Warmińsko- Mazurskie Centrum Zdrowia Publicznego w Olsztynie

Warmińsko- Mazurskie Centrum Zdrowia Publicznego w Olsztynie Analiza działalności oddziałów położniczo- noworodkowych oraz Programu Optymalizacji Opieki Okołoporodowej w województwie warmińsko- mazurskim w latach 2000-2003 Olsztyn, maj 2004

2 W województwie warmińsko- mazurskim opieka nad matką i dzieckiem zorganizowana jest zgodnie z wytycznymi Programu Optymalizacji Opieki Okołoporodowej. Oddziały położniczo- noworodkowe przejęły funkcje oddziałów I, II, III poziomu referencyjnego. W ośrodku III poziomu referencyjnego leczona jest cała patologia okresu noworodkowego, hospitalizowane są też noworodki urodzone na I i II poziomie referencyjnym z problemami neonatologicznymi. Ośrodkiem III poziomu referencyjnego w opiece nad matką i dzieckiem, w którym hospitalizowane są pacjentki z ciążą wysokiego ryzyka, gdzie istnieje zagrożenie dla życia matki i płodu jest Wojewódzki Szpital Specjalistyczny w Olsztynie wraz z Wojewódzkim Specjalistycznym Szpitalem Dziecięcym. Z uwagi na brak oddziału kardiochirurgicznego, brak lasera do zabiegów retinopatii, brak tlenku azotu do leczenia ciężkich przypadków nadciśnienia płucnego u noworodków z przetrwałymi zaburzeniami metabolicznymi, noworodki przesyłane są do Centrum Zdrowia Dziecka w Warszawie celem kontynuacji leczenia. Funkcję II poziomu referencyjnego sprawują: Wojewódzki Szpital Zespolony w Elblągu oraz Miejski Szpital Zespolony w Olsztynie. W oddziałach tych może być leczona patologia noworodka poza: wcześniakami urodzonymi ze skrajnie niską masą urodzeniową (poniżej 1000g.), noworodkami z przetrwałymi zaburzeniami metabolicznymi, z nadciśnieniem płucnym, zespołem TORCH, wadami rozwojowymi, wymagającymi szerokiej diagnostyki i leczenia operacyjnego. Pozostałe oddziały położniczo- noworodkowe pełnią funkcję I poziomu referencyjnego. W tych oddziałach mogą być leczone zdrowe noworodki z wagą powyżej 2000 g, noworodki z zaburzeniami adaptacyjnymi, termoregulacji, zaburzeniami metabolicznymi do 48 godzin, noworodki z niepowikłanym zapaleniem płuc, umiarkowaną hyperbilirubinemią, zapaleniem spojówek, pępka i skóry. W opracowaniu ocena opieki nad kobietą ciężarną i noworodkiem będzie analizowana w oparciu o podstawowe wskaźniki tj. liczbę porodów, wskaźnik cięć cesarskich, liczbę urodzeń, wskaźniki umieralności przedporodowej i poporodowej oraz informacje przedstawione przez ordynatorów oddziałów położniczo- noworodkowych.

3 Liczba porodów Liczbę porodów w poszczególnych oddziałach w latach 2000-2003 przedstawiono w poniższej tabeli Nazwa placówki 2000 2001 2002 2003 Wojewódzki Szpital Specjalistyczny w Olsztynie 896 844 884 890 Szpital Powiatowy w Bartoszycach 549 565 522 492 Szpital Powiatowy w Biskupcu 421 407 404 382 Samodzielny Publiczny ZOZ w Braniewie 349 337 319 319 Samodzielny Publiczny ZOZ w Działdowie 730 818 802 722 Wojewódzki Szpital Zespolony w Elblągu 629 611 597 619 Samodzielny Publiczny Specjalistyczny w Elblągu 831 803 787 778 110 Szpital Wojskowy w Elblągu 359 357 309 318 Mazurskie Centrum Zdrowia "Pro-Medica" w Ełku 907 819 836 816 Samodzielny Publiczny ZOZ w Gołdapi 353 223 208 211 Samodzielny Publiczny ZOZw Giżycku 682 714 700 656 Szpital Powiatowy w Iławie 939 894 757 715 Szpital Powiatowy w Kętrzynie 533 478 473 537 Zespół Opieki Zdrowotnej w Lidzbarku Warmińskim 283 279 264 249 Samodzielny Publiczny ZOZ w Morągu 441 425 380 359 Szpital Powiatowy w Mrągowie 514 503 483 422 Zespół Opieki Zdrowotnej w Nidzicy 326 357 314 266 Samodzielny Publiczny ZOZ w Nowym Mieście Lubawskim 634 619 607 676 Samodzielny Publiczny ZOZ w Olecku 126 344 418 397 Miejski Szpital Zespolony w Olsztynie 1705 1819 1753 1552 NZOZ "Malarkiewicz- Kopliński" Olsztyn 540 492 493 578 Centrum Zdrowia Medica w Ostródzie 609 512 531 520 Samodzielny Publiczny ZOZ w Pasłęku 386 425 370 417 Samodzielny Publiczny ZOZ. Szpital Powiatowy w Piszu 574 587 538 550 Zespół Opieki Zdrowotnej w Szczytnie 651 675 643 660 Bethanien-Dom w Giżycku - 78 66 70 Szpital Powiatowy w Węgorzewie 83 - - - Szpital w Dobrym Mieście 83 - - - razem 15133 14985 14458 14172 Z wyników przedstawionych w tabeli wynika, że liczba porodów systematycznie spada. W 2001 roku odbyło się 14985 porodów (o 148 tj. 1% mniej niż w roku 2000), w 2002 roku 14458 porodów (o 527 tj. 3,52%mniej niż w roku 2001), natomiast w roku 2003 odbyły się 14172 porody (mniej o 286 porodów, niż w 2002 r. tj.1,9 %), w tym 123 porody bliźniacze. W analizowanym okresie największa liczba porodów odbyła się w Miejskim Szpitalu

4 Zespolonym, natomiast najmniejsza w Zespole Opieki Zdrowotnej w Lidzbarku Warmińskim oraz Samodzielnym Publicznym ZOZ w Gołdapi. W trakcie roku 2000 zakończyły działalność oddziały położniczo- noworodkowe w Węgorzewie i Dobrym Mieście, natomiast w 2001 roku działalność rozpoczął NZOZ Klinika Położniczo-Ginekologiczna "Bethanien-Dom" w Giżycku. Na zwrócenie uwagi zasługuje fakt, iż w województwie funkcjonują oddziały, w których liczba porodów w analizowanym okresie nie przekroczyła 500. Należą do nich : 2000 2001 2002 2003 1. Samodzielny Publiczny ZOZ w Gołdapi 353 223 208 211 2. Zespół Opieki Zdrowotnej w Lidzbarku Warmińskim 283 279 264 249 3. Samodzielny Publiczny ZOZ w Pasłęku 386 425 370 417 4. Samodzielny Publiczny ZOZ w Morągu 441 425 380 359 5. Zespół Opieki Zdrowotnej w Nidzicy 326 357 314 266 6. Samodzielny Publiczny ZOZ w Olecku 126 344 418 397 7. Szpital Powiatowy w Bartoszycach 492 8. Szpital Powiatowy w Biskupcu 383 9. 110 Szpital Wojskowy z Przychodnią w Elblągu 318 10. Szpital Powiatowy w Mrągowie 422 11. Bethanien- Dom w Giżycku 70 Oddziały położniczo- noworodkowe szpitali w Bartoszycach, Biskupcu, 110 Szpitalu Wojskowym w Elblągu oraz Mrągowie i Bethanien- Dom w Giżycku w roku 2003 po raz pierwszy odnotowały spadek liczby porodów. Ze sprawozdań nadsyłanych przez ordynatorów oddziałów położniczo-noworodkowych wynika, że w 2003 roku odnotowano ok. 22 500 hospitalizacji. Oprócz pacjentek, które zostały hospitalizowane z powodu odbycia porodu, struktura hospitalizacji pacjentek ciężarnych przedstawia się następująco: 3 366 hospitalizacji z powodu zagrażającego porodu przedwczesnego (34,7%), 2 589 z powodu poronienia zagrażającego (26,6%), 1 666 z powodu poronienia samoistnego (17,1%). Dość liczną grupę stanowiły pacjentki hospitalizowane z powodu nadciśnienia indukowanego ciążą-485 (5%), chorób nerek- 395 (ok. 4%) oraz niewydolności cieśniowo- szyjkowej- 354 (3,6%) U hospitalizowanych pacjentek stwierdzono zakażenia. W przeważającej większości były to zakażenia grzybicze (w 607 przypadkach co stanowi ok. 82%), w 84 przypadkach zakażenia rzęsistkiem pochwowym (11,3%), natomiast w 35 toxoplazmozą (0,5%). Odnotowano 3 przypadki zakażenia HIV oraz 6 przypadków ciężarnych z kiłą (0,8%). Informacje dotyczące struktury hospitalizacji oraz liczby zakażeń mogą być niedoszacowane z uwagi na to, że nie wszystkie placówki prowadzą pełną ewidencję zakażeń oraz przyczyn hospitalizacji.

5 W ogólnej liczbie porodów rozwiązanie ciąży nastąpiło za pomocą cięcia cesarskiego, co stanowi ok. 21 %. Poza tym w 266 przypadkach poród odbył się przy pomocy próżnociągu (co stanowi 2,66%),w 25 przypadkach użyto kleszczy (0,22%). Pacjentki, u których wykonano wyłyżeczkowanie jamy macicy po porodzie stanowią grupę 10 %. Ręczną kontrolę jamy macicy wykonano u 314 pacjentek (2,81%). W 18 przypadkach dokonano histerectomii macicy. W 3033 przypadkach poród był indukowany farmakologicznie (27,1%), u 1126 rodzących zastosowano przewodowe znieczulenie porodu (10,08%). Wskaźnik cięć cesarskich Systematycznie obserwuje się wzrost wskaźnika cięć cesarskich. W 2000 roku wskaźnik wyniósł 17,5 % (2 611 cięć cesarskich), w 2001-18,1 % ( wykonano 2 715 cięć cesarskich), natomiast w 2002-20,19% ( 2 919 cięć cesarskich), natomiast w 2003 roku średni wskaźnik cięć cesarskich wyniósł 21,23% (3 009 cięć cesarskich). Ta tendencja wzrostowa spowodowana jest m.in. rozszerzaniem wskazań do zakończenia ciąży zabiegiem operacyjnym. Najwyższy odsetek cięć cesarskich odnotowuje się w Wojewódzkim Szpitalu Specjalistycznym. W 2000 roku wyniósł 35,04%, w 2001-34,48%, w 2002-42,65%, natomiast w 2003 roku -42,25 %. Tak wysoki poziom wskaźnika spowodowany jest referencyjnością oddziału- III poziom. Wskaźnik cięć cesarskich w oddziałach położniczo-noworodkowych w latach 2000-2003 przestawiono w tabeli. Nazwa placówki 2000 2001 2002 2003 Wojewódzki Szpital Specjalistyczny w Olsztynie 35,04 34,48 42,65 42,25 Szpital Powiatowy w Bartoszycach 19,67 18,05 22,41 20,93 Szpital Powiatowy w Biskupcu 18,29 19,16 19,31 20,63 Samodzielny Publiczny ZOZ w Braniewie 13,75 12,76 21,32 21,94 Samodzielny Publiczny ZOZ w Działdowie 15,62 12,84 16,46 20,64 Wojewódzki Szpital Zespolony w Elblągu 17,97 11,62 26,30 25,63 Samodzielny Publiczny Specjalistyczny w Elblągu 8,06 8,47 11,18 11,95 110 Szpital Wojskowy w Elblągu 20,06 17,37 24,60 19,5 Mazurskie Centrum Zdrowia "Pro-Medica" w Ełku 17,97 20,27 20,33 21,57 Samodzielny Publiczny ZOZ w Gołdapi 11,05 5,38 8,17 12,32 Samodzielny Publiczny ZOZ w Giżycku 14,52 18,91 15,71 19,05 Szpital Powiatowy w Iławie 16,19 18,23 18,89 20,28 Szpital Powiatowy w Kętrzynie 20,08 24,27 17,55 22,16 Zespół Opieki Zdrowotnej w Lidzbarku Warmińskim 13,78 15,41 23,86 22,09

6 Samodzielny Publiczny ZOZ w Morągu 12,70 10,35 7,63 10,86 Szpital Powiatowy w Mrągowie 13,62 16,70 13,66 9,95 Zespół Opieki Zdrowotnej w Nidzicy 9,82 14,57 16,24 18,8 Samodzielny Publiczny ZOZ w Nowym Mieście Lubawskim 14,35 18,58 19,93 21,45 Samodzielny Publiczny ZOZ w Olecku 10,32 18,90 21,53 19,4 Miejski Szpital Zespolony w Olsztynie 22,11 21,44 21,51 21,59 NZOZ "Malarkiewicz- Kopliński" Olsztyn 15,93 18,50 15,62 21,45 Centrum Zdrowia Medica w Ostródzie 19,70 19,34 19,96 22,69 Samodzielny Publiczny ZOZ w Pasłęku 13,73 11,76 15,95 17,03 Samodzielny Publiczny ZOZ. Szpital Powiatowy w Piszu 15,16 20,78 19,52 22,91 Zespół Opieki Zdrowotnej w Szczytnie 17,51 18,07 21,46 17,58 Bethanien-Dom w Giżycku - 33,33 31,82 44,28 województwo 17,5 18,1 20,19 21,23 Wśród oddziałów I poziomu referencyjnego najwyższy wskaźnik cięć cesarskich odnotowuje się: w roku 2000- w Szpitalu Powiatowym w Kętrzynie, 110 Szpitalu Wojskowym z Przychodnią w Elblągu, w 2001 r.- NZOZ Klinice Położniczo- Ginekologicznej " Bethanien- Dom" w Giżycku, Szpitalu Powiatowym w Kętrzynie, Samodzielnym Publicznym ZOZ w Piszu, Mazurskim Centrum Zdrowia "Pro- Medica" w Ełku, w 2002 r.- NZOZ Klinice Położniczo- Ginekologicznej" Bethanien- Dom" w Giżycku, 110 Szpitalu Wojskowym z Przychodnią w Elblągu, Zespole Opieki Zdrowotnej w Lidzbarku Warmińskim. w 2003 r.- Szpitalu Powiatowym w Kętrzynie, Zespole Opieki Zdrowotnej w Lidzbarku Warmińskim, Centrum Zdrowia Medica w Ostródzie, SP ZOZ w Piszu oraz Bethanien- Dom w Giżycku. Najniższy wskaźnik cięć cesarskich zaobserwowano: w 2000 r- Samodzielnym Publicznym Specjalistycznym ZOZ w Elblągu, Zespole Opieki Zdrowotnej w Nidzicy, w 2001r.- Samodzielnym Publicznym Specjalistycznym ZOZ w Elblągu, Samodzielnym Publicznym ZOZ w Gołdapi, w 2002 r.- Samodzielnym Publicznym ZOZ w Morągu oraz Samodzielnym Publicznym ZOZ w Gołdapi,

7 W 2003 r.- Samodzielnym Publicznym Specjalistycznym ZOZ w Elblągu, Samodzielnym Publicznym ZOZ w Gołdapi, Samodzielnym Publicznym ZOZ w Morągu, Szpitalu Powiatowym w Mrągowie. Liczba urodzeń Liczba noworodków urodzonych w oddziałach położniczo- noworodkowych województwa warmińsko- mazurskiego w latach 2000-2002 została przedstawiona w tabeli. Nazwa placówki 2000 2001 2002 2003 Wojewódzki Szpital Specjalistyczny w Olsztynie 910 868 907 918 Szpital Powiatowy w Bartoszycach 553 565 522 493 Szpital Powiatowy w Biskupcu 424 408 406 387 Samodzielny Publiczny ZOZ w Braniewie 352 338 318 319 Samodzielny Publiczny ZOZ w Działdowie 732 822 802 728 Wojewódzki Szpital Zespolony w Elblągu 638 610 600 625 Samodzielny Publiczny Specjalistyczny w Elblągu 833 805 787 781 110 Szpital Wojskowy w Elblągu 359 358 312 321 Mazurskie Centrum Zdrowia "Pro-Medica" w Ełku 907 822 844 822 Samodzielny Publiczny ZOZ w Gołdapi 353 224 210 210 Samodzielny Publiczny ZOZ w Giżycku 685 718 703 660 Szpital Powiatowy w Iławie 945 904 761 720 Szpital Powiatowy w Kętrzynie 534 478 474 538 Zespół Opieki Zdrowotnej w Lidzbarku Warmińskim 289 281 265 249 Samodzielny Publiczny ZOZ w Morągu 439 426 379 362 Szpital Powiatowy w Mrągowie 518 506 495 427 Zespół Opieki Zdrowotnej w Nidzicy 326 360 312 271 Samodzielny Publiczny ZOZ w Nowym Mieście Lubawskim 636 624 609 681 Samodzielny Publiczny ZOZ w Olecku 126 343 419 397 Miejski Szpital Zespolony w Olsztynie 1712 1840 1759 1582 NZOZ "Malarkiewicz- Kopliński" Olsztyn 540 494 492 580 Centrum Zdrowia Medica w Ostródzie 609 504 530 528 Samodzielny Publiczny ZOZ w Pasłęku 387 424 370 418 Samodzielny Publiczny ZOZ. Szpital Powiatowy w Piszu 575 584 540 553 Zespół Opieki Zdrowotnej w Szczytnie 650 667 643 661 Bethanien-Dom w Giżycku - 78 66 70 województwo 15196 15051 14525 14301 Liczba urodzeń noworodków tak jak i liczba porodów wykazuje tendencję spadkową. W 2001 roku liczba urodzeń wyniosła 15051 i była niższa o 145 tj. 0,96%, w 2002 urodziło się

8 14 525 noworodków, mniej o 526 tj. 3,50%,w roku 2003-14301. W latach 2000-2003 liczba urodzeń obniżyła się o 750 noworodków tj. 5 %. Wskaźnik wcześniactwa Wskaźnik wcześniactwa utrzymuje się na stałym poziomie, ok.5,5 %. W 2000 roku wyniósł 5,51%, w 2001 nieznacznie się obniżył do 5,01%, natomiast w 2002 ponownie wzrósł do 5,54%, w 2003 r. wynosił 5,52%. Wśród oddziałów położniczo- noworodkowych I poziomu referencyjnego najwyższy wskaźnik w 2000 roku odnotowano w Samodzielnym Publicznym ZOZ w Morągu- 7,74 %, w 2001- Samodzielnym Publicznym ZOZ w Nowym Mieście Lubawskim- 6,25%, w 2002 roku- ZOZ w Lidzbarku Warmińskim- 6,04% oraz Samodzielnym Publicznym ZOZ w Gołdapi- 6,19%, natomiast w 2003 roku w Zespole Opieki Zdrowotnej w Lidzbarku Warmińskim (6,02%). Wskaźnik umieralności okołoporodowej Wskaźnik umieralności okołoporodowej od 2000 roku systematycznie wzrasta. W 2000 roku wyniósł 7,27, w 2001-7,68, w 2002-8,22, natomiast w 2003 roku- 8,88. Na wartość wskaźnika umieralności okołoporodowej wpływ ma wskaźnik umieralności przedporodowej i poporodowej. Umieralność przedporodowa Wskaźnik umieralności przedporodowej w 2000 roku wyniósł 4,65, w 2001-4,10, w 2002 roku-5,61, zaś w 2003-5,10. W 2000 roku odnotowano 71 martwych urodzeń, w 2001-62, w 2002-82 martwe urodzenia, natomiast w 2003 r. liczba martwych urodzeń nieznacznie się obniżyła i wyniosła 73. Liczba oraz udział % martwych urodzeń w poszczególnych przedziałach wagowych kształtuje się następująco: rok 2000 2001 2002 2003 500-999g 13 (18,39%) 8 (12,9%) 14 (17,03%) 13 (17,8%) 1000-1499 11 (15,49%) 13 (20,96%) 16 (19,51%) 14 (19,17%) 1500-1999g 10 (14,08%) 8 (12,9%) 10 (12,19%) 11 (15,06%) 2000-2499g 9 (12,67%) 9 (14,5%) 16 (19,51%) 11 (15,06%)

9 2500-3999 g- 26 (36,61%) 19 (30,64%) 24 (29,26%) 23 (31,5%) powyżej 4000 g 2 (2,81%) 5 (8,06%) 2 (2,43%) 1 (1,36%) Na uwagę zasługuje stale wzrastająca tendencja martwych urodzeń w przedziale wagowym 2000 g-2499 g oraz utrzymujący się na wysokim poziomie odsetek martwych urodzeń w przedziale 2500 g-3999g. Przyczyny martwych urodzeń w latach 2000-2003 60 50 40 30 20 10 0 52,45 22,95 10,67 4,01 33,87 20,97 10,35 3,23 51,24 35,36 10,97 2,43 44,55 35,1 2000 2001 2002 2003 11,1 9,25 powikłania łożyskowe nieokreslone wady wrodzone czynniki matczyne Z przedstawionego rysunku wynika, że największy odsetek martwych urodzeń stanowią powikłania łożyskowe, następnie nieokreślone przyczyny martwych urodzeń, wady wrodzone, najmniejszy zaś odsetek stanowią martwe urodzenia spowodowane czynnikami matczynymi. Na uwagę zasługuje znaczny wzrost powikłań łożyskowych oraz nieokreślonych przyczyn martwych urodzeń w roku 2002 w stosunku do roku 2001. Najwięcej martwych urodzeń miało miejsce w szpitalu w Szczytnie (2001r.- 8), Iławie ( 2002 r.-7), Działdowie (2001r.-6, 2002r-6), Giżycku (2002 r.-5), Piszu (2001r.-5, 2002r.-5) W 2001 roku w 3 przypadkach obumarcie płodu nastąpiło w trakcie I i II okresu porodu (Pisz, Mrągowo, Nidzica). Spośród 62 pacjentek, które urodziły martwe płody, 6 nie było objętych opieką lekarza specjalisty w ciąży, w 2002 roku 13 pacjentek, natomiast w 2003 roku- 2 pacjentki. W 2001 roku oraz 2002 w 13 przypadkach martwych urodzeń odstąpiono od badania sekcyjnego, zaś w 2003 roku- 5 przypadkach. W 2003 roku po raz pierwszy dokonano próby oceny opieki ambulatoryjnej nad kobietą ciężarną. Z posiadanych danych wynika, że w I trymestrze ciąży zgłasza się 69 % ciężarnych. Około 25 % w okresie późniejszym, natomiast około 4 % ciężarnych nie jest objęta opieką w ogóle. Z analizy struktury zgłaszalności do lekarza specjalisty wynika, że ponad 71% ciężarnych odbyło 7 i więcej wizyt w ciąży, ok. 20 % 4-6 wizyt, natomiast 8,5 % -3 i mniej wizyt.

10 Analizując indywidualnie przypadki martwych urodzeń należy stwierdzić, że znamienny ich odsetek jest spowodowany niedostateczną opieką w ciąży. Często dochodzi do nie rozpoznania patologii płodu w ciąży. Umieralność poporodowa W 2001 roku w okresie okołoporodowym wystąpiły 54 zgony noworodków w oddziałach szpitalnych oraz 3 zgony domowe, w 2002 liczba zgonów obniżyła się i wyniosła 38, w 2003 liczba zgonów wzrosła do 54. Wśród zgonów szpitalnych w poszczególnych przedziałach wagowych od 2000 roku sytuacja przedstawia się następująco: rok 2000 2001 2002 2003 500-999 g 12 (30%) 20 (16,9%) 13 (34,21%) 26 (48,1%) 1000-1499 g 5 (12,5%) 10 (18,86%) 6 (15,79%) 6 (11,11%) 1500-1999 g 4 (10%) 6 (11,3%) 4 (10,53%) 4 (7,40%) 2000-2499 g 6 (15%) 3 (5,66%) 5 (13,16%) 7 (12,96%) 2500-3999 g 13 (32,5%) 12 (22,64%) 9 (23,68%) 9 (16,66%) powyżej 4000 g nie odnotowano 3 (5,66%) 1 (2,63%) 2 (3,70%) Z powyższego zestawienia wynika, że w 2002 roku nastąpił znaczny spadek zgonów w najniższym przedziale wagowym 500 g -999g, natomiast w roku 2003 ponownie odnotowano wyraźny wzrost liczby zgonów w tej masie urodzeniowej. W pozostałych przedziałach wagowych odsetek zgonów utrzymuje się na stałym poziomie. Przyczyny zgonów noworodków(0-7 doby) w latach 2000-2002 35 30 25 20 15 10 5 0 35 22,5 10 33,33 16,99 9,26 7,41 26,4 15 2,5 0 0 2000 2001 2002 2,72,7 13,2 wcześniactwo wady wrodzone zakażenia zespół zachłyśnięcia noworodka zespół zaburzeń oddychania

11 Z przedstawionego rysunku wynika, że pomimo spadku odsetka zgonów z powodu wcześniactwa nadal są one nadal wiodącą przyczyną. W 2002 roku zaobserwowano wzrost odsetka zgonów z powodu zespołu zaburzeń oddychania. Największa liczba zgonów w 2001 roku miała miejsce w: szpitalach w: Iławie 6 zgonów, Ełku- 5 zgonów oraz Szczytnie-4 zgony, w 2002 roku w Ełku, Giżycku i Piszu - po 3 zgony, natomiast w 2003 roku w Szczytnie-10 oraz Ełku- 5 zgonów. W 2003 roku nastąpiła zmiana w zakresie klasyfikacji przyczyn zgonu z powodu wcześniactwa (wcześniactwo obecnie traktowane jest jako przyczyna wtórna a nie pierwotna zgonu). Przyczyny zgonu noworodków (0-7 d.ż.) w 2003 roku 40 35 30 25 20 15 10 5 0 38,6 31,8 11,43 13,63 2003 2,27 2,27 wady wrodzone wcześniactwo zakażenia zaburzenia oddychania zespoły zachłysnięcia noworodka zaburzenia hematologiczne Wiodącą przyczyną zgonu w 2003 roku były zaburzenia oddychania (38,6%) oraz wady wrodzone (31,8%). W 2001 roku w 15 przypadkach zgonów noworodków odstąpiono od badania sekcyjnego, w 2002 w jednym, natomiast w 2003 aż w pięciu przypadkach. Poza oddziałami szpitalnymi w 2001 roku miały miejsce 3 zgony noworodków do 7 doby życia, które odbyły się w: Olsztynku ( w- 1210 g, przyczyną zgonu były wady rozwojowe płodu- Q 87.8), Rynie (w-2950g, przyczyna zgonu powieszenie, uduszenie-x 91 ), Gołdapi (w-2800g, przyczyna zgonu- powieszenie, uduszenie noworodka-x 91) Nie odnotowano takich zgonów w roku 2002, za rok 2003 brak danych w chwili obecnej.

12 Program Optymalizacji Opieki Okołoporodowej w latach 1999-2003 Wskaźnikiem, który monitoruje prawidłowość funkcjonowania trójstopniowego systemu opieki jest odsetek porodów ze skrajnie niską masą urodzeniową ( 500-999g) na III poziomie referencyjnym. Porównując odsetek porodów w niskiej masie urodzeniowej w latach kolejnych zauważalna jest tendencja spadkowa w szpitalach I poziomu referencyjnego na korzyść oddziałów II i III poziomu. Odsetek zgonów noworodków w niskiej masie urodzeniowej w przedziale 500-1499g z uwzględnieniem miejsca urodzenia w 2000 roku 80 3 % 60 40 20 70 14 35 zgony noworodków urodzenia żywe 0 szpitale II i III poziomu referencyjnego szpitale I poziomu referencyjnego W roku 2000 w szpitalach II i III poziomu referencyjnego urodziło się 70 noworodków spośród 105 (co stanowi 67%) w przedziale 500-1499 g. Odnotowano 3 zgony ( ok. 4,3%), natomiast w szpitalach I poziomu referencyjnego miało miejsce 14 zgonów ( 40%) na 35 urodzeń w niskiej masie urodzeniowej Odsetek zgonów noworodków w niskiej masie urodzeniowej w przedziale 500-1499g z uwzględnieniem miejsca urodzenia w 2001 roku 150 100 50 0 17 90 szpitale II i III poziomu referencyjnego 13 35 szpitale I poziomu referencyjnego zgony noworodków urodzenia żywe W roku 2001 w szpitalach II i III poziomu referencyjnego urodziło się 90 noworodków spośród 125 (co stanowi 72%) w przedziale 500-1499 g. Odnotowano 17 zgonów ( ok. 18,9%), natomiast w szpitalach I poziomu referencyjnego miało miejsce 13 zgonów ( 37%) na 35 urodzeń w niskiej masie urodzeniowej

13 Odsetek zgonów noworodków w niskiej masie urodzeniowej w przedziale 500-1499g z uwzględnieniem miejsca urodzenia w 2002 roku 100 9 80 60 40 20 82 10 22 zgony noworodków urodzenia żywe 0 szpitale II i III poziomu referencyjnego szpitale I poziomu referencyjnego W roku 2002 w szpitalach II i III poziomu referencyjnego urodziło się 82 noworodków spośród 104 (co stanowi 79%) w przedziale 500-1499 g. Odnotowano 9 zgonów ( ok. 11%), natomiast w szpitalach I poziomu referencyjnego miało miejsce 10 zgonów ( 37%) na 22 urodzenia w niskiej masie urodzeniowej. Odsetek zgonów noworodków w niskiej masie urodzeniowej w przedziale 500-1499g w zależności od miejsca urodzenia w 2003 roku zgony noworodków liczba porodów 80 60 40 20 0 11 67 szpitale III i II poziomu 14% 21 14 szpitale I poziomu 60% przeżycia dkó W 2003 roku w szpitalach II i III poziomu referencyjnego na 78 urodzeń odnotowano 11 zgonów (14%), natomiast w szpitalach I poziomu referencyjnego 21 zgonów na 35 urodzeń (60%). W okresie czteroletnim w szpitalach II i III poziomu referencyjnego umieralność okołoporodowa wykazuje tendencję spadkową, natomiast w szpitalach I poziomu, nadal jest ona wysoka (2000 r.-40%, 2001 r.-37%, 2002 r.-37%, 2003 r.-60%). Potwierdza to zasadność centralizacji leczenia ciężkiej patologii ciąży, porodu, połogu w ośrodkach II i III poziomu referencyjnego. Wskaźnik przeżywalności noworodków w niskiej masie urodzeniowej w ośrodkach wyposażonych w sprzęt oraz wyspecjalizowaną kadrę medyczną daje trzykrotnie większą szansę przeżycia. Z analizy funkcjonowania Programu Optymalizacji Opieki Okołoporodowej w okresie 2000-2003 wynika, iż program działa zgodnie z przyjętymi założeniami. W latach następnych należy kontynuować dotychczasowe działania ze szczególnym zwróceniem uwagi na ocenę ryzyka i selekcję pacjentek w szpitalach I poziomu referencyjnego.

14 Z uwagi na wciąż wzrastający wskaźnik umieralności przedporodowej należy zwrócić szczególną uwagę na opiekę ambulatoryjną nad kobietą ciężarną. Wnioski Konsultanta Wojewódzkiego ds. Położnictwa i Ginekologii oraz Konsultanta Wojewódzkiego ds. Neonatologii. 1. Mimo wysokiego wskaźnika bezrobocia i niskich dochodów ludności w naszym województwie, wskaźnik umieralności okołoporodowej stale utrzymuje się poniżej średniej krajowej, co potwierdza skuteczność funkcjonowania trójstopniowego systemu opieki w naszym regionie. 2. Stałe obniżanie się wskaźnika umieralności poporodowej spowodowane przede wszystkim spadkiem zgonów w skrajnie niskiej masie urodzeniowej noworodków, stało się to możliwe dzięki skupieniu ciężkiej patologii ciąży i porodów przedwczesnych w ośrodkach referencyjnych III i II poziomu. Wymienione w analizie, znacznie niższe odsetki zgonów noworodków w skrajnie niskiej masie urodzeniowej w ośrodkach III i II poziomu referencyjnego przemawiają jednoznacznie za koniecznością hospitalizowania patologii ciąży, w tym porodów przedwczesnych w ośrodkach referencyjnych. 3. Niepokój budzi dość wysoki i wzrastający wskaźnik umieralności przedporodowej, przy stosunkowo niskim i stale obniżającym się wskaźniku umieralności poporodowej. Świadczy to o nieprawidłowościach w funkcjonowaniu lecznictwa otwartego przy poprawnie funkcjonującym lecznictwie zamkniętym. (W celu poprawy sytuacji w opiece ambulatoryjnej należy organizować poradnie przyszpitalne, przy oddziałach położniczych, a przez to stworzyć nadzór ordynatorski nad opieką ambulatoryjną w rejonie każdego powiatu) 4. Zwraca uwagę nadmierna ilość oddziałów położniczo- ginekologicznych w regionie województwa, w tym, wymienia się około 25% oddziałów, w których już od lat liczba porodów nie przekracza 500. Uzasadnienie ekonomiczne utrzymywania takich oddziałów jest bardzo wątpliwe, należy zatem rozważyć ich restrukturyzację. Sporządziła: Jolanta Moroz- Bukowska