PRZYPRAWY Przyprawy są niezbędne nie tylko dlatego, że nadają smak, budują właściwy bukiet smakowo zapachowy, ale wnoszą ogrom składników witaminowych i mineralnych. Mają nieocenione walory lecznicze, poprawiają trawienie, pobudzają krążenie, działają antyseptycznie, antyzawałowo, antynowotworowo, przeciwzapalnie, wiatropędnie, przeciwwirusowo, wykrztuśnie, wspomagają odporność, mają działanie przeciwbólowe, co jest od wieków znaną, a obecnie zapomnianą tajemnicą. Imbir pochodzi z Azji i jest jedną z najstarszych obok pieprzu znanych przypraw. Używamy go do wszystkiego do gotowania ziemniaków, każdej zupy, jarzyn, mięsa i łakoci, nie zapominając o kawie i herbacie. Imbir pobudza krążenie, pomagając usunąć produkty przemiany materii, rozprasza zastoje energetyczne, płynów, procesów fizjologicznych. Pomaga też szybciej trawić białko, a więc jajka na szynce posypanej imbirem na śniadanie są właściwym kopem energetycznym. Ma działanie uspokajające, przeciwdepresyjne, przeciwbiegunkowe, przeciwutleniające, przeciwzapalne, przeciwzakrzepowe, przeciwwymiotne, pomaga przy migrenach. Kminek mielony i cały znany od starożytności, odnaleziony w Azji Mniejszej. Stosowany jest do wszystkich mięs i wszystkich zup. Często do sałatek jarzynowych, pasztetów, farszy. Uspokaja jelita, poprawia trawienie, działa wiatropędnie, moczopędnie, rozgrzewająco, wzmacniająco i uspokajająco. Pieprz czarny, biały, zielony to ta sama roślina, której owoce zbierane są w różnej fazie dojrzewania i poddawane zabiegom fermentacyjnym. Ojczyzną pieprzu jest Azja. Pieprz czarny to nasza najbardziej popularna przyprawa, ważny składnik smakowych potraw, pobudza trawienie, zapobiega wzdęciom. Pieprze dostarczają wielu cennych minerałów.
Pieprz różowy- pochodzi z Ameryki i nie jest spokrewniony z pieprzem czarnym, białym i zielonym. Uważajcie, bo jego smak w garnku może przekształcić się w bardzo ostry. Chili przyjechało z Azji bardzo późno, jeszcze później do Europy, a zawdzięczamy je południowoamerykańskim Indianom. Poprawia trawienie, krążenie i energetyczność, jest istotnym dodatkiem smakowym, zawiera ważne składniki witaminowe z grupy A, B i P. Oczyszcza płuca, pomaga sercu, zwalcza ból, poprawia nastrój. Kurkuma kurkumina zawarta w kurkumie pomaga zwalczać mikrokatory w mózgu, które mogą być przyczyną choroby Alzheimera. Jest to również jeden z najsilniejszych związków antynowotworowych, ratuje też płuca. W Indiach niewielki procent seniorów cierpi na demencję, a to za przyczyną curry, której jednym z głównych składników jest właśnie kurkuma. Kolendra znana już w starożytnych Chinach. Pomaga w trawieniu, rozluźnia jelita i łagodzi ich problemy, pomaga pozbyć się wzdęć. Używamy jej do dań mięsnych, zup, marynat, jak również do pieczywa i pierników. Pieprz ziołowy nie używamy go do gotowania, jedynie do kanapek. Pieprze ziołowe są różne, mają różne receptury, strzeżone przez producentów. Składają się głównie z kolendry, kminku majeranku, papryki, gorczycy. Cynamon zaliczany do najstarszych przypraw świata. Stosujemy go do aromatyzowania wypieków, ciast, deserów i napojów, ale również do potraw mięsnych, pikantnych sosów, do kawy i herbaty. Przyprawa o smaku słodko ostrym. Kardamon pochodzi z Dalekiego Wschodu. Związku antyoksydacyjne w nim zawarte pomagają przywrócić właściwy poziom glutationu, który chroni komórki przed toksynami. Znakomicie podkreśla smak kawy. Napój z imbiru i kardamonu zwalcza skutki wczorajszego szaleństwa. Anyż używamy do herbaty, zup, mięs, ciast, pierników. W połączeniu z lukrecją oczyszcza płuca Bazylia znana jest od starożytności, a w Polsce od XVI w. Stosujemy suszoną jako smak kwaśny do mięs i zup. Ten składnik pozwala nam przejść w obiegu przez smaki, służy do aromatyzowania i dosmakowywania, ale nie zrównoważy potrawy. Bazylia ułatwia trawienie i działa pobudzająco.
Czarnuszka ułatwia trawienie i pomaga na wzdęcie, razem z koprem, kminkiem i anyżkiem wspomaga laktację i jest skuteczna przy odrobaczaniu. Działa antyseptycznie i antynowotworowo. W Polsce w piekarniach używano czarnuszki do posypywania chleba, najczęściej białego, a my posypujemy nią kanapki. Cząber wchodzi w skład bułgarskiej czubricy. Służy do przyprawiania potraw z roślin strączkowych, głównie zupy fasolowej. Poprawia apetyt, działa rozkurczowo, wiatropędnie, zabija pasożyty. Estragon (bylica, draganek) pochodzi ze wschodniej Azji. Jako ziółko w smaku gorzkim ma bardzo szerokie zastosowanie, zarówno w kuchni południowoeuropejskiej, ale również na wschodnich terenach rosyjskich. Przyprawia się nim sałatki, zupy rybne, drób. Ma działanie przeciwzapalne i bakteriobójcze. Goździki goździkowiec dojrzewa 20 lat, dopiero po tym czasie można zebrać pierwsze plony. Goździki są to pąki kwiatowe zebrane w odpowiednim momencie, gdy jeszcze nie są otwarte, a potem suszone. Stosuje się je do potraw słodkich (szarlotka, piernik) i pikantnych. Doprawiamy nimi pasztety, duszone mięsa, likiery, grzane wina, no i oczywiście naszą kawę. Goździki mają właściwości lecznicze, antyseptyczne i przeciwbólowe. Kozieradka ma specyficzny zapach, ale jest super, bez niej Hindusi nie daliby sobie rady. Pochodzi z Azji i jest obok kurkumy ważnym składnikiem curry. Skuteczna w chorobie wrzodowej żołądka, w stanach zapalnych skóry, obniża poziom cholesterolu, działa antyseptycznie, rozkurczowo, żółciopędnie. Pobudza regenerację wszystkich tkanek. Aktywizuje proces krwiotwórczy, działa przeciwalergicznie i mlekopędnie. Podaje się ją dzieciom przy problemach ze wzrostem, z przybieraniem na wadze. Skutkiem ubocznym stosowania kozieradki jest specyficzny zapach. Można jej używać do zaprawiania mięs, do sosów, zup, traktując jako smak ostry. Można też dodawać szczyptę do herbaty. Lukrecja pochodzi z Chin, w medycynie stosowana jest od czasu starożytnego Egiptu. Działa wykrztuśnie, leczy żołądek, wątrobę, nerki i pęcherz moczowy. Współcześnie stwierdzono, że działa przeciwnowotworowo, przeciwwrzodowo i przeciwzapalnie. Za granicą wyciągi z lukrecji są zalecane do leczenia choroby Simminds a, nowotworów niszczących przysadkę mózgową, zaniku kory nadnerczy, stwardnienia rozsianego, choroby Addisona, reumatyzmu, chorób alergicznych i astmy. Wyciągi z lukrecji przyspieszają gojenie wrzodów żołądka, co jest wykorzystywane w fitoterapii choroby wrzodowej. Składniki lukrecji ochraniają
wątrobę przed marskością i stłuszczeniem, a także toksycznym wpływem węglowodorów i metali ciężkich, obniżają stężenie di glicerydów, zapobiegają powstawaniu nadtlenków i wolnych rodników, przyspieszają usuwanie wolnych rodników z ustroju. Działają wykrztuśnie, przeciwbakteryjnie, żółciopędnie, rozkurczowo i moczopędnie. Lukrecja hamuje reakcje autoagresji, dlatego można ją z powodzeniem stosować w terapii chorób autoimmunologicznych, np. łuszczycy. Od dawna znane są również właściwości estrogenie lukrecji. Reguluje wypróżnienia, ochrania śluzówkę przewodu pokarmowego. Z uwagi na ochronę i przeciwzapalne działanie na wątrobę warto polecać lukrecję w terapii wirusowego i toksycznego zapalenia wątroby. Lukrecji używamy w układzie zrównoważonym, a więc nie ma możliwości, abyśmy ją przedawkowali. Kilerkę zaś pijemy tylko w sytuacjach koniecznych, przy osłabieniu funkcji trzustki i śledziony, wątroby i problemach z płucami. Majeranek pochodzi z Indii, a starożytni Grecy uważali do za afrodyzjak. Przyprawa o smaku gorzkim, niezbędna do tłustych mięs, czyli gęsiny, wieprzowiny, doprawiamy nią zupy, szczególnie fasolową i grochówkę, sosy, farsze, pasztety, duszone mięsa, wędliny, flaki. Pomaga w trawieniu, przy wszelkiego rodzaju skurczach i kaszlu. Oregano (lebiodka pospolita) ma działanie przeciwskurczowe, przeciwzapalne, wiatropędne, stosuje się je głównie do pizzy i pomidorów. Słodka papryka jak wszystkie papryki pochodzi z Ameryki Południowej. Wspomaga procesy trawienia, wzmacnia odporność, zawiera dużo witaminy C, która nie ginie podczas gotowania oraz witaminy z grupy B i beta-karoten. Pieprz Cayenne jedna z ostrzejszych papryk. Przyspiesza przemianę materii i obniża poziom cholesterolu. Ma właściwości przeciwbólowe i antyoksydacyjne. Leczy się nią przypadłości gastryczne, choroby układu krążenia, bóle reumatyczne, bóle gardła, dodaje do suplementów wspomagających odchudzanie. Rozmaryn ziółko śródziemnomorskie, stosujemy go jako smak gorzki, aromatyzujący mdłe mięsa, czyli jagnięcinę, cielęcinę, ryby, ewentualnie królika. Dobrze komponuje
się z czosnkiem. Służy też do aromatyzowania nalewek, wódek, win ziołowych. Poprawia krążenie, koi system nerwowy i bóle reumatyczne. Tymianek ziółko w smaku gorzkim, również pochodzące z okolic Morza Śródziemnego, stosowane szeroko do zup, do sosów, do mięs, do roślin strączkowych. Jest jednym ze składników naszej herbaty. Ma właściwości wykrztuśne i bakteriobójcze, jest silnym środkiem antynowotworowym. Szałwia używamy jej do aromatyzowania mięs, również dziczyzny. Reguluje trawienie, działa przeciwbakteryjnie. Ziele angielskie silna przyprawa, stosujemy ją z umiarem do potraw mięsnych, rosołów, sosów, zup. Ma właściwości antyseptyczne, pobudzające i regulujące trawienie. Gałka muszkatołowa odkryta została stosunkowo późno, bo dopiero w VI w., a spopularyzowana w XV. Pozyskiwana jest z nasion muszkatołowca korzennego. Używana jest do aromatyzowania gulaszów, pasztetów, napojów, deserów. Poprawia apetyt i trawienie. Liście laurowe spopularyzowali je Grecy i Rzymianie. Przyprawiamy nimi zupy, potrawy duszone, sosy, dania z dziczyzny. Poprawiają apetyt i trawienie. 1-2 liście włożone do pojemnika z mąką czy kaszą odstraszą wołki zbożowe. Rewelacyjny dodatek do kąpieli odświeżający, pobudzający. Jałowiec poprawia smak wołowiny, wieprzowiny, baraniny, jest niezastąpionym dodatkiem do suszonej kapusty kiszonej. Sól znana na wszystkich kontynentach i ceniona od zawsze wyjątkowa przyprawa, absolutnie niezbędna. Zakorzenia całą potrawę i buduje jej smakowitość, stwarza właściwą kwasowość w żołądku, dzięki czemu trawimy mięso. W każdej potrawie, nawet w cieście i deserze powinna być choć szczypta soli. Cytryna dla nas to nie owoc, ale przyprawa niezbędna w kuchni, wygodna, wydajna i tania. Wszystkie te przyprawy możemy znaleźć w naszej kuchni, Panie używają ich na co dzień podczas przyrządzania posiłków.