Rozdrabniarki i młyny. Zmniejszenie rozmiarów ciała stałego połączone ze zniszczeniem jego struktury nazywamy rozdrabnianiem lub kruszeniem. Celem kruszenia jest uzyskanie materiałów o określonych pożądanych rozmiarach lub separacja składników ciała stałego. Ze względu na stopień rozdrobnienia ciała dzielimy na:
Stopień rozdrobnienia n jest to stosunek średniej średnicy ziaren przed rozdrobnieniem do średniej średnicy ziaren po rozdrobnieniu: n < 5 - rozdrobnienie wstępne n = 5 10 - rozdrobnienie średnie n = 10 50 - rozdrobnienie drobne n > 50 - rozdrobnienie bardzo drobne Rozdrabnianie prowadzone jest etapami nie można rozdrabniać bardzo dużych elementów od razu do bardzo małych. Może być prowadzone: okresowo ciągle Może też być prowadzone na sucho lub na mokro.
Ze względu na twardość materiały dzielimy na:
Rozdrabniamy jedną z następujących metod: a. zgniatanie b. rozłupywanie c. ścieranie d. ścinanie e. uderzanie (zderzanie) f. wzajemne zderzanie Metody a, b i c są wykorzystywane w łamaczach szczękowych i ściskowych (duże bryły, kawałki rud, minerały) oraz w kruszarkach walcowych (rozdrabnianie mniejszych kawałków). Metoda d jest stosowana do rozdrabniania ciał stałych włóknistych w młynach i krajalnicach. Metody e i f stosujemy w rozdrabniarkach młotkowych, młynach kulowych, prętowych i strumieniowych (rozdrabnianie średnie i drobne materiałów kruchych).
Rozdrabniarki Służą do rozdrabniania wstępnego i średniego. Zalicza się do nich łamacze, gniotowniki, rozdrabniarki młotkowe, rozdrabniarki udarowo-prętowe. Łamacze szczękowe surowiec jest wprowadzany pomiędzy szczęki (ruchomą i nieruchomą). Liczba skoków szczęki: 100-300 skoków /min. Kruszą kawałki materiału o średnicy ponad 100 mm.
Łamacze stożkowe rozdrabniają materiał między dwoma powierzchniami stożkowymi, z których wewnętrzny obraca się mimośrodowo w stosunku do nieruchomego zewnętrznego.
Rozdrabniarki walcowe (gniotowniki). Stanowią je dwa walce obracające się w przeciwnych kierunkach. Jeden z nich ma możliwość przesuwu w płaszczyźnie poziomej. Walce obracają się z taką samą lub różną prędkością z zakresu 50 do 900 obr/min. Rozdrabniają kawałki o średnicy do 350 mm.
Rozdrabniarki młotkowe rozdrabniają kawałki materiału stałego poprzez uderzanie ciężkich bloków metalowych (młotków) umieszczonych przegubowo na szybko (900 do 16000 obr/min) obracającym się wirniku. Pojedyncze młotki mogą mieć do kilkuset kilogramów. Ziarna są rozdrabniane, aż przesypią się przez ruszt klasyfikacyjny o określonym rozmiarze otworów. Rozdrabniarki jeśli są stosowane do rozdrabniania drobnego nazywane są też młynami. Krajarki (młynki tnące) służą do rozdrabniania materiałów miękkich, ciągliwych adhezyjnych, termoplastycznych i włóknistych (celuloza, drewno, papier, bawełna, tworzywa sztuczne). Zawierają noże wykonane ze stali stopowych zamontowane na obracającym się wale. Umożliwiają uzyskanie produktu o rozmiarach cząstek 100 do 200 µm.
Rozdrabniarki udarowo-prętowe (dezintegratory, dysmembratory) są stosowane do rozdrabniania materiałów kruchych, włóknistych.
Rozdrabnianie materiału w dezintegratorze zachodzi między dwoma, obracającymi się w przeciwnych kierunkach tarczami z rozmieszczonymi koncentrycznie prętami (zębami). Dysmembratory posiadają jedną tarczę ruchomą i są wykonane jako poziome lub pionowe. Rozdrabniarki rolkowe (gniotowniki) wykonywane są w wersjach jedno- lub wielorolkowych. W misie metalowej poruszają się rolki, które toczą się po powierzchni misy. Surowiec znajdujący się pomiędzy kołami a misą jest kruszony i ścierany, a następnie przesuwany do otworu wysypowego, lub przesypuje się przez szczeliny w dnie misy.
Młyny Rozdrabniają do mniejszych rozmiarów. Dzielą się na: wolnobieżne, średniobieżne szybkobieżne Młyny kulowe są najbardziej rozpowszechnionymi maszynami do rozdrabniania drobnego. Są to młyny wolnobieżne. Rozdrabnianie polega w nich na zgniataniu i ścieraniu oraz uderzaniu i ścieraniu. Są wypełnione kulami w ok. 20-50%. Mogą być: bębnowe, stożkowe, rurowe.
Młyny pierścieniowo-rolkowe służą do rozdrabniania minerałów niemetalicznych (kredy, talku, węgla, itp). Pracują w pozycji pionowej. Rozdrabniają rolki toczące się wewnątrz poziomego nieruchomego pierścienia lub odwrotnie. Młyny wibracyjne rozdrabniają bardzo drobno. Rozdrabniają drgające kule o małej średnicy umieszczone w sprężynowanych bębnach. Ich stopień wypełnienia kulami wynosi 80-90 %. Bębny wirują z prędkościami 1500-3000 obr/min.
Młyny uderzeniowo-strumieniowe rozdrabniają pod wpływem przyspieszania cząstek ciała stałego wywołanego przepływem i ciśnieniem gazu.
Mogą występować jako: spiralne pętlicowe uderzeniowe zderzeniowe strumieniowo-fluidalne
Młyny koloidalne rozdrabniają na ultradrobne cząstki. Rozdrabnianie jest prowadzone na mokro (zawiesina). Polega na ścinaniu w cieczy i rozbijaniu aglomeratów w zawiesinie. Wyróżniamy młyny: stożkowe, tarczowe, turbinowe.
Literatura: J.Warych Aparatura chemiczna i procesowa Oficyna Wydawnicza Pol. Warsz. Warszawa 1996