Roczniki Akademii Rolniczej w Poznaniu CCCLXXXIII (2007) DANUTA DROZD, HANNA SZAJSNER REACJA NASION WYBRANYCH ODMIAN OGÓRA NA PRZEDSIEWNĄ BIOSTYMULACJĘ LASEROWĄ Z atedry Hodowli Roślin i Nasiennictwa Uniwersytetu Przyrodniczego we Wrocławiu ABSTRACT. In laboratory conditions after the application of pre-sowing, laser radiation tested sowing value and early phases of four cucumber cultivars. Significant stimulation of germination energy and germination capacity were observed. Three doses were stimulated of roots and first leaf length. ey words: cucumber cultivars, semiconductor laser, sowing value, morphological characters Wstęp Spośród dotychczas stosowanych metod uszlachetniania nasion (Pabis 2000) światło lasera jest czynnikiem fizycznym, który nie powoduje niekorzystnych zmian w środowisku. Z badań prowadzonych nad wpływem przedsiewnej biostymulacji na rośliny uprawne wynika, że najlepsze wyniki tego zabiegu uzyskuje się w przypadku roślin warzywnych niż zbóż i roślin okopowych. Uważa się, że w warunkach doświadczeń polowych napromieniowanie nasion ma mniejszy wpływ na rozwój roślin z nich wyrosłych niż w warunkach laboratoryjnych (Podleśny 2000). Po zastosowaniu promieniowania laserowego u pomidorów i ogórków stwierdzono istotne zwiększenie plonu, przyspieszenie dojrzewania oraz lepszą jakość owoców (Gładyszewska i in. 1998). Wspomniane badania dotyczyły głównie faz rozwojowych roślin, terminu dojrzewania, wysokości uzyskanego plonu oraz zawartości w nim składników odżywczych i witamin (Gładyszewska i in. 1998, Gładyszewska i oper 2000). W dostępnym piśmiennictwie nie spotkano natomiast opracowań na temat wpływu światła lasera na parametry wartości siewnej i cechy morfologiczne roślin warzywnych we wczesnych fazach rozwoju. Rocz. AR Pozn. CCCLXXXIII, Ogrodn. 41: 455-459 Wydawnictwo Akademii Rolniczej im. Augusta Cieszkowskiego w Poznaniu, Poznań 2007 PL ISSN 0137-1738
456 D. Drozd, H. Szajsner Materiał i metody Materiał do badań stanowiły odmiany ogórka dostępne obecnie na rynku: Delicious odmiana sałatkowa, Hela F 1 odmiana konserwowa, rak F 1 konserwowa, Racibor F 1 odmiana konserwowa i do kwaszenia. Dobę przed założeniem doświadczenia laboratoryjnego, dwuczynnikowego, w trzech powtórzeniach, nasiona wymienionych odmian poddano działaniu światła lasera półprzewodnikowego o mocy 200 mw. Zastosowano trzy zróżnicowane dawki ( jednokrotność, trzykrotność, pięciokrotność dawki podstawowej oraz wariant kontrolny bez naświetlania). Nasiona wysiano do plastikowych pojemników, wyłożonych bibułą nasączoną wodą destylowaną i umieszczono w kiełkowniku o kontrolowanej temperaturze (25 C), bez doświetlania. Zgodnie z Polską Normą (1994) po czwartej dobie oceniano energię kiełkowania, a po ósmej dobie zdolność kiełkowania oraz dokonano pomiarów długości korzonków zarodkowych i części nadziemnej. Uzyskane wyniki opracowano statystycznie stosując test F oraz test Duncana w celu utworzenia grup jednorodnych. Wyniki i dyskusja Analiza wariancji dla energii kiełkowania wykazała istotne zróżnicowanie dla odmian oraz dawek. Efekt stymulacji obserwowano po zastosowaniu dawki i o około 4% w stosunku do kontroli. W przypadku zdolności kiełkowania, podobnie jak dla energii, obserwowano istotne zróżnicowanie odmian i dawek. Wszystkie zastosowane dawki światła lasera spowodowały istotną stymulację. Największą wartość zdolności kiełkowania (92,1%) uzyskano dla nasion naświetlanych trzykrotnością dawki podstawowej (tab. 1). Tabela 1 Grupy jednorodne dla wartości siewnej i cech morfologicznych odmian ogórka Homogenous groups for sowing value and morphological characters of cucumber cultivars Dawki Doses ontrola Control NIR α = 0,05 LSD α = 0.05 Energia kiełkowania Germination energy (%) 87,50 B 87,58 B 91,25 A 89,00 B Zdolność kiełkowania Germination capacity (%) 87,75 C 89,33 B 92,08 A 89,50 B Długość korzonków Radicals length 73,98 C 75,27 C 89,06 A 78,63 B Długość siewki Seedling length 79,38 C 82,53 B 90,71 A 89,60 A 1,56 1,50 2,30 2,01
Reakcja nasion wybranych odmian ogórka... 457 Badając taką cechę, jak długość korzonków zarodkowych stwierdzono istotne zróżnicowanie odmian, dawek oraz interakcję obu tych czynników. Efekt wydłużenia korzonków zarodkowych obserwowano po zastosowaniu trzykrotnego i pięciokrotnego naświetlania nasion promieniami lasera (tab. 1). Reakcja badanych odmian ogórka na działanie światła lasera była zróżnicowana. U odmian Delicious i Hela F 1 stymulacja długości korzonków zarodkowych nastąpiła po zastosowaniu dawek i, natomiast u odmiany rak F 1 tylko po użyciu dawki trzykrotnej, natomiast u odmiany Racibor F 1 po zastosowaniu wszystkich dawek promieniowania laserowego (ryc. 1). 95 90 85 80 mm 75 70 65 60 Delicius Hela F 1 rak F 1 Racibor F 1 NIR = 4,59 dla α = 0,05 LSD = 4.59 for α = 0.05 Ryc.1. Porównanie średnich dla interakcji długość korzonka zarodkowego Fig.1. Comparison of means for interaction radicle length Długość nadziemnej części siewki była cechą, dla której analiza statystyczna wykazała istotne zróżnicowanie odmian, dawek oraz interakcję odmian z dawkami. Porównanie średnich dla dawek świadczy o stymulującym wpływie wszystkich zastosowanych dawek światła lasera, ale najlepszy wynik uzyskano po zastosowaniu trzy- i pięciokrotnego naświetlenia (tab. 1). U odmian Delicious i Racibor F 1 zwiększenie długości nadziemnej części siewki nastąpiło po zastosowaniu dawek i, u odmiany Hela F 1 po wszystkich dawkach, a u rak F 1 tylko po użyciu trzykrotnego naświetlania promieniowaniem laserowym (ryc. 2). Trzyletnie badania prowadzone przez limonta (2002) na dwóch odmianach pomidora oraz odmianie ogórka Polan F 1 wykazały pozytywną reakcję roślin na zastosowanie promieniowania lasera He-Ne. Stwierdzono równomierniejsze wschody oraz istotne wydłużenie hypokotylu i korzenia zarodkowego u siewek wyrosłych z nasion naświetlanych (limont 2002).
458 D. Drozd, H. Szajsner 110 105 100 95 mm 90 D3 D5 85 80 75 70 Delicius Hela F 1 rak F1 Racibor F 1 D5 D3 NIR = 4,03 dla α = 0,05 LSD = 4.03 for α = 0.05 Ryc. 2. Porównanie średnich dla interakcji długość siewki Fig. 2. Comparison of means for interaction seedling length Wnioski 1. Efekt stymulacji energii kiełkowania obserwowano po zastosowaniu trzy- i pięciokrotnego naświetlania, natomiast istotne zwiększenie zdolności kiełkowania stwierdzono po zastosowaniu wszystkich dawek promieniowania laserowego. 2. Obserwacja cech morfologicznych siewek wykazała, że reakcja odmian ogórka na przedsiewną biostymulację laserową zależała od zastosowanej dawki. 3. U wszystkich form trzykrotne naświetlanie powodowało stymulację długości korzonków zarodkowych i nadziemnej części siewki, natomiast dawka pięciokrotna w zależności od genotypu wywoływała stymulację, redukcję lub obserwowano brak reakcji. 4. Przedsiewna biostymulacja laserowa może być czynnikiem powodującym podwyższenie parametrów wartości siewnej i przyspieszającym wzrost siewek u niektórych odmian ogórka. Literatura Gładyszewska B., oper R., ornarzyński. (1998): Technologia i efekty przedsiewnej laserowej biostymulacji nasion ogórka. Zesz. Probl. Post. Nauk. Roln. 454: 213-219. Gładyszewska B., oper R. (2002): Ocena wpływu przedsiewnej laserowej biostymulacji nasion pomidorów na proces ich kiełkowania. Acta Agrophys. 62: 5-14. limont. (2002): Badania biostymulacji laserem na wartość siewną nasion i plon roślin pomidora i ogórka. Biul. IHAR. 223/224: 257-265. Pabis J. (2000): Uszlachetnianie materiału siewnego. Nasiennictwo. T. 1. Red..W. Duczmal, H. Tucholska. PWRiL, Poznań: 205-275.
Reakcja nasion wybranych odmian ogórka... 459 Podleśny J. (2000): Biostymulacja nasion światłem laserowym i jej wpływ na wzrost, rozwój oraz plonowanie roślin. Post. Nauk. Roln. 472: 27-39. Polska Norma (1994): PN-R-65 950. THE REACTION OF SEEDS OF SOME CUCUMBER CULTIVARS TO PRE-SOWING LASER BIOSTIMULATION Summary The material for the investigation were four cucumber cultivars: Delicious, Hela F 1, rak F 1, Racibor F 1. In laboratory conditions, in two-factor experiment sowing value and early phases of seedling development were tested, after application of pre-sowing of differented laser doses. Significant stimulation of germination energy and germination capacity were observed. Cucumber cultivars reaction were differentiated (on morphological characters). It was stated that three doses were stimulated of roots and first leaft length.