Wstrzyknięcia dożylne

Wstrzyknięcia dożylne Istota nakłucia żylnego Nakłucie naczynia żylnego za pomocą igły lub kaniuli w celu uzyskania dostępu naczyniowego żylnego, czyli tworzenie dojścia do światła żyły. Cel nakłucia żylnego: Jednorazowe pobranie krwi do badania. Podanie radiologicznego środka cieniującego. Monitorowanie parametrów hemodynamicznych, np. ośrodkowego ciśnienia żylnego. Jednorazowe podanie leku dożylnego. Stosowanie okresowej farmakoterapii dożylnej, np. podawanie antybiotyków co kilka godzin. Podanie preparatów o dużej gęstości, np. krwi lub preparatów krwiopochodnych. Stosowanie wlewów dożylnych wielogodzinnych lub całodobowych. Żywienie pozajelitowe. Miejsca nakłucia żylnego Żyły powierzchowne kończyny górnej: Żyły grzbietu ręki. Żyły wewnętrznej strony nadgarstka. Żyły przedramienia. Żyły zgięcia łokciowego. Żyły powierzchowne głowy wykorzystywane u noworodków i niemowląt, rzadziej u dorosłych. Żyły szyjne: Żyła szyjna zewnętrzna. Żyła szyjna wewnętrzna. Żyły podobojczykowe. Żyły kończyn dolnych: Żyły grzbietu stopy. Żyła odpiszczelowa. Żyła udowa. Wybór miejsca do kaniulacji Dostęp żylny, krótki, obwodowy; rozpocząć próby kaniulacji od żył kończynowych najbardziej dystalnych i najlepiej widocznych; kaniulować najbardziej dystalny odcinek widocznego naczynia; u osób z rozwiniętą lateralizacją preferować naczynia kończyny przeciwnej lewy u praworęcznych, prawy u leworęcznych. Niezależnie od rodzaju dostępu unikać kaniulacji: żył w naturalnych zgięciach kończynowych. np. dołu łokciowego - z powodu znacznej ruchomości tych miejsc możliwość dłuższego utrzymania kaniuli jest ograniczona; żył na kończynach dolnych istnieje ryzyko rozwoju zakrzepowego zapalenia żył; żył głębokich istnieje ryzyko rozwoju zakrzepicy żył głębokich, której powikłaniem może być zatorowość płuc; żył znajdujących się blisko tętnic istnieje ryzyko przypadkowego nakłucia tętnicy; żył kruchych i stwardniałych; żył po wcześniejszych kaniulacjach; w miejscach obrzękniętych: 1

W obrębie zmienionej zapalnie skóry; w obrębie blizn. Jeżeli dostęp żylny ma być centralny, należy: rozważyć możliwość kaniulacji naczynia obwodowego i użycie cewnika tak długiego, by spełniał zadanie dostępu centralnego; zaczynać próby kaniulacji od naczyń dystalnych; w sytuacjach zagrożenia życia pacjenta i konieczności szybkiego podania leków zakładać dostęp, w odniesieniu do którego osoba wykonująca ma największe doświadczenie; unikać kaniulacji żył szyjnych wewnętrznych i podobojczykowych u pacjentów niespokojnych, pobudzonych psychoruchowo istnieje możliwość ich uszkodzenia w trakcie kaniulacji. Czynniki utrudniające nakłucie żyły: Obfita tkanka tłuszczowa. Niewidoczne i trudne do wymacania naczynia żylne. Przesuwalne, odsuwające się od końca igły żyły. Zwłóknienie tkanek po uprzednich licznych nakłuciach. Zmiany zarostowie światła żyły. Pobudliwość ruchowa pacjenta. Powstanie skrzepu krwi w igłę w następstwie przedłużających się czynnośc1. Zablokowanie wylotu igły na skutek oparcia jej ścięcia o ścianę naczynia lub zastawkę żylną. Odruchowe obkurczenie się naczynia krwionośnego. Procedura wykonania nakłucia żyły igłą Zestaw do nakłucia żyły igłą: Jałowa igła nr 7-9. Jednorazowa jałowa strzykawka. Opaska uciskowa (staza). Środek do dezynfekcji miejsca wkłucia. np. Skinsept, Leko. Rękawiczki ochronne jednorazowego użytku. Pojemniki na zużyte igły. Miska nerkowata na odpadki. Materiał opatrunkowy do zabezpieczenia miejsca wkłucia. Etapy wykonania nakłucia żyły igłą: Sprawdzanie zlecenia lekarskiego. Poinformowanie pacjenta o istocie, celu, przebiegu zabiegu i ewentualnych niepożądanych objawach mogących wystąpić po zabiegu. Uzyskanie zgody pacjenta lub jego opiekuna na wykonanie zabiegu. Umycie higieniczne rąk. Przygotowanie sprzętu (zestawu) niezbędnego do nakłucia żyły. Polecenie pacjentowi przyjęcia pozycji siedzącej lub leżącej wygodnej dla pacjenta, uwarunkowanej stanem lub wiekiem pacjenta. Założenie ochronny rękawiczek jednorazowego użytku. Wybranie dużej, dobrze widocznej żyły przez oglądanie i dotykanie. Założenie opaski uciskowej powyżej miejsca wkłucia. Zdezynfekowanie miejsca wkłucia środkiem antyseptycznym. Wyjęcie igły z opakowania, połączenie ze strzykawką, zdjęcie zabezpieczenia igły. Nakłucie żyły igłą połączoną ze strzykawką. 2

Aspirowanie przez odciągnięcie tłoka: pojawienie się krwi świadczy o tym, że igła znajduje się w świetle żyły. Zwolnienie opaski uciskowej. Zrealizowanie celu nakłucia żyły. Po zakończeniu zabiegu przyłożenie w miejscu wkłuci jałowego gazika i usunięcie igły ze światła żyły. Zabezpieczenie miejsca wkłucia opatrunkiem uciskowym z równoczesnym uniesieniem ramienia pacjenta. Zabezpieczenie używanego sprzętu - umieszczenie w płynie dezynfekcyjnym lub przeznaczenie do spalenia. Dezynfekowanie i umycie rąk. Udokumentowanie wykonania zabiegu w dokumentacji pacjenta. Technika nakłucia żyły igłą: Ostrze igły (szlif) skierować ku górze. Objąć kaniulowaną kończynę ręką od dołu celem dodatkowego unieruchomienia okolicy wkłucia i zmniejszenia ruchomości żyły. Skórę poniżej planowanego miejsca wkłucia mocno napiąć (unieruchomienie żyły, aby nie przesunęła się podczas kłucia). Nakłuć żyłę metodą: bezpośrednią pod kątem 10-30, tak aby igła osiągnęła żyłę najkrótszą drogą; pośrednią - 3-5 mm bocznie od żyły, igłę poprowadzić przez tkankę podskórną równolegle do skóry, światła żyły szukać po przejściu 0,5-1 cm. Wprowadzić do żyły 3/4 długości igły. Pojawienie się krwi w igle świadczy o położeniu igły w świetle żyły. Procedura nakłucia żyły kaniulą Zestaw do nakłucia żyły kaniulą: Jednorazowa jałowa kaniula. Jednorazowa jałowa strzykawka z 0,9% roztworem NaCI. Opaska uciskowa. Środek do dezynfekcji miejsca wkłucia np. Skinsept. Leko, Rękawiczki ochronne jednorazowego użytku. Miska nerkowata na odpadki. Materiał opatrunkowy do zabezpieczenia miejsca wkłucia. Etapy wykonania nakłucia żyły kaniulą: Sprawdzenie zlecenia lekarskiego. Poinformowanie pacjenta o istocie, celu. przebiegu zabiegu i ewentualnych niepożądanych objawach mogących wystąpić po zabiegu. Uzyskanie zgody pacjent na wykonanie zabiegu. Umycie rąk. Przygotowanie sprzętu (zestawu) niezbędne do nakłucia żyły. Polecenie pacjentowi przyjęcia pozycji siedzącej lub leżącej wygodnej dla pacjenta i osoby wykonującej zabieg. Założenie ochronnych rękawiczek jednakowego użytku. Wybranie dużej. dobrze widocznej żyły przez oglądanie i dotykanie. Założenie opaski uciskowej powyżej miejsca wkłucia. Zdezynfekowanie miejsca wkłucia. 3

Nakłucie żyły kaniulą pojawienie się krwi świadczy o tym, że kaniula znajduje się w świetle żyły. Zwolnienie opaski uciskowej. Wprowadzenie kaniuli do żyły z jednoczesnym wycofaniem mandrynu. Przepłukanie kaniuli 0,9% roztworem NaCl. Zabezpieczenie światła wkłucia jałowym koreczkiem. Założenie jałowego opatrunku na miejsce wprowadzenia kaniuli. Umocowanie kaniuli za pomocą plastra. Zabezpieczenie używanego sprzętu umieszczenie w płynie dezynfekcyjnym lub przeznaczenie do spalenia. Zdezynfekowanie i umycie rąk. Udokumentowanie wykonania zabiegu w dokumentacji pacjenta. Technika nakłucia żyły kaniulą: Założyć opaskę uciskową powyżej miejsca wkłucia. Zdezynfekować miejsce wkłucia. Wyjąć kaniulę z opakowania. Zdjąć z kaniuli plastikową osłonę. Wziąć kaniulę do ręki, mocno trzymać trzema palcami kciukiem i palcem wskazującym od góry, palcem środkom od dołu. Miejsce nakłucia skóry powinno się znajdować około 0,5-l cm poniżej przewidywanego miejsca nakłucia żyły. Kierując kaniulę pod kątem 25-30º do przebiegu żyły, przekłuć skórę, następnie obniżyć kaniulę prawie równolegle do skóry i wprowadzić do naczynia żylnego. Pojawienie się krwi w komorze kontrolnej jest potwierdzeniem obecności kaniuli w świetle żyły. Przesunąć kaniulę o l-2 mm ku przodowi naczynia, jednocześnie wycofać metalowy mandryn ze światła plastikowej obudowy. Zwolnić ucisk żyły. Sprawdzić efektywność kaniulacji - podać do kaniuli 5-10 ml 0,9% roztworu NaCl. O prawidłowym wykonaniu kaniulacji świadczy: brak reakcji bólowej w miejscu wkłuciu; niezaburzony przepływ przez kaniulę; brak uwypuklenia w okolicy końca wkłuciu; łatwe cofanie się krwi po odłączeniu strzykawki. Zamknąć kaniulę koreczkiem i przepłukać przez zastawkę do wstrzyknięć - zapobiega to wstrzyknięciu krwi cofniętej do kaniuli podczas zakładania korka. Zaopatrzyć miejsce wkłucia za pomocą suchego jałowego opatrunku, jałowej folii samoprzylepnej, zabezpieczyć przez oklejenie. Pielęgnacja kaniuli i miejsca wkłucia: Mycie rąk przed wykonaniem każdej czynności związanej z dostępem żylnym. Zabezpieczenie miejsca wkłucia jałowym opatrunkiem. Zachowanie maksymalnej jałowości przy użytkowaniu kaniuli jałowe korki, strzykawki, aparaty do wlewów, przedłużacze. Kontrolowanie miejsca wprowadzenia kaniuli dwa razy dziennie i przed, podczas i po kolejnym podaniu leków pod kątem infekcji miejscowej, zmiany zabarwienia, obrzęku, nacieku. Codzienna zmiana opatrunku. Dokonywanie kontroli umocowania i umiejscowienia kaniuli. Obserwacja kaniuli pod kątem zagięcia, pęknięcia, wysunięcia. Delikatna obsługa dostępu, ochrona przed uszkodzeniem. Zapewnienie stałego całodobowego przepływu płynu przez kaniulę, a w przypadkach nawet 4

krótkiej jej nieużywalności regularne przepłukiwanie 0,9% roztworu NaCl. Przestrzeganie maksymalnego przepływu kaniuli, zależnego od jej rozmiaru i długości. Zmiana kaniuli co 48-72 h. Pobieranie krwi do badań Istota pobierania krwi do badań Nakłucie naczyń krwionośnych: żylnych, włośniczkowych, tętniczych w celu pobrania krwi obwodowej do badań laboratoryjnych. Cel pobierania krwi do badań Badanie elementów morfotycznych krwi oraz składu osocza w celu uzyskania informacji o czynności układu krwiotwórczego i innych narządów, oceny zdrowia pacjenta,diagnozy choroby. Badania laboratoryjne wykonywane są na zlecenie lekarza. Niektóre, np. grupa krwi, OB, morfologia, mogą być wykonane bez zlecenia lekarza na życzenie osoby nieprzebywającej w szpitalu, w celu zaspokojenia własnej ciekawości. Krew żylna jest najczęściej pobierana do: Badania elementów upostaciowionych, które dotyczą: określenia liczby krwinek białych, czerwonyc, płytek krwi, wartości hematokrytu i stężenia hemoglobiny: poziomu wskaźników oceniających krwinki czerwono (średnia objętość krwinki czerwonej - MCV, średnia zawartość hemoglobiny MCH, średnie stężenie hemoglobiny MCHC); rozmiaru kiwi obwodowej określenie poszczególnych typów krwinek białych. Badania składu osocza, w którym można uwzględnić ocenę: stężenia elektrolitów, glukozy, lipidów; aktywność enzymów; stężenia bilirubiny; układu krzepnięcia; stężenia białek; obecności specyficznych przeciwciał (np. przeciwko różnym antygenom wirusa zapalenia wątroby; stężenia hormonów i innych związków. Badania opadania krwinek. Badania mikrobiologicznego. Miejsca nakłucia naczyń krwionośnych w celu pobrania krwi do badania Żyły: zgięcia łokciowego; przedramienia Tętnice: promieniowa; łokciowa; udowa. Włośniczki: płatek uszny; opuszka palca czwartego lub piątego; pięta u noworodków i niemowląt. Przygotowanie pacjenta do pobrania krwi do badania: Pacjent zgłasza się na czczo, po okresie nieprzyjmowania pokarmów i płynów przez 8-21 h. Powinien być wypoczęty. 5

leżeli lekarz prowadzący nie zaleci inaczej, pacjent powinien przyjmować leki jak zazwyczaj. Może zaistnieć konieczność przestrzegania określonej diety przez kilka dni przed badaniem, ustalonej z lekarzem prowadzącym oraz z laboratorium wykonującym analizy. Krew pobiera się. gdy pacjent znajduje się w pozycji siedzącej, a u osób szczególnie wrażliwych w pozycji leżącej. Procedura pobrania krwi z naczynia żylnego Zestaw do pobrania krwi z żyły: Jałowa igła i próbówka-strzykawka, np. typu Monovette; Suchy jałowy gazik; Paski przylepca do umocowania opatrunku; Opaska uciskowa; Środek do dezynfekcji miejsca wkłucia, np. Skinsept. Leko; Rękawiczki ochronne jednorazowego użytku; Pojemniki na zużyte igły; Miska nerkowata na odpadki. Etapy pobierana krwi z żyły: Sprawdzenie zlecenia na badanie; Poinformowanie pacjenta o istocie, celu, przebiegu zabiegu; Uzyskanie zgody pacjenta na pobranie krwi do badania; Umycie higieniczne rąk; Przygotowanie zestawu do pobrania krwi; Ułożenie pacjenta w pozycji siedzącej lub leżącej: pozycja uwarunkowana jest stanem lub wiekiem pacjenta; Założenie ochronnych rękawiczek jednorazowego użytku; Wygodne ułożenie ręki pacjenta i wybór miejsca wkłucia; Wyjęcie igły i próbówko-strzykawki z opakowania; Połączenie igły z próbówko-strzykawką; Założenie opaski uciskowej powyżej miejsca wkłucia. Dezynfekcja skóry w miejscu wkłucia środkiem antyseptycznym; Zdjęcie zabezpieczenia z igły; Nakłucie skóry pod kątem 10-30º i wprowadzenie igły do światła żyły (3/4 długości igły, kaniuli). Pobranie krwi przez aspirację do próbówko-strzykawki; W przypadku pobierania krwi do kilku analiz odłączenie próbówko-strzykawki od igły przez odkręcenie i podłączenie kolejnej próbówko-strzykawki do igły wkłutej do naczynia żylnego; Zwolnienie opaski uciskowej; Uciśniecie miejsca wkłucia wacikiem i usunięcie igły z żyły; Założenie opaski uciskowej na miejsce wkłucia z równoczesnym uniesieniem ręki pacjenta: nie należy zginać pacjentowi ręki W stawie łokciowym ponieważ w dole łokciowym może powstać krwiak; Odłamanie tłoka od próbówko-strzykawki; Oznakowanie probówek zgodnie z przyjętymi procedurami; Uporządkowanie zestawu; Posegregowanie używanego sprzętu, usunięcie materiałów jednorazowego użytku do pojemników na odpady komunalne i do spalenia; Zdjęcie rękawiczek i higieniczne umycie rąk; Przekazanie probówek z krwią do laboratorium wraz ze skierowaniem na wykonanie badania; Udokumentowanie wykonania zabiegu w dokumentacji pacjenta. 6

Pobranie krwi do badania na oznaczenie grupy krwi i czynnika Rh Istota pobrania krwi do badania na oznaczenie grupy krwi i czynnika Rh Ocena zachowania badanych krwinek czerwonych w obecności surowicy wzorcowej zawierającej określone przeciwciała albo badanej surowicy w obecności krwinek wzorcowych zawierających znane antygeny. Cel wykonania badania: Dobranie odpowiedniego dawcy przy konieczności przetaczania krwi; Wpisanie grupy krwi do dowodu tożsamości; Przewidywanie grupy krwi potomstwa; Chęć zaspokojenia własnej ciekawości. Miejsca pobrania krwi: Żyły w obrębie przedramienia i zgięcie łokciowego. U noworodków pępowina. Procedura pobrania krwi do badania na oznaczenie grupy krwi i Rh Zestaw do pobrania krwi do badania na oznaczenie grupy krwi i Rh: Jałowa igła i probówko-strzykawka, np. typu Monovette; Suchy jałowy gazik; Paski przylepca do umocowaniu opatrunku; Opaska uciskowa; Środek do dezynfekcji miejsca wkłucia. np. Skinsept, Leko; Rękawiczki ochronne jednorazowego użytku. Pojemniki na zużyte igły. Miska nerkowata na odpadki. Etapy wykonania pobrania krwi do badania na oznaczenie grupy krwi i Rh: Sprawdzenie zlecenia na badanie i zgodności danych. Poinformowanie pacjenta o istocie, celu, przebiegu 'zabiegu. Uzyskanie zgody pacjenta na pobranie krwi do badania. Umycie higieniczne rąk. Przygotowanie zestawu do pobrania krwi. Ułożenie pacjenta w pozycji siedzącej lub leżącej: pozycja uwarunkowana jest stanem lub wiekiem pacjenta. Założenie ochronnych rękawiczek jednorazowego użytku. Wygodne ułożenie ręki pacjenta i wybór miejsca wkłucia. Wyjęcie igły i próbówko-strzykawki z opakowania. Połączenie igły z próbówko-strzykawką. Założenie opaski uciskowej powyżej miejsca wkłucia. Dezynfekcja skóry w miejscu wkłucia środkiem antyseptycznym. Nakłucie żyły. Pobranie krwi przez aspirację do próbówko-strzykawki. Zwolnienie opaski uciskowej. Uciśnięcie miejsca wkłucia wacikiem i usunięcie igły z żyły. Założenie opatrunku uciskowego na miejsce wkłucia z równoczesnym uniesieniem ręki pacjenta: nie należy pacjentowi zginać kończyny w stawie łokciowym ponieważ w dole łokciowym może 7

powstać krwiak. Odłamanie tłoka od próbówko-strzykawki. Oznakowanie probówki zgodnie z przyjętymi procedurami. Sprawdzenie zgodności danych na etykiecie probówki z danymi pacjenta. Złożenie podpisu na skierowaniu na badanie grupy krwi. Uporządkowanie zestawu. Posegregowanie używanego sprzętu, usunięcie materiałów jednorazowego użytku do pojemnika na odpady komunalne i do spalenia. Zdjęcie rękawiczek i higieniczne umycie rąk. Przekazanie probówek z krwią do pracowni serologicznej wraz ze skierowaniem na wykonanie badania podpisanym przez osobę pobierającą krew. Udokumentowanie wykonania zabiegu w dokumentacji pacjenta. Pobranie krwi do badania na oznaczenie szybkości opadania krwinek (OB) Istota pobrania krwi do badania na oznaczenie OB Nakłucie naczynia żylnego i pobranie krwi w celu określenia szybkości opadania krwinek czerwonych w osoczu w określonym przedziale czasu. Cel pobrania krwi do badania na oznaczenie OB: Pomiar szybkości opadania krwinek czerwonych w przypadku podejrzenia lub rozpoznania choroby. Monitorowanie przebiegu choroby. Miejsce pobierania krwi Żyły w obrębie przedramienia i dołu łokciowego. Pobranie krwi do badania na oznaczenie układu krzepnięcia Istota pobrania krwi do badania na oznaczenie układu krzepnięcia 8

Nakłucie naczynia żylnego i pobranie krwi w celu określenia procesów krzepnięcia krwi. Cel wykonania badania: Ocena układu krzepnięcia krwi. Poszukiwanie przyczyn zaburzeń krzepnięcia krwi. Monitorowanie leczenia antykoagulantami. Miejsca Miejsca pobrania krwi Żyły w obrębie przedramienia i dołu łokciowego. Pobranie krwi do badania na oznaczenie morfologii Istota pobrania krwi do badania na oznaczenie morfologii Nakłucie naczynia żylnego i pobranie krwi w celu oceny poszczególnych populacji krwinek, ich cech morfologicznych oraz liczby. Cel pobrania krwi do badania morfologicznego: Ocena stanu zdrowia badanego; Diagnostyka procesów chorobowych; Monitorowanie leczenia lekami krwiotwórczymi. Miejsce pobierania krwi Żyły w obrębie przedramienia i dołu łokciowego. 9

Podawanie leków dożylnie Istota podawania leków Wprowadzenie leku do naczynia żylnego. Cel podawania leków dożylnie Podanie leku w celu wywołania szybkiego działania terapeutycznego. Miejsca podania leków Żyły Obwodowe Wstrzyknięcia leków dożylnie wykonywane są na zlecenia lekarza. Za pomocą wstrzyknięć dożylnych podaje się roztwory wodne leków o stężeniu izotonicznym lub hipertonicznym w ilości do 60 ml. 10

Leki podane w ten sposób wywierają natychmiastowe działanie terapeutyczne. Dożylnie leki mogą być podawane szybko (tzw. bolus) lub powoli (tzw. wlew dożylny), przez igłę lub kaniulę, strzykawkę jednorazową lub automatyczną. Procedura wykonania wstrzyknięcia dożylnego przez igłę Zestaw do wstrzyknięcia dożylnego przez nakłucie żyły igłą: Lek zgodny ze zleceniem lekarskim, 0,9% roztwór NaCl lub 5% glukoza, jeżeli zachodzi potrzeba rozcieńczenia leku. 3 jednorazowe jałowe igły, jedna nr 9-l2 do pobrania leku z opakowania, druga nr 7-9 do podania leku i zapasowa. Jednorazowa jałowego strzykawka o pojemności 10-20 ml. Opaska uciskowa. Rękawiczki gumowe jednorazowego użytku. Środek do dezynfekcji skóry w miejscu nakłucia. np: Skisept, Hospisept, Leko. Środek do dezynfekcji fiolki/ampułki z lekiem. Miska nerkowata na odpadki. Pojemnik na zużyty sprzęt. Gazik do dezynfekcji fiolki/ampułki z lekiem. Materiał opatrunkowy do zabezpieczenia miejsca wkłuci. Paski przylepca do umocowania opatrunku. Etapy wykonywania wstrzyknięcia dożylnego przez nakłucie żyły igłą: Sprawdzenie zlecenia na podanie leku dożylnego Sprawdzenie tożsamości pacjenta. Poinformowanie pacjenta o istocie i celu zabiegu, uzyskanie zgody pacjenta na wykonane wstrzyknięcia. Ułożenie pacjenta w pozycji siedzącej lub leżącej wygodnej dla pacjenta i osoby wykonującej zabieg. Umycie rąk. Przygotowanie sprzętu (zestawu) niezbędnego do wykonania wstrzyknięcia dożylnego. Nałożenie ochronnych rękawiczek jednorazowego użytku. Przygotowanie leku: sprawdzenie nazwy leku, dawki, terminu ważności wskazówek na opakowaniu; wyjęcie strzykawki i igły z opakowania; nałożenie na strzykawkę igły do nabierania leku; zdezynfekowanie opakowania leku; uzyskanie dostępu do leku w fiolce lub ampułce; nabranie leku do strzykawki, rozcieńczenie, jeżeli zachodzi taka potrzeba; zmiana igły do wkłucia i pozostawienie na niej plastikowej osłonki. Wybranie dużej, dobrze widocznej żyły przez oglądanie i dotykanie. Założenie opaski uciskowej powyżej miejsca wkłucia. Zdezynfekowanie miejsca wkłucia. Zdjęcie osłonki z igły i usunięcie powietrza ze strzykawki. Napięcie skóry poniżej planowanego miejsca wkłucia. Nakłucie żyły igłą połączoną ze strzykawką. Aspirowanie przez odciągniecie tłoka - pojawienie się krwi świadczy o tym. igła znajduje się w świetle żyły. Rozluźnienie opaski uciskowej. Podanie leku do światła żyły. 11

Obserwowanie pacjenta w trakcie podawania leku i po jego podaniu. Po podaniu leku przyłożenia w miejscu wkłucia jałowego gazika i usuniecie igły ze światła żyły. Zabezpieczenie miejsca wkłucia jałowym, uciskowym opatrunkiem. Posegregowanie używanego sprzętu, usunięcie materiału jednorazowego użytku do pojemników mi odpady komunalne i do spalenia. Zdezynfekowanie i umycie rąk. Udokumentowanie wykonanego zabiegu w dokumentacji pacjenta. Procedura wykonania wstrzyknięcia dożylnego przez kaniulę założoną na stałe Zestaw do wstrzyknięcia dożylnego przez kaniulę założoną na stałe: Lek zgodny ze zleceniem lekarskim, 0,9% roztwór NaCl lub 5 % glukoza. jeżeli zachodzi potrzeba rozcieńczenia leku. 2 jednorazowe jałowe igły, jedna nr 9-12 do pobrania leku z opakowania, druga zapasowa. Jednorazowa jałowa strzykawka o pojemności 10-20 ml do podania leku. Jednorazowe jałowe koreczki do zabezpieczenia światła kaniuli. Rękawiczki gumowe jednorazowego użytku. Miska nerkowata na odpadki. Materiał opatrunkowy do zabezpieczenia miejsca wkłucia. Etapy wykonania wstrzykniecie dożylnego przez kaniulę założoną na stałe: Sprawdzenie zlecenia na podanie leku dożylnie. Sprawdzenie tożsamości pacjenta. Poinformowanie pacjenta o istocie i celu zabiegu. Uzyskanie zgody pacjenta na wykonanie wstrzyknięcia. Ułożenie pacjenta w pozycji siedzącej lub leżącej, wygodnej dla pacjenta i osoby wykonującej zabieg. Umycie rąk. Przygotowanie sprzętu (zestawu) niezbędnego do wykonania wstrzyknięcia dożylnego. Nałożenie rękawiczek _jednorazowego użytku. Przygotowanie leku: sprawdzenie nazwy leku, dawki, terminu ważności, wskazówek na opakowaniu; wyjęcie strzykawki i igły z opakowania; nałożenie na strzykawkę igły do nabrania leku: zdezynfekowanie opakowania leku; uzyskanie dostępu do leku w fiolce lub ampułce; zdjęcie osłonki z igły; nabranie leku do strzykawki, rozcieńczenie, jeżeli zachodzi taka potrzeba; zabezpieczenie strzykawki przed zainfekowaniem. Odkręcenie koreczka zabezpieczającego kaniulę i odłożenie go do miski nerkowatej. Przepłukanie kaniuli 0,9% roztworem NaCl. Podłączenie strzykawki z lekiem do kaniuli, wykonanie ruchu aspirującego tłokiem strzykawki. Podanie leku do światła żyły. Obserwowanie pacjenta w czasie podawania leku i po jego podaniu. Po podaniu leku odłączenie strzykawki od kaniuli i odłożenie jej do miski nerkowatej. Przepłukanie światła kaniuli 0,9% roztworem NaCl. Zabezpieczenie światła kaniuli jałowym koreczkiem. Posegregowanie używanego sprzętu, usunięcie materiału jednorazowego użytku do pojemników na odpady komunalne i do spalenia. Zdezynfekowanie i umycie rąk. 12

Udokumentowanie wykonanego zabiegu w dokumentacji pacjenta. Wlewy dożylne Istota wlewu dożylnego Dożylnie podanie płynów i leków metodą kropelkową. Cel wlewu dożylnego Pozajelitowe dostarczenie płynów i leków Miejsca podłączenia wlewu dożylnego Żyły grzbietu ręki i przedramienia. Wlew (infuzja) dożylna to zabieg stosowany w przypadkach, gdy płyny lub rozcieńczone leki muszą być aplikowane do żyły chorego w sposób kalibrowany, powolny, przez wiele godzin lub dni. Wykorzystywany głównie do przetaczania krwi i płynów w zaburzeniach homeostazy wodnej, w okresie pooperacyjnym, podczas długotrwałego odżywiania pozajelitowego oraz podawania leków, których stężenie we krwi musi być stałe w czasie długotrwałego stosowania. Rodzaje wlewów dożylnych: Krótkotrwałe Czas trwania do 3 h. Długotrwałe czas trwania ponad dobę. Szybkie podanie (bolus) W nagłych przypadkach podanie całej objętości w krótkim czasie. Wskazania do przetaczania płynów: Skorygowanie zaburzeń gospodarki wodna-elektrolitowej. Regulowanie równowagi kwasowo-zasadowej. Zwiększenie objętości płynów krążących. Uzupełnienie ubytków ilościowych i jakościowych witamin, składników energetycznych, białka. Częściowe lub całkowite odżywianie pozajelitowe. Podawanie leków wymagających dużego rozcieńczenia i podania w wolnym. ciągłym wlewie. Rodzaj, objętość przetaczanych płynów i czas trwania wlewu muszą być zgodne ze zleceniem lekarskim. Roztwory do wlewów w zależności od ich osmolalności dzieli się Izotoniczne 270-310 mosmol/kg. Hipotoniczne powyżej 270 mosmol/kg. Hipertoniczne powyżej 310 mosmol/kg. Procedura wykonania kropelkowego wlewu dożylnego Zestaw do wykonania wlewu kropelkowego: Płyn do przetoczenia zgodny ze zleceniem lekarskim. Jednorazowa jałowa kaniula. Jednorazowy zestaw do przetaczania płynów. Jednorazowa jałowa strzykawka o pojemności 10-20 ml z 0,9 % roztworem NaCl do przepłukania kaniuli. Opaska uciskowa. Rękawiczki gumowe jednorazowego użytku. Środek do dezynfekcji skóry w miejscu nakłucia, np: Skinsept. Hospisept, Leko. Miska nerkowata na odpadki. 13

Pojemnik na zużyty sprzęt. Gazik i środek do dezynfekcji pojemnika z płynem infuzyjnym. Materiał opatrunkowy do zabezpieczenia miejsca wkłucia. Paski przylepca do umocowania opatrunku. Etapy podłączania wlewu kroplowego: Sprawdzenie zlecenia na podanie płynu dożylnego. Sprawdzenie tożsamości pacjenta. Poinformowanie pacjenta o istocie i celu zabiegu, długości trwania zabiegu. Uzyskanie zgody pacjenta na wykonanie zabiegu. Wygodne ułożenie pacjenta w pozycji leżącej z podparciem miejsca wkłucia. Umycie rąk. Przygotowanie sprzętu (zestawu) niezbędnego do wykonania kaniulacji żyły i podłączenia wlewu. Nałożenie ochronnych rękawiczek jednorazowego użytku. Przygotowanie zestawu do przetoczenia: sprawdzenie nazwy płynu infuzyjnego, terminu ważności; zdezynfekowanie miejsca nakłucia pojemnika z płynem infuzyjnym; wyjęcie z opakowania aparatu do przetaczania płynów; wbicie igły aparatu w pojemnik z płynem infuzyjnym; zaciśnięcie rolkowego regulatora przepływu; zawieszenie butelki na stojaku; uciśnięcie komory kroplomierza w celu wypełnienia go płynem do ½ objętości; zdjęcie zabezpieczenia ochronnego z końcówki aparatu, zabezpieczenie przed infekcją; przytrzymanie końcówki aparatu nad miską nerkowatą i zwolnienie zacisku w celu usunięcia powietrza i wypełnienia aparatu płynem; ponowne zaciśnięcie rolkowego regulatora przepływu (zacisku); zabezpieczenie końcówki aparatu osłonką ochronną; umieszczenie przygotowanego pojemnika z płynem infuzyjnym na tacy z zestawem do nakłucia żyły; zaniesienie tacy z zestawem do łóżka pacjenta. Zawieszenie pojemnika płynem na stojaku przy łóżku pacjenta. Wybór miejsca wkłucia. Założenie opaski uciskowej powyżej miejsca wkłucia. Zdezynfekowanie miejsca wkłucia. Wykonanie nakłucia żyły kaniulą typu wenflon. Sprawdzenie umiejscowienia i drożności kaniuli przepłukanie 0,9% roztworem NaCl. Zdjęcie zabezpieczenia ochronnego z końcówki aparatu. Połączenie końcówki aparatu z kaniulą. Zwolnienie regulatora przepływu (zacisku). Ustawienie szybkości podawania płynu. Zaopatrzenie kaniuli jałowym opatrunkiem i umocowanie. Obserwowanie pacjenta w czasie podawania płynu i po jego podaniu. Zaciśnięcie zacisku aparatu po zakończeniu przetaczania płynu. Odłączenie aparatu od kaniuli. Przepłukanie kaniuli 0,9% roztworu NaCl. Zamknięcie światła kaniuli jałowym koreczkiem w przypadku konieczności pozostawienia jej w żyle lub Przyłożenie w miejscu wkłucia jałowego gazika i usuniecie kaniuli ze światła żyły. Zabezpieczenie miejsca wkłucia przylepcem z opatrunkiem. 14

Zabezpieczenie używanego sprzętu przez umieszczenie w płynie dezynfekcyjnym lub przeznaczenie do spalenia. -Zdezynfekowanie i umycie rąk. Udokumentowanie wykonanego zabiegu w dokumentacji pacjenta. Aparaty do przetaczania płynów Do wlewów dożylnych kroplowych używane są specjalne aparaty ze zbiornikiem uzupełnianym płynem. Płyn spływa kroplami, których szybkość może być regulowana jest dostosowana do ustalone; ilości, jaka w określonym czasie ma zostać doprowadzono do kiwi. Zestaw łączony jest z żyłą przez igłę lub specjalne kaniule z tworzywa sztucznego Istotne znaczenie ma przestrzeganie zasad.jałowości całego zestawu. Długotrwały kroplowy wlew dożylny wymaga unieruchomienia kończyny, co nie jest przyjemne i łatwe, zwłaszcza u dzieci. Szybkość wlewania płynów zależy od: wysokości pomiędzy poziomem płynu w pojemniku a koncern cewnika u chorego (różnica ciśnień); średnicy kaniuli, zaciskaczy, zagięć drenów; rodzaju przetaczanych płynów; oporów: ciśnienie żylne, skrzepliny na szczycie kaniuli, zagięcie, przyleganie kaniuli do ściany naczynia. Prędkość wlewu ustala się według zaleceń lekarza. Obliczanie prędkości kroplowej 1 ml cieczy odpowiada 20 kroplom objętość infuzji (ml) x 20 kropli Liczba kropli/min = -------------------------------------------- czas trwania infuzji (min.) albo objętość infuzji (ml) Liczba kropli/min = ------------------------------------- czas trwania infuzji (h) x 3 Przykład: Roztwór do infuzji 500 ml powinien się wchłonąć w ciągu 4 h. Liczba kropli/mln = 500 x 20 : 240 z około 42 kropki Liczba kropli/min = 500 : 4 x 3 = około 42 kropli Szybkość wlewu można regulować min. przez zastosowanie pomp infuzyjnych. Literatura: 1. Ciechaniewicz W., Grochans E., Łoś E. - Wstrzyknięcia, Wydawnictwo Lekarskie PZWL. Warszawa, 2011. 15