci

Pozyskiwanie danych apy ewidencyjnej w œwietle potrzeb systeu LPIS... 65 tej grupy u ytków gruntowych, które w systeie LPIS tworz¹ zbiór gruntów wy³¹czonych z dop³at bezpoœrednich, tzw. pól zagospodarowania, a wiêc u ytków gruntowych, które zgodnie z systeatyk¹ okreœlon¹ w 67 i 68 rozporz¹dzenia (Rozporz¹dzenie...,2001), s¹: gruntai leœnyi oraz zadrzewionyi i zakrzewionyi, gruntai zabudowanyi i zurbanizowanyi, nieu ytkai, gruntai pod wodai, terenai ró nyi, sadai, rolnyi gruntai zabudowanyi, gruntai pod stawai, gruntai pod rowai. Poiêdzy u ytkai rolnyi a polai zagospodarowania zachodz¹ relacje, które okreœlone zosta³y w Tabeli relacji konturów pól zagospodarowania i u ytków gruntowych, stanowi¹cej czêœæ sk³adow¹ warunków technicznych przyjêtych w projektach LPIS. Przyjêto za³o enie, e w zdecydowanej wiêkszoœci przypadków zasiêg u ytków gruntowych jest o liwy do ustalenia w drodze fotointerpretacji, przy wykorzystaniu technologii fotograetrii cyfrowej. Maj¹c na uwadze potrzeby oraz uwarunkowania prawne, techniczne i organizacyjne przedsiêwziêcia, w dniu 15 arca 2002 r. G³ówny Geodeta Kraju i Prezes ARiMR zawarli porozuienie dotycz¹ce wspó³dzia³ania na rzecz odernizacji ewidencji gruntów i budynków oraz tworzenia LPIS. Dotychczasowyi rezultatai tego wspó³dzia³ania s¹: opracowanie w latach 2003-2005 dla obszaru ca³ego kraju ortofotoapy cyfrowej, której paraetry techniczne dostosowane zosta³y zarówno do potrzeb systeu LPIS jak i ewidencji gruntów i budynków, opracowanie i uzgodnienie jednolitych warunków technicznych dla prac geodezyjnych zaawianych w raach projektów oraz wspó³praca obu instytucji przy ich realizacji i kontroli jakoœci opracowania, sprawowanie nadzoru dotycz¹cego jakoœci wykonywanych prac. W raach oawianych projektów, utworzona zostanie dla ca³oœci obszaru kraju wektorowa apa ewidencyjna, spójna z danyi opisowyi tej ewidencji. Pozyskane zostan¹ równie dane ewidencyjne dotycz¹ce zienionych u ytków gruntowych, których granice o - na okreœliæ w drodze fotointerpretacji, a tak e dane przestrzenne i opisowe dotycz¹ce dzia³ek rolnych i pól zagospodarowania dla systeu LPIS. W projekcie realizowany przez GUGiK tworzona jest tak e wektorowa warstwa konturów budynków, których dane przestrzenne s¹ pozyskiwane w oparciu o ateria³y zgroadzone dotychczas w pañstwowy zasobie geodezyjny i kartograficzny. Dla po³udniowo-wschodniej czêœci kraju zosta³a opracowana ortofotoapa cyfrowa w skali 1:2000, na podstawie zdjêæ lotniczych w skali 1:13 000, a dla pozosta³ego obszaru w skali 1:5000, na podstawie zdjêæ lotniczych w skali 1:26 000 oraz w a³ej czêœci obszaru kraju na podstawie zdjêæ satelitarnych (rys. 1). Projekty, wyienione na wstêpie, obejuj¹ oko³o 82% powierzchni kraju.

66 Stanis³aw Zarêba, Jacek Zoñ Za³o enia technologiczne tworzenia bazy danych wektorowej apy ewidencyjnej LPIS z wykorzystanie dotychczasowych ateria³ów ewidencyjnych Pozyskiwanie danych Ÿród³owych Prace dotycz¹ce tworzenia wektorowej apy ewidencyjnej LPIS zosta³y poprzedzone wykonanie opracowañ eksperyentalnych w powiatach ³owicki i ³añcucki. Prace eksperyentalne oraz wyniki wczeœniej wykonanego projektu LPIS 48, pos³u y³y do opracowania wspólnie przyjêtych przez ARiMR i GUGiK warunków technicznych realizacji projektów. Przyjêto za³o enie, i podstaw¹ redakcji treœci tworzonej apy dotycz¹cej ewidencji gruntów s¹ dane ewidencyjne pochodz¹ce z pañstwowego zasobu geodezyjnego i kartograficznego, zgroadzone w Centralny oraz powiatowych oœrodkach dokuentacji geodezyjnej i kartograficznej (CODGiK, PODGiK) oraz aktualna ortofotoapa cyfrowa bez wykonywania prac poiarowych aj¹cych na celu poprawê jakoœci tych danych. W ty celu pozyskanie danych ewidencyjnych w poszczególnych powiatach ka dorazowo poprzedza³a szczegó³owa analiza wykorzystywanych ateria³ów, dotycz¹ca stopnia ich wiarygodnoœci oraz poziou dok³adnoœci, stanowi¹ca podstawê przyjowanej etody postêpowania w trakcie redakcji apy. Materia³y Ÿród³owe zawieraj¹ce dane geodezyjne, stanowi¹ce podstawê redakcji wektorowej apy ewidencyjnej, udostêpniane wykonawco przez PODGiK, powstawa³y w ró - ny okresie czasu i s¹ wynikie nastêpuj¹cych procesów: 1) zak³adania ewidencji gruntów, 2) odnowienia ewidencji gruntów, 3) odernizacja ewidencji gruntów i budynków przeprowadzonej w latach 1996 2007, 4) aktualizacji ewidencji gruntów i budynków. Zak³adanie ewidencji gruntów. W procesie ty za podstawê prac przyjêto ateria³y ewidencyjne (Fedorowski, 1974) sporz¹dzone na podstawie: bezpoœrednich poiarów geodezyjnych, dowi¹zywanych do istniej¹cej pozioej osnowy geodezyjnej, ateria³ów fotograetrycznych (opracowania na fotoapie), istniej¹cych ateria³ów geodezyjnych, sporz¹dzonych przed zak³adanie ewidencji, tj.: ateria³ów apowych tzw. I kategorii, bêd¹cych w dobry stanie kartoetrycznoœci, wykonanych w oparciu o pozio¹ osnowê geodezyjn¹, wyagaj¹cych nieznacznych uzupe³nieñ, ateria³ów apowych tzw. II kategorii, wyagaj¹cych aktualizacji do 40%, w ty ap by³ego katastru pruskiego wykonanych zgodnie z instrukcjai katastralnyi VIII i IX (nawi¹zanych do pozioej osnowy geodezyjnej), ateria³ów apowych tzw. III kategorii, o z³y stanie kartoetrycznoœci, co do których nie a o liwoœci doprowadzenia ich do stanu I kategorii, w ty: apy poscaleniowe z okresu iêdzywojennego, apy stolikowe by³ego katastru austriackiego oraz by³ego katastru pruskiego, wykonane niezgodnie z instrukcjai katastralnyi VIII i IX, apy poregulacyjne z lat 1945 1952, je eli zosta³y wykonane na podstawie ww. ap katastralnych.

Pozyskiwanie danych apy ewidencyjnej w œwietle potrzeb systeu LPIS... 67 Przyk³ady kalibracji ap ewidencyjnych opartych na ateria³ach by³ego katastru austriackiego przedstawiono na rysunkach 2, 3 i 4. Obrazuj¹ one znaczne rozbie noœci poiêdzy przebiegie granic dzia³ek ewidencyjnych opracowanych w wiêkszoœci przypadków w oparciu o apy by³ego katastru austriackiego (w skali 1:2880) a stane rzeczywistego w³adania, odwzorowanego w postaci ortofotoapy cyfrowej (skala opracowania 1:2000). Odnowienie ewidencji gruntów. Materia³y z odnowienia ewidencji gruntów, sporz¹dzane w uk³adzie 1965, dotycz¹ przede wszystki operatów ewidencyjnych: które stopniowo wyienia³y ateria³y apowe II i III kategorii; s¹ to opracowania wykonane w nawi¹zaniu do pozioej osnowy geodezyjnej II i III klasy etodai geodezyjnych poiarów bezpoœrednich lub etodai fotograetrycznyi (jedno lub dwuobrazowyi), powsta³ych w wyniku prac scaleniowych wykonanych po roku 1970. Modernizacja ewidencji gruntów i budynków (EGiB) przeprowadzana w latach 1996-2007. Materia³y pochodz¹ce z okresu po 1996 r. wykonane zosta³y na podstawie kolejnych dwóch rozporz¹dzeñ w sprawie ewidencji gruntów i budynków (z lat: 1996 i 2001) i zawieraj¹ opracowania nuerycznych ap ewidencyjnych, sporz¹dzone w oparciu o obowi¹zuj¹ce standardy techniczne, w uk³adzie 1965. Materia³y te, w wiêkszoœci przypadków, kwalifikowano jako w pe³ni przydatne do opracowania wektorowej apy ewidencyjnej LPIS, nie niej jednak poddawano je analizie w zakresie zgodnoœci z obecnie obowi¹zuj¹cyi standardai technicznyi. Aktualizacja ewidencji gruntów i budynków. Materia³y z bie ¹cej aktualizacji ewidencji gruntów dotycz¹ opracowañ: jednostkowych takich jak: podzia³y nieruchooœci, rozgraniczenia, o zasiêgu obszarowy wiêkszy np. wykonywane w obszarach obrêbów ewidencyjnych dokuentacje dla celów wyw³aszczenia nieruchooœci, weryfikacji konturów u ytków gruntowych i klasyfikacji gleboznawczej. Wœród tych dokuentacji o na wyró niæ ateria³y: w pe³ni wartoœciowe zawieraj¹ce dane geodezyjne nawi¹zane do pozioej osnowy geodezyjnej III klasy (wykonane po roku 1990), opracowywane w uk³adach lokalnych, oparte czêsto na tzw. zwi¹zkach liniowych, z o liwoœci¹ wykorzystania w celach opracowania wektorowej apy ewidencyjnej LPIS, wy³¹cznie iar liniowych. W przypadku projektu LPIS prowadzonego przez GUGiK, w zakres treœci apy ewidencyjnej wchodz¹ kontury budynków pozyskane z apy zasadniczej. Jak wsponiano powy ej, wykonawcy ieli obowi¹zek sporz¹dzenia analizy ateria- ³ów Ÿród³owych, której wyniki, uzgodnione ze starostai, stanowi³y o stopniu wykorzystania ateria³ów Ÿród³owych w procesie redakcji wektorowej apy ewidencyjnej.

68 Stanis³aw Zarêba, Jacek Zoñ Zasady standaryzacji danych ewidencyjnych w raach realizowanych projektów Ustalone zosta³y nastêpuj¹ce zasady standaryzacji prac dotycz¹cych procesu opracowania wektorowej apy ewidencyjnej LPIS : 1. Prace wykonywane by³y zgodnie z obowi¹zuj¹cyi przepisai prawa w dziedzinie geodezji i kartografii, oraz zgodnie z warunkai technicznyi. 2. Prace wykonywane by³y z zastosowanie jednostek iêdzynarodowego systeu jednostek (SI), obowi¹zuj¹cych oraz dopuszczonych do u ycia w Rzeczypospolitej Polskiej. 3. Przediot zaówienia wyaga³ zg³oszenia w PODGiK wg w³aœciwoœci iejscowej, zgodnie z art. 12 Prawa geodezyjnego i kartograficznego (Ustawa..., 1989). 4. Zasad¹ by³o, i do opracowania zostan¹ wykorzystane wszystkie wartoœciowe, istniej¹ce ateria³y geodezyjne i kartograficzne, zgroadzone w pañstwowy zasobie geodezyjny i kartograficzny, zawieraj¹ce dane EGiB, ujête w analizie. 5. Nueryczne opisy granic jednostek ewidencyjnych, obrêbów, dzia³ek, u ytków gruntowych i klas oraz kontury pól zagospodarowania zosta³y opracowane w uk³adzie 2000, przy czy, na wyraÿne yczenie starostów, wykonawcy prac dostarczaj¹ równie pliki wektorowej apy ewidencyjnej w uk³adzie 1965, co w przypadkach funkcjonuj¹cego dotychczas w ty uk³adzie powiatowego zasobu, stanowi powa ne u³atwienie przy wprowadzaniu rezultatów projektu do powszechnego wykorzystania. 6. Danyi wyjœciowyi w opracowaniu by³y udostêpnione przez PODGiK pliki w foracie SWDE, zawieraj¹ce dane z czêœci opisowej EGiB oraz istniej¹ce dane wektorowe przejête z poszczególnych PODGiK. 7. Efekte koñcowy opracowania s¹: granice dzia³ek ewidencyjnych przekazywane w foratach: XML/GML, SWDE (wektor zintegrowany z czêœci¹ opisow¹), kontury pól zagospodarowania przekazywane w foratach: XML/GML. kontury u ytków gruntowych i klas przekazywane w foracie XML/GML, SWDE (wektor zintegrowany z czêœci¹ opisow¹). 8. Pliki danych ewidencyjnych, w foracie GML, tworzone s¹ zgodnie z wyogai zawartyi w SIWZ (wyagania dla plików wyników XML/GML, stanowi¹ce za³¹cznik do warunków technicznych wykonania projektów). 9. Obowi¹zuj¹cy w trakcie opracowania by³ opis foratu SWDE zawarty w aneksie nr 2 i 3 do Instrukcji G-5 (Instrukcja G-5, 2003). Dodatkowo, w celu uszczegó³owienia opisu foratu oraz podania zasad jego zastosowania, GUGiK wspólnie z ARiMR, opracowa³ szereg ustaleñ i wyjaœnieñ, s³u ¹cych ujednoliceniu i standaryzacji produktu. Przyk³ade tych ustaleñ jest tabela stosowanych atrybutów punktów granicznych: ZRD, BPP. 10. Kalibracjê ap rastrowych istniej¹cych w PODGiK sprawdzano w oparciu o obraz ortofotoapy. W przypadku zaistnia³ych rozbie noœci, wykonywano ponowne skanowanie ateria³ów Ÿród³owych oraz ponown¹ kalibracjê ap rastrowych na zasadach okreœlonych w Instrukcji G-5. Kalibracja ap rastrowych. Kalibracjê rastra arkuszy ap ewidencyjnych wykonywano zgodnie z 79 ust. 15 Instrukcji G-5 (Instrukcja G-5, 2003), ze œredni b³êde transforacji nie wiêkszy ni 0,4 w skali apy, w uk³adzie 2000, w oparciu o

Pozyskiwanie danych apy ewidencyjnej w œwietle potrzeb systeu LPIS... 69 wybrane, równoiernie rozieszczone na arkuszu punkty dostosowania, w liczbie co najniej 20 punktów na jeden arkusz apy. Do kalibracji rastrów wykorzystywano punkty, które w rozuieniu Instrukcji G-4 (Instrukcja G-4, 1983) okreœlaj¹ szczegó³y terenowe I grupy dok³adnoœciowej i zosta³y okreœlone na podstawie wyników terenowych poiarów geodezyjnych z dok³adnoœci¹ 0,10 wzglêde najbli szych eleentów pozioej osnowy geodezyjnej, oraz których identyfikacja na apie ewidencyjnej i ortofotoapie jest jednoznaczna. Poza ty, jako punkty dostosowania o na by³o stosowaæ punkty w kolejnoœci, w jakiej zosta³y wyienione poni ej: punkty graniczne zawarte w Pañstwowy Rejestrze Granic (PRG) i powierzchni jednostek podzia³u terytorialnego pañstwa, a w szczególnoœci punkty wêz³owe, punkty pozioych osnów geodezyjnych, punkty siatki kwadratów pierworysów ap ewidencyjnych opracowanych w okreœlony odwzorowaniu kartograficzny, punkty o znanych wspó³rzêdnych x,y, w których przecinaj¹ siê ustalone granice dzia³ek ewidencyjnych, punkty graniczne wchodz¹ce w sk³ad nuerycznych opisów granic, pochodz¹cych z dotychczas opracowanych ewidencyjnych ap nuerycznych, punkty okreœlaj¹ce kontury budynków, punkty graniczne, których wspó³rzêdne pozyskano w drodze wektoryzacji ortofotoapy cyfrowej. Standard przewidywa³ wykonanie kontroli poprawnoœci kalibracji, przez poiar ró nic wspó³rzêdnych identycznych punktów granicznych, po³o onych na granicach s¹siaduj¹cych ze sob¹ obrêbów, w odleg³oœci ok. 10 c w skali apy. Za dopuszczaln¹ ró nicê w po³o eniu tych punktów przyjêto wielkoœæ D 4,25. 11. Opracowanie zak³ada³o wykorzystanie istniej¹cych ortofotoap cyfrowych w uk³adzie 2000, znajduj¹cych siê w PODGiK lub CODGiK, charakteryzuj¹cych siê terenow¹ wielkoœci¹ piksela: 0,25, 0,5, 1,0. 12. Przekazana wykonawcy ortofotoapa charakteryzowa³a siê odpowiednio b³êde œredni po³o enia punktu ( xy ), w zale noœci od wielkoœci piksela, niejszy od 0,75, 1,5, 3,0. Technologia tworzenia wektorowej apy ewidencyjnej Technologia tworzenia wektorowej apy ewidencyjnej obejuje: przetworzenie analogowych ap ewidencyjnych do postaci rastrowej, przetworzenie danych ewidencji gruntów i budynków, kontrolê danych ewidencji gruntów i budynków, w ty: kontrolê topologii obiektów, wykonanie kontrolnych obliczeñ oraz sporz¹dzenie raportów rozbie noœci. Procedury przetworzenia danych ewidencji gruntów i budynków dotycz¹: pozyskania danych EGiB z PODGiK (SWDE czêœæ opisowa i geoetryczna), w ty kontroli danych prograai ASWDE i VSWDE, SWDE-TOPO, analizy danych Ÿród³owych (opisowych, analogowych, rastrowych i wektorowych), wstêpnego przetwarzania danych pozyskanych z PODGiK, wektoryzacji granic obrêbów i dzia³ek ewidencyjnych w uk³adzie wspó³rzêdnych 2000 z podanie ich nuerów,

70 Stanis³aw Zarêba, Jacek Zoñ wektoryzacji konturów u ytków gruntowych i klas w uk³adzie wspó³rzêdnych 2000 z podanie ich oznaczeñ zgodnie z aneksai nr 2A i nr 3 do Instrukcji G-5 (Instrukcja G-5, 2003), utworzenia relacji u ytków gruntowych wed³ug ich oznaczeñ, z w³aœciwyi polai zagospodarowania wed³ug ich oznaczeñ (kodów), porównania danych dotycz¹cych dzia³ek ewidencyjnych, u ytków i klas w czêœci kartograficznej z baz¹ opisow¹ EGiB (raporty rozbie noœci, za³¹czniki apowe wed³ug za³¹czonych wzorów), utworzenia wynikowego zintegrowanego pliku danych EGiB w foratach SWDE oraz XML/GML, kontroli utworzonych plików w foracie SWDE prograai ASWDE, VSWDE, SWDE-TOPO, utworzenia raportów kontroli w foracie MS Excel (pliki o rozszerzeniu *.xls ), przekazania pliku wynikowego w foracie SWDE do ARiMR i PODGiK, wraz z raportai kontroli. W obszarach opracowania, dla których w PODGiK znajdowa³a siê wczeœniej opracowana wektorowa apa ewidencyjna, wykonawcy prac przejowali pliki apy ewidencyjnej, w uzgodniony z w³aœciwy starost¹ foracie, bez wykonywania apy rastrowej. Kontrola rezultatów projektów Beneficjenci przewidzieli powo³anie, w raach odrêbnych procedur przetargowych: Weryfikatora Jakoœci Danych (WJD) dla projektów prowadzonych przez ARiMR oraz Konsultanta Merytoryczno-Kontroluj¹cego (KMK) dla projektu prowadzonego przez GU- GiK, którzy w jego iieniu niezale nie prowadz¹ ocenê prac i kontrolê jakoœci dostarczanego opracowania w raach poszczególnych etapów. Kontroli podlega³y nastêpuj¹ce produkty: wektorowa apa ewidencyjna w uk³adzie 2000 zintegrowana z odpowiadaj¹c¹ jej baz¹ danych opisowych i ortofotoap¹ cyfrow¹, o treœci odpowiadaj¹cej standardowi okreœloneu w 28 rozporz¹dzenia (Rozporz¹dzenie..., 2001), wektorowa apa pól zagospodarowania, zgodnie ze standarde podany w warunkach technicznych SIWZ. W raach weryfikacji jakoœci danych ww. produktów kontroli podlega³y równie : wyniki analizy i spójnoœci baz danych dostarczonych przez PODGiK w ty raport rozbie noœci czêœci opisowej i geoetrycznej operatu ewidencji gruntów i budynków, wyniki analizy ateria³ów Ÿród³owych i uzgodnienia wykonawcy ze starost¹ dotycz¹ce zakresu wykorzystania ateria³ów Ÿród³owych, raporty rozbie noœci ze szczególny uwzglêdnienie: poprawnoœci zapisów identyfikatorów oraz atrybutów obiektów w bazie danych, kopletnoœci danych oraz wzajenej odpowiednioœci obiektów w czêœci geoetrycznej i opisowej, poprawnoœci zapisu pól powierzchni geodezyjnej i ewidencyjnej: jednostek, obrêbów i dzia³ek ewidencyjnych, ró nic w przebiegu granic dzia³ek ewidencyjnych pochodz¹cych z bazy ewidencji gruntów i budynków oraz granic widocznych na ortofotoapie,

Pozyskiwanie danych apy ewidencyjnej w œwietle potrzeb systeu LPIS... 71 poprawnoœci redakcji u ytków gruntowych, poprawnoœci redakcji pól zagospodarowania, poziou standaryzacji oraz wzajenej integracji plików danych ewidencyjnych zapisanych w foratach SWDE, XML/GML. Poza weryfikacj¹ jakoœci oawianych produktów kontroli u wykonawców podlega³y: proces pozyskiwania danych katastralnych i obszarów kwalifikowanych na potrzeby systeu LPIS w PODGiK oraz przekazywania wyników wykonanych prac geodezyjnych i kartograficznych do pañstwowego zasobu geodezyjnego i kartograficznego, organizacja prac, stosowanie technologii, sposoby realizacji i kontroli jakoœci prac, przygotowanie i wykorzystanie zasobów ludzkich oraz haronogray realizacji zadañ. Oówione powy ej zakresy weryfikacji jakoœci danych w systeie LPIS s¹ wzajenie powi¹zane i gwarantuj¹ zachowanie odpowiedniej jakoœci produktu, który poza celai okreœlonyi dla systeu LPIS, stanowiæ bêdzie podstawê do przeprowadzanych kopleksowych odernizacji ewidencji gruntów i budynków w powiatach, zgodnie z haronograai odpowiadaj¹cyi terino podany w 80 ust.1 pkt.3 rozporz¹dzenia (Rozporz¹dzenie..., 2001). Wektoryzacja u ytków gruntowych nastrêcza³a wykonawco prac wiele w¹tpliwoœci, które na bie ¹co by³y wspólnie wyjaœniane przez ARiMR i GUGiK, poprzez : wspólne opracowanie (przy udziale Weryfikatora Jakoœci Danych i Konsultanta Merytoryczno-Kontroluj¹cego) kolejnych wyjaœnieñ do Warunków Technicznych SIWZ, organizowanie spotkañ z wykonawcai prac, na których oawiane by³y nietypowe, wyagaj¹ce dodatkowych wyjaœnieñ przypadki interpretacji redakcji u ytków gruntowych, udzielanie indywidualnych wyjaœnieñ wykonawco prac w forie telefonicznej lub pisenej. Grupê najczêœciej pojawiaj¹cych siê w¹tpliwoœci przedstawiono na rysunkach 5 12. Charakterystyka rezultatów projektów, które zasil¹ pañstwowy zasób geodezyjny i kartograficzny Koñcowyi rezultatai projektów, które zasil¹ pañstwowy zasób geodezyjny i kartograficzny, bêd¹: 1) bazy danych ewidencyjnych w postaci zintegrowanych plików danych ewidencyjnych (przestrzennych i opisowych), zapisanych w foracie SWDE, okreœlony w za³¹czniku nr 4 do rozporz¹dzenia (Rozporz¹dzenie..., 2001); 2) bazy danych ewidencyjnych w postaci zintegrowanych plików danych ewidencyjnych (przestrzennych i opisowych), zapisanych w foracie GML; 3) pliki danych (przestrzennych i opisowych) pól zagospodarowania w foracie GML; 4) apy rastrowe wykorzystywane przez wykonawcê prac do realizacji zadañ projektowych; 5) ortofotoapa, wykorzystywana przez wykonawcê prac do realizacji zadañ projektowych;

72 Stanis³aw Zarêba, Jacek Zoñ 6) operat techniczny zawieraj¹cy: wykaz ateria³ów i danych Ÿród³owych pobranych z oœrodków dokuentacji geodezyjnej i kartograficznej oraz wyniki analizy przydatnoœci tych ateria³ów i danych; wykazy, raporty i zestawienia: uporz¹dkowane, wed³ug powiatów, gin, jednostek ewidencyjnych i obrêbów zestawienie inforacji o operatach ewidencyjnych objêtych projekte i dotychczasowy sposobie prowadzenia tych operatów, zestawienie opracowañ geodezyjnych wydanych wykonawcy prac przez oœrodek dokuentacji geodezyjnej i kartograficznej oraz wyników analizy przydatnoœci tych opracowañ dla projektu, wykaz zawieraj¹cy powierzchnie geodezyjne, obliczone na podstawie danych geoetrycznych pozyskanych w procesie wektoryzacji, i powierzchnie ewidencyjne: jednostek ewidencyjnych, obrêbów i dzia³ek ewidencyjnych (w uk³a dzie obrêbowy) oraz ró nice poiêdzy tyi powierzchniai, wykaz dzia³ek ewidencyjnych, których przebieg granic zosta³ okreœlony w wyniku fotointerpretacji ortofotoapy, uporz¹dkowany wed³ug powiatów, gin, jednostek ewidencyjnych, obrêbów wykaz dzia³ek ewidencyjnych z atrybute IPDZ=1, raporty z testów kontrolnych przeprowadzonych przy poocy prograów A-SWDE, V-SWDE, SWDE-TOPO, wykaz wspó³rzêdnych punktów granicznych zgodnie ze wzore nr 39 zaieszczony w Instrukcji G-5 (Instrukcja G-5, 2003), zestawienie dzia³ek ewidencyjnych wystêpuj¹cych w bazie danych opisowych oraz w bazie danych przestrzennych (kartograficznych), wykaz zian gruntowych w zakresie u ytków gruntowych, zgodnie ze wzore nr 25 zaieszczony w Instrukcji G-5, wykaz zawieraj¹cy inforacje dotycz¹ce: konturów u ytków gruntowych i konturów klasyfikacyjnych, w granicach których w drodze fotointerpretacji stwierdzono ziany nie uwzglêdnione w zintegrowanych plikach SWDE przekazywanych do pañstwowego zasobu geodezyjnego i kartograficznego, jako ostateczny rezultat projektu, zestawienie uzgodnieñ dotycz¹cych styków obrêbów ewidencyjnych; apy teatyczne, opracowane w oparciu o apê ewidencyjn¹, zawieraj¹ce inforacje o: lokalizacji dzia³ek, których powierzchnia ewidencyjna ró ni siê od powierzchni geodezyjnej o wartoœæ przekraczaj¹c¹ odchy³ki dopuszczalne okreœlone w warunkach technicznych, lokalizacji dzia³ek, których granice okreœlone zosta³y w drodze fotointerpretacji ortofotoapy, lokalizacji dzia³ek obejuj¹cych grunty, które dotychczas nie by³y ujawnione w ewidencji gruntów i budynków; sprawozdanie techniczne.

Pozyskiwanie danych apy ewidencyjnej w œwietle potrzeb systeu LPIS... 73 Dotychczasowe ustalenia GUGiK w zakresie wykorzystania rezultatów projektów w celu kopleksowej odernizacji ewidencji gruntów i budynków Zdanie znacznej grupy geodetów powiatowych, w celu racjonalnego wykorzystania rezultatów realizowanych przez ARiMR i GUGiK projektów z zakresu opracowania wektorowej apy ewidencyjnej LPIS, G³ówny Geodeta Kraju powinien opracowaæ odpowiednie przepisy, reguluj¹ce postêpowania odernizacyjne wykonywane w oparciu o wyniki tych projektów. G³ówny Geodeta Kraju przekaza³ starosto (prezydento iast) wytyczne (Wytyczne..., 2006), dotycz¹ce zasad wykorzystania rezultatów realizowanych przez ARiMR i GU- GiK projektów z zakresu opracowania wektorowej apy ewidencyjnej LPIS, stanowi¹ce pierwsz¹ próbê podjêcia dzia³añ w kierunku wykorzystania rezultatów tych projektów, w celu sprawnego przeprowadzenia kopleksowej odernizacji ewidencji w terinie podany w 80 ust.1 pkt 3b wyienionego na wstêpie rozporz¹dzenia (Rozporz¹dzenie..., 2001). Wed³ug stanowiska GUGiK, okreœlonego w tych wytycznych, opracowane w raach oawianych projektów: baza danych ewidencyjnych oraz operat techniczny, po w³¹czeniu ich do pañstwowego zasobu geodezyjnego i kartograficznego, powinny stanowiæ ateria³ wyjœciowy do przeprowadzenia przez starostê (prezydenta iasta) kopleksowej odernizacji ewidencji gruntów. Z przepisów art. 24a ustawy Prawo geodezyjne i kartograficzne (Ustawa..., 1989), w zwi¹zku z 55 i 57 rozporz¹dzenia (Rozporz¹dzenie..., 2001) wynikaj¹ nastêpuj¹ce dzia³ania, jakie nale y podj¹æ w celu przeprowadzenia tej odernizacji: 1) opracowanie i uzgodnienie projektu odernizacji; 2) wy³onienie w raach zaówienia publicznego wykonawcy prac geodezyjnych zwi¹zanych z odernizacj¹ EGiB; 3) podanie do publicznej wiadooœci inforacji o rozpoczêciu prac geodezyjnych zwi¹zanych z odernizacj¹ EGiB; 4) wykonanie prac geodezyjnych zgodnie ze specyfikacj¹ istotnych warunków zaówienia publicznego; 5) kontrola opracowañ geodezyjnych powsta³ych w wyniku realizacji zówienia publicznego; 6) przekazanie do publicznej wiadooœci inforacji o terinie i iejscu wy³o enia projektu operatu opisowo-kartograficznego; 7) wy³o enie projektu operatu opisowo-kartograficznego do wgl¹du zainteresowanych na okres 15 dni roboczych, protokolarne utrwalanie zg³oszonych uwag, rozpatrzenie tych uwag, a nastêpnie przekazanie zainteresowany treœci rozstrzygniêcia o sposobie rozpatrzenia uwag i zaieszczenie w tej sprawie stosownej wzianki w protokole; 8) przyjêcie, bezpoœrednio po up³ywie terinu wy³o enia projektu operatu opisowo-kartograficznego, ateria³ów geodezyjnych i kartograficznych, sporz¹dzonych w raach odernizacji EGIB, do pañstwowego zasobu geodezyjnego i kartograficznego i w³¹czenie zienionych danych do bazy danych ewidencyjnych; 9) og³oszenie w dzienniku urzêdowy województwa inforacji o ty, e projekt operatu opisowo-kartograficznego sta³ siê operate opisowo-kartograficzny. 10) przekazanie zawiadoieñ o zienionych danych ewidencyjnych do w³aœciwego s¹du rejonowego oraz w³aœciwego organu podatkowego; 11) przeprowadzenie postêpowañ adinistracyjnych w sprawie zarzutów zg³oszonych do danych zawartych w operacie opisowo-kartograficzny.

74 Stanis³aw Zarêba, Jacek Zoñ Wsponiane wytyczne (Wytyczne..., 2006), przewidywa³y przeprowadzenie odernizacji ewidencji wed³ug dwóch wariantów. Wariant I obejuje nastêpuj¹cy zakres prac: iport baz danych, stanowi¹cych koñcowy rezultat projektów, do systeu inforatycznego, za pooc¹ którego starosta (prezydent iasta) prowadziæ bêdzie ewidencjê gruntów i budynków; wytworzenie za pooc¹ ww. systeu inforatycznego, projektu operatu opisowo-kartograficznego, sk³adaj¹cego siê z rejestru gruntów, apy ewidencyjnej, skorowidza dzia³ek, wykazu podiotów ewidencyjnych oraz wykazu osób, jednostek organizacyjnych i organów, o których owa w 11 ust. 1 pkt 1 rozporz¹dzenia (Rozporz¹dzenie..., 2001); udzia³ w czynnoœciach wy³o enia projektu operatu opisowo-kartograficznego do wgl¹du zainteresowanych oraz rozpatrzenia zg³oszonych do tego projektu uwag i zastrze eñ, a tak e wykonanie prac geodezyjnych i kartograficznych, których potrzeba wykonania wynikaæ bêdzie z uwzglêdnionych uwag i zastrze eñ; przygotowania projektów zawiadoieñ o dokonanych zianach w danych ewidencyjnych, przeznaczonych dla organów podatkowych oraz s¹dów rejonowych, zgodnie z zasadai okreœlonyi w 49 ust. 1 pkt 1 i 2 rozporz¹dzenia (Rozporz¹dzenie..., 2001), a tak e niezbêdnych za³¹czników do tych zawiadoieñ w postaci wypisów z rejestru gruntów, a w uzasadnionych przypadkach tak e wyrysów z apy ewidencyjnej, stosownie do postanowieñ art. 27 ust. 3 ustawy o ksiêgach wieczystych i hipotece z dnia 6 lipca 1982 r. (Ustawa..., 1982). Wariant II poszerza dzia³ania z wariantu I o nastêpuj¹ce prace: terenow¹ weryfikacjê i niezbêdne uzupe³niaj¹ce terenowe poiary geodezyjne zienionych u ytków gruntowych, których odpowiednich atrybutów nie o na by³o jednoznacznie ustaliæ w drodze fotointerpretacji; przeprowadzenie gleboznawczej klasyfikacji gruntów zienionych u ytków rolnych, wyszczególnionych w raportach rozbie noœci (Tb.11) dokuentacji projektów LPIS; czynnoœci, o których owa w 37 i 38 rozporz¹dzenia (Rozporz¹dzenie..., 2001), dotycz¹ce punktów granicznych, których po³o enie nie jest okreœlone w ateria- ³ach zgroadzonych w pañstwowy zasobie geodezyjny i kartograficzny, lub dane okreœlaj¹ce po³o enie tych punktów obarczone s¹ niedopuszczalnyi b³êdai, nie wyeliinowanyi w trakcie realizacji projektów LPIS. W przypadku przyjêcia przez starostê (prezydenta iasta) projektu odernizacji wed³ug wariantu I, prace objête wariante II wykonywane bêd¹ w drugi etapie odernizacji, ³¹cznie z uzupe³nianie operatu ewidencyjnego o zbiory danych dotycz¹ce budynków i nieruchooœci lokalowych. Mog¹ byæ tak e przediote indywidualnych postêpowañ adinistracyjnych, wszczêtych z urzêdu, w raach bie ¹cej aktualizacji operatu ewidencyjnego. W obu wariantach przyjêto dopuszczalne dok³adnoœci dla punktów granicznych dzia³ek ewidencyjnych podane w 82 rozporz¹dzenia (Rozporz¹dzenie..., 2001), tj. dla terenów wiejskich p 3,0 oraz dla terenów iejskich p 0,60, wzglêde najbli szych eleentów pozioej osnowy geodezyjnej. Równie w obu wariantach odernizacja ewidencji gruntów i budynków powinna byæ przeprowadzona w trzech etapach, przy czy dwa pierwsze etapy dotycz¹ dzia³añ, dla których teriny s¹ okreœlone w 80 ust. 1 rozporz¹dzenia (Rozporz¹dzenie..., 2001), tj.:

Pozyskiwanie danych apy ewidencyjnej w œwietle potrzeb systeu LPIS... 75 uruchoienie inforatycznego systeu uo liwiaj¹cego prowadzenie ewidencji obejuj¹cej pe³ny zakres danych ewidencyjnych (etap I terin up³yn¹³ z koñce 2003 r.), za³o enie koputerowych baz danych ewidencyjnych uo liwiaj¹cych tworzenie kopletu raportów, o których owa w 22 rozporz¹dzenia (Rozporz¹dzenie...,2001), (etap II teriny: dla obszarów iast do koñca 2005r., oraz dla terenów wiejskich do koñca 2010 r.). G³ównyi celai trzeciego etapu odernizacji ewidencji gruntów i budynków bêdzie pozyskanie danych ewidencyjnych okreœlaj¹cych z wyagan¹ standardow¹ dok³adnoœci¹ po³o enie wszystkich punktów granicznych oraz pola powierzchni wszystkich dzia³ek ewidencyjnych, a tak e doprowadzenie inforacji zawartych w ewidencji, dotycz¹cych praw do nieruchooœci, do zgodnoœci z wpisai w ksiêgach wieczystych oraz innyi dokuentai, okreœlaj¹cyi stan prawny tych nieruchooœci. Terin realizacji tego etapu nie jest okreœlony przez przepisy prawa. W ka dy etapie odernizacji powinny byæ wykonane procedury okreœlone w art. 24a Prawa geodezyjnego i kartograficznego (Ustawa..., 2000). Przy wyborze wariantu projektowanych dzia³añ odernizacyjnych w raach etapu I starosta (prezydent iasta) powinien ieæ na uwadze potrzebê aksyalnego skrócenia okresu poiêdzy dat¹ w³¹czenia do pañstwowego zasobu koñcowych rezultatów opracowania wektorowej apy ewidencyjnej LPIS, a dat¹ w³¹czenia nowych i zodyfikowanych danych ewidencyjnych do operatu ewidencyjnego, aby nie nast¹pi³a dezaktualizacja tych danych. Przy opracowaniu projektu odernizacji, organ prowadz¹cy ewidencjê gruntów i budynków powinien równie dokonaæ oceny wykorzystywanego dotychczas systeu koputerowego, z uwzglêdnienie kryteriów okreœlonych w 141-153 Instrukcji G-5 (Instrukcja G-5..., 2003). W przypadku oceny negatywnej powinna byæ podjêta decyzja o wdro eniu nowego systeu inforatycznego, spe³niaj¹cego przywo³ane kryteria i uo liwiaj¹cego pe³ne wykorzystanie rezultatów projektu. Wed³ug wstêpnych inforacji, w wielu powiatach podejowane s¹ prace odernizacyjne w oparciu o przekazane do PODGiK pliki zintegrowane, opracowane w raach prowadzonych przez ARiMR i GUGiK projektów. Nie niej jednak, z uwagi na pojawienie siê wielu w¹tpliwoœci, szczególnie w zakresie zastosowania znacznie uproszczonego postêpowania wg wariantu I, w który zak³ada siê uieszczanie w bazie danych punktów granicznych o niskiej dok³adnoœci, okreœlonej atrybutai BPP=8,9 oraz pozostawienie w bazie zienionych przebiegów konturów u ytków i klas gleboznawczych okreœlonych na podstawie fotointerpretacji ortofotoapy, pe³ne zastosowanie oawianych wytycznych, jak dot¹d nie zosta³o uruchoione. We wrzeœniu 2007 G³ówny Geodeta Kraju wyda³ zarz¹dzenie powo³uj¹ce zespó³ przygotowuj¹cy progra przysz³ych dzia³añ dotycz¹cych wykorzystania ateria³ów pochodz¹cych z realizacji oawianych projektów. Zarz¹dzenie przewiduje nastêpuj¹cy progra dzia- ³ania zespo³u: 1) okreœlenie stanu istniej¹cego odernizacji ewidencji gruntów i budynków dla terenów wiejskich; 2) opracowanie warunków organizacyjno-technicznych do wykonania zadañ, których owa w 80 ust. 1 pkt 3b rozporz¹dzenia (Rozporz¹dzenie..., 2001), w ty:

76 Stanis³aw Zarêba, Jacek Zoñ propozycji rozwi¹zañ technologicznych wykorzystuj¹cych projekty realizowane przez ARiMR i GUGiK, dotycz¹ce utworzenia wektorowej apy ewidencyjnej LPIS, propozycji rozwi¹zañ technologicznych wykorzystuj¹cych nowoczesne etody inforatyczne i fotograetryczne; 3) opracowanie wniosków dotycz¹cych: procedury uruchoienia przedsiêwziêcia odernizacji ewidencji gruntów i budynków, w ty okreœlenie warunków dla trzech obiektów pilota owych, zasad i trybu upowszechnienia ww. procedury, organizacji systeu szkoleñ i wyiany doœwiadczeñ dla pracowników s³u by geodezyjnej i kartograficznej oraz wykonawców prac geodezyjnych i kartograficznych. Propozycja ustaleñ w zakresie etodyki wykorzystania rezultatów projektów prowadzonych przez ARiMR i GUGiK dla celów kopleksowej odernizacji ewidencji Na podstawie doœwiadczeñ wynikaj¹cych z projektów tworzenia bazy danych wektorowej apy ewidencyjnej LPIS, istnieje o liwoœæ oceny obecnego stanu ewidencji gruntów i budynków w skali kraju, a równoczeœnie okreœlenia zakresu prac, jakie bêd¹ niezbêdne do wykonania kopleksowej odernizacji ewidencji, przy wykorzystaniu rezultatów prowadzonych przez ARiMR i GUGiK projektów. Interesuj¹cy przedsiêwziêcie GUGiK z zakresu usysteatyzowania wyników tych ocen, s¹ podjête dzia³ania w kierunku budowy systeu etadanych dotycz¹cych: charakterystyki danych ewidencyjnych, ich obecnego stanu oraz podejowanych dzia³añ odernizacyjnych. Dla przyponienia zakresu prac odernizacyjnych nale y przywo³aæ 118 ust. 1, Instrukcji G-5: Modernizacja kopleksowa przeprowadzana w celu realizacji zadañ okreœlonych w 80 ust. 1 rozporz¹dzenia (Rozporz¹dzenie..., 2001) dotyczy: 1) dostosowania danych ewidencyjnych dzia³ek do standardu SWDE, 2) uzupe³nienia baz danych ewidencyjnych o dane dotycz¹ce budynków i lokali, 3) nadanie obiekto bazy danych ewidencyjnych identyfikatorów zgodnie z zasadai okreœlonyi w za³¹czniku nr 1 do tego rozporz¹dzenia; istniej¹ przypadki stosowania lokalnych zasad identyfikacji obrêbów, arkuszy, dzia³ek ewidencyjnych szczególnie w obszarach by³ego katastru pruskiego (np. powiat lubliniecki) oraz by³ego katastru austriackiego, co jest sprzeczne z przyjêtyi obecnie zasadai identyfikacji obiektów ewidencyjnych; 4) przekszta³cenia ewidencyjnych ap analogowych do postaci cyfrowej, 5) wykonania niezbêdnych geodezyjnych lub fotograetrycznych poiarów terenowych, 6) ustalenia w³aœcicieli nieruchooœci oraz w³adaj¹cych, w oparciu o wpisy w ksiêgach wieczystych oraz dokuenty zgroadzone przez starostów, 7) ustalenia w trybie 12 ust. 2 ww. rozporz¹dzenia, osób i jednostek organizacyjnych, w³adaj¹cych gruntai o nieustalony stanie prawny i wydania decyzji starosty, 8) wykonania aktualizacji u ytków gruntowych oraz klasyfikacji gleboznawczej gruntów.

Pozyskiwanie danych apy ewidencyjnej w œwietle potrzeb systeu LPIS... 77 Obecnie, znajdujey siê w trudny oencie realizacji projektów prowadzonych przez ARiMR i GUGiK, w który wytworzone w sposób asowy pliki zintegrowane wektorowej apy ewidencyjnej LPIS, zostan¹ przekazane przez konsorcja wykonawcze do PODGiK. Istnieje pilna potrzeba opracowania oraz udostêpnienia do powszechnego zastosowania, etodyki wykorzystania rezultatów tych projektów w postêpowaniu odernizacyjny. Cech¹ charakterystyczn¹ oówionych w rozdziale Dotychczasowe ustalenia GUGiK... (str. 82) wytycznych (Wytyczne..., 2006) jest podanie dwuwariantowych raowych zasad do zastosowania przez organy prowadz¹ce ewidencjê, z o liwoœci¹ wyboru przez starostów jednego z wariantów. Jest to daleko id¹ce rozwi¹zanie o charakterze scentralizowany, nie stwarzaj¹ce wystarczaj¹cych o liwoœci podejowania dzia³añ wynikaj¹cych z uwarunkowañ lokalnych. Dokuent ten wyaga ponownej analizy i odyfikacji, z uwzglêdnienie kolejnych doœwiadczeñ uzyskiwanych podczas realizacji oawianych projektów. Szczególnie du e doœwiadczenia, poparte o liwoœci¹ przedstawienia okreœlonych danych analitycznych, groadz¹ ekipy weryfikuj¹ce jakoœæ produktu dzia³aj¹ce w raach Biura Weryfikatora Jakoœci Danych i Biura Konsultanta Merytoryczno-Kontrolujacego IGiK. Jedny z istotnych braków etodycznych tych wytycznych jest poiniêcie wystêpuj¹cych (na szczêœcie nielicznych) przypadków dotycz¹cych koniecznoœci zastosowania procedury zak³adania ewidencji, zgodnie z rozdzia³e II rozporz¹dzenia (Rozporz¹dzenie..., 2001), z powodów niskiego poziou wiarygodnoœci istniej¹cych ateria³ów ewidencyjnych (np.: pojedyncze obrêby w powiecie bi³gorajski; czêœæ ateria³ów z powiatu Œwiecie w województwie kujawsko-poorski). Istnieje potrzeba zebrania inforacji o skali tego probleu na obszarze ca³ej Polski. Istotny eleente obecnych rozwa añ na teat stopnia wykorzystania rezultatów projektów jest o liwoœæ zastosowania wariantu I ww. wytycznych. Wariant ten, przy obecny niski pozioie zabezpieczenia œrodków na odernizacjê ewidencji (powszechna opinia starostw), proponuje rozwi¹zanie przyspieszone, polegaj¹ce na zast¹pieniu obecnych powiatowych baz danych ewidencyjnych plikai zintegrowanyi, pochodz¹cyi ze zrealizowanych projektów, zweryfikowanych rozpatrzonyi uwagai w uproszczony postêpowaniu odernizacyjny. Zaletai tego rozwi¹zania s¹: znaczne skrócenie procesu dezaktualizacji plików zintegrowanych, które wkrótce trafi¹ do PODGiK, w wyniku realizacji projektów, podjêcie w sposób powszechny dzia³añ, przy braku œrodków finansowych na realizacjê wariantu II, na tle zobowi¹zañ wynikaj¹cych z 80 ust. 3 rozporz¹dzenia (Rozporz¹dzenie..., 2001). Zasadniczyi wadai wariantu I s¹ : przyzwolenie przyjêcia do projektu operatu opisowo-kartograficznego danych dotycz¹cych opisów nuerycznych dzia³ek pochodz¹cych z wektoryzacji rastra apy analogowej oraz ortofotoapy, przy atrybutach dok³adnoœci punktów granicznych BPP = 5,6, nie uwzglêdnienie rezultatów weryfikacji u ytków gruntowych, zawartych w raportach dokuentacji projektów, przyjêcie do ewidencji konturów u ytków gruntowych okreœlonych etod¹ fotointerpretacji ortofotoapy, bez weryfikacji terenowej oraz bez powi¹zania z dokuentacj¹ klasyfikacji gleboznawczej gruntów.

78 Stanis³aw Zarêba, Jacek Zoñ Na tle przeprowadzonej przez autorów pog³êbionej analizy ateria³ów, dotycz¹cych dotychczasowego zasobu ewidencji gruntów i budynków, najbardziej rozs¹dny przedsiêwziêcie dotycz¹cy przeprowadzenia kopleksowych odernizacji ewidencji, g³ównie w odniesieniu do terenów wiejskich jest zastosowanie etodyki uwzglêdniaj¹cej dzia³ania koryguj¹ce, z wykorzystanie podanych w raportach dokuentacji projektowej LPIS zapisów o zaobserwowanych w trakcie analizy oraz redakcji wektorowej apy ewidencyjnej: b³êdach, utracie aktualnoœci lub odstêpstwach od obowi¹zuj¹cych standardów. Takie dzia³anie, zbli one do etodyki podanej w wariancie II jako niezbêdne, potwierdzone jest równie wiêkszoœci¹ opinii zebranych podczas przeprowadzanych kontroli wykonawców projektów w starostwach, przy czy geodeci powiatowi zwracaj¹ uwagê na koniecznoœæ po³o enia znacznego akcentu na uwarunkowania lokalne ewidencji, szczególnie na terenach by³ego katastru austriackiego i pruskiego. Wnioski koñcowe 1. Cele uzyskania w³aœciwych rezultatów wykorzystania ateria³ów pochodz¹cych z projektów LPIS, PODGiK-i, w raach przeprowadzanych kontroli wprowadzania dokuentacji do zasobu, powinny skoncentrowaæ uwagê na kopletnoœæ i poprawnoœæ danych zawartych w plikach zintegrowanych, ze szczególny uwzglêdnienie kryteriów ich przydatnoœci do przysz³ej odernizacji ewidencji. 2. Opracowane projekty odernizacji ewidencji wed³ug etodyki zbli onej do wariantu II Wytycznych, powinny uwzglêdniaæ procedury poprawy jakoœci wektorowej apy ewidencyjnej LPIS opracowanej w raach oawianych projektów, a w szczególnoœci dotycz¹ce: jednoznacznego okreœlenia przebiegu granic obrêbów ewidencyjnych oraz jednostek obszarowych podzia³u terytorialnego kraju, w ty wprowadzenia dodatkowych obserwacji terenowych dla grup punktów granicznych obrêbów, cele spe³nienia warunku poprawnie przeprowadzanej kalibracji rastrów analogowych ap ewidencyjnych (in. 20 punktów z korzystny rozk³ade w obszarze arkusza (obrêbu); nale y d¹ yæ do wyiany punktów ³¹cznych wybranych w œrodowisku ortofotoapy na grupy punktów pochodz¹cych z poiarów terenowych; usuniêcia odchyleñ na stykach obrêbów, bêd¹cych powode zbyt a³o dok³adnej kalibracji; w ty celu zaleca siê odyfikacjê opracowanego w raach projektów wektora, etod¹ transforacji wielouk³adowej (Gedyin, 2005) w oparciu o dodatkowo pozyskane punkty ³¹czne; przyk³ady b³êdnej kalibracji rastra apy ewidencyjnej przedstawiono na rysunkach 13 i 14; zwiêkszenia dok³adnoœci po³o enia punktów granicznych w plikach zintegrowanych LPIS do poziou obowi¹zuj¹cych standardów technicznych, w ty eliinacji z bazy punktów granicznych o dok³adnoœci okreœlonej atrybutai BPP = 5,6, z równoczesny wprowadzenie punktów ponownie poierzonych, o dok³adnoœci standardowej; szczególn¹ uwagê nale y zwróciæ na poprawn¹ redakcjê linii brzegowych wód powierzchniowych oraz dzia³ek stanowi¹cych drogi publiczne (rys.15 18);

Pozyskiwanie danych apy ewidencyjnej w œwietle potrzeb systeu LPIS... 79 wykorzystania kopletu inforacji zawartych w raportach rozbie noœci, stanowi¹cych istotny eleent szczegó³owej analizy porównawczej obecnej rzeczywistoœci katastralnej z istniej¹c¹ w zasobie dokuentacj¹ ewidencji gruntów; poprawnej reakcji przebiegu konturów u ytków gruntowych, w oparciu o dane pochodz¹ce z: obrazu ortofotoapy, wywiadu terenowego, aktualnej dokuentacji klasyfikacji gleboznawczej, dokuentacji planów urz¹dzeniowo-leœnych oraz dokuentacji prawnej wy³¹czania gruntów z produkcji rolnej i leœnej; zastosowania efektywnych rozwi¹zañ technologicznych dotycz¹cych pozyskiwania danych ewidencyjnych budynków; nale y wzi¹æ pod uwagê wyniki pilota u przeprowadzonego na zlecenie GUGiK w województwie lubelski, dotycz¹cego tworzenia w bazie danych konturów budynków na podstawie poiarów fotograetrycznych wykonywanych etod¹ fotograetrii cyfrowej, z wykorzystanie zdjêæ lotniczych w skalach 1:13 000 i 1:26 000, wykonanych dla celów realizacji oawianych projektów LPIS (Zareba, 2007). 3. Ca³oœæ przedsiêwziêcia wyaga opracowania strategii dzia³añ wraz z haronograe, uwzglêdniaj¹cy teriny realizacji podane w 80 ust. 1 rozporz¹dzenia (Rozporz¹dzenie..., 2001). Literatura Fedorowski W., 1974: Ewidencja gruntów. PPWK, Warszawa. GaŸdzicki J., 2001: Leksykon Geoatyczny. PTIP, Warszawa. Gedyin W., 2005: Transforacja wielouk³adowa. Opracowanie niepublikowane. Instrukcja G-5, 2003: Instrukcja techniczna G-5 Ewidencja gruntów i budynków Wytyczne techniczne, wprowadzona zarz¹dzenie nr 16 G³ównego Geodety Kraju z dnia 3 listopada 2003 r. Instrukcja G-4, 1983: Instrukcja techniczna G-4 Poiary sytuacyjne i wysokoœciowe wprowadzona do stosowania zarz¹dzenie nr 7 Prezesa GUGiK z dnia 23 lipca 1983 r. Longley P.A., Goodchild M.F., Maguire D.J., Rhind D.W., 2006: GIS. Teoria Praktyka. Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa. Rozporz¹dzenie..., 2001: Rozporz¹dzenie Ministra Rozwoju Regionalnego i Budownictwa z 29 arca 2001 r. w sprawie ewidencji gruntów i budynków. Dz.U. Nr 38, poz. 454. Ustawa..., 1982: Ustawa o ksiêgach wieczystych i hipotece z dnia 6 lipca 1982 r. Dz.U. z 2001 r. nr 124, poz. 1361 z póÿn. zianai. Ustawa..., 1989: Ustawa Prawo geodezyjne i kartograficzne z dnia 17 aja 1989 r. Tekst jednolity Dz.U. z 2005 r., Nr 240, poz. 2027 z póÿn. zianai. Ustawa..., 2003: Ustawa w sprawie krajowego systeu ewidencji producentów, ewidencji gospodarstw rolnych oraz ewidencji wniosków o przyznanie p³atnoœci z dnia 18 grudnia 2003 r. Dz. U. Nr 10, poz.76. Wilkowski W., Jaroszewska M., 2004: Kataster nieruchooœci, Przepisy prawa, koentarze. P.H.U. GEO- DRUK, Warszawa. Wytyczne..., 2006: Wytyczne GUGiK, w sprawie zasad wykorzystania przez starostów (prezydentów iast) rezultatów realizowanego przez GUGiK projektu Phare 2003 nr 2003/005-710.01.08 Wektoryzacja ap katastralnych w Polsce oraz projektów LPIS realizowanych przez ARiMR. Zareba S., 2007: Sprawozdanie z wykonania prac geodezyjnych i fotograetrycznych z zakresu pozyskania i przetworzenia do foratu zgodnego z SWDE, przestrzennych i opisowych danych ewidencyjnych dotycz¹cych budynków, po³o onych w obrêbie ewidencyjny nr 6 Józefów Kolonia, Gina Me³giew, powiat œwidnicki, województwo lubelskie, z wykorzystanie zgroadzonych w pañstwowy zasobie geodezyjny i kartograficzny opracowañ fotograetrycznych, tj. zdjêæ lotniczych, ortofotoapy cyfrowej oraz nuerycznego odelu terenu.

80 Stanis³aw Zarêba, Jacek Zoñ Suary The paper is an attept to assess usefulness of the results of projects conducted by the Head Office of Geodesy and Cartography and the Agency for Restructuring and Modernization of Agriculture, concerning the creation of Land Parcel Identification Syste (LPIS) databases used by the starostes in the process of coprehensive odernization of land and buildings cadastre. The paper discusses the scope and basic objectives of LPIS projects, currently under ipleentation. It gives basic inforation concerning technology of creation and standardization of LPIS cadastral ap databases, while using already existing cadastral aterials. It also discusses the principles of quality control and assessent of docuents resulting fro the ipleentation of LPIS projects. Last but not least, the authors tried to analyze and review current actions of the Head Office of Geodesy and Cartography related to the application of the results of LPIS projects for the purposes of coprehensive odernization of land and buildings cadastre. gr in. Stanis³aw Zareba stanislaw.zareba@egib.lublin.pl gr in. Jacek Zoñ jacek.zon@intergraph.co

Pozyskiwanie danych apy ewidencyjnej w œwietle potrzeb systeu LPIS... 81 Rys. 1. Pokrycie obszaru Polski ortofotoap¹ cyfrow¹ w latach 2003 2005 Rys. 2. Przyk³ad kalibracji rastrów analogowych ap ewidencyjnych opartych na ateria³ach by³ego katastru austriackiego

82 Stanis³aw Zarêba, Jacek Zoñ Rys. 3 i 4. Przyk³ady wystêpowania znacznych rozbie noœci w przebiegu granic dzia³ek ewidencyjnych opracowanych z ap by³ego katastru austriackiego, po na³o eniu na ortofotoapê cyfrow¹