Starożytny Egipt Witamy Państwa serdecznie na naszej prezentacji o starożytnym Egipcie :)
Spis treści Położenie geograficzne Egiptu Ludność i niewolnictwo Życiodajny Nil Wierzenia Egipcjan Piramida społeczna Egiptu Główni Bogowie Egiptu Egipt na przestrzeni wieków Mumifikacja i pogrzeby Okresy w rozwoju Egiptu Architektura Egiptu Zjednoczenie Egiptu Główne świątynie Egiptu Faraonowie Sfinks, piramidy i grobowce Kapłani i wojsko
Położenie geograficzne Egiptu Egipt w starożytności dzielił się na dwa organizmy państwowe - Egipt Górny i Dolny. Jego zjednoczenie dokonało się u schyłku IV tysiąclecia p.n.e. Egipt był położony w północnowschodniej Afryce, w dolinie rzeki Nil. Jego granice sięgały Morza Czerwonego, Morza Śródziemnego i V Katarakty.
Życiodajny Nil "Pozdrawiamy cię, Nilu, który wynurzasz się z ziemi, który przybywasz, by dać życie ludowi Egiptu", Już od paru tysiącleci Nil jest symbolem życia i nieśmiertelności. Żaden Egipcjan nie wyobraża sobie egzystencji bez tej cudownej rzeki. Mówiąc o starożytnym Egipcie trzeba zwrócić uwagę na stopień uzależnienia ówczesnej ludności od Nilu, rzeki, od której zależało wszelkie istnienie, Żyzne muły nilowe były niesione z prądem rzeki. Stanowiły bardzo ważny czynnik, który wzbogacał glebę. Ziemia poprzez minimalny nakład pracy była w stanie dawać dobre plony.
Społeczeństwo Egiptu Faraon- miał władzę absolutną, stał ponad prawem, które sam stanowił, był tylko jeden faraon na całe państwo. Kapłani- opiekowali się świątyniami oraz urządzali pogrzeby w piramidach. Urzędnicy i oficerowie- dostawali polecenia od Faraona i przekazywali je chłopom i rzemieślnikom gdzie i kiedy np. kopać rowy, budować świątynie i pałace. Żołnierze- bronili i pilnowali porządku w kraju. Chłopi- pracowali na roli. Częścią plonów płacili podatki.
Menes i zjednoczenie Egiptu Egipt Dolny (obejmujący rozległą deltę Nilu, lepiej rozwinięty) i Górny (na południe od pierwszej katarakty), które połączyły się w jedno państwo na początku III tysiąclecia p.n.e. w wyniku podboju przeprowadzonego przez Egipt Górny. Menes, Meni (XXIX w. p.n.e.), wg tradycji władca starożytnego Egiptu, założyciel I dynastii. Zjednoczył Górny i Dolny Egipt i założył stolicę w Memfis.
Egipt na przestrzeni wieków Okres predynastyczny (ok. 6000 ok. 3100 p.n.e.) Okres wczesnodynastyczny (ok. 3100 ok. 2686 p.n.e.) Stare Państwo (ok. 2686 ok. 2181 p.n.e.) Pierwszy Okres Przejściowy (ok. 2181 ok. 2133 p.n.e.) Średnie Państwo (ok. 2133 ok. 1786 p.n.e.) Drugi Okres Przejściowy (ok. 1786 ok. 1567 p.n.e.) Nowe Państwo (1550 1070 p.n.e.) Trzeci Okres Przejściowy (ok. 1085 664 p.n.e.) Okres Późny (664 332 p.n.e.) Epoka grecka dynastia Lagidów (332 30 p.n.e.)
Stare Państwo Stare Państwo, które swoim terytorium sięgało poza pierwszą kataraktę, znane jest szczególnie z monumentalnych budowli: mastab, okazałych świątyń i oczywiście najsłynniejszych piramid. Pierwsza z nich to schodkowa piramida faraona Dżesera wybudowana w Sakkarze, a zaprojektowana przez Imhotepa. Kolejne, budowane przez władców IV dynastii w Gizie, to piramidy Cheopsa, Chefrena i Mykerinosa. Monumentalne budownictwo egipskie jest świadectwem sprawnej organizacji państwowej, a także uwielbienia, jakiego doświadczali faraonowie. W Egipcie panował wtedy dobrobyt, czego przykładem może być dynamiczny rozwój rzemiosła i handlu. Stolicą było Memfis.
Pierwszy Okres Przejściowy Stopniowo pozycja religijna i polityczna faraona w państwie ulegała osłabieniu, a coraz większą rolę zaczęli odgrywać lokalni urzędnicy nomarchowie. Postępująca decentralizacja doprowadziła do poważnego kryzysu władzy centralnej i w końcu do całkowitego załamania się władzy królewskiej i rozpadu państwa na dzielnice, przy czym wyraźnie zaznaczył się podział sprzed zjednoczenia, na Egipt Górny i Dolny.
Średnie Państwo Jedność Egiptu odtworzył Mentuhotep II (XI dynastia) z Teb, rozpoczynając okres Średniego Państwa, które sięgało już po drugą kataraktę. Kolejny okres świetności państwa egipskiego, po jego zjednoczeniu przez Mentuhotepa II, rozpoczął się od panowania faraona Amenemhata I, który ponownie uczynił Memfis stolicą państwa. Dzieje Egiptu, zwłaszcza w czasie panowania XII dynastii, wkroczyły w epokę uważaną za klasyczną, zarówno przez samych Egipcjan w późniejszych okresach, jak i przez współczesnych badaczy. Władcy XII dynastii podbili Nubię do drugiej katarakty, a w celu eksploatacji kopalń miedzi i turkusów na Synaju utrzymywali tam liczne posterunki wojskowe.
Drugi Okres Przejściowy W Górnym Egipcie znaczną niezależnością cieszyli się tebańscy władcy z XVII dynastii i to oni właśnie toczyli liczne wojny z Hyksosami. Zmagania ich zwieńczył Ahmose (tradycyjnie uważany za założyciela XVIII dynastii) zdobywając twierdzę Hyksosów Awaris. To pierwsze panowanie obcych władców w Egipcie pozostało na długo w pamięci przyszłych pokoleń. Ahmose ponownie zjednoczył kraj, który wkroczył w tzw. okres Nowego Państwa
Nowe Państwo W okresie tym Egipt osiągnął apogeum znaczenia i potęgi, czego wyrazem było narastanie jego ekspansjonistycznych dążeń i rozpoczęciem wielu działań wojennych. Egipcjanie wymusili respektowanie swoich interesów na ludach Azji: Hurytach, Hetytach, Babilończykach i Asyryjczykach. Najważniejsi faraonowie z XVIII dynastii, którzy przyczynili się do ekspansji egipskiej, to Totmes I i Totmes III. Jako znaczącą postać wymienić także należy królową Hatszepsut, która co prawda nie wsławiła się wyczynami militarnymi, ale poświęciła się głównie sprawom wewnętrznym państwa wznosząc wiele budowli (m.in. świątynię Milionów Lat w Deir el-bahari), a także inicjując słynną wyprawę do krainy Punt.
Trzeci Okres Przejściowy Na południu wokół ośrodka religijnego w Tebach powstało silne, niezależne państwo pod władzą kapłanów Amona. W 671 p.n.e. Memfis opanowali Asyryjczycy, którzy 8 lat później zajęli również Teby.
Faraonowie Władcę Egiptu nazywano faraonem. Sprawował on władzę despotyczną, tzn. władzę nieograniczoną nad swym krajem i swymi poddanymi. Faraon był nie tylko dowódcą wojskowym, ale także pełnił funkcje religijne, uchodząc początkowo za boga, a następnie za syna boga Re.
Wielcy faraonowie Tutenchamon- pierwotnie Tutanchaton (ur. ok. 1342-39 p.n.e., zm. 1323 p.n.e.) - w latach 1333-1323 p.n.e. faraon XVIII dynastii. Panowanie Tutanchamona koncentrowało się na odrzuceniu monoteistycznego kultu boga Atona, który wprowadził Echnaton, na rzecz tradycyjnego egipskiego politeizmu.
Ramzes II Ramzes II- zwany Wielkim (w źródłach greckich także jako Ozymandias) faraon, władca starożytnego Egiptu, z XIX dynastii, z okresu Nowego Państwa. Kontynuował, wyznaczone przez ojca Setiego I dążenie do odbudowy i rozbudowy Imperium, wzorując się na swych poprzednikach, głównie budowniczym podwalin Imperium.
Kapłani Osobną grupę w społeczeństwie starożytnego Egiptu stanowili kapłani. Ponieważ z czasem wielu faraonów obdarowało poszczególne świątynie ogromnymi dobrami, osiągnęli oni poważną pozycję ekonomiczną, a co za tym idzie polityczną w państwie, Kapłani posiadali wysoka wiedzę o zjawiskach przyrody.do największych osiągnięć egipskich kapłanów należy wprowadzenie podziału roku na 12 miesięcy i 365 dni. Posiadając wysoką wiedzę medyczną przeprowadzano operację na otwartych trzewiach, posiadali umiejętność balsamowania ciał.
Wojsko egipskie W okresie Starego Państwa Egipt nie posiadał stałej armii, do służby powoływano najczęściej zdolnych do noszenia broni chłopów. Pierwsze oddziały powstały dopiero podczas walk o zjednoczenie Egiptu pod koniec I Okresu Przejściowego. Żołnierze- bronili i pilnowali porządku w kraju.
Chłopi Najliczniejszą grupę społeczną Stanowili chłopi- ponad 90% ludności. Pracowali na ziemi należącej do władcy, którą jedynie dzierżawili. Wydajność upraw była wysoka, gdyż przy zapewnieniu odpowiedniej ilości wody uzyskiwano nawet trzykrotny plon w ciągu roku. Chłopi byli ludźmi wolnymi. Ich praca była bardzo ciężka. Musieli oni ręcznie czerpać wodę z rzeki i przelewać ją do kanałów irygacyjnych. Dopiero dużo później zaczęto stosować żuraw, który znacznie ułatwił pracę ludności chłopskiej. Chłopi byli zobowiązani do licznych prac na rzecz państwa.
Niewolnicy Niewolnicy w Egipcie byli najniższą grupą społeczną ale także nieliczną. Nie mieli żadnych praw. Pracowali zazwyczaj przy budowie piramid faraonów. Mogli też pracować w kamieniołomach, przy uprawie pól lub wykonywać inne ciężkie prace. Kobiety (niewolnice) jeśli miały więcej szczęścia pracowały w domu bogatszych i zajmowały się ich dziećmi. Częściej jednak pracowały w polu. Sadziły, doglądały, pielęgnowały i zbierały plony. Były też sprzątaczkami.
Pismo Egipcjan Najwcześniej używane pismo Egipcjan. Służyło im głównie do zapisywania opowieśći i historii swojego narodu, a w grobowcach i piramidach do zapisywania życia zmarłego i historii o bogach.
Wierzenia Egipcjan Egipcjanie czcili początkowo siły natury. Z czasem zaczęli czcić swe bóstwa pod postacią zwierząt, a następnie ludzi mających głowy zwierząt. Przed powstaniem jednego zjednoczonego państwa egipskiego każdy lokalny ośrodek władzy posiadał swoje bóstwo. Po zjednoczeniu kraju kult części z nich rozprzestrzenił się w całym Egipcie.
Główni bogowie Egipcjan Najważniejszymi bogami z panteonu egipskiego byli: Ozyrys bóg zmarłych i podległej zmianom natury, Thot bóg miasta Memfis i wynalazca pisma, Ra bóg słońca, Set bóg pustyni, Anubis patron mumifikacji, Izyda żona Ozyrysa, matka Horusa, Ptah bóg stwórca. Egipcjanie czcili różne zwierzęta, które ich zdaniem były objawieniem przymiotów określonego bóstwa.
Re Ra (Re) bóg Słońca, stwórca świata i pan ładu we Wszechświecie. Czczony w starożytnym Egipcie, przedstawiany z dyskiem słonecznym i z głową sokoła. Uważano go za najważniejszego boga. Jego symbolem był obelisk. Starożytni Egipcjanie wierzyli, że sam powstał z Praoceanu Nun. Jego dzieci to: Horus zw. Starszym, Anubis, Maat, Izyda, Bastet, Hathor, Sachmet, Thot, Szu, Tefnut.
Ozyrys Ozyrys - w mitologii egipskiej bóg śmierci i odrodzonego życia, Wielki Sędzia zmarłych. Syn bogini Nut i boga Geba, brat Seta, Izydy i Neftydy. Poślubił Izydę, był władcą podziemi i krainy umarłych. Miał dwóch synów: Anubisa z Neftydą i Horusa z Izydą. Przed wiekami nauczył ludzi uprawy roli.przedstawiany był w postaci człowieka w koronie atef na głowie z insygniami władzy królewskiej w dłoniach.
Izyda Izyda w mitologii egipskiej bogini płodności, opiekunka rodzin. Jedno z wcieleń Wielkiej Macierzy; utożsamiana później z grecką Demeter. Jej świętym zwierzęciem była krowa. Wszędzie jest ukazywana jako najlepsza Matka, wcielenie dobroci. Wraz z bratem i synem stanowili naczelną triadę bóstw Egiptu. Według innych źródeł jest ona siostrą Horusa.
Horus Horus egipski bóg nieba, opiekun monarchii egipskiej. Panujący faraon utożsamiał się z nim i przyjmował jego imię. Czczony pod postacią sokoła lub człowieka z głową sokoła zwieńczoną tarczą słoneczną oraz jako dziecko z palcem w ustach. Horus uosabiał cały Egipt. Wraz z nim często przedstawiano Nechbet i Wadżet, które symbolizowały połączony Egipt Górny i Dolny oraz uosabiały Hathor.
Pogrzeby Zaraz po śmierci Egipcjanina rozpoczynała się żałoba. Mężczyźni nie golili się, a kobiety smarowały twarz błotem. Bogate rodziny opłacały płaczki, które z krzykiem i głośnym lamentowaniem biegały przez ulicę i ogłaszały tę nowinę. Zwłoki ubogich ludzi były owijane w trzcinowe maty i grzebane w piasku. Natomiast faraonowie i wysocy urzędnicy mieli bardzo bogaty pogrzeb.
Mumifikacja Najpierw usuwano mózg, który za pomocą odpowiednich haczyków wyciągano nosem. Następnie pozbywano się organów wewnętrznych (pozostawiano tylko serce). Później do jamy brzusznej wkładano płótna i trociny nasączone aromatycznymi olejkami. Proces ten trwał ok. 70 dni i towarzyszyły mu odpowiednie modlitwy i obrzędy. Wysuszone sodą ciało obmywano, nacierano wonnymi maściami, a następnie bandażowano w płótno nasycone klejem, starając się przy tym wiernie zachować kształt postaci. W bandażach umieszczano różne amulety i talizmany, a w późniejszym okresie płótna malowano i utwardzano żywicą lub smołą. Tak przygotowane mumie umieszczano w sarkofagach, a te w grobowcach.
Architektura Egiptu Kult bogów i faraonów, przyciągał starożytnych Egipcjan do budowania ogromnych, świątyń posągów czy piramid. A pragnienie nieśmiertelności, oraz związane z tym rytuały zapoczątkowały budowę grobowców. Architektura Egipcjan była bardzo rozwinięta. Niektóre piramidy budowano przez 20 lat. Pierwszą formą architektury Egipcjan były mastaby.
Główne świątynie Egiptu Świątynia w Karnaku Świątynia w Luksorze Świątynia w Abu Simbel
Świątynia w Karnaku Świątynia w Karnak była największym miejscem kultu starożytnego Egiptu. Rozbudowywana przez pokolenia poświęcona była najważniejszemu egipskiemu bóstwu Amon-Ra. Zbudowana jest z ogromnych pylonów, a pomieszczenie zwane salą hypostylową tworzy las 138 przepotężnych kolumn, o głowicach w kształcie kwiatu papirusu. Kolumny i ściany świątyni pokryte są w całości reliefami. Gdzieniegdzie zachowały się jeszcze resztki stropu i pokrywające go kolorowe malowidła.
Świątynia w Luksorze Świątynia Hatszepsut zwana "Świątynią Milionów Lat" to egipska budowla sakralna zbudowana u stóp gigantycznej ściany skalnej w Deir el-bahari (Teby) w XV w. p.n.e. przez budowniczego Senenmuta jako świątynia grobowa królowej Hatszepsut. Świątynia, w znacznej części wykuta w skale, składa się z trzech, ułożonych kaskadowo, połączonych ze sobą rampami tarasów, które zakończone były portykami. Rampy zdobione były cokołami. Droga do najniższego tarasu, prowadziła pomiędzy obeliskami i posągami sfinksów.
Świątynia w Abu Simbel Świątynie zbudowano w XIII wieku p.n.e., prawdopodobnie w latach 1274-1250 p.n.e., w czasie panowania faraona Ramzesa II. Miała ona ukazywać potęgę Egiptu przybyszom z Nubii. Wielka świątynia w Abu Simbel została poświęcona bogom słońca Amonowi-Re i Re- Horachte oraz bogu sztuki i rzemiosł Ptahowi. Tworzyła ona rozległy kompleks, wchodzący nawet 56 m w głąb skały. Wejścia do niej strzegą cztery olbrzymie posągi Ramzesa II. Kolosy o wysokości 20 m, podpierając ścianę fasady, świadczą o potędze króla.
Sfinks Wielki Sfinks w Gizie wykuty z ogromnego bloku skalnego (o długości 73 m i wysokości 20 m) pozostawionego w wyrobisku z czasów Cheopsa, posąg leżącego lwa z głową władcy w chuście nemes, prawdopodobnie jest to wizerunek Chefrena. Sama rzeźba ma długość 57 metrów, szerokość 6 m i wysokość 20 m. Wielokrotnie zasypywany przez piasek i odkopywany już za czasów starożytnych (m.in. za Totmesa IV). Ostatnio pod kierunkiem Zahi Hawassa przeprowadzono prace zabezpieczające rzeźbę.
Piramidy Piramidy schodkowe zastąpiono piramidami w formie łamanej. Jedynym zachowanym przykładem jest piramida króla Snofru w Dahszur. Kolejne zachowane piramidy mają kształt ostrosłupa. Piramidy w Gizie to trzy największe piramidy zbudowane w Egipcie. Wszystkie mają kształt ostrosłupa o podstawie kwadratu. Największa z nich, Cheopsa powstała ok. 2560 p.n.e., ma podstawę o boku 227 m i wysokość 147 m.
Grobowce Wraz z faraonami były składane do grobów najcenniejsze dla nich rzeczy oraz jedzenie. Z początku faraonowie byli chowani w wielkich kopcach, później w piramidach. Kolejni władcy Egiptu widząc, że rabusie plądrują groby ich przodków, zaczęli chować zmarłych w Dolinie Królów gdzie trudno było zlokalizować sarkofagi z ich zwłokami. Egipscy "inżynierowie" tak dobrze ukryli miejsca pochówku faraonów, że do dzisiaj przy współczesnej technologii nie wszystkie groby znaleziono.
Dolina Królów Dolina królów będąca miejscem spoczynku królów Egiptu w okresie od XVIII do XX dynastii. Pierwszym faraonem, który nakazał budowę swojego grobowca w dolinie, z dala od znanych nekropoli, był Totmes I, ostatnim - Ramzes XI. Grobowce, w Dolinie, to wykute w skale kompleksy grobowe, składające się z ciągu licznych korytarzy i sal. Niestety, już w czasach współczesnych faraonom, wiele grobów zostało otwartych i ograbionych. Proceder ten trwał przez wieki.
Bibliografia www.wikipedia.pl www.google/grafika.pl www.sciaga.pl Starożytny Egipt
Autorzy Przemysław Chmura Patryk Jagieła Kamil Stęchły Bartosz Rydzik Dziękujemy za uwagę