Ranking zawodów deficytowych i nadwyżkowych w powiecie tczewskim za I półrocze 2009 rok

Ranking zawodów deficytowych i nadwyżkowych w powiecie tczewskim za I półrocze 2009 rok Tczew, październik 2009r

SPIS TREŚCI WSTĘP... 3 ROZDZIAŁ I Ogólna charakterystyka rynku pracy.. 6 ROZDZIAŁ II Analiza bezrobocia według zawodów /grup zawodów/.. 12 ROZDZIAŁ III Analiza ofert pracy według zawodów /grup zawodowych/ 18 ROZDZIAŁ IV Analiza zawodów deficytowych i nadwyżkowych...23 WNIOSKI.. 33 2

WSTĘP Cel opracowania Celem niniejszego opracowania jest określenie skali i obszarów niedostosowania struktury zawodowej podaży i popytu na pracę w powiecie tczewskim, przede wszystkim zidentyfikowanie zawodów generujących wysokie bezrobocie. Ustawa z dnia 20 kwietnia 2004r o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy w artykule 8.1 określa zadania samorządu województwa w zakresie polityki rynku pracy takie jak: opracowywanie analiz rynku pracy i badanie popytu na pracę, w tym prowadzenie monitoringu zawodów deficytowych i nadwyżkowych (pkt 3). W artykule 9.1 natomiast zadania samorządu powiatu w zakresie polityki rynku pracy dotyczące opracowywania analiz i sprawozdań, w tym prowadzenie monitoringu zawodów deficytowych i nadwyżkowych oraz dokonywanie ocen dotyczących rynku pracy na potrzeby powiatowej rady zatrudnienia oraz organów zatrudnienia (pkt 9). Przedstawiony raport zawodów deficytowych i nadwyżkowych jest przydatnym źródłem informacji dla: określenia kierunków i natężenia zmian zachodzących w strukturze zawodowo-kwalifikacyjnej na lokalnym rynku pracy, stworzenia bazy informacyjnej dla opracowania przyszłych struktur zawodowo-kwalifikacyjnych w układzie lokalnym, określenia odpowiednich kierunków szkolenia bezrobotnych, zapewniając większą efektywność organizowanych szkoleń, wskazywania zmian zachodzących na rynku pracy, które mogą być wykorzystywane przez szkoły ponadgimnazjalne w procesie kształcenia młodzieży, podnoszenia jakości poradnictwa zawodowego poprzez wskazanie zawodów deficytowych i nadwyżkowych, usprawnienia pośrednictwa pracy poprzez uzyskanie informacji o planowanych ofertach pracy na rok przyszły oraz przewidywanej liczbie absolwentów według zawodów, ułatwienia realizacji programów specjalnych dla aktywizacji osób długotrwale bezrobotnych w celu promowania ich ponownego zatrudnienia. 3

Struktura klasyfikacji obejmuje: 10 grup wielkich, 30 grup dużych, 116 grup średnich i 392 grupy elementarne, przy czym grupy elementarne obejmują 1707 zawodów i specjalności. W poniższym opracowaniu szczegółowej analizie zostaną poddane grupy duże ( kod 2 cyfrowy) i grupy elementarne (kod 4 cyfrowy). Prezentowany raport ma charakter głównie diagnostyczny, daje możliwość oceny rozwoju lokalnej gospodarki poprzez śledzenie struktury bezrobotnych według ostatniego miejsca pracy i zgłaszanych ofert pracy w ujęciu klasyfikacji działalności. Przez Zawód nadwyżkowy należy rozumieć zawód, na który występuje na rynku pracy mniejsze zapotrzebowanie, niż liczba osób poszukujących pracy w tym zawodzie. Przez zawód deficytowy należy rozumieć zawód, na który występuje na rynku pracy wyższe zapotrzebowanie, niż liczba osób poszukujących pracy w tym zawodzie. Przez Zawód w równowadze należy rozumieć zawód, na który występuje na danym rynku pracy takie samo zapotrzebowanie jak liczba osób poszukujących pracy w tym zawodzie. Klasyfikacja jest pięciopoziomowym, hierarchicznie usystematyzowanym zbiorem zawodów i specjalności występujących na rynku pracy. Struktura klasyfikacji oparta jest na systemie pojęć, z których najważniejsze to zawód, specjalność, umiejętność oraz kwalifikacje zawodowe. Zawód zdefiniowany został jako zbiór zadań wyodrębnionych w wyniku społecznego podziału pracy, wykonywanych stale lub z niewielkimi zmianami przez poszczególne osoby i wymagających odpowiednich kwalifikacji zdobytych w wyniku kształcenia i praktyki. Zawód może dzielić się na specjalności. Specjalność jest wynikiem podziału pracy w ramach zawodu, zawiera część czynności o podobnym charakterze. 4

Umiejętność określono jako sprawdzoną możliwość wykonywania odpowiedniej klasy zadań w ramach zawodu, natomiast przez kwalifikacje zawodowe rozumiane są układy wiedzy i umiejętności wymagane do realizacji składowych zadań zawodowych. Cel opracowania jest zgodny z założeniami i merytorycznymi zaleceniami prowadzenia monitoringu zawodów deficytowych i nadwyżkowych. Opracowanie zawiera analizę skali i struktury bezrobocia w grupach i zawodach oraz popytu na pracę dla poszczególnych zawodów z punktu widzenia ofert zatrudnienia zgłaszanych do Urzędu Pracy w Tczewie. Podstawa opracowania Podstawą niniejszego opracowania są: - dane zgromadzone w Powiatowym Urzędzie Pracy, dotyczące osób bezrobotnych oraz zgłoszonych ofert pracy według zawodów i specjalności, a także zgłoszonych ofert pracy według Polskiej Klasyfikacji Działalności (PKD), - sprawozdanie o rynku pracy MPiPS-01, - załącznik 2 do sprawozdania MPiPS -01 Bezrobotni według rodzaju działalności ostatniego miejsca pracy oraz ofert pracy, - załącznik 3 do sprawozdania MPiPS 01- Bezrobotni oraz oferty pracy według zawodów i specjalności. 5

ROZDZIAŁ I OGÓLNA CHARAKTERYSTYKA RYNKU PRACY. Powiat tczewski, położony w południowo-wschodniej części województwa pomorskiego, obejmując lewobrzeżną część Doliny Dolnej Wisły, Pojezierza Starogardzkiego oraz niewielką część Żuław Wiślanych, zajmuje powierzchnię 697 km 2. Według stanu na koniec marca 2009 roku liczba ludności powiatu wyniosła 113 335 osób. Położenie powiatu w znacznym stopniu określa kierunki rozwoju. Przez jego obszar przebiega droga krajowa nr 1 stanowiąca połączenie z Trójmiastem (30 km) oraz nowo wybudowana autostrada A-1. Jest to jednocześnie ważny korytarz tranzytowy północ południe. Przez powiat przebiega również droga krajowa nr 22 będąca równocześnie szlakiem komunikacyjnym na trasie Starogard Gdański Malbork Elbląg. Dla rozwoju powiatu tczewskiego największe znaczenie ma bliskość Trójmiasta, które wkracza na ścieżkę metropolizacji o znaczeniu europejskim. Aglomeracja Trójmiasta jest dla mieszkańców powiatu nie tylko atrakcyjnym centrum kulturalno-naukowym, ale przede wszystkim ośrodkiem komunikacji międzynarodowej (węzeł kolejowy, lotnisko międzynarodowe), jak również ważnym rynkiem pracy. Miasto Tczew jest największym ośrodkiem miejskim powiatu i również rynkiem pracy, ośrodkiem komunikacji krajowej (węzeł kolejowy) oraz odbiorcą usług i handlu, a także obszarem naukowym na poziomie szkolnictwa średniego. W Tczewie funkcjonują wolne strefy ekonomiczne, które tworzą w miarę chłonny rynek pracy. Można tu wymienić następujące firmy: Flextronics International Poland Sp. z o.o. Cartondruck Polska Sp. z o.o. Tapflo Sp. z o.o. Vogel & NOOT Packaging Polska S.A Molex Premise Networks Sp. z o.o. MBF Sp. z o.o. 6

Gemalto Sp. z o.o. Vetrex Sp. z o.o. Press Glas S.A. TB Opakowania Sp. z o.o. Według stanu na dzień 30 czerwca 2009 roku w Powiatowym Urzędzie Pracy w Tczewie zarejestrowanych pozostawało 4813 osób w tym 2683 kobiety, w porównaniu z analogicznym okresem ubiegłego roku liczba ta zmniejszyła się o 559 osoby tj. o 10,4%. Wykres 1. Zarejestrowani bezrobotni według płci 44% 56% kobiety mężczyźni Powiatowy Urząd Pracy w Tczewie obejmuje swoim zasięgiem 1 gminę miejską Tczew, 2 gminy miejsko-wiejskie Gniew i Pelplin oraz 3 gminy wiejskie Tczew, Subkowy, Morzeszczyn. 7

Rys.1 Na zmiany w płynności bezrobocia w I półroczu 2009r. wpłynął większy napływ do bezrobocia niż odpływ do bezrobocia. W ciągu 6 miesięcy zarejestrowało się 5429 osób. Większość noworejestrujących się bezrobotnych stanowiły osoby poprzednio pracujące (81,7%), a także osoby rejestrujące się po raz kolejny (80,4%). Z ewidencji osób bezrobotnych wyłączono ogółem 4432 osoby, o 706 osób mniej aniżeli w analogicznym okresie 2008r. Głównymi przyczynami wyłączenia z rejestru bezrobotnych były: podjęcie pracy - 1531 osób (34,5%) nie potwierdzenie gotowości do podjęcia pracy 1808 osób (40,8%) 8

Rys. 2 Stopa bezrobocia w powiatach województwa pomorskiego Wskaźnik stopy bezrobocia w końcu czerwca 2009 roku wyniósł 12,0% i w porównaniu do roku poprzedniego spadł o 1,1 punktu procentowego. Powyższa mapka ilustruje poziom bezrobocia w odniesieniu do poszczególnych powiatów województwa pomorskiego. Przyczyną wzrostu bezrobocia stała się recesja ekonomiczna, a także wprowadzenie nowych technologii oszczędzającej pracę ludzką, niedostosowanie kwalifikacji osób poszukujących pracy do tych technologii, restrukturyzacja przemysłu, zmiany w organizacji pracy. Obecnie w procesach produkcji większość stanowisk pracy zastępowana jest przez pracę komputerów i maszyn. W związku z tym liczba miejsc pracy została znacznie ograniczona. Panujący obecnie światowy kryzys gospodarczy dotknął również Polskę, choć jego skala nie jest tak wysoka w naszym kraju jak w innych państwach Europy czy Ameryce, co spowodowało wzrost liczby zwolnień grupowych. W analizowanym okresie do Powiatowego Urzędu Pracy w Tczewie wpłynęły zawiadomienia o planowanych zwolnieniach pracowników z następujących firm: 9

RATIONEL POLSKA Sp. z o.o. Wędkowy - zwolnienie 130 osób w okresie od 07.02.2009r. do 28.02.2009r. z czego 39 osób z powiatu tczewskiego, SF POLSKA Sp. z o.o. Wędkowy - zwolnienie 48 osób z dniem 07.02.2009r.- 23 osoby z powiatu tczewskiego, Eaton Truck Components Sp. z o.o. Tczew - zwolnienie 160 osób w okresie od 23.03.2009r. do 31.05.2009r. z terenu powiatu tczewskiego, TB OPAKOWANIA S.A Tczew - zwolnienie 53 osób w okresie od 31.03.2009r. do 31.05.2009r. 42 osoby z terenu powiatu tczewskiego, PPUP Poczta Polska Warszawa zwolnienie 935 w całej Polsce w okresie od kwietnia do lipca 2009r. 1 osoba z powiatu tczewskiego, WORK SERVICE S.A. Wrocław zwolnienie 281 osób z całej Polski w okresie od lipca do listopada 2009r.- 10 osób z powiatu tczewskiego. Z kolei w okresie od stycznia od czerwca 2009r.- 5 pracodawców dokonało zwolnień z przyczyn dotyczących zakładu pracy: Eaton Truck Components Sp. z o.o. Tczew - zwolniono 160 pracowników, RATIONEL POLSKA Sp. z o.o. Wędkowy - zwolniono 130 pracowników, SF POLSKA Sp. z o.o. Wędkowy - zwolniono 48 pracowników, PPUP Poczta Polska Warszawa zwolniono 1 pracownika. Pomimo panującego kryzysu ekonomicznego znaczny odsetek osób zarejestrowanych w tutejszym Urzędzie decyduje się na rozpoczęcie własnej działalności gospodarczej. W I półroczu 2009r. udzielono wsparcia 93 osobom bezrobotnym w formie jednorazowych środków na podjęcie działalności gospodarczej (I półrocze 2008 roku - 91 osób). W celu przygotowania bezrobotnych do prowadzenia działalności gospodarczej zorganizowano szkolenia ABC Małej Przedsiębiorczości. Z tej formy skorzystało 38 osób. Ważną rolę w tut. Urzędzie odgrywa poradnictwo zawodowe dla osób bezrobotnych, poszukujących pracy oraz pracodawców. Jest to forma wsparcia oferowana przez doradców zawodowych w dwóch postaciach: grupowej i indywidualnej. Doradcy zawodowi udzielają informacji o: 10

zawodach, rynku pracy, możliwościach szkolenia i kształcenia a także udzielają porad dotyczących: wyboru zawodu, zmiany kwalifikacji zawodowych lub ich podwyższania, podjęcia lub zmiany zatrudnienia, badania zainteresowań i uzdolnień zawodowych, sporządzania dokumentów aplikacyjnych, przygotowania się do rozmowy kwalifikacyjnej z pracodawcą, rozpoznania indywidualnych potrzeb klienta i jego trudności w znalezieniu zatrudnienia. Doradcy zawodowi świadczą również pomoc pracodawcom w doborze kandydatów do pracy spośród bezrobotnych i poszukujących pracy. W okresie od stycznia do czerwca 2009r. skierowano ogółem 317 osób bezrobotnych na szkolenia tj. o 22,3% mniej aniżeli w analogicznym okresie 2008r. Szkoleniami indywidualnymi objęto 27 osób, natomiast w szkoleniach grupowych uczestniczyło łącznie 290 osób bezrobotnych. Szkolenia organizowano w oparciu o zapotrzebowanie lokalnego rynku pracy oraz zawody deficytowe, w następujących obszarach zawodowych: rozwój osobowościowy i kariery zawodowej, nauka języków obcych, rachunkowość, księgowość, bankowość, architektura i budownictwo, 11

handel, usługi transportowe, obsługa ciężkich maszyn budowlanych. W szkoleniach uczestniczyły przede wszystkim osoby bez kwalifikacji zawodowych, bez doświadczenia zawodowego lub wykształcenia średniego, osoby do 25 roku życia oraz długotrwale bezrobotni. Spośród osób skierowanych na szkolenie, w trakcie lub po ukończonym szkoleniu pracę podjęły 73 osoby. ROZDZIAŁ II ANALIZA BEZROBOCIA WEDŁUG ZAWODÓW /GRUP ZAWODÓW/. Grupy zawodów i specjalności określone w rozporządzeniu Ministra Gospodarki i Pracy z grudnia 2004r. w sprawie klasyfikacji zawodów i specjalności dla potrzeb rynku pracy oraz zakresu jej stosowania stanowią podstawę do prowadzenia badań i analiz dotyczących bieżącej sytuacji na rynku pracy. Analiza liczby osób bezrobotnych i struktury bezrobocia uwzględniająca określony zawód bezrobotnego i przynależność do danej grupy zawodowej osób długotrwale bezrobotnych i młodzieży pozwoli ocenić zagrożenia i tendencje na rynku pracy. Poszczególne grupy zawodowe zawierają zawody najsilniej reprezentowane oraz te, w których występuje deficyt. Najliczniej reprezentowanymi grupami zawodowymi wśród wszystkich zarejestrowanych (według dużych grup zawodowych - kod 2-cyfrowy) są: 1. Robotnicy obróbki metali i mechanicy maszyn i urządzeń tj. 10,8% ogółu bezrobotnych. W grupie tej dominującymi zawodami są: ślusarz 88 osób (w tym 6 kobiet) mechanik samochodów osobowych 48 osób elektromonter zakładowy 27 osób (w tym 1 kobieta) 12

2. Modelki, sprzedawcy i demonstratorzy" tj. 10,7% ogółu bezrobotnych. Tak wysoki poziom wskaźnika został osiągnięty głównie poprzez osoby bezrobotne posiadające zawód sprzedawcy 490 osób (w tym 457 kobiet). 3. Operatorzy i monterzy maszyn tj. 10,6% ogółu bezrobotnych. W grupie tej przeważają osoby posiadające zawód: monter podzespołów i zespołów elektronicznych 294 osoby (w tym 219 kobiet) operator obrabiarek sterowanych numerycznie 27 osób operator do produkcji napojów bezalkoholowych 22 osoby (w tym 16 kobiet) 4. Robotnicy pomocniczy w górnictwie, przemyśle, budownictwie i transporcie tworzącej 10,2% ogółu bezrobotnych. Najwięcej zarejestrowanych było w zawodach: robotnik budowlany 147 osób (w tym 1 kobieta) robotnik drogowy 50 osób (w tym 2 kobiety) robotnik pomocniczy w przemyśle przetwórczym 47osób (w tym 33 kobiety) 5. Górnicy i robotnicy budowlani tj. 9,7% ogółu bezrobotnych, gdzie przeważały zawody: murarz 70 osób malarz budowlany 37 osób (w tym 4 kobiety) monter/składacz okien 35 osób (w tym 7 kobiet) 6. Pozostali robotnicy przemysłowi i rzemieślnicy tj.8,5% ogółu bezrobotnych. W tej grupie najwięcej osób bezrobotnych posiada zawody: stolarz 68 osób (w tym 5 kobiet) szwaczka 59 osób (w tym 59 kobiet) krawiec 55 osób (w tym 53 kobiety) 13

Biorąc pod uwagę strukturę wykształcenia osób bezrobotnych powiatu tczewskiego można zauważyć, że negatywnym czynnikiem wpływającym na zatrudnienie jest ich niski poziom wykształcenia. Najliczniejszą grupę bezrobotnych w końcu czerwca 2009r. 62,8 % stanowiły osoby o wykształceniu zasadniczym zawodowym oraz gimnazjalnym i niższym. Z czego 1561 osób posiadało wykształcenie zasadnicze zawodowe, a 1456 osób wykształcenie gimnazjalne i niższe. Nadmienić również należy, że w rejestrze tut. Urzędu pozostaje wiele osób bezrobotnych, które wykazują bierną postawę, rejestrujących się w celu uzyskania ubezpieczenia zdrowotnego lub z innych powodów niezwiązanych z podjęciem zatrudnienia. Tabela 1 Struktura bezrobotnych według grup zawodowych w powiecie tczewskim w końcu I-półrocza 2009 roku KOD GRUPY ZAWODÓW Nazwa grupy zawodowej Struktura bezrobotnych wg grup zawodowych 01 SIŁY ZBROJNE 2,1177 12 KIEROWNICY DUŻYCH I ŚREDNICH ORGANIZACJI 0,1704 13 KIEROWNICY MAŁYCH PRZEDSIĘBIORSW 0,0669 21 22 SPECJALIŚCI NAUK FIZYCZNYCH, MATEMATYCZNYCH I TECHNICZNYCH SPECJALIŚCI NAUK PRZYRODNICZYCH I OCHRONY ZDROWIA 0,7580 0,6911 23 SPECJALIŚCI SZKOLNICTWA 0,4681 24 POZOSTALI SPECJALIŚCI 2,5635 31 ŚREDNI PERSONEL TECHNICZNY 3,0763 14

32 33 ŚREDNI PERSONEL W ZAKRESIE NAUK BIOLOGICZNYCH I OCHRONY ZDROWIA NAUCZYCIELE PRAKTYCZNEJ NAUKI ZAWODU I INSTRUKTORZY 0,9586 0,0446 34 PRACOWNICY POZOSTAŁYCH SPECJALNOSCI 6,2194 41 PRACOWNICY OBSŁUGI BIUROWEJ 4,0348 42 51 52 PRACOWNICY OBROTU PIENIĘŻNEGO I OBSŁUGI KLIENTÓW PRACOWNICY USŁUG OSOBISTYCH I OCHRONY MODELKI, SPRZEDAWCY I DEMONSTRATORZY 0,7580 5,5060 10,7207 61 ROLNICY 0,7802 62 OGRODNICY 0,4682 63 LEŚNICY I RYBACY 0,1115 64 ROLNICY I RYBACY PRACUJACY NA WŁASNE POTRZEBY 0,1337 71 GÓRNICY I ROBOTNICY BUDOWLANI 9,6969 72 73 74 81 ROBOTNICY OBRÓBKI METALI I MECHANICY MASZYN I URZADZEŃ ROBOTNICY ZAWODÓW PRECYZYJNYCH, CERAMICY,WYTWÓRCY WYROBÓW GALANTERYJNYCH,ROBOTNICY POLIGRAFICZNI I POKREWNI POZOSTALI ROBOTNICY PRZEMYSŁOWI I RZEMIEŚLNICY OPERATORZY MASZYN I URZADZEN WYDOBYWNICZYCH I PRZETWÓRYCZYCH 10,7670 0,9141 8,5154 0,6466 82 OPERATORZY I MONTERZY MASZYN 10,5887 83 KIEROWCY I OPERATORZY POJAZDÓW 2,7198 15

91 92 93 PRACOWNICY PRZY PRACACH PROSTYCH W HANDLU I USŁUGACH ROBOTNICY POMOCNICZY W ROLNICTWIE, RYBOŁÓSTWIE I POKREWNI ROBOTNICY POMOCNICY W GÓRNICTWIE, PRZEMYŚLE,BUDOWNICTWIE I TRANSPORCIE 5,8850 0,4458 10,1650 16

Wykres 2. Bezrobotni zarejestrowani według zawodów w powiecie tczewskim w I-półroczu 2009 roku 500 450 400 350 300 250 200 150 100 50 0 Sprzedawca Monter podzespołów i zespołów elektronicznych Robotnik budowlany Ślusarz Murarz Stolarz Szwaczka Krawiec Robotnik drogowy Mechanik samochodów osobowych Robotnik pomocniczy w przemyśle przetwórczym bezrobotni ogółem w tym absolwenci bezrobotni powyżej 12 miesięcy 17

ROZDZIAŁ III ANALIZA OFERT PRACY WEDŁUG ZAWODÓW /GRUP ZAWODOWYCH/. W I półroczu 2009 roku w dyspozycji Powiatowego Urzędu Pracy w Tczewie pozostawało 1877 ofert pracy (w 2008 roku 4847 ofert). Z czego 1301 ofert pracy niesubsydiowanej (o 2701 ofert mniej niż w 2008r) oraz 576 ofert pracy subsydiowanej ( o 269 ofert mniej niż w 2008r.). Biorąc pod uwagę strukturę ofert w I półroczu 2009r odnotowano w porównaniu do roku 2008 spadek udziału ofert pochodzących z sektora prywatnego (z poziomu 90,3% do poziomu 76,2%) jak również wzrost udziału ofert pochodzących z sektora publicznego ( z poziomu 9,7 % do poziomu 23,8 %). W I półroczu 2009r. największy udział w ogólnej liczbie pozyskanych miejsc pracy miały oferty zatrudnienia w następujących grupach (kod 2-cyfrowy): 1. Pracownicy przy pracach prostych w handlu i usługach najwięcej ofert pracy w tej grupie zgłoszono w zawodach: robotnik placowy 236 ofert robotnik gospodarczy 30 ofert sprzątaczka 17 ofert pomoc kuchenna 17 ofert 2. Pracownicy pozostałych specjalności w grupie tej poszukiwano osób w zawodach: telemarketer 157 ofert przedstawiciel handlowy 27 ofert pracownik administracyjny 21 ofert 3. Robotnicy obróbki metali i mechanicy maszyn i urządzeń, gdzie przeważały oferty w zawodach: monter kadłubów okrętowych 34 oferty ślusarz 34 oferty szlifierz 28 ofert 18

4. Pracownicy usług osobistych i ochrony najwięcej ofert pracy wpłynęło w zawodach: opiekunka domowa 55 ofert pracownik ochrony mienia i osób 38 ofert kelner 20 ofert 5. Górnicy i robotnicy budowlani, których znaczną część stanowiły zawody: zbrojarz 44 oferty murarz 39 ofert monter rurociągów okrętowych 34 oferty Wykres 3 Struktura ofert pracy według najliczniej reprezentowanych grup zawodowych 15% 31% 15% 16% 23% pracownicy przy pracach prostych w handlu i usługach robotnicy obróbki metali i mechanicy maszyn i urządzeń górnicy i robotnicy budowlani pracownicy pozostałych specjalności pracownicy usług osobistych i ochrony 19

Należy podkreślić, że znaczna cześć ofert w zawodach: opiekunka domowa oraz robotnik placowy stanowiła zatrudnienie w formie prac społecznie użytecznych. Wysoki wskaźnik osiągnęły oferty w zawodzie telemarketer, poprzez wysoką liczbę ofert zgłaszanych przez Agencje Pracy Tymczasowej takie jak: Adecco Poland Sp. z o.o., Work Service S.A. oraz Randstad Sp. z o.o. Najczęściej zgłaszane oferty pracy: telemarketer, pracownik biurowy (technik prac biurowych), sprzedawca, robotnik placowy, murarz, robotnik budowlany, opiekunka domowa. Napływ ofert pracy w poszczególnych miesiącach nie był równomierny. Największą liczbę ofert pracy odnotowano w miesiącu marcu (459 ofert), a najmniejszą (233 oferty) w kwietniu 2009 roku. Z przeprowadzonej analizy wynika również, że wzrasta zainteresowanie pracodawców zatrudnieniem osób z konkretnymi kwalifikacjami. Zmniejsza się natomiast liczebność ofert pracy na stanowiska dla osób bez kwalifikacji. Wśród zarejestrowanych osób zagrożonych bezrobociem w I półroczu 2009r dominowały takie zawody jak: sprzedawca, murarz, ślusarz, robotnik gospodarczy z uwagi na wyższą liczbę osób bezrobotnych w stosunku do ilości zgłaszanych ofert pracy. W ewidencji nadal figuruje znaczny odsetek osób w powyższych zawodach pomimo wielu działań podejmowanych przez tutejszy Urząd na rzecz aktywizacji osób bezrobotnych. 20

Przyczynami nie zrealizowania powyższych ofert były w szczególności: brak w ewidencji bezrobotnych o pożądanych kwalifikacjach lub posiadanie przez nich kwalifikacji zdezaktualizowanych, brak pełnej dyspozycyjności wymaganej przez pracodawców, brak doświadczenia zawodowego, przeciwwskazania zdrowotne bezrobotnych, wzrost oczekiwań finansowych potencjalnych pracowników przewyższających proponowane przez pracodawców wynagrodzenie na poziomie najniższej pensji krajowej, niska motywacja osób bezrobotnych do pracy. W opisywanej sytuacji Powiatowy Urząd Pracy w Tczewie wychodząc naprzeciw oczekiwaniom rynku pracy podejmuje szereg działań takich jak: motywowanie bezrobotnych i poszukujących pracy do kształcenia ustawicznego i aktywnego poszukania zatrudnienia, organizowanie zajęć aktywizacyjnych, realizowanie programów specjalnych dla osób w szczególnie trudnej sytuacji na rynku pracy, organizowanie szkoleń zawodowych. 21

Wykres 4. Liczba najczęściej składanych ofert pracy w odniesieniu do ilości osób zarejestrowanych w danym zawodzie w I-półroczu 2009 roku 500 450 400 350 300 250 200 150 100 50 0 Robotnik placowy Telemarketer Sprzedawca Opiekunka domowa Zbrojarz Murarz Pracownik ochrony mienia i osób Ślusarz Monter kadłubów okrętowych Monter rurociągów okrętowych Robotnik gospodarczy Przedstawiciel handlowy Liczba ofert pracy Liczba zarejestrowanych bezrobotnych 22

ROZDZIAŁ IV ANALIZA ZAWODÓW DEFICYTOWYCH I NADWYŻKOWYCH Zestawienie ofert pracy zgłoszonych do urzędu z bezrobotnymi zarejestrowanymi w określonym zawodzie, pozwala na stwierdzenie czy dany zawód charakteryzuje się nadwyżką bezrobotnych czy deficytem. Przy ocenie tych wielkości pomocny jest wskaźnik intensywności nadwyżki (deficytu) zawodów, wyrażony ilorazem średniej miesięcznej liczby ofert pracy w danym zawodzie zgłoszonych w I półroczu 2009r. oraz średniej miesięcznej napływu bezrobotnych w danym zawodzie w takim samym okresie. Analiza zawodów powinna stanowić ważną informację dla osób stojących przed wyborem przyszłego zawodu i instytucji odpowiedzialnych za politykę edukacyjną w regionie. W celu zakwalifikowania danego zawodu do grupy zawodów nadwyżkowych lub deficytowych dokonano uszeregowania zawodów wg 2-cyfrowego kodu przy wykorzystaniu wskaźnika intensywności nadwyżki (deficytu) zawodów. Przyjęto, że zawody o wskaźniku mniejszym niż 0,9 to zawody nadwyżkowe, a większe niż 1,1 to zawody deficytowe. Poza tym wyszczególniono zawody wykazujące równowagę na rynku pracy, w których wskaźnik mieści się między wielkościami 0,9 do 1,1 zawody te określane są mianem zawodów zrównoważonych. Tabela 2 Zawody nadwyżkowe o najwyższym wskaźniku intensywności w 2009 roku. Kod zawodu Nazwa zawodu Średnia miesięczna liczb ofert pracy Średnia miesięczna liczba zarejestrowanych bezrobotnych Średnia miesięczna nadwyżka podaży siły roboczej Wskaźnik intensywnoś ci nadwyżki (deficytu) zawodu 241102 Ekonomista 0,1667 3,1667 3,0000 0,0526 23

512202 Kucharz małej gastronomii 914103 Robotnik gospodarczy 724201 Elektromonter zakładowy 821107 Operator obrabiarek sterowanych numerycznie 933104 Robotnik magazynowy 832302 Kierowca samochodu ciężarowego 932104 Robotnik pomocniczy w przemyśle przetwórczym 0,6667 4,5000 3,8333 0,1481 5,0000 9,0000 4,0000 0,5556 0,3333 5,1667 4,8333 0,0646 0,6667 6,3333 5,6667 0,1053 0,8333 6,5000 5,6667 0,1282 1,3333 7,6667 6,3333 0,1739 1,0000 7,3333 6,3333 0,1364 311502 Technik mechanik 0,1667 7,1667 7,0000 0,0233 341902 Asystent ekonomiczny 0,3333 8,0000 7,6667 0,0417 932103 Pakowacz 1,1667 9,0000 7,8333 0,1296 413103 Magazynier 1,6667 9,5000 7,8333 0,1754 743304 Krawiec 0,3333 8,3333 8,0000 0,0400 913207 Sprzątaczka 2,8333 11,0000 8,1668 0,2576 741102 Przetwórca ryb 0,0000 8,3333 8,3333 0,0000 712102 Murarz 6,5000 17,1667 10,6667 0,3786 512201 Kucharz 2,6667 13,3333 10,6667 0,2000 931203 Robotnik drogowy 0,6667 11,8333 11,1667 0,0563 24

722204 Ślusarz 5,6667 16,8333 11,1667 0,3366 742204 Stolarz 0,8333 13,3333 12,5000 0,0625 713501 Monter/składacz okien 931301 Robotnik budowlany 828303 Monter podzespołów i zespołów elektronicznych 0,5000 13,5000 13,0000 0,0370 5,1667 32,1667 27,0000 0,1606 1,5000 55,0000 53,5000 0,0273 522107 Sprzedawca 16,0000 79,3333 63,3333 0,2017 Zawody nadwyżkowe przy wskaźniku mniejszym niż wartość 0,9 uszeregowano na podstawie wzrastającej średniej nadwyżki podaży siły roboczej wynikającej z różnicy średniej miesięcznej liczby ofert pracy zgłoszonych w 2009r. W powyższej tabeli przedstawione zostały zawody, w których średnia miesięczna nadwyżka siły roboczej wzrasta ze względu na przewagę liczby osób bezrobotnych rejestrujących się w danym zawodzie nad średnią miesięczną liczbą ofert zgłaszanych w danym zawodzie. Spośród zawodów nadwyżkowych najwyższy wskaźnik nadwyżki osiągnęły następujące zawody: sprzedawca, monter podzespołów i zespołów elektronicznych, robotnik budowlany, monter/składacz okien, stolarz, ślusarz, 25

robotnik drogowy, kucharz, murarz. Jest to dowód na to, że w niektórych zawodach niedopasowanie ma charakter strukturalny. Wskaźniki dla ww. zawodów są najwyższe. Analizując zawody nadwyżkowe i deficytowe w powiecie tczewskim należy podkreślić, że na rynku pracy częściej występują zawody o charakterze nadwyżkowym. Powodem tego jest niska częstotliwość ofert pracy w poszczególnych kategoriach zawodowych. Zgłaszane wolne miejsca pracy przez pracodawców nie są wystarczające w stosunku do ilości osób zarejestrowanych posiadających powyższe zawody. Świadczy to o jeszcze zbyt niskim ożywieniu lokalnego rynku pracy, na które ma wpływ wzrost inwestycji, zwłaszcza w sektorze małych i średnich przedsiębiorstw. Jedną z przyczyn spadku liczby ofert pracy w ostatnich miesiącach mogą być zmiany w prawie, które nie pozwalają pracodawcom zgłaszać zapotrzebowania na pracowników w kilku urzędach pracy jednocześnie, co było możliwe przed 1 stycznia 2009 roku. Powoduje to fakt, że liczba ofert pracy nie jest sztucznie zawyżana. 26

Wykres 5. Zawody nadwyżkowe w powiecie tczewskim w 2009 roku. 27

Kod zawodu Tabela 3 Zawody deficytowe o najwyższym wskaźniku intensywności w 2009roku. Nazwa zawodu Średnia miesięczna liczb ofert pracy Średnia miesięczna liczba zarejestrowanych bezrobotnych Średnia miesięczna nadwyżka podaży siły roboczej Wskaźnik intensywności deficytu (nadwyżki) zawodu 916201 Robotnik placowy 39,3333 4,6667-34,6667 8,4286 341504 Telemarketer 26,1667 11,5000-14,6667 2,2754 513301 Opiekunka domowa 9,1667 1,8333-7,3333 5,0000 713802 Monter rurociągów 5,6667 0,1667-5,5000 34,0000 okrętowych 712204 Zbrojarz 7,3333 2,8333-4,5000 2,5882 419101 Pracownik biurowy 15,0000 11,8333-3,1667 1,2676 823190 Pozostali operatorzy 3,3333 0,1667-3,1667 20,0000 maszyn do produkcji wyrobów z gumy 511204 Kontroler biletów 3,0000 0,1667-2,8333 18,0000 721401 Monter kadłubów 5,6667 3,5000-2,1667 1,6190 okrętowych 341102 Doradca inwestycyjny 2,1667 0,1667-2,0000 13,0000 913302 Praczka 2,5000 0,8333-1,6667 3,0000 341201 Agent 1,6667 0,1667-1,5000 10,0000 ubezpieczeniowy 214503 Inżynier mechanikmaszyny 2,0000 0,5000-1,5000 4,0000 i urządzenia przemysłowe 742207 Stolarz meblowy 4,1667 2,6667-1,5000 1,5625 346102 Opiekun w domu pomocy społecznej 811102 Operator koparek i zwałowarek 2,1667 0,8333-1,3333 2,6000 2,0000 0,6667-1,3333 3,0000 28

Jak obrazuje powyższa tabela zawody deficytowe uszeregowane zostały wzrastająco według średniej miesięcznej podaży siły roboczej przy uwzględnieniu wskaźnika intensywności deficytu zawodów o wartości wyższej od 1,1. Ze względu na wyższą średnią miesięczną liczbę ofert pracy zgłoszonych w 2009r do tutejszego Urzędu od średniej miesięcznej liczby osób bezrobotnych zarejestrowanych w danym zawodzie, średnia miesięczna deficytu podaży siły roboczej uzyskała we wszystkich zawodach wartość ujemną. Z powyższych danych wynika, że najwyższy wskaźnik deficytu osiągnęły zawody: robotnik placowy, telemarketer, opiekunka domowa, monter rurociągów okrętowych, zbrojarz, pracownik biurowy, pozostali operatorzy maszyn do produkcji wyrobów z gumy, kontroler biletów. Przedstawiona struktura zawodów deficytowych i nadwyżkowych świadczy o zdecydowanie większym zapotrzebowaniu pracodawców działających na rynku pracy w powiecie tczewskim na pracowników o konkretnych kwalifikacjach, w większości z wykształceniem zasadniczym zawodowym i średnim zawodowym. Istnieje więc konieczność stosowania różnorodnych działań na rzecz aktywizacji zawodowej osób bezrobotnych. Należy podkreślić, że znaczną część ofert w zawodzie pracownik biurowy stanowiły oferty stażu. Wysoki wskaźnik intensywności deficytu został osiągnięty poprzez sezonowość w niektórych branżach. Bardzo ważnym byłoby zaspokojenie potrzeb zatrudnieniowych pracodawców w zawodach deficytowych, z drugiej zaś ograniczenie kształcenia w zawodach nadwyżkowych o tym samym lub podobnym poziomie wykształcenia. Nadmienić również należy, że spośród zgłoszonych ofert pracy w zawodach: robotnik placowy i opiekunka domowa znaczny odsetek stanowią oferty pracy w ramach prac społecznie użytecznych. 29

robotnik placowy telemarketer opiekunka domowa monter rurociągów okrętowych zbrojarz pracownik biurowy pozostali operatorzy maszyn do produkcji wyrobów z gumy kontroler biletów monter kadłubów okrętowych doradca inwestycyjny praczka agent ubezpieczeniowy inżynier mechanik-maszyny i urządzenia przemysłowe stolarz meblowy opiekun w domu pomocy społecznej operator koparek i zwałowarek Wykres 6. Zawody deficytowe w powiecie tczewskim w 2009 roku. 40 35 30 25 20 15 10 5 0 średnia miesięczna liczba ofert pracy średnia miesięczna liczba zarejestrowanych bezrobotnych 30

Tabela 4 Zawody w równowadze w 2009 roku. Kod zawodu Nazwa zawodu Wskaźnik intensywności nadwyżki (deficytu) zawodów 123301 Kierownik działu marketingu i sprzedaży 1,00 131901 Kierownik małego przedsiębiorstwa gdzie indziej 1,00 niesklasyfikowany 223301 Lekarz weterynarii 1,00 232106 Nauczyciel historii 1,00 233105 Nauczyciel języka polskiego w szkole podstawowej 1,00 233108 Nauczyciel nauczania początkowego 1,00 311302 Technik elektryk 1,00 346103 Opiekunka środowiskowa 1,00 414104 Kurier 1,00 419103 Pracownik do spraw osobowych 1,00 422201 Recepcjonista 1,00 514109 Fryzjer damski 1,00 514110 Fryzjer męski 1,00 712901 Konserwator 1,00 713704 Monter sieci wodnych i kanalizacyjnych 1,00 722102 Kowal 1,00 722103 Mechanik pojazdów jednośladowych 1,00 725202 Monter sieci telekomunikacyjnej 1,00 731301 Bursztyniarz 1,00 734103 Brukarz 1,00 823290 Pozostali operatorzy maszyn do produkcji wyrobów 1,00 z tworzyw sztucznych 915202 Portier 1,00 31

Jak wykazała powyższa tabela zawody zrównoważone stanowią najmniejszą grupę wśród zawodów wyodrębnionych pod względem wskaźnika intensywności nadwyżki (deficytu) zawodów, mieszczącego się między wielkościami 0,9-1,1. Analiza wskaźnika intensywności nadwyżki (deficytu) zawodów wykazała, że większość zawodów zrównoważonych na rynku w powiecie tczewskim osiągnęła wartość 1. Oznacza to, że w zawodach tych średnia miesięczna liczba zgłoszonych ofert pracy w danym zawodzie w 2009r była równa średniej miesięcznej liczbie zarejestrowanych osób bezrobotnych w danym zawodzie w tym okresie. 32

WNIOSKI Na koniec I półrocza 2009r. można powtórzyć spostrzeżenia i wnioski z poprzedniego okresu sprawozdawczego, mówiące o tym, że wyniki przeprowadzonego monitoringu zawodów deficytowych i nadwyżkowych w oparciu o statystykę rynku pracy nie są w stanie ściśle i precyzyjnie określić rzeczywistej skali zjawiska w przedmiotowym zakresie. Jest to spowodowane między innymi faktem, iż pracodawcy nie zgłaszają do tut. Urzędu wszystkich aktualnych wolnych miejsc pracy. Ponadto podkreślić również należy, że coraz więcej bezrobotnych jest sklasyfikowanych w wielu zawodach, a w momencie sporządzania sprawozdań statystycznych wykazywani są oni w systemie ewidencji komputerowej pod jednym kodem zawodu. Powiat tczewski jest regionem, w którym statystyczne bezrobocie rejestrowane się obniża. Zmiany w płynności bezrobocia w roku 2009 spowodował większy napływ do bezrobocia niż odpływ z bezrobocia. W strukturze zawodowej lokalnego bezrobocia dominują osoby posiadające niski poziom wykształcenia, nie posiadające zawodu wyuczonego. Wykształcenie i kwalifikacje bezrobotnych mają wpływ na szanse uzyskania zatrudnienia. Pracodawcy poszukują najczęściej pracowników wykwalifikowanych do poziomu umożliwiającego natychmiastowe podjęcie pracy bez konieczności szkolenia. Problemy z podjęciem zatrudnienia mają najczęściej osoby bezrobotne nie posiadające żadnego doświadczenia zawodowego. Zebrane dane statystyczne pochodzą tylko z badań fragmentarycznych podmiotów rynku pracy i nie odzwierciedlają rzeczywistego obrazu. Analiza ofert pracy zgłoszonych do Powiatowego Urzędu Pracy w Tczewie pokazuje, że pomimo ogromnej podaży siły roboczej w pewnej grupie zawodów, nie wszystkie oferty są w tych zawodach realizowane. Często wynika to z braku dopasowania rzeczywistego poziomu wykształcenia i umiejętności posiadanych przez osoby bezrobotne do oczekiwań w zgłaszanych ofertach pracy. 33

Należy również podkreślić, że istotną przeszkodą w podjęciu pracy przez osoby bezrobotne jest często zbyt niskie wynagrodzenie oferowane przez pracodawców. Biorąc pod uwagę wskaźnik intensywności nadwyżki można zauważyć, że w ewidencji osób bezrobotnych pozostają osoby o określonych kwalifikacjach zawodowych (np. sprzedawca, monter podzespołów i zespołów elektronicznych, monter/składacz okien, stolarz, ślusarz), tylko niewielki odsetek stanowią osoby o niskim poziomie wykształcenia. Najliczniej reprezentowaną grupę bezrobotnych w 2009 roku stanowili: Robotnicy obróbki metali i mechanicy maszyn, Modelki, sprzedawcy i demonstratorzy, Operatorzy i monterzy maszyn, Robotnicy pomocniczy w górnictwie, przemyśle, budownictwie i transporcie, Górnicy i robotnicy budowlani, Pozostali robotnicy przemysłowi i rzemieślnicy. Najwięcej ofert pracy zgłoszonych do Powiatowego Urzędu Pracy w Tczewie pochodziło z następujących grup zawodowych: Pracownicy przy pracach prostych w handlu i usługach, Pracownicy pozostałych specjalności, Robotnicy obróbki metali i mechanicy maszyn i urządzeń, Pracownicy usług osobistych i ochrony, Górnicy i robotnicy budowlani. Biorąc pod uwagę działalność gospodarczą pracodawców, największa liczba ofert pracy zgłoszona została z następujących sekcji: przetwórstwo przemysłowe, administracja publiczna i obrona narodowa, działalność w zakresie administrowania i działalność wspierająca, budownictwo. Obecnie w związku z kryzysem gospodarczym możemy obserwować ograniczenie liczby zatrudnianych osób, redukcji etatów, bądź w najgorszych przypadkach likwidację zakładów pracy. Lokalny rynek pracy zmierza w kierunku zamrożenia tendencji rozwojowych w zakresie tworzenia nowych miejsc pracy, wskutek odczuwalnego coraz bardziej ogólnoświatowego kryzysu gospodarczego. Niniejsze opracowanie może posłużyć w szczególności jako źródło informacji dla samorządu, który współuczestniczy w tworzeniu docelowej sieci szkolnictwa ponadgimnazjalnego, jak i lokalnym władzom oświatowym i dyrekcji szkół. 34

Informacja taka będzie pomocna w dopasowaniu poziomu i struktury kształcenia zawodowego do potrzeb lokalnego rynku pracy, jak również dla Urzędu Pracy przy prowadzeniu racjonalnej polityki rynku pracy w zakresie pozyskiwania środków na aktywne formy przeciwdziałania bezrobociu, a przede wszystkim określenia kierunków szkoleń dla osób bezrobotnych i poszukujących pracy. 35

SPIS WYKRESÓW Wykres 1. Zarejestrowani bezrobotni według płci... 7 Wykres 2. Bezrobotni zarejestrowani według zawodów w powiecie tczewskim w I- półroczu 2009 roku... 17 Wykres 3. Struktura ofert pracy według najliczniej reprezentowanych grup zawodowych... 19 Wykres 4. Liczba najczęściej składanych ofert pracy w odniesieniu do ilości osób zarejestrowanych w danym zawodzie w I- półroczu 2009 roku... 22 Wykres 5. Zawody nadwyżkowe w powiecie tczewskim w 2009 roku... 27 Wykres 6. Zawody deficytowe w powiecie tczewskim w 2009 roku... 30 SPIS TABEL Tabela 1. Struktura bezrobotnych według grup zawodowych w powiecie tczewskim w I-półroczu 2009 roku... 14 Tabela 2. Zawody nadwyżkowe o najwyższym wskaźniku intensywności w I- półroczu 2009 roku.... 23 Tabela 3. Zawody deficytowe o najwyższym wskaźniku intensywności w I-półroczu 2009 roku..... 28 Tabela 4. Zawody w równowadze w I-półroczu 2009 roku... 31 SPIS RYSUNKÓW Rysunek 1. Liczba bezrobotnych w powiatach województwa pomorskiego... 8 Rysunek 2. Stopa bezrobocia w powiatach województwa pomorskiego... 9 36