Sytuacja makroekonomiczna na polskim rynku a perspektywy rozwoju rynku Private Banking & Wealth Management w Polsce Eugeniusz Śmiłowski Marcin Idzik
PLAN PREZENTACJI Adresaci usług private banking Potrzeby i oczekiwania klientów Zmiany sytuacji makroekonomicznej w Polsce Główne determinanty rozwoju rynku usług private banking Możliwości i granice wzrostu rynku
OLBRZYMIE PERSPEKTYWY CZY TYLKO MODNY TEMAT? Bogaci mają coraz większy wybór Rzeczpospolita 22.09.2005 Banki wierzą w szybki wzrost zamożności Gazeta Prawna 05.05.2005...bankowość prywatna w Polsce szybko zmienia swoje oblicze Gazeta Prawna 05.09.2005 to pole bitwy, gdzie stawką są naprawdę duże pieniądze Puls Biznesu 21.04.2005 wielkie pieniądze Puls Biznesu 21.04.2005...dziś private banking znów odżywa Biznes Warszawski 01.08.2005 na rynku bankowości prywatnej trwa nieustanny wyścig Gazeta Prawna 8.02.04 duży i rosnący rynek Gazeta Bankowa 01.07.2005
Dostrzeżony segment? Największe możliwości i szanse rozwoju banków w Polsce wg bankowców Bankowość przedsiębiorstw małych i średnich 28% 34% Bankowość detaliczna 29% 32% Bankowość hipoteczna 18% 21% Bankowość inwestycyjna Bankowość firm mikro 6% 3% 3% 14% Bancassurance Private banking 3% 3% 4% 2005 02 2004 02 0% 5% 10% 15% 20% 25% 30% 35% 40% Źródło: ZBP/ Pentor, Monitor Bankowy 11,2004
PRIVATE BANKING W POLSCE - DLA KOGO? WYMAGANIE STAWIANIE KLIENTOM PRIVATE BANKING WEDŁUG AKTYWÓW [TYS. ZŁ] 500 500 500 500 400 250 200 200 200 100 100 100 PKO BP 12000 Bank BPH BZ WBK Fortis Bank Kredyt Bank 10000 10000 10000 BRE Bank Raiffeisen Bank Citibank Millennium Deutsche Bank WEDŁUG MIN. MIESIĘCZNYCH WPŁYWÓW NA KONTO MultiBank 6000 5000 5000 5000 Millennium PKO BP Kredyt Bank Raiffeisen Bank BGŻ MultiBank Invest Bank BOŚ Źródło: Rzeczpospolita, sierpień 2005
POTENCJAŁ RYNKU... NIE DO KOŃCA ROZPOZNANY Zasadnicza trudność - w miarę precyzyjne określenie liczebności potencjalnych odbiorców usługi private banking w Polsce Różna interpretacja potencjału rynku private banking - brak jednoznacznych kryteriów wejścia, różne progi majątkowe Ograniczona przydatność klasycznej segmentacji (VIP/affluent/private banking). Zdaniem bankowców spory odsetek potencjalnych private banking ukrywa się w segmencie VIP, a nawet w tzw. mass market Obraz potencjału rynku zmącony przez nieporozumienia związane z kwalifikowaniem klientów personal banking (rachunki VIP) do potencjału private banking Efekt: rozbieżne szacunki potencjału rynku private banking
ILU POTENCJALNYCH KLIENTÓW Pekao S.A. : 50-60 tys. osób z aktywami POWYŻEJ 500 TYS. ZŁ CitibankHandlowy: 100-200 tys. najzamożniejszych Polaków 500 osób z aktywami POWYŻEJ 5 MLN ZŁ BRE Bank: 10-15 tys. z aktywami POWYŻEJ 1 MLN ZŁ 35 tys. z aktywami POWYŻEJ 500 TYS. ZŁ Wprost (2002 r.) 100 tys. osób dysponujących min. 1 mln. złotych Hansa Bank 70-100 tys. HNWI w Polsce (min. 1 mln. $)
POTENCJAŁ RYNKU PRIVATE BANKING [1] PRACOWNICY O WYSOKICH WYNAGRODZENIACH, POWYŻEJ 200% PRZECIĘTNEGO WYNAGRODZENIA W GOSPODARCE NARODOWEJ ( powyżej 4433,11 zł miesięcznie) Źródło: GUS 1999 2001 2002 2004 Ogółem 5,7% 6,0% 6,2% * (356,3 tys.) (402,1 tys.) mężczyźni 7,8% 7,9% 8,2% * kobiety 3,5% 3,9% 4,0% * sektor publiczny 5,4% 5,1% 5,7% * sektor prywatny 6,1% 6,9% 6,6% * PRACOWNICY O NAJWYŻSZYCH WYNAGRODZENIACH POWYŻEJ 280% PRZECIĘTNEGO WYNAGRODZENIA (powyżej 6206,35 zł miesięcznie) 2,4% 2,5% (142,5 tys.) (162,1 tys.)
POTENCJAŁ RYNKU PRIVATE BANKING [2] GOSPODARSTWA DOMOWE O NAJWYŻSZYM PRZECIĘTNYM DOCHODZIE ROZPORZĄDZANYM NA OSOBĘ Przeciętny miesięczny dochód rozporządzalny na osobę w gospodarstwie domowym 2000 2001 2002 2003 2004 610,51 zł 644,48 zł 664,21 zł 680,50 zł 735,40 zł Dochód rozporządzalny osób o najwyższych dochodach (V grupa kwintylowa) Dysponowanie dochodem gospodarstw domowych ogółem (V grupa kwintylowa) Dochód rozporządzalny osób o najwyższych dochodach (X grupa decylowa) 1 330,22 zł 1 331,16 zł 1 404,72 zł 1 455,00 zł 1 536,00 zł 42,0% 40,4% 40,7% 41,7% 44,0% 1 967,83 zł 1 902,33 zł 2 475,28 zł 2 496,55 zł b.d. Źródło: GUS
POTENCJAŁ RYNKU PRIVATE BANKING [3] PODATNICY II i III STAWKI PODATKOWEJ 2000 2001 2002 2003 2004 III (p. 65 472) 307,2 1,32 43910,2 135 892 II (32 736-65 472 951,7 4,09 46211,5 42 935 III (p. 74 048) 227,3 (0,99) 40979,3 172 186 II (37 024-74 048 882,1 (3,83) 48554,2 48 625 III jw 260,7 (1,13) 47917,3 162 420 II jw 870,4 (3,78) 44513,2 48 709 III jw 270,6 (1,16) 39193,6 136 920 II jw 956,7 (4,11) 53260,7 49 119 III jw 201,2 (0,85) 27767,9 127 940 II jw 1033,3 (4,38) 56455,4 47 771 Źródło: Ministerstwo Finansów
POTENCJAŁ RYNKU PRIVATE BANKING [4] PODATNICY O NAJWYŻSZYCH DOCHODACH W 2004 ROKU Podatnicy III grupy podatkowej (74 048+) Liczba podatników Przeciętny dochód roczny 201 188 127 940 zł Podatnicy opodatkowani stawką 19 proc. od dochodu z pozarolniczej działalności gospodarczej 200 168 (184 952) 163 123 zł Podatnicy II grupy podatkowej (37 024-74 048) 1 033 313 47 771 zł Podatnicy opodatkowani stawką 19 proc. od dochodów z kapitałów pieniężnych 256 787 11 018 zł Podatnicy opodatkowani ryczałtem od przychodów ewidencjonowanych (przychody do 1 142 125 zł) 639 407 (przychód) 51 873 zł Źródło: Ministerstwo Finansów
POTENCJAŁ RYNKU PRIVATE BANKING [5] STRUKTURA DOCHODÓW GOSPODARSTW DOMOWYCH WG ESS 2004 Przedziały % tys. 4001-6000 5,3 ~ 715,5 6001-8000 1,7 ~ 229,0 8001-10 000 1,2 ~ 162,0 10 001-12 000 0,9 ~ 111,5 12 001-20 000 1,0 ~ 135,0 20 001-30 000 0,3 ~ 40,5 30 001-40 000 0,1 ~ 13,5 powyżej 40 001 0,1 ~ 13,5 273,5 175,5 27,0 Źródło: ESS 2004
40000 ZASOBY FINANSOWE LUDNOŚCI: POLSKA A UE Zasoby finansowe per capita (w EUR) w 2003r. Średnia dla EU-15 = 41628 6000 5592 5000 4000 3630 3796 Znaczna dysproporcja pomiędzy Polską a starą piętnastką w odniesieniu do zgromadzonych zasobów finansowych 3000 2283 2628 2000 1246 1251 1424 773 883 1000 338 0 Rumunia Litwa Estonia Turcja Polska Chorwacja Czechy Zasoby finansowe gospodarstw domowych jako % PKB w 2003 r. 180% 170% 160% 140% 120% 100% 80% 68% 73% 60% 49% 50% 50% 52% 34% 34% 40% 16% 21% 26% 20% 0% Łączne zasoby finansowe gospodarstw domowych w nowej UE wynoszą 335 mld EUR, co stanowi zaledwie 2% poziomu piętnastki Spośród pozostałych nowoprzyjętych lub kandydujących krajów, pod względem bogactwa gospodarstw domowych Polskę wyprzedzają bardzo wyraźnie Chorwacja i Czechy, w mniejszym stopniu Węgry i Słowacja Rumunia Litwa Estonia Turcja Polska Chorwacja Czechy EU-15 Źródło: Baza danych PFA (UniCredit New Europe Research Network, OFE, Pioneer) na podstawie danych z banków narodowych oraz instytucji nadzoru finansowego
HNWI W POLSCE I NA ŚWIECIE Odsetek HNWI w liczbie mieszkańców wybranych krajów 1,60% 1,40% 1,41% 1,38% 1,20% 1,00% 0,97% 0,84% 0,80% 0,70% 0,65% 0,60% 0,40% 0,44% 0,32% 0,20% 0,00% 0,18% 0,18% 0,14% 0,11% 0,08% 0,01% Zjednoczone Emiraty Arabskie Singapur Hong Kong USA Wielka Brytania Australia Niemcy Hiszpania Polska* Estonia** Czechy** RPA Indie * przy założeniu 70 000 HNWI nim 1 mnl. $ ** dane Hansa Bank Źródło: obliczenia własne na podstawie World Wealth Report 2005 (Capgemini/Merrill Lynch)
PRIVATE BANKING W POLSCE A NA ŚWIECIE PODOBNIE... W ocenie większości ekspertów, private banking oferowany przez banki w Polsce nie odbiega od ofert światowych instytucji finansowych Bogaty wybór instrumentów finansowych, wysokie standardy usług oraz możliwość inwestowania poza granicami kraju upodabniają nasze oferty do zachodnich Otwarta architektura produktowa ofert private banking największych polskich banków umożliwia klientom m. in. dostęp do produktów oferowanych przez zagraniczne instytucje finansowe (np. Fortis Bank - fundusz inwestycyjny zamknięty dywidendowy Torrus Merrill Lynch Protected Global Index, Bank BPH - dostęp do bankowości międzynarodowej za pomocą austriackiego BankPrivat Banki dążą do podniesienia standardów oferty private banking- zarówno od strony produktowej (integracja oferty Banku, Biura Maklerskiego, TFI) jak i klienta (jeden-dwóch doradców dla każdego klienta, szkolenia doradców)
...ALE NIE DO KOŃCA Istnieje zasadnicza różnica między adresatem usług private banking na polskim rynku a jego odpowiednikiem na rynku unijnym. Banki w Polsce kierują ofertę private banking do osób dysponujących aktywami powyżej 100 tys. zł. Na rynku unijnym minimalne wymagania liczone są w milionach dolarów (np. Merrill Lynch - 10 mln. USD, Goldman Sachs - 25 mln. USD, większość banków szwajcarskich - powyżej 5 mln. USD) Brak w ofercie kompleksowych rozwiązań w zakresie doradztwa podatkowego, kwestii spadkowych, zarządzania nieruchomościami, strategii emerytalnych, doradztwa ubezpieczeniowego, portfolio trackingu
...ALE NIE DO KOŃCA W większości przypadków brak centrów private bankingi, oferujących całościowe, kompleksowe strategie portfelowe. Mnogość opiekunów klienta, mianowanych z ramienia różnych departamentów banku, nie mających pełnego wglądu w portfel klienta, niedoskonała komunikacja między departamentami banku, często kierującymi się indywidualnym targetem sprzedaży nie sprzyjają budowaniu spójnej, kompleksowej strategii inwestycyjnej dostępnej pod jednym dachem Często progi wejścia w bardziej zaawansowane produktu finansowe (np. skarobowe, pochodne) nieadekwatnie wysokie w relacji do profilu finansowego polskiego klienta private banking
PRIVATE BANKING W POLSCE A.D. 2005 CZERWIEC 2005: PONAD 60 000 RACHUNKÓW PRIVATE BANKING 16000 11445 8000 8000 6916 6500 4000 468 CitibankHandlowy PKO BP BRE Bank Kredyt Bank ING Bank Śląski Pekao S.A. Raiffeisen Bank Fortis Bank Źródło: Rzeczpospolita, sierpień 2005
PRIVATE BANKING W POLSCE A.D. 2005 Ujęcie regionalne... Pomorski (N=23) 83% 17% Śląski (N=21) 76% 24% Warszawa (N=11) 73% 27% Małopolski (N=27) 63% 37% Czy wśród klientów placówek są osoby korzystające z private banking? Wschodni (N=24) Zachodni (N=21) 63% 62% 37% 38% Wielkopolski (N=26) 58% 42% Nie 34% Centralny (N=18) 56% 44% 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100%... i własnościowe N=200 Tak 66% Banki giełdowe (N=88) Banki z przewagą kapitału zagranicznego (N=86) 88% 83% 13% 17% Banki z przewagą kapitału krajowego (N=72) 68% 32% Banki niegiełdowe (N=86) 66% 34% Banki spółdzielcze (N=42) 26% 74% 0% 20% 40% 60% 80% 100% Źródło: ZBP/Pentor Monitor Bankowy 08/2005
SAMODZIELNE KORZYSTANIE Z FORM LOKOWANIA WOLNYCH ŚRODKÓW Posiadacze wolnych środków w wysokości powyżej 250 tys. zł lokaty bankowe nieruchomości 82% 80% N = 302 jednostki uczestnictwa w fund. Inwest. obligacje Skarbu Państwa akcje spółek antyki, dzieła sztuki złoto, biżuteria opcje walutowe certyfikaty funduszy inwestycyjnych opcje kupna i sprzedaży transakcje na rynku walutowym kontrakty term. na indeksy i na akcje obligacje nominowane w EUR jednostki indeksowe obligacje gmin, przedsiębiorstw warranty opcyjne 40% 40% 33% 26% 24% 20% 17% 11% 9% 7% 6% 5% 3% 2% 0% 20% 40% 60% 80% 100% Źródło: Pentor XII 2003
PREFEROWANY SPOSÓB INWESTOWANIA Posiadacze wolnych środków w wysokości powyżej 250 tys. zł GŁÓWNE MIEJSCE LOKOWANIA/INWESTOWANIA Bank 77% Dom maklerski 9% Towarzystwo Inwestycyjne 8% Inwestuje w nieruchomości 2% Nie korzystam z żadnej z wymienionych 1% Równomiernie 1% Nie wiem, trudno powiedzieć 2% N=302 Źródło: Pentor XII 2003
ZAINTERESOWANIE DORADZTWEM MAJĄTKOWYM Zdecydowanie nie 14% Trudno powiedzieć 10% Zdecydowanie tak 13% Raczej nie 39% Raczej tak 25% N=166 Źródło: Pentor XII 2003
BARIERY ROZWOJU - NA PEWNO NIE MAKROEKONOMICZNE Bariery rozwoju rynku private banking w Polsce nie wydają się leżeć w otoczeniu makroekonomicznym, ale w specyficznych postawach, wiedzy i zachowaniach potencjalnych klientów Brak uświadomionych potrzeb - szeroka rzesza osób, spełniających warunki wejścia do private banking, zatrzymuje się na etapie bankowości VIP, a nawet w detalicznej, nie chcąc przepłacać za ich zdaniem niepotrzebne usługi. Niedostateczna wiedza - przybywa na rynku bogatych osób, nie znających nawet podstawowych usług finansowych, nie mówiąc o dedykowanych im ofertach w ramach private banking. Specyficznie pojmowana skromność, niechęć do eksponowania swojego statusu finansowego poprzez afiszowanie się korzystaniem z private banking Bariery tkwiące w bankach, brak rozpoznania potencjału i potrzeb potencjalnych klientów private banking.
W Stanach - Pierwsza rzecz przy założeniu konta, jeżeli suma przekracza jakąś granicę to natychmiast spotkanie,... robią wrażenie, że jest Pan milionerem... Tam jest osoba, która dba o pieniądze, ona widzi, że są pieniądze, które się marnują. Ona zadzwoni, doradzi,... tam już jest konkurencja. Myślę, że tego brakuje w Polsce
BODŹCE ROZWOJU RYNKU W OCENIE BANKOWCÓW Oczekiwania szybkiego wzrostu gospodarczego, na poziomie wyższym niż w przypadku gospodarek unijnych. W 2006 r. (4,3% wobec spodziewanego 3,3% w br.), przyrost tempa wzrostu spożycia indywidualnego i przyspieszenie tempa wzrostu inwestycji. W latach 2007-2008 spodziewany wzrost PKB 4,6% i 5,0%. Spodziewany wzrost wydatków inwestycyjnych, w latach 2007 oraz 2008 odpowiednio 10,5% i 11%. Bogacenie się społeczeństwa Tworzenie się nowej grupy klientów - dziedziczących majątki, rentierów Otworzenie Polakom możliwości inwestowania za granicą, Kontynuacja działań prywatyzacyjnych Perspektywa napływu klientów z zachodu (niższe opłaty przy porównywalnym, w dużym zakresie, poziomie usług)
AKTYWA FINANSOWE GOSPODARSTW DOMOWYCH W POLSCE 600 500 400 mld zł 300 200 100 0 2000 2001 2002 2003 2004* 2005* 2006* 2007* Gotówka Depozyty Papiery wartościowe Akcje Fundusze inwestycyjne Ubezpieczenia Fundusze emerytalne Por. A. Bratkowski
JAK OSZCZĘDZAMY NA TLE STAREJ UE EU 2,1% 35,4% 9,4% 4,9% 10,6% 24,5% 13,1% Turcja 5,1% 55,4% 17,6% 5,2% 11,1% 3,2% 2,4% Polska 12,0% 51,8% 4,7% 2,8% 7,3% 10,3% 10,9% Czechy 12,0% 53,3% 0,8% 13,2% 8,4% 8,2% 4,2% Węgry 13,3% 47,8% 11,4% 1,6% 6,9% 8,4% 10,5% Rumunia 14,9% 63,2% 8,3% 9,5% 3,9% 0,2% Słowacja 15,8% 64,7% 6,9% 10,5% 2,1% 3,9% 2,9% Chorwacja 17,2% 71,2% 0,1% 1,1% 3,6% 0,1% 32,8% 58,7% 0,6% 4,3% Bułgaria 2,4% 1,2% 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100% Pieniądz gotówkowy w obiegu Papiery wartościowe inne niż akcje Aktywa TFI Fundusze emerytalne Depozyty Akcje Rezerwy techniczne ubezpieczyczieli Źródło: Baza danych PFA
STRUKTURA AKTYWÓW FINANSOWYCH GOSPODARSTW DOMOWYCH W POLSCE 100% 80% 60% 40% 3,3 5,6 8,5 8,0 10,9 13,0 8,7 14,9 16,3 17,2 2,4 9,9 5,5 3,0 2,9 5,4 10,3 11,6 2,3 12,5 3,7 2,2 7,3 13,8 15,3 4,4 2,8 8,1 8,3 2,2 8,4 4,7 4,0 2,0 8,5 1,9 1,9 67,1 3,9 3,8 3,7 65,0 58,3 51,8 49,0 46,6 44,5 42,6 20% 0% 11,4 11,1 11,3 12,0 12,2 11,8 11,2 10,7 2000 2001 2002 2003 2004* 2005* 2006* 2007* Gotówka Depozyty Papiery wartościowe Akcje Fundusze inwestycyjne Ubezpieczenia Fundusze emerytalne Por. A. Bratkowski
swoboda, posiadanie rezerwy finansowej wykształcenie dzieci, zabezpieczenie ich na przyszłość CELE INWESTOWANIA zabezpieczenie na wypadek choroby, nieprzewidzianych zdarzeń rozwój firmy, działalność na własny rachunek zabezpieczyć się po przejściu na emeryturę po prostu inwestuję wakacje, podróże, hobby pozostawić spadek zakup, zmiana mieszkania zakup, zmiana samochodu
OLBRZYMIE PERSPEKTYWY... Bogaci mają coraz większy wybór Rzeczpospolita 22.09.2005 Banki wierzą w szybki wzrost zamożności Gazeta Prawna 05.05.2005 duży i rosnący rynek Gazeta Bankowa 01.07.2005 na rynku bankowości prywatnej trwa nieustanny wyścig Gazeta Prawna 8.02.04