Przykłady wybranych fragmentów prac egzaminacyjnych z komentarzem Technik ekonomista 341[02] Zadanie egzaminacyjne Spółka Elektra w Opolu prowadzi handel hurtowy silnikami elektrycznymi. Sprzedaż towarów opodatkowana jest podstawową stawką podatku VAT. Kierownictwo przedsiębiorstwa zakłada, że sprzedaż silników będzie opłacalna, jeżeli z jednej złotówki sprzedaży osiągnie się 7 groszy zysku. W grudniu 2006 roku miały miejsce następujące operacje gospodarcze: - 01.12.06 r. zakupiono w Fabryce Silników Elektrycznych Silma w Nysie 1 000 sztuk silników elektrycznych typu TE-06 po cenie 60 zł/szt. (Załącznik 5.). Silniki dostarczono w zgrzewkach umieszczonych na paletach drewnianych (10 palet po 100 sztuk), - 01.12.06 r. silniki przyjęto do magazynu po rzeczywistej cenie zakupu w ilości zgodnej z dokumentem zakupu, - 07.12.06 r. pobrano z magazynu materiałów 1 000 sztuk kartonów jednorazowego użytku po cenie 0,40 zł/szt. w celu przepakowania silników do opakowań jednostkowych, - 08.12.06 r. sprzedano 900 sztuk silników typu TE-06 Zakładowi Usługowo Remontowemu w Opolu (Załącznik 2.) ustalając marżę w wysokości 25% ceny zakupu, - 08.12.06 r. wydano z magazynu sprzedane silniki elektryczne po rzeczywistej cenie zakupu, - 31.12.2006 r. dokonano księgowań związanych z ustaleniem wyniku finansowego netto za rok 2006. Opracuj projekt realizacji prac obejmujących sporządzenie dokumentów dotyczących funkcjonowania hurtowni Elektra w grudniu 2006 r., rocznego zeznania podatkowego za rok 2006, ewidencji operacji gospodarczych z grudnia 2006 r. oraz analizy opłacalności sprzedaży w latach 2004-2006. Projekt realizacji prac powinien zawierać: 1. Tytuł pracy egzaminacyjnej. 2. Założenia, czyli dane niezbędne do rozwiązania zadania, wynikające z treści zadania oraz załączonej dokumentacji. 3. Wykaz prac związanych ze sporządzeniem dokumentów dotyczących funkcjonowania hurtowni Elektra w grudniu 2006 i rocznego zeznania podatkowego za rok 2006. 4. Wykaz prac związanych z ewidencją operacji gospodarczych w grudniu 2006 r. 5. Wykaz operacji gospodarczych z grudnia 2006 r. 6. Wykaz prac związanych z analizą opłacalności sprzedaży w latach 2004 2006. 7. Komplet sporządzonych i zadekretowanych dokumentów dotyczących zdarzeń gospodarczych z grudnia 2006 r. 8. Sporządzoną ewidencję operacji gospodarczych z grudnia 2006 r. 9. Sporządzone zeznanie podatkowe za rok 2006. 10. Sporządzoną analizę opłacalności sprzedaży w hurtowni Elektra w latach 2004 2006. 1
Do wykonania zadania wykorzystaj: Dane identyfikacyjne hurtowni Elektra Załącznik 1. Dane identyfikacyjne Zakładu Usługowo Remontowego Załącznik 2. Wykaz wybranych kont Księgi głównej Załącznik 3. Informacje dodatkowe dotyczące działalności hurtowni Elektra Załącznik 4. Fakturę VAT wystawioną przez Fabrykę Silników Elektrycznych Silma w Nysie - Załącznik 5. Druki do sporządzenia dokumentacji załączone do ARKUSZA EGZAMINACYJNEGO. Uwaga: na każdym sporządzonym dokumencie wpisz swój numer PESEL w wyznaczonym miejscu. Czas przeznaczony na wykonanie zadania wynosi 240 minut. Dane identyfikacyjne hurtowni Elektra. Hurtownia Artykułów Elektrycznych Elektra sp. z o.o. w Opolu, Adres: 45-077 Opole, ul. Fabryczna 5, województwo opolskie, NIP: 898-14-45-687, Konto: 43 1020 3668 0000 8765 0009 3355, Tel.: (077) 4134753, Urząd Skarbowy w Opolu, ul. Kwiatowa 8. Załącznik 1. Załącznik 2. Dane identyfikacyjne Zakładu Usługowo Remontowego. Zakład Usługowo Remontowy sp. z o.o. w Opolu, Kod: 45-077, ul. Ogrodowa 6, województwo opolskie, NIP: 879-94-42-208. Sposób zapłaty polecenie przelewu w terminie 14 dni. 2
Wykaz wybranych kont księgi głównej. Załącznik 3. 3
4
Zadanie egzaminacyjne w zawodzie technik ekonomista polegało na opracowaniu projektu realizacji prac obejmujących sporządzenie dokumentów dotyczących funkcjonowania hurtowni Elektra w grudniu 2006r., rocznego zeznania podatkowego za rok 2006, ewidencji operacji gospodarczych z grudnia 2006r oraz analizy opłacalności sprzedaży w latach 2004 2006. Zadanie zgodnie ze standardem wymagań egzaminacyjnych, badało umiejętności uczniów z zakresu: analizy dokumentacji związanej z zaopatrzeniem, magazynowaniem i sprzedażą towarów, obliczania, analizowania i interpretowania miar: wyniku finansowego i rentowności, sporządzania typowych dokumentów i sprawozdań: Wz, Pz, Rw, Fa VAT, Pk, CIT -8, ewidencjonowania typowych operacji gospodarczych, przeprowadzenia analizy rentowności sprzedaży. Zdający aby opracować projekt musieli zapoznać się dołączonymi do treści zadania załącznikami. Według kryteriów oceniania, rozwiązanie zadania egzaminacyjnego podlegało ocenie w zakresie następujących elementów pracy: 1. Tytuł pracy egzaminacyjnej. 2. Założenia, czyli dane niezbędne do rozwiązania zadania, wynikające z treści zadania oraz załączonej dokumentacji. 3. Wykaz prac związanych ze sporządzeniem dokumentów dotyczących funkcjonowania hurtowni Elektra" w grudniu 2006 i rocznego zeznania podatkowego za rok 2006. Wykaz prac związanych z ewidencją operacji gospodarczych w grudniu 2006 r. 4. Wykaz operacji gospodarczych z grudnia 2006 r. Wykaz prac związanych z analizą opłacalności sprzedaży w latach 2004-2006. 5. Komplet sporządzonych i zadekretowanych dokumentów dotyczących zdarzeń gospodarczych z grudnia 2006 r. 6. Sporządzona ewidencja operacji gospodarczych z grudnia 2006 r. oraz sporządzone zeznanie podatkowe za rok 2006. 7. Sporządzoną analizę opłacalności sprzedaży w hurtowni Elektra" w latach 2004-2006. 8. Praca egzaminacyjna jako całość. Ad. 1 Tytuł pracy egzaminacyjnej: Zdający powinien tak sformułować tytuł pracy egzaminacyjnej, aby odzwierciedlał on zawartość projektu realizacji prac i aby był spójny z poleceniem zawartym w treści zadania. Tytuł powinien być krótki i zwięzły; nie może być poleceniem. Poniżej zamieszczono przykład tytułu zbyt obszernego. 5
Należy zwrócić uwagę na odpowiednie formułowanie tytułu pracy egzaminacyjnej, aby posiadał cechy tytułu: zwięzły, zawierający kluczowe dla zawartości projektu realizacji prac sformułowania, wynikający z polecenia zawartego w treści zadania, ale nie będący poleceniem. Większość zdających poprawnie formułowała tytuł swojej pracy egzaminacyjnej. Ad. 2 Założenia, czyli dane niezbędne do rozwiązania zadania, wynikające z treści zadania oraz załączonej dokumentacji. W drugim elemencie rozwiązania zadania egzaminacyjnego zadaniem zdających było wypisanie z treści zadania niezbędnych danych (informacji) do sporządzenia projektu realizacji prac. Zdający realizując ten element wypisywali potrzebne im informacje z treści zadania oraz załączników w formie opisowej przykład 1. Była również grupa uczniów, która powoływała się na załączniki dołączone do treści zadania przykład 2. Obydwa zapisy są poprawne. Przykład 1 Przykład 2 ****** Zdajacy wypisując założenia z treści zadania dokonywali grupowania informacji na: dane niezbędne do wypełnienia dokumentów, założenia dotyczące prowadzenia rachunkowości, założenia dotyczące stanów początkowych wybranych kont księgi głównej, 6
założenia dotyczące zaistniałych zdarzeń gospodarczych, założenia dotyczące analizy opłacalności sprzedaży hurtowni, pozostałe założenia (przykład 3). Taki przykład rozwiązania jest czytelny i również poprawny. Przykład 3 Pogrupowane założenia Ad. 3 Wykaz prac związanych ze sporządzeniem dokumentów dotyczących funkcjonowania hurtowni Elektra w grudniu 2006 i rocznego zeznania podatkowego za rok 2006. Wykaz prac związanych z ewidencją operacji gospodarczych. W trzecim elemencie pracy zadanie zdających polegało na zaplanowaniu prac związanych ze sporządzeniem dokumentów dotyczących funkcjonowania hurtowni Elekta oraz wykazu prac związanych z ewidencją operacji gospodarczych. Przykład 1 przedstawia proponowany przez zdającego wykaz prac związany ze sporządzeniem dokumentów. 7
Przykład 1: Wykaz prac poprawnie sporządzony 8
Przykład 2: Wykaz prac sporządzony niepoprawnie Zdający pomylił lub nie rozumie pojęcia forma listy prac. Użył sformułowania w formie listy płac Zdający w tej części pracy sporządzali obliczenia niezbędne do uzupełnienia dokumentów przykład 3 Przykład 3 Wykaz prac wraz z obliczeniami niezbędnymi do sporządzenia dokumentów. Wykonany poprawnie. 9
10
Kolejny przykład wykazu prac z uwzględnieniem obliczeń do sporządzenia dokumentów. Przykład 4 Sporządzenie wykazu prac ekonomiczno biurowych wraz z obliczeniami. Przykład częściowo poprawnie wykonany. 11
Zdający poprawnie dobrał dokumenty oraz prawidłowo wykonał obliczenia do nich, natomiast błędnie obliczył zysk netto Przykład 5 Wykaz czynności sporządzony niepoprawnie W treści zadania nie ma polecenia wykonania kalkulacji kosztu własnego wytworzenia wyrobów gotowych. Wykaz prac planowany przez zadających związany z ewidencją operacji gospodarczych, przykład 1 przedstawia prawidłowy plan czynności. Przykład 6 Prawidłowy wykazu czynności związanych z ewidencją operacji gospodarczych 12
Przykład 7 Częściowo poprawnie sporządzony wykaz prac związanych z ewidencją operacji gospodarczej Zdający użył niepoprawnego sformułowania wpisanie dowodu na kontach układu kalkulacyjnego. Na kontach dokonuje się ewidencji operacji gospodarczych. Poprawnie zadający zaplanował ułożenie dokumentów według układu chronologicznego oraz użył poprawnego sformułowania zaksięgowanie na kontach księgi głównej zgodnie z zasadą podwójnego księgowania. Wykaz nie obejmuje wszystkich czynności, które należy wykonać. Ad. 4 Wykaz operacji gospodarczych z grudnia 2006r. Wykaz prac związanych z analizą opłacalności sprzedaży w latach 2004-2006 Zdający w elemencie piątym pracy powinien przedstawić wykaz operacji gospodarczych, które miały miejsce w spółce Elekta. Większość zdających poprawnie wykonała tą czynność. Przykład 1 przedstawia technicznie (są błędy rachunkowe i brak operacji dotyczącej przeksięgowania podatku) poprawnie (forma tabelaryczna jako najbardziej czytelna) sporządzony wykaz operacji gospodarczych, przedstawiony w postaci tabelarycznej. Przykład 1 Częściowo poprawnie wykonany wykaz operacji gospodarczych. 13
Operacja 4: błędnie policzona cena sprzedaży netto (uczeń policzył marżę nie od ceny zakupu a od VAT-u z faktury zakupu!) Operacja 6a: błędna kwota operacji przeksięgowanie przychodów ze sprzedaży 260 000 (jest to konsekwencja błędów popełnionych przy obliczaniu ceny sprzedaży w operacji 4) Brak operacji związanej z przeksięgowaniem podatku dochodowego od osób prawnych 14
Przykład 2 Wykaz operacji gospodarczych sporządzony w punktach. W powyższym wykazie brak pozostałych operacji gospodarczych: związanych z Wz, oraz z księgowaniem dokumentu PK (ustaleniem wyniku finansoweg oraz księgowań związanych z ustaleniem podatku dochodowego). W tej części pracy zdający planował wykaz prac związanych z analizą opłacalności sprzedaży w latach 2004-2006 (przykład 1 ). Przykład 3 Wykaz prac związanych z analizą opłacalności sprzedaży 15
Przykład 4 Częściowo poprawnie zaplanowany wykaz prac W tym przykładzie zdający powołuje się na rachunek zysków i strat - załącznik 4, gdzie powinien już wybrać niezbędne dane do obliczenia wskaźnika rentowności sprzedaży. Ad. 5 Komplet sporządzonych i zadekretowanych dokumentów dotyczących zdarzeń gospodarczych z grudnia 2006r. Element piąty pracy obejmuje dokumenty, które zdający powinien sporządzić na podstawie zdarzeń gospodarczych i otrzymanych załączników oraz dekretację tych dokumentów. Poniższe przykłady przedstawiają poprawnie wypełnione dokumenty. 16
Przykład 1 Dowód PZ - poprawnie sporządzony Przykład 2 Dowód RW - poprawnie sporządzony Przykład 3 Dowód Wz - poprawnie sporządzony 17
Przykład 4 Dowód Wz niepoprawnie sporządzona Zdający nie wpisał danych wystawcy czyli danych hurtowni artykułów elektrycznych Elekta, brak numeru magazynowego, błędna cena jednostkowa silnika elektrycznego Przykład 5 Faktura VAT poprawnie sporządzona 18
Przykład 6 Faktura VAT częściowo wykonana poprawnie Zdający do ceny sprzedaży nie doliczył marży w wysokości 25% ceny zakupu. Przykład 6 Polecenie księgowania wykonane poprawnie 19
Przykład 6 Polecenie księgowania wykonane poprawnie Przykład 7 Polecenie księgowania wykonane niepoprawnie 20
Zdający przeksięgował podatek VAT należny i naliczony, zamiast podatek dochodowy Przykład 8 Dekretacja operacji gospodarczych sporządzona częściowo poprawnie Zdający napisał dekretację na podstawie wcześniej sporządzonych operacji gospodarczych. Błędnie obliczył kwotę w dekrecie 5 oraz nie zapisał dekretu dotyczącego plecenia księgowania. Ponadto dekretacja wykonana jest w sposób nieestetyczny: nie napisano treści operacji (powołał się tylko na numerację, jeśli zdający posługuje się formą konta nie tabelką powinien wpisać w części nagłówkowej Dt, Ct problem czytelności zapisu). Przykład 9 Tabelaryczna forma przedstawienia dekretacji 21
W pozycji siódmej zdający błędnie zapisał dekret 7b. Zapis powinien mieć postać: po stronie Wn konto 870 podatek dochodowy, po stronie Ma konto 220 Rozrachunki publiczno prawne na kwotę 2489zł. W rozwiązaniach sporządzonych przez zdających również można było spotkać dekretację, gdzie każdy dokument był przedstawiony w osobnej tabeli dekretacyjnej przykład 5 Przykład 10 Dekretacja dokumentów częściowo wykonana poprawnie W przedstawionej dekretacji zdający nie opisał, który dokument dekretuje. Pierwszy zapis przedstawia dekretację dokumentu Pz, następnie kolejno: Rw, Fa VAT (faktura sprzedaży błędnie naliczona cena sprzedaży netto, zdający policzył marżę nie od ceny zakupu a od VAT-u z faktury zakupu), Wz, Fa VAT (fakturę zakupu), PK 22
przeksięgowanie kosztów handlowych. Brak pozostałych księgowań związanych z ustaleniem wyniku finansowego i podatku dochodowego od osób prawnych Ad 6 Sporządzona ewidencja operacji gospodarczych z grudnia 2006r oraz sporządzone zeznanie podatkowe za rok 2006 Zdający w szóstym elemencie pracy sporządza ewidencję operacji gospodarczych. Powinien zaksięgować stany początkowe wybranych kont księgi głównej na dzień 01-12-2006r. a następnie zdarzenia gospodarcze, co obrazuje przykład 1. W celu uzupełnienia deklaracji CIT 8 zdający niezbędne dane odczytuje z kont przykład 2. Przykład 1 Ewidencja operacji gospodarczych wykonana poprawnie 23
Przykład 2 Sporządzone zeznanie podatkowe CIT 8 24
25
26
Ad. 7 Sporządzona analiza opłacalności sprzedaży w hurtowni Elekta w latach 2004-2006 W siódmym elemencie pracy zdający sporządza analizę sprzedaży w hurtowni Elktra. Analiza została poprzedzona obliczeniem wskaźnika sprzedaży za rak 2004-2006. Dane niezbędne do obliczenia wskaźnika za rok 2004-2005 zdający miał podane w załączniku nr 4 Uproszczony rachunek zysków i strat z lat 2004-2005. Dane do obliczenia wskaźnika rentowności sprzedaży za rok 2006 zdający odczytał z kont. Przychody ze sprzedaży towarów z konta Przychody ze sprzedaży towarów - wartość 260.000 zł oraz zysk netto z konta Wynik finansowy wartość 21.870 zł. Przykład 1 Wskaźnik rentowności sprzedaży niepoprawny wzór i obliczenia Przykład 2 Analiza opłacalności sprzedaży w hurtowni Elektra - częściowo poprawna 27
28
Powyższy przykład przedstawia poprawnie obliczone wskaźniki rentowności za rok 2004 i 2005, natomiast w roku 2006 zdający błędnie obliczy zysk netto co w konsekwencji przyczyniło się do uzyskania błędnego wyniku. Wskaźnik w 2006 roku pod względem rachunkowym jest obliczony dobrze a błąd jest kontynuowany przy ocenie wskaźników rentowności. Przykład 3 Analiza opłacalności sprzedaży w hurtowni Elektra - poprawna 29
Ad.8 Praca egzaminacyjna jako całość Większość prac była przejrzysta, z zaznaczoną częścią brudnopisu, uwzględniająca strukturę zadania. Można było spotkać prace nieczytelne na które egzaminatorzy musieli poświęcić więcej czasu na odczytywanie mało czytelnie napisanych rozwiązań (przykład 1 i2). 30
Przykład 1 Praca mało czytelna Przykład 2 Praca mało czytelna 31